پایان نامه بررسي چگونگي گذران اوقات فراغت معلمان زن در شهر ري
مقدمه:
هر موجود زنده اي براي اينكه زنده بماند نشو و نمو نمايد ، بايد كاري انجام دهد و به تناسب شرايط محيط و وضع جسمي خود ، تلاش كند. از اين نظر در ميان موجودات زنده ، انسان وضعيت پيچيده اي دارد و به عبارت ديگر انسان به اقتضاي ، شرايط اقليمي ، نوع توليد و ميزان نيازها ، به گونه اي ديگر تلاش مي كند. همچنين پايگاه اجتماعي ، عقيدتي و ايدئولوژي ، وابستگي به گروه و سازمان و يا تشكيلات مختلف و متغير هاي نظير آن ، در كيفيت و كميت تلاشهاي انساني موثر است. نوع كاري كه كشاورز دارد و حتي اندازه آن و تقسيم بنديهاي زماني مربوط به آن به كلي با نوع و ميزان فعاليت يك كارمند شهر نشين تفاوت دارد و ميزان كوششهاي ماهيگيران در محدوده سال و ماه و روز و شرايط وابسته به آن با كيفيت و كميت كار عشاير به طور كلي متفاوت است و لي آنچه به صورت واقعيت مشترك بين همه انسانها با هر شغل و حرفه و شرايط و مقتضيات گوناگون وجود دارد ، اين است كه هر انسان با توجه به شرايط خود ، به ميزاني كه بتواند نيازهاي درجه اول خود را مرتفع سازد كار مي كند ، و يا در چارچوب قانون و عرف ، انجام وظيفه مي كند ولي اين چارچوب كم و زياد مي شود ، ولي هيچ انساني وجود ندارد كه در تمام فصول و ماهها به طور شبانه روز كار كند و يا به طور كلي كار نكند.
با قبول اين واقعيت پديده اوقات فراغت مطرح مي شود ، بدين مضمون كه وقتي انسان در طول روزمره ساعاتي را كار كرد ، پس از رهايي از كار تصميم مي گيرد ، بقيه را به گونه اي سپري كند و سپري گرديدن اين اوقات به قشر خاصي منحصر نيست ، و عده اي آن را براي شكوفايي و رشد شخصيت و جمعي براي تفريح و سرگرمي و جماعتي آن را جهت استراحت سپري مي كنند.
اما موضوع بررسي در اينجا «بررسي چگونگي گذراندن اوقات فراغت معلمان است. معلمان از فعالترين حساسترين و قويترين منابع نيرو و قدرت محركي هستند كه جامعه را به پيش مي رانند و توفيق در مسيري كه بشريت در قرن بيستم و بيست و يكم پيموده متكي بر آنان بوده و خواهد بود.
اهميت و ضرورت تحقيق
در دهه هاي اخير كه اوقات فراغت جايگاه ويژه اي يافته است. متخصصين علوم اجتماعي و تربيتي و فرهنگي تلاش خود را بر جنبه هاي مختلف اوقات فراغت معطوف داشته اند و كوشيده اند به طرق علمي آن را وارسي نمايند.
اگر در نظر بگيريم كه در دهه هاي اخير با صنعتي شدن جوامع مساله اوقات فراغت نقش بارزتري يافته است ، آنگاه ضرورت تحقيق علمي در مورد آن آشكار مي شود.
روانشناسان و آسيب شناسان اجتماعي بر اين نكته تاكيد دارند كه بروز برخي كجرويها و انحرافات اجتماعي با استفاده ناصحيح و بدون برنامه از اوقات فراغت رابطه دارد. حقيقت اين است كه يكي از شرايط تحول عاطفي و بلوغ اجتماعي و قدرت همسان و همسازي افراد ، استفاده بجا و مناسب از اوقات فراغت است (علاوه بر فعاليت هاي رسمي). امروزه جامعه شناسي و علوم تربيتي توجه وافري به اوقات فراغت نموده اند. فراهم آوردن امكانات در زمينه ايجاد برنامه هاي مناسب و هدايت افراد در جهت انتخاب مناسب و بجا با توجه به توانمنديها و استعدادهاي خود ، و شرايط اقتصادي ، خانوادگي و اجتماعي خود از اهميت وافري برخوردار است. بنابراين ايجاد تعالي فكري در افراد براي انتخاب مناسب امري ضروري است. بايد فراموش نكنيم كه توجه نكردن به اوقات فراغت ، به ويژه اوقات فراغت جوانان و نوجوانان مي توانند سبب ساز مشكلات و ناسازگاريهاي اجتماعي و اخلاقي را فراهم سازد. ساموئل كينگ : معتقد است كه صنعت از طريق كاهش تدريجي ساعات كار ، افزايش در آمد ، فراهم آوردن وسايل و امكانات لازم و القاء نظام نويني از زندگي ، ابعاد جديدي به اوقات فراغت بخشيده است.[1] ابعاد مزبور در زمينه سياسي و اجتماعي ،اقتصادي ، فرهنگي و خانوادگي تجلي مي يابد و اهتمام مسؤولان و اولياء را در جامعه و خانواده نسبت به بازشناسي اين پديده سبب مي گردد. بنابراين از لحاظ نظري يافتن شرايط اوقات فراغت در كشور ما با توجه به شرايط خاص فرهنگي ، اقتصادي و اجتماعي امري است غير قابل انكار ، از طرفي يافتن شرايط مذكور در اين را مي تواند به بدنه تحقيقات مشابه در دنيا بپيوندند.
از جهتي به دست آوردن يافته ها و نتايج تحقيقات در اين مورد ، را در جهت شرايط كاربردي و استفاده از نتايج آن در برنامه ريزيها و … ياري مي كند.
اهداف تحقيق
هدف اصلي در اين تحقيق بررسي چگونگي گذران اوقات فراغت معلمان زن در شهرري و پيدا كردن متغير هاي موثر بر آن و ميزان همبستگي بين آنها مي باشد كه در لواي اين هدف كلي ، اهداف خاص ديگري را نيز دنبال مي كنيم:
1- مشخص كردن تنوع فعاليتهاي فراغتي در بين معلمان زن در شهر ري.
2- چگونگي انتخاب فرد يا افرادي براي گذران اوقات فراغت.
3- تاثير گرايش تحصيلي معلمان در انتخاب فعاليتهاي فراغتي.
4- تاثير ميزان در آمد در نحوه گذران اوقات فراغت معلمان زن در شهر ري.
پيشنه تحقيق
در زمينه هاي كلي فراغت پژوهشهايي انجام شده است بنابراين به بررسي چند پژوهشي كه در اين زمينه قبلا انجام شد ه است مي پردازيم. از جمله پژوهشهاي انجام شده كتاب مقدمه اي بر جامعه شناسي ايران[2] است كه در قسمتي از اين كتاب به تعريف و مفهوم اوقات فراغت و نحوه گذران اوقات فراغت در ايران پرداخته است و ساعات اوقات فراغت را علاوه بر زماني براي كسب شادي و خوشي ، اوقاتي براي رفع ملال و كوفتگي ناشي از كار و تجديد قوا و ايامي براي اختصاص به امور فرهنگي ، هنري و موضوعات ذوقي مي داند در كتاب آمده است: «اوقات بيكاري نمايشگر فرهنگ و هنر انساني است.»[3] پژوهش ديگري كه در مورد فراغت صورت گرفته است: كتاب جامعه شناسي فراغت[4] است كه به صورت پلي كپي در دانشكده علوم اجتماعي و تعاون دانشگاه تهران براي استفاده دانشجويان انتشار يافته است در اين كتاب به مفهوم اوقات فراغت اشاره شده است و سپس تاريخچه اي براي چگونگي پيدايش ايام بيكاري و فعاليتهاي ساعات آزاد از گذشته تا حال ذكر شده است و بالاخره به رابطه فراغت با كار پرداخته است.
در پژوهشهاي منتشر شده توسط بخش تحقيقات روستايي موسسه مطالعات و تحقيقات اجتماعي دانشكده تهران ضمن بررسي جنبه هاي مختلف زندگي روستانشينان گاهي نيز اشاره اي به گذران اوقات فراغت آنان شده است. از مطالعه اين نشريات نتيجه مي گيريم كه روستاييان معمولا در اوقات فراغت كه بيشتر از بيكاريهاي فصلي ناشي مي شود به كارهاي مذهبي و هنرهاي دستي مي پردازند.
در تحقيق «ابراهيم آباد» [5] آمده است: «در تعداد كمي از خانواده ها زنان روستايي اوقات فراغت خود را صرف بافتن پارچه هاي كرباسي ، جوال و خورجين مي كنند.»
در تحقيق «مير قلعه»[6] آمده است كه : «صنايع دستي جزء فعاليتهاي اوقات فراغت زنان و دختران روستايي است.»
در تحقيق «كامرود»[7] چنين آمده : «يكي از صور وقت فراغت در كامرود مختارخواني است. مختار خواني يكي از مراسم مذهبي مردم اين دهكده است و چراغاني كه نوعي شب نشيني است و ترانه خواني و داستان پردازي از جمله صور ديگر گذران اوقات فراغت در كامرود است.» در تحقيق «سمرقاره»[8] آمده است : «در وسط قلعه ده ميداني است است كه فضاي فراغت روستاييان را تشكيل مي دهد. دهقانان بعد از اتمام كار روزانه در اين ميدان جمع مي شوند و به گفتگو مي نشينند. گاهي زنان با آوردن چاي و قليان در گفتگوي آنان شركت مي كنند.»
در تحقيق «مقالات كميته گذران اوقات فراغت ، سمينار ملي رفاه اجتماعي[9]» كه يكي ديگر از منابعي است كه زمينه اوقات فراغت كار شده است ، مقالات متفاوتي از نويسندگان مختلف است كه هر كدام از ديد خاصي به مسئله گذران اوقات فراغت پرداخته اند.
در طرح گزارش كميته اوقات فراغت در مورد علل طرح مسئله درايران چنين آمده است: «انقلاب صنعتي ايران سه دهه اخير كه نظام جامعه را از بنياد دگرگون كرده كشور ما را در جهت صنعتي شدن سوق داده است. با آنكه قبل از دهه اخير عناصر نظام صنعتي توانسته بود در شهرها نفوذ كند ليكن نظام مستقر و حاكم مبتني بر شيوه هاي توليد فئودالي بود و شهر از روستا تغذيه مي كرد. اصلاحات ارضي به اين شيوه پايان داده و به تدريج شيوه هاي توليد صنعتي به روستاها رسوخ كرده و شيوه زندگي و توليد سنتي را معقول مي سازد. نتيجه آنكه اين تحول موجب تسلط شهر بر روستاها شده و به دنبال رواج شيوه هاي نوين زندگي در روستاها رابطه ميان كار و فراغت هم تغيير كرده است. در نظام كشاورزي گذشته به علت آميختگي كارو استراحت ، فراغت مفهومي نداشته و به تدريج كه صنعت به روستا ها رسوخ مي كند زمان كار از زمان استراحت و فراغت مجزا خواهد شد. در اين صورت با تمدني روبه رو هستيم كه در آن فراغت چه در شهر چه در روستا مقام مهمي دارد . زيرا از يك طرف فناوري به تدريج با كار توان فرسا را از دوش افراد بر مي دارد و از طرف ديگر زمان كار به علت افزايش حجم توليد و خودكار شدن كاهش مي يابد. نتيجه اينكه در آينده نه چندان دور يك ايراني بيش از 30 ساعت در هفته كار نخواهد كرد. براي پر كردن ساعات طولاني فراغت چه بايد كرد ؟»[10]
در تحقيق چگونگي گذران اوقات فراغت نزد نوجوانان مشهد[11] محقق اشاره مي كند كه بخش خصوصي به منظور سودجويي اغلب مراكز ناسالمي براي گذران اوقات فراغت نوجوانان و جوانان ايجاد مي نمايد و از وسايل ارتباط جمعي انتقاد مي كند كه چندان توجهي به آموزش مردم جهت بهره برداري صحيح از ساعتهاي فراغت آنها نمي كنند. به نظر نمي رسد كه هيچ يك از اين پژوهشهاي جامعيت داشته باشد و تحقيق آماري كه بر پايه نمونه گيري به مقياس وسيع صورت گرفته باشد به چشم نمي خورد به نظر مي رسد اين تحقيق تا حد زيادي مشمول اين نارسايي است. تحقيقات انجام شده به شكلي است كه چگونگي گذران اوقات فراغت جامعه ايراني را نشان نمي دهد.
در اين مقطع اميد است محققان و انديشمندان علوم اجتماعي به مطالعه و بررسي و چگونگي اوقات فراغت در طبقات و گروههاي مختلف اجتماعي بپردازند تا نتايج حاصل از آنها قابل تعميم به گروههاي وسيعتر جامعه باشد تا بتواند روشنگر وضع كمي و كيفي فعاليتهاي اوقات فراغت مردم ايران باشد.
1- كينگ ، ساموئل (1349): جامعه شناسي ، مترجم: مشفق همداني ، ص 107 ، تهران ، انتشارات امير كبير.
1- بهنام ، جمشيد ؛ راسخ ، شاپور ، مقدمه اي بر جامعه شناسي ايران ، شركت سهامي انتشارات خوارزمي ، تهران 1348 چاپ سوم.
3- اردلان ، فرنگيس ، جامعه شناسي فراغت ، تهران ، 1352 – دانشكده علوم اجتماعي و تعاون ، بي تا.
1- نيك خلق ، علي اكبر ، ابراهيم آباد دهكده اي از كاشمر ، استان خراسان ، 1352 ، ص 80
2- امير شاهي ، غلامحسين، ميرقلعه دهكده اي از دره گز ، استان خراسان ، 1352 ، ص 47
3- كياني منش ، داوود ، كامرود دهكده اي از فردوش ، استان خراسان ، 1352 ، ص 55
4- ازكيا ، مصطفي ، سمرقاره ، دهكده اي از تربت جام ، استان خراسان 1352 ، ص 56
1- سمينار ملي رفاه اجتماعي ، مجموعه مقالات كميته گذران اوقات فراغت ، دبيرخانه شوراي عالي رفاه اجتماعي ، سازمان برنامه و بودجه ، تهران ، ص 316
2-پور طائي ، علي ، چگونگي گذارن اوقات فراغت نزد جوانان و نوجوانان مشهد ، بخش روانشناسي اجتماعي ، موسسه مطالعات و تحقيقات اجتماعي ، دانشكده علوم اجتماعي تهران ، اسفند 1363
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.