پایان نامه سيستم مديريت خودروهاي فرسوده
مقدمه:
خودروهاي فرسوده كالاهاي پيچيده مي باشند كه شامل تركيبات متفاوتي مي باشند و همچنين شامل مواد خطرناك نيز مي باشند از يك طرف، بازارهاي بازيافت بصورت گسترده اي بوجود آمده اند، در حاليكه، از طرف ديگر، خودروهاي فرسوده به عنوان يك منبع جدي براي تهديد محيط زيست به شمار مي آيند. تأثير منفي خودروهاي فرسوده از قسمتهاي بازيافت نشده ميباشد كه حدود 25 تا 30 درصد يك خودروي فرسوده را تشكيل ميدهد، اين درصد شامل مواد و تركيبات خطرناك ميباشد. روغنهاي سوخته، حلالهاي اسيدي، فلزات سنگين، مواد آلي، مواد با قابليت سوراخ كردن لايه ازن و غيره از اين جمله مي باشند. اين بخش اطلاعات بر روي خودروهاي فرسوده شامل عوامل مربوطه و مسائل زيست محيط مربوطه و سياست برخورد با اين مسائل را فراهم ميكند.
1-1-3- اجزاء سيستم خودروهاي فرسوده
آخرين مالك: بعد از مدتي، آخرين مالك به دلايل مختلف قادر به ادامه استفاده از خودرو نمي باشد. بنابراين بايد خودروي خود را دفع كند و در اين حالت يك خودروي فرسوده توليد ميشود.
دفع خودرو ميتواند به دو صورت انجام پذيرد: 1- خودرو بعد از 10 تا 15 سال فرسوده ميباشد 2- بعد از يك تصادف ديگر خودرو قابل استفاده نيست. دو دليل بالا باعث ميشود، يا هزينه خودرو براي تعمير بسيار بالا رود كه تعمير مقرون به صرفه نباشد و يا خودرو امنيت لازم براي استفاده را نداشته باشد.
خودروهاي فرسوده از نظر ارزش داراي دو وضعيت مي باشند: 1- وقتي قبل از سن فرسودگي از رده خارج مي شوند، در نتيجه ارزش آنها بيشتر است و سود آنها براي اوراق چي نيز بيشتر ميباشد 2- وقتي خودرو فرسوده است، در اين حالت خودرو ارزش خاصي بجز محتويات آن ندارد.
2-1-3- اوراق كردن ماشين:
در اغلب سيستم هاي مديريتي خودروهاي فرسوده اوراق كردن خودرو نقش مهمي را دارا ميباشد. اين اهميت به دلايلي نظير اينكه اوراق چي ماشين را از مونتاژ خارج ميكند و وسايل و تركيبات باارزش آن را در بازار دست دوم به فروش مي رساند و يا خودرو را براي مرحلة بعدي كه همان از تكه كردن است آماده ميكند و اجزاي خطرناك براي محيط زيست و يا قابل اشتعال و … را جدا و دسته بندي ميكند، ميباشد.
اغلب اوراق چي ها مواد را دسته بندي ميكنند. به عنوان مثال فولاد خودرو و قسمتهاي آلومينيومي كه داراي ارزش بيشتري هستند به صورت جدا دسته بندي ميشوند زيرا اين مواد قيمت بيشتري دارند.
با وجود اهميت نقش اين قسمت، دانش و اطلاعات در اين زمينه كم ميباشد. در اين زمينه به چندين علت ميتوان اشاره كرد. اول، عموماً اين صنعت سازماندهي مشخصي ندارد و تنها مقدار كمي از اوراق چي ها در كشورهاي مختلف تحت يك نظام و سازماندهي خاصي كار ميكنند. دوم، اكثر اوراق چي ها در كشورهاي مختلف به صورت غيرقانوني كار مي كنند، اغلب اوراق چي ها داراي گواهي نامه براي كار نمي باشند و اگر هم اوراق چي گواهي نامه داشته باشد طبق مفاد آن انجام وظيفه نمي كند و سرانجام، دادن يك تعريف مشخص در اين صنعت بسيار سخت ميباشد و بسياري از تعميرگاهها و يا كارگاههاي آهن قراضه اين فعاليت ها را انجام مي دهند.
اوراق كردن و جداسازي قطعات بسته به امكانات و تجهيزات دارد. اغلب اقدامات انجام شده توسط اوراق كنندگان بصورت زير ميباشد.
- استفاده مجدد مستقيم از قطعاتي كه ميتوان هنوز از آنها استفاده كرد مثلاً وقتي يك خودرو تصادف ميكند و كاپوت آن از بين مي رود ميتوان از كاپوت سالم يك خودروي فرسوده استفاده كرد.
- استفاده از قطعات دوباره تعمير شده: اين قطعات ميتوانند شامل كلاچ، استارت و پمپ آب و موتور و … باشند.
- قطعات بازيافت شده: مانند مايعات ماشين، باتري، كاهنده ها، تانك فلزي سوخت
- بدست آوردن انرژي (مثلاً بدست آوردن انرژي از سوخت تايرها و يا ASR)
بعد از حذف مواد فوق الذكر، لاشه ماشين به قسمت تكه كردن برده ميشود البته اكثراً قبل از بردن به shredder لاشه ها به صورت فشرده شده درمي آيند.
3-1-3- تكيه كنندگان
1- مواد آهني (موادي كه با مغناطيس جذب ميشوند)
بعد از اينكه اجزا و تركيبات از لاشه خودرو جدا شدند، لاشه به يك شركت تكه كننده فروخته ميشود. در اين قسمت كارهاي مختلفي مانند تكه كردن ماشين، جداسازي مغناطيسي و غيره انجام مي پذيرد.
فرآيند تكه كردن يك عمل فشرده و بسيار انرژي بر ميباشد. ورودي هاي يك كارخانه تكه كننده اشياء مختلفي مي باشند از قبيل كشتي ها، ريلها، قطارها و امثال آن ولي ورودي اصلي اين شركتها خودروهاي فرسوده مي باشند. حدوداً 70 تا 80 درصد ورودي اين شركتها را خودروهاي فرسوده تشكيل مي دهند. يكي از كارهايي كه در اين مرحله انجام مي پذيرد، جداسازي مواد آهني از مواد غيرآهني مي باشند. حدود 92 درصد از مواد آهني بازيافت ميشوند: در گام بعدي مواد غيرآهني جدا ميشوند ولي اكثر قريب به اتفاق مواد غيرآهني داراي ارزش كمي براي بازيافت هستند و مقرون به صرفه نمي باشد. ولي آلومينيوم، از اين قاعده مستثني ميباشد. چرا كه آلومينيوم هم قابليت بازيافت بالا را دارند و هم از نظر قيمت و اقتصادي بودن نيز به صرفه است.
مواد باقي مانده به عنوان مواد زائد خطرناك تعريف و طبقه بندي ميشود. اين مواد باعث خطرات جدي براي محيط زيست ميشوند و مخارج تصفيه اين مواد نيز بالا است.
كلاً مواد غيرآهني به دو دسته تقسيم ميشوند:
- عناصر غيرفلزي مانند آلومينيوم، برنج، برنز، مس، سرب، منيزيم، نيكل، فولادهاي زنگ زده و روي
- مواد باقي مانده از تكه كنندگان (ASR) يا (fluff) كه شامل موادي كه نه غيرفلزي و نه فلزي هستند ميباشد. مانند پلاستيك، شيشه، لاستيك، فوم، موكتهاي ماشين، منسوجات و گردوغبار باقي مانده و ذرات بسيار ريز فلزات است. اين سري از مواد قابل بازيافت نيست و يا بازيافت آن داراي هزينة بالايي ميباشد و غالباً به محل دفن مي روند.
1-3-3- عمليات جداسازي در قسمت تكه سازي:
دو بخش اساسي جداسازي در اين قسمت به صورت زير ميباشد:
- جداسازي مواد به دو دسته آهني و غيرآهني، اين عمل با استفاده از نيروي مغناطيسي صورت ميگيرد.
- جداسازي مواد غيرآهني به دو دسته عناصر غيرفلزي و ASR كه با استفاده از تكنيكهاي مختلفي صورت ميگيرد يكي از روشهاي معمول استفاده از شناور سازي با استفاده از هوا ميباشد.
سه نوع جريان در اين قسمت توليد ميشود:
- مواد فلزي (فولاد و آهن) كه حدود 65 تا 70 درصد وزني را تشكيل مي دهند.
- مواد غيرفلزي (آلومينيوم، آهن زنگ زده، مس، برنج، سرب، منيزيم، روي و نيكل) كه حدود 5 تا 10 درصد وزني را تشكيل مي دهند.
- مواد باقي مانده ASR يا fluff كه شامل مواد پلاستيكي، شيشه اي، لاستيكي، فرش و منسوجات و … مي باشند.
درجه خلوص اين سه جريان 100 درصد نمي باشد و مقداري ناخالصي نيز در آنها وجود دارد. بهرحال دسته مواد آهني فلزي بيشترين درجه خلوص را دارا مي باشند و ناخالصي آنان در حدود 5/0 تا 1 درصد مي باشند (كه شامل مواد ريز و غيرفلزات بخصوص مس ميباشد) ASR نيز، از طرف ديگر داراي مواد ريز فلزي و غيره مي باشند.
در تكه كنندگان پيش رفته عمليات زير صورت ميگيرد.
- دسته آهن هاي فلزي
مواد آهني فلزي جداشده (شامل فولاد و آهن) به كوره هاي ذوب براي بازيافت فرستاده ميشوند. اين كوره ها به صورت الكتريكي كار ميكنند و توليد فولاد ميكنند.
دسته غيرآهني غيرفلزي:
دسته غيرآهني غيرفلزي شامل آلومينيوم، برنج، برنز، مس، سرب، منيزيم، نيكل، آهن زنگ زده و روي مي باشند.
دسته بندي مواد باقي مانده از تكه كنندگان (دسته سوم ASR)
دو دسته كلي از ASR در سيستم خودروهاي فرسوده توليد ميشود:
- fluff يا ASR سبك:
اين دسته از ASR در مرحله جداسازي مواد غيرآهني به دسته فلزات غيرآهني ايجاد ميشود. به ضايعات توليد شده در اين مرحله light asr مي گويند
fulff يا ASR سنگين:
اين دسته از ASR در جداسازي فلزات غيرآهني به موادي مانند Pb , Cu , Al و غيره توليد ميشود. براي جلوگيري از هزينه هاي بوجود آمده و مقرون به صرفه بودن هر دو دسته از ASR به محلهاي دفن مي روند، بعضي از كشورها مانند آمريكا اين مواد را در محلهاي دفن معمولي يا صنعتي دفن ميكنند البته در ايالت كاليفرنيا اين مواد به عنوان مواد زائد خطرناك به حساب مي آيند. ولي در كشورهاي اروپايي اين مواد به عنوان مواد زائد خطرناك دسته بندي ميشوند. هر دو دسته از ASR داراي مواد و تركيبات تقريباً يكساني هستند (مانند پلاستيك، شيشه، لاستيك، منسوجات، مفروشات و رطوبت و نم و …) در يك بررسي نشان داده شده است كه ASR هاي سبك داراي نسبت بيشتري از موادي مانند پلاستيك هستند و ASRهاي سنگين داراي نسبت مواد بيشتري از موادي مانند شيشه نسبت به ASRهاي سبك هستند.
4-1-3- مواد زائد باقي مانده (ASR)
همانطوريكه اشاره شد، ASR موادي هستند كه قابل بازيافت نمي باشند و به محلهاي دفن فرستاده ميشوند.
2-3- اثرات زيست محيطي در قسمتهاي گوناگون به شرح زير ميباشد:
1-2-3- خودروهاي متروكه:
اثرات زيست محيطي با خودروهاي متروكه شروع ميشود، ترك خودرو فرسوده عموماً به اين صورت است كه يا هزينه موردنياز براي بازيافت خودروهاي فرسوده از آخرين مالك گرفته مي شود، در نتيجه انگيزه براي تحويل خودرو باقي نمي ماند و خودرو فرسوده در طبيعت رها ميشود، دليل ديگر كه نسبت به دليل اول از اهميت كمتري برخوردار است در اين زمينه است كه قسمتهايي كه از نظر مسافت به اوراق چي ها و يا محل هاي تحويل دور مي باشند، انگيزه اي براي تحويل خود به علت سختي هاي موجود (دوري مسافت) خودروي فرسوده خود را در طبيعت رها ميكنند. اگر خودروي فرسوده در طبيعت رها گردد ممكن است مشكلاتي نظير نشت مايعات آن به زمين و يا خارج شدن گازهاي سرد كننده خودرو صورت گيرد كه در حالت اول منجر به آلودگي آب و خاك ميشود و در حالت دوم به عواملي نظير سوراخ شدن لايه ازن وقتيكه گاز سرد كننده CFC ميباشد و يا گرم شدن جهاني وقتيكه گاز سرد كننده CO2 باشد كمك كند البته حالت اخير نسبت به حالت CFC داراي خطر كمتري است.
2-2-3- عملكرد ضعيف اوراق كنندگان
يكي از عمده ترين مشكلات زيست محيطي عملكرد ضعيف اوراق كنندگان در فعاليتشان ميباشد، اين اثر بخصوص در اوراق كنندگان بدون مجوز و يا كنترل نشده بيشتر ميباشد. اين قبيل اوراق كنندگان سعي در كاهش هزينه هاي خود دارند. اين گونه اوراق كنندگان خودروهاي فرسوده را بر روي يكديگر مي چينند و اين امكان را ميدهد تا به علت فشار، ظروف محتوي مايعات اين قبيل خودروهاي فرسوده شكسته شود و مايعات آلوده به داخل زمين نشت كنند، بعلاوه در بعضي ديگر از اوراق كنندگان مايعات و روغن هاي داخل ماشين بر روي زمين ريخته ميشود كه اين امر به علت سهولت و ارزاني ميباشد.
از ديگر مشكلات در زمينه اوراق كردن اين است كه اگر اوراق كننده وظيفه خود را به خوبي انجام ندهد باعث ميشود تا موادي كه به تكه كننده تحويل مي دهد، داراي ناخالصي باشد و بر ميزان ASR توليدي در انتها مي افزايد و نيز باعث ميشود تا كيفيت قطعات بازيافت شده تنزل يابد.
3-2-3- آثار زيست محيطي ناشي از تكه كنندگي و مواد باقي مانده از تكه كنندگان
در وضعيت كنوني در صنايع تكه كنندگان، غالباً تكه كنندگان خودروهاي فرسوده اي را كه به طور صحيح تصفيه نشده اند را قبول ميكنند. اين امر سبب ميشود تا يك تصفية دوباره اي براي رسيدن به درجه خلوص معين انجام گيرد تا به ASR مواد سمي اضافه نشوند. مفهوم ASR در بخشهاي پيش مورد بررسي قرار گرفت. اين مواد تا وقتيكه بازيافت نشود براي محيط زيست مضرر است. اكثر اين مواد غيرآهني هستند كه به صورت تئوريك از مواد زير تشكيل شده است.
(پلاستيك)Plastic 48%
(لاستيك)Rubber 13%
(شيشه)Glass 19%
(ساير مواد)Other material (mostly text tiles carpeting) 20%
كاهش اين مواد يكي از موضوعاتي است كه بيشترين توجه را به خود معطوف داشته است. و اغلب تحقيقات در دهه گذشته بر روي بازيافت پلاستيك ميباشد زيرا كه طبق جدول بالا حدود 50% مواد باقي مانده را تشكيل مي دهند. به علت اينكه هنوز اين مواد نمي توانند به طور كامل بازيافت شوند اين مواد به عنوان مواد زائد خطرناك شناخته ميشوند البته اين قانون در اكثر كشورها ميباشد ولي در بعضي از كشورهاي پيشرفته مانند آمريكا هنوز اين مواد را در محلهاي دفن شهري و يا محلهاي دفن صنعتي دفن ميگردد. (البته در ايالت كاليفرنيا به عنوان مواد زائد خطرناك شناخته ميشوند). از مواد سمي كه در مواد زائد باقي مانده وجود دارد ميتوان به فلزات سنگين و سمي مانند جيوه، سرب، كادميوم و كروم و ارسنيك اشاره كرد.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.