پایان نامه مطالعه تطبیقی و ویژگی های حق بر غذای کافی در ایران و حقوق بین الملل بشر
فهرست محتوا
فهرست مطالب
- چکیده……………………………………………………………………………………………………………………… 1
- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………. 2
- 1-بیان مسأله………………………………………………………………………………………………………………. 4
- 2-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق………………………………………………………………………………………. 5
- 3- جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق:……………………………………………………………………………… 6
- 4- اهداف مشخص تحقیق………………………………………………………………………………………………. 6
- 5- سؤالات تحقیق………………………………………………………………………………………………………… 6
- 5-1 سؤال اصلی………………………………………………………………………………………………………. 7
- 5-2 سؤالات فرعی…………………………………………………………………………………………………… 7
- 6- فرضیههای تحقیق……………………………………………………………………………………………………. 7
- 6-1 فرضیه اصلی…………………………………………………………………………………………………….. 7
- 6-2 فرضیههای فرعی……………………………………………………………………………………………….. 7
- 7-مرور پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………. 7
- 8- نوع تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….. 8
- 9- روش انجام و ابزار گردآوری تحقیق………………………………………………………………………………… 9
- 10- دشواریهای تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 9
- فصل اول : تعاریف و مفاهیم اساسی حق بر غذا
- مبحث اول – مفهوم و ماهیت حق بر غذا…………………………………………………………………………….. 11
- گفتار اول – مفهوم حق بر غذا……………………………………………………………………………………… 11
- گفتار دوم – ماهیت حق بر غذا……………………………………………………………………………………. 14
- بند اول – تحقق تدریجی………………………………………………………………………………………. 14
- بند دوم – تحقق فوری…………………………………………………………………………………………. 16
- الف- رفع تبعیض…………………………………………………………………………………………… 16
- ب- تعهد به رعایت………………………………………………………………………………………… 16
- ج- تعهد به تأمین حداقل سطح امرار معاش……………………………………………………………… 17
- گفتار سوم – اهمیت حق بر غذا…………………………………………………………………………………… 18
- گفتار چهارم – مفاهیم مرتبط با حق بر غذا……………………………………………………………………….. 18
- بند اول – امنیت غذایی…………………………………………………………………………………………. 18
- الف – تعریف امنیت غذایی……………………………………………………………………………….. 21
- ب – مفاهیم اصلی امنیت غذایی ………………………………………………………………………….. 23
- 1- غذای کافی…………………………………………………………………………………………. 23
- 2- دسترسی به غذا…………………………………………………………………………………….. 24
- 3- امنیت………………………………………………………………………………………………… 29
- 4- زمان………………………………………………………………………………………………… 29
- بند دوم – استقلال غذایی………………………………………………………………………………………. 30
- بند سوم- ایمنی غذایی…………………………………………………………………………………………. 32
- مبحث دوم – حق بر غذا در حقوق بین الملل………………………………………………………………………… 33
- گفتار اول – چیستی حق……………………………………………………………………………………………. 33
- بند اول – تحلیل مفهوم حق……………………………………………………………………………………. 33
- بند دوم – حق – مطالبه /ادعا…………………………………………………………………………………. 36
- گفتار دوم – محتوای هنجاری حق بر غذا در حقوق بین الملل………………………………………………….. 38
- بند اول – حق برخورداری از معیارهای کافی برای زندگی………………………………………………….. 41
- بند دوم – رهایی از گرسنگی و حق حیات……………………………………………………………………. 41
- بند سوم – حمایت از گروههای خاص بشری………………………………………………………………… 42
- بند چهارم – عدم محرومیت از غذا و ابزار معاش…………………………………………………………… 43
- بند پنجم – ممنوعیت استفاده ابزاری از غذا برای مقاصد نظامی…………………………………………….. 43
- بند ششم – تقبیح استفاده ابزاری از غذا برای مقاصد اقتصادی و سیاسی………………………………….. 44
- فصل دوم : تجلی حق بر غذا در قوانین و سازمانهای داخلی و بین المللی
- مبحث اول – تجلی حق بر غذا در سطوح ملی، منطقهای و جهانی……………………………………………….. 46
- گفتار اول – ملی…………………………………………………………………………………………………….. 46
- گفتار دوم – فراملی…………………………………………………………………………………………………. 47
- بند اول – منطقهای……………………………………………………………………………………………… 48
- بند دوم – جهانی………………………………………………………………………………………………… 48
- الف – جایگاه حق بر غذا در نظام بین المللی حقوق بشر……………………………………………….. 49
- 1- حقوق معاهداتی……………………………………………………………………………………. 50
- 2 – رابطه حق غذا با سایر حقوق بشری……………………………………………………………… 55
- ب – حق دسترسی به غذا در نظام حقوق بین الملل بشردوستانه……………………………………….. 56
- پ – حق غذا در مفاد کنوانسیونهای چهارگانه ژنو…………………………………………………….. 57
- ت- پروتکلهای الحاقی به کنوانسیون چهارگانه ژنو مصوب 1949……………………………………. 59
- ث – نقش نهادها و سازمانهای تخصصی ملل متحد در برآورده نمودن حق بر غذا………………….. 67
- 1 – کمیته حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی…………………………………………………….. 68
- 2 – شورای حقوق بشر………………………………………………………………………………… 70
- 3 – برنامه جهانی غذا………………………………………………………………………………….. 71
- 4 – صندوق بین المللی برای توسعه کشاورزی………………………………………………………. 72
- 5 – نقش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد در تحقق حق بر غذا……………………………. 73
- مبحث سوم – جایگاه حق بر غذا در حقوق و سازمانهای ایرانی…………………………………………………… 78
- گفتار اول – وضعیت امنیت غذایی در ایران در مقایسه با دیگر کشورها……………………………………….. 78
- گفتار دوم – حق بر غذا در حقوق و سازمانهای ایرانی…………………………………………………………. 81
- بند اول – قانون سازمان وزارت بهداری مصوب آذر ماه ۱۳۲۴…………………………………………………. 81
- بند دوم- قانون بهداشت شهری مصوب ۲۹/11/1329…………………………………………………………. 82
- بند سوم- قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی مصوب ۲۹/2/1334 82
- بند چهارم- قانون اجازه پرداخت حق السهم دولت ایران در برنامه غذایی جهانی مصوب 10/9/1347 83
- بند پنجم- قانون اجازه تأسیس مؤسسه خواربار و تغذیه ایران مصوب ۱۴/10/1343………………………….. 83
- بند ششم- قانون تشکیل انستیتوی علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران مصوب 15/4/1345…………………….. 83
- بند هفتم – قانون مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی مصوب ۲۲/4/1346…………………………. 83
- بند هشتم- قانون اصلاح ماده ۲ مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی و تبصره آن 9/8/1347 84
- بند نهم- قانون اصلاح بعضی از مواد قانون مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی……………………. 84
- بند دهم – قانون اصلاح ماده ( ۱۳ ) قانون مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی مصوب 13/9/1379 84
- بند یازدهم- قانون تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب 9/7/1364……………………. 85
- بند دوزادهم- قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب 3/3/1367 85
- بند سیزدهم- قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی مصوب ۲۳/12/1367……………………….. 85
- بند چهاردهم- حق بر غذا در برنامه سوم توسعه کشور………………………………………………………… 86
- بند پانزدهم – امنیت غذایی درسند چشم انداز، سیاستهای کلی نظام وقانون برنامه پنجم توسعه……….. 91
- فصل سوم : مسولیت های اجرا و نقض حق بر غذا
- مبحث اول – ماهیت تعهدات ناشی از حق بر غذا از منظر حقوق بین الملل بشر………………………………….. 95
- گفتار اول – تعهد به وسیله و نتیجه……………………………………………………………………………….. 96
- گفتار دوم – تعهد به احترام، حمایت و ایفا……………………………………………………………………….. 96
- مبحث دوم – ماهیت تعهدات ناشی از حق بر غذا از منظر حقوق بین الملل بشردوستانه…………………………. 97
- گفتار اول – تعهد به احترام به حق غذا……………………………………………………………………………. 97
- گفتار دوم – تعهد به حمایت از حق غذا…………………………………………………………………………. 98
- گفتار سوم – تعهد به تسهیل حق غذا……………………………………………………………………………… 98
- گفتار چهارم – تعهد به فراهم کردن حق غذا……………………………………………………………………… 98
- مبحث سوم – نقض حق بر غذا………………………………………………………………………………………… 99
- گفتار اول – امکان رسیدگی به جنایات ارتکایی از نقض حق غذا……………………………………………… 100
- بند اول – دیوان کیفری بین المللی…………………………………………………………………………… 100
- بند دوم – رسیدگی در مراجع ملی سایر کشورها…………………………………………………………… 102
- بند سوم – تشکیل دادگاه کیفری بین المللی ویژه توسط شورای امنیت…………………………………… 103
- بند چهارم – دیوان دادگستری بین المللی……………………………………………………………………. 103
- نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………….. 104
- منابع…………………………………………………………………………………………………………………….. 111
چکیده
غذا یکی از اساسیترین و ابتداییترین نیازهای بشری و از عوامل اصلی در حفظ و استمرار حیات بشر میباشد. پیدایش کشاورزی که در حدود ده هزار سال پیش به وقوع پیوست مهمترین کشف بشر برای تأمین این نیاز بوده و هم زمان با توسعه زندگی اجتماعی بشر، نقش و جایگاه آن نیز ابعاد جدیدتری یافته است. غذا و تغذیه یکی از ابعاد اساسی زندگی، سلامت و همچنین رفاه جامعه است. از دیدگاه توسعه ملی، عدالت اجتماعی و رشد اقتصادی، تأمین غذای کافی، کمیت و کیفیت الگوی غذای مصرفی و سلامت تغذیهای افراد جامعه، محور اصلی و تعیینکننده در بستر حرکت انسان محوری است و سوءتغذیه، نیروی بازدارنده مؤثر بر فرایند توسعه ملی محسوب میشود و از سویی امنیت غذایی ارتباط کاملاً مستقیم با عدالت محوری دارد. امنیت غذایی یکی از معیارها و ابزارهای توسعه انسانی است. دسترسی به غذای کافی و سالم از محورهای اصلی توسعه، سلامت جامعه و زیرساختهای نسل آینده کشور است و دستیابی به آن از اهداف اصلی هر کشور است، در بحث توسعه انسان – محور، امنیت غذایی و تغذیه، نقش اصلی و تعیینکننده دارد و در کنار درآمد سرانه، توزیع عادلانه درآمد، نرخ اشتغال، حفظ محیط زیست و رعایت حقوق بشر در مجامع بینالمللی به عنوان شاخص توسعه شناخته میشود. غذا علاوه بر کارکرد تغذیهای برای حیات انسان در جامعه بین المللی (سطوح ملی، منطقهای و جهانی)، واجد عملکرد اجتماعی، اقتصادی و سیاسی شده است. نقش غذا در برنامههای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشورها به ویژه مشکلات پیچیدهای که در زمینه تأمین و توزیع داشته است، سبب شده تا پس از تشکیل سازمان ملل متحد در کانون اقدامات و توجه آن نیز قرار گیرد. سازمان ملل متحد برای حفظ و صیانت جامعه بینالمللی اقدامات مهمی را انجام داده است که از جمله آنها ایجاد نظام حقوقی بین المللی با تدوین و توسعه حقوق بینالملل میباشد. وجود هشتصد میلیون گرسنه – علی رغم کفایت مواد غذایی- در جهان نشانه روشنی بر این واقعیت است که غذا به عنوان اساسیترین نیاز انسان مورد تعدی و تهدید جدی قرار گرفته است و نظام بین المللی نتوانسته است این بخش از حقوق اعضای جامعه ملل را حفظ و صیانت نماید. امنیت غذایی و دسترسی همگان به غذا در گرو سیاستهای اقتصادی و حقوقی جامعه جهانی است.
مقدمه
در حفظ حیات عوامل متعدد و گوناگونی دخالت دارند، در میان این عوامل، غذا اصلیترین و مهمترین عامل حفظ حیات است. تعاریف مختلفی از غذا ارائه شده است:
« غذا مجموعهای از مواد خوراکی و آشامیدنی است که برای تأمین نیاز فیزیولوژیکی به مصرف انسان میرسد و برای نگهداشت و رشد بدن و تأمین انرژی و عناصری برای حفظ جریان فعل و انفعال حیاتی ضروی است.»[1]
« غذا، خوراک، خوردنی، خورش، آنچه خورده شود، مادهای که به نمو جسم کمک کند و انرژی لازم برای بدن به وجود آورد.»[2]
غذا و حیات آنچنان به هم پیوستهاند که تصور حیات بدون غذا ممکن نیست. آدمی برای ادامه یک زندگی کارآمد و مفید در هر روز از عمر به غذا نیاز دارد، بطوریکه این نیاز دائمی و مستمر است و نمیتوان تأمین آن را به آینده و به فراهم شدن امکانات موکول کرد. فقدان آن حتی برای چند روز مشکل ایجاد میکند و تحمل بیش از آن نیز مقدور نیست.
در قسمت اعظم دو میلیون سالی که از پیدایش انسان میگذرد، بقای زندگی او بیشتر از راه شکار حیوانات و گردآوری میوهها، دانهها و حبوبات صورت گرفته است. در شرایطی که گرسنگی دائماً بشر را تهدید میکرد، عمر انسان بیش از هر چیزی برای جستجو غذا سپری میشد. از آنجا که این جستجو کاری دشوار بود، افزایش تعداد انسانها را محدود میکرد. در حدود 10000 سال پیش بود که انسان آموخت حیوانات و گیاهان را اهلی کند[3] و به تدریج بشر به جای اینکه در پی شکار برود- که در هر حال کاری است نامطمئن- تلاش نمود از تغییرات ادواری آب و هوا بهره گیری نماید و به کشاورزی بپردازد.
از زمان روی آوردن انسان نخستین به کشاورزی تاکنون، نوآوریهای متعدد و رشد فن آوری، گسترشی عظیم در ظرفیت تولیدی غذای کره زمین پدید آورده است، بطوریکه به نظر میرسد غذای تولیدی جهان برای جهانیان کافی خواهد بود. اما در پایان قرن بیستم و آغاز هزاره سوم و در بحبوحه دورانی که از لحاظ پیشرفت و تمکن جهانی بی سابقه بوده است، گرسنگی هنوز مبتلا به گروه عظیمی از انسانها میباشد[4] در حقیقت امید به داشتن منابع غذایی کافی که با کشف کشاورزی پیدا شد، هرگز محقق نگردید.
کشاورزی این امکان را برای بشر پدید آورد که به شکلی مستمر ظرفیت تولیدی غذای کره زمین را افزایش دهد. اگرچه از زمان آغاز کشاورزی تا کنون تولید مواد غذایی چند صد برابر افزایش یافته است، اما، تعداد انسانهای کره خاکی نیز همگام با آن و به صورت پیوسته رو به ازدیاد بوده است، به طوری که این تولید اضافی به مصرف رسیده و انسان همیشه در دستیابی به غذا در تنگنا بوده است.
در چنین شرایطی، هر گونه کاهش ناگهانی و شدید در عرضه مواد غذایی در یک منطقه خاص، غالباً به گرسنگی و قحطی همه گیر انجامیده است. البته تعداد قحطیهایی که انسان کشاورز در طول قرون گذشته به خود دیده است به طور دقیق مشخص نیست، ولی از مدارک و شواهدی که در دست میباشد، میتوان نتیجه گرفت که بشر شاهد قحطیهای سخت و متعددی بوده است؛ به گونهای که این امر در آثار فرهنگی ملتها نیز متبلور و نمایان گشته است.
فقدان غذا و گرسنگی شدید، خواه به علل طبیعی پدید آمده باشد، و خواه نتیجه دخالت مستقیم بشر نظیر جنگهای داخلی و بین المللی باشد، دردناک و وحشت آفرین است. هنگام بروز گرسنگی، نه تنها گروههای عظیمی از انسانها رنج میکشند و به شکلی رقت بار میمیرند، بلکه بسیاری از افراد در اثر آن، رفتارهای ناهنجار از خود بروز میدهند. مردمی که از گرسنگی رو به مرگ هستند، علاوه بر دزدی و احتکار مواد غذایی، برای به دست آوردن پول خرید غذا دست به جنایت میزنند و حتی فرزندان خود را میفروشند. در قحطی سال 436 قبل از میلاد، هزاران رومی خود را در رودخانه تیبر[5] میانداختند تا به عذاب طولانی و مرگ ناشی از گرسنگی دچار نشوند. همچنین، در قحطی سال 1291 میلادی در هندوستان خانوادههای زیادی خود را در رودخانه غرق میکردند. آدمخواری نیز در قحطیهای قبل از قرن بیستم در انگلستان، اسکاتلند، ایرلند، ایتالیا، مصر، هندوستان و چین و حتی پس از آن در قحطیهای قرن بیستم دیده شده است.[6]
از این موارد بسیار دیده شده است، در چند دهه اخیر نیز، جهان چندین مورد کمبود شدید مواد غذایی ناشی از جنگ را شاهد بوده است. در واقع تا این زمان دلیل اساسی مرگ و میرهای ناشی از فقدان غذا، ناشی از بلایای طبیعی نظیر خشکسالی و سیل و … و یا عوامل ایجاد شده توسط بشر نظیر جنگهای
داخلی و بین المللی بوده است. در حالیکه امروزه، کمبود غذا و گرسنگی معمولاً به طور یکنواخت در میان فقرای دنیا دیده میشود و ویژه مناطق خاصی نیست. بین سالهای 1972 تا 1974 ، به علت پیشی گرفتن روزافزون تقاضای جهانی بر عرضه مواد غذایی و نیز کاهش ذخایر غذایی، قیمتهای بین المللی مواد غذایی به سرعت بالا رفت.
از سوی دیگر همزمان با پیشرفت جوامع و ظهور قدرتهای جدید؛ علوم و فن آوری های نو از یک سو بشر را در تأمین و گسترش نیازهایش یاری نموده و از سوی دیگر محدودیتها و تهدیدهایی را برای آزادیها و نیازهایش به ارمغان آورده و امور متعددی در زندگی امروز دنیا را به کانون بحران مبدل نموده است. یکی از مهمترین این بحرانها، مشکل غذا میباشد.گزارش سازمانهای بین المللی در ارتباط با وجود 800 میلیون گرسنه[7] و نیز ازدیاد روزافزون مرگ و میرهای ناشی از سوءتغذیه و گرسنگی مبین تغییر ساختار علل بروز گرسنگی و عدم دسترسی به غذا میباشد. وجود ناامنی در تأمین غذا، موجب بروز ناامنیهای اجتماعی و اقتصادی گردیده و ممکن است منجر به بروز مخاصمات داخلی و بین المللی شود. در حقیقت تا زمانی که غذا به عنوان اساسیترین نیاز انسان مورد تعدی و تهدید جدی و گسترده قرار نگرفته بود، هیچ مناقشهای در زمینه به رسمیت شناختن حق دسترسی به آن و چگونگی برخورداری از آن در عرصه ملی و بین المللی بروز نمیکرد. لیکن، امروزه بحران غذا-که میراث اقدامات بشر از جنگهای ویرانگر جهانی گرفته تا تصمیمهای اقتصادی و افزایش جمعیت بشر میباشد- یکی از اساسیترین حقوق میلیونها انسان را مورد تعدی و تهدید قرار داده است که هم در سطح داخلی و هم بین المللی باید به جدیت مورد بررسی قرار گیرد.
1- بیان مسأله
یکی از بدیهیترین و در عین حال ضروریترین حقوق هر انسان حق برخورداری از غذای سالم و عاری از مواد مضر و زیان آور میباشد. غذای مناسب باید در دسترس بوده و در کمیت و کیفیتی باشد که بتواند نیازهای رژیم غذایی افراد را برآورده سازد و در فرهنگ هر جامعهای قابل قبول باشد و مضاف بر این غذا میبایست به شیوه پایدار و دست یافتنی و بدون محدودیت باشد و حق بر غذا اولین بار در ماده 25 اعلامیه جهانی حقوق بشر با این مضمون که « هر کس حق دارد سطح زندگانی سلامتی و رفاه خود و خانوادهاش را از حیث مسکن و مراقبتهای پزشکی و خدمات اجتماعی و خصوصاً غذا را در اختیار داشته باشد » بیان شد که این ماده به نحوه چشمگیری توانست بیماریها و نارسایی جسمی و روحی که یک تهدید جدی برای بشریت است را کاهش دهد و از آنجا که حق غذا پیش شرط تحقق سایر حقوق انسانها میباشد لذا در قوانین بین المللی در موارد زیادی بر آن تأکید شده است و قوانین مدونی در این زمینه نوشته شده که این قوانین دولتها صراحتاً مسئول تأمین غذای انسانها و از بین بردن گرسنگی و تغذیه بد دانسته است و دولتها باید مطمئن شوند که شهروندان از قابلیت دسترسی و غذای کافی و آب برخوردارند اعلامیه جهانی حقوق بشر که توسط مجمع ملل متحد در 1984 پذیرفته شده بیان داشته که هر کس حق استفاده از یک استاندارد و سطح زندگانی کافی برای بهداشت و سلامتی بر خود و خانوادهاش را دارد که این حق شامل غذا نیز هست حق غذا در کنوانسیون حقوق اقتصادی اجتماعی و فرهنگی در 1996 نیز بیانگر این است که دولتها حقوق اساسی فردی را مشخص کنند تا مردم از گرسنگی رنج نبرند اسناد مختلف UN و اعلامیهها در مورد حق غذا شامل مواد 1974 کنفرانس جهانی و اعلامیه 1992 کنفرانس بین المللی تغذیه موجود است که در مورد برنامههای غذایی جهانی و شورای جهانی غذا این موارد را بصورت مفاد قانونی درآورده است و آنها به عنوان حقوق اساسی بشر و همچنین به عنوان هسته اصلی شرایط توسعه حقوق بشر مشخص کرده است. با توجه به توضیحات سوالی که قابلیت طرح دارد این است که در حقوق بین الملل چه سازوکارهایی در راستای تضمین حق بر غذای کافی در ایران و حقوق بین الملل اندیشیده شده است؟ که مورد بررسی و مداعقه قرار خواهد گرفت.
2- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
در بحث اهمیت حق بر غذای کافی در حقوق داخلی و بین المللی باید گفت که غذا، یکی از ضروریات اساسی برای بقا و ادامه حیات بشر است. براساس نظریه مازلو، نخستین نیازمندی از نیازهای پنج گانه انسان، غذاست. مفهوم کلی امنیت غذایی نیز مبتنی بر وجود غذای کافی، سالم، مغذی و قابل دسترس برای همگان و در تمامی زمانهاست. اگرچه اغلب دولتها از خودبسندگیشان در تولید و ذخیره مواد غذایی سخن می گویند، اما در واقعیت وضعیت به هیچ عنوان مناسب و رضایت بخش نیست. بنا به گزارشهای سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد نزدیک به یک میلیارد نفر در سراسر جهان از گرسنگی رنج میبرند بیش از دو میلیارد نفر نیز از گرسنگی پنهان و سوء تغذیه رنج میبرند بنا به آمار برنامه جهانی غذا، هر هفت ثانیه، یک کودک بر اثر گرسنگی و یا بیماریهای ناشی از آن در جهان میمیرد این فاجعه بشری را به درستی هلوکاست بی صدا خواندهاند بنا به گفته مرکز مبارزه با گرسنگی مردن بر اثر گرسنگی، به مثابه قتل عمد است و گرفتار شدن به سوء تغذیه شدید و جدی و گرسنگی مزمن و پایدار، مصداق نقص حق اساسی حیات است. اگرچه عرصه اصلی اجرای تعهدات حقوق بشری، عرصه حقوق داخلی است و اجرای تعهدات حقوق بشری در سطح بین الملی، حالت تکمیلی دارد، و از طرف دیگر، از اساس این دولتها هستند که متعهد به احترام و اجرای تعهدات حقوق بشری میباشند، با این حال، نمیتوان نقش مؤثر و بی بدیل سازمانهای بین المللی را در زمینه تحقق حق بر غذا در سطح بین المللی و تلاشهای نهادها و سازمانهای بین المللی را در هر دو سطح نادیده گرفت. به علاوه، بر اساس دیباچه منشور ملل متحد یکی از اهداف سازمان ملل متحد، تلاش برای ترویج به احترام به حقوق بشر است در این راه، معاهدات بین المللی حقوق بشری نقش ویژهای برای نهادها و سازمانهای تخصصی سازمان ملل متحد قائل هستند. لذا با توجه به توضیحات فوق پرداختن حق بر غذای کافی از اهمیت زیادی برخودار میباشد.
3- جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق:
تا کنون در این زمینه هیچ تحقیق کامل و مدونی صورت نگرفته است.
4- اهداف مشخص تحقیق
- 1- تعریف مفهوم حق بر غذای در حقوق ایران و حقوق بین الملل بشر
- 2- بررسی نقش سازمانهای بین المللی در برآورده کردن حق بر غذای بشری
- 3- بررسی نقش سازمانهای و قوانین داخلی در برآورده کردن حق بر غذای کافی
- 4- بررسی مجازاتهای تعیین شده برای نقض حق بر غذای کافی
5 سؤالات تحقیق
چارچوب کلی این پژوهش به منظور پاسخ به سؤالهای اصلی ذیل پایه ریزی شده است:
5-1 سؤال اصلی
در راستای تضمین حق بر غذا کافی چه سازوکارهایی اندیشیده شده است؟
5-2 سؤالات فرعی
- 1- نقش سازمانهای بین المللی در برآورده کردن حق بر غذای کافی چیست؟
- 2- نقش سازمانها و قوانین داخلی در برآورده کردن حق بر غذای کافی چیست؟
- 3- مجازاتهای نقض حق بر غذای کافی در حقوق ایران و حقوق بین الملل کدامند ؟
6- فرضیههای تحقیق
6-1 فرضیه اصلی
به نظر میرسد در راستای تضمین حق بر غذای کافی در حقوق ایران و حقوق بین الملل مقررات خاصی پیش بینی شده است.
6-2 فرضیههای فرعی
- به نظر میرسد سازمانهای بین المللی در برآورده کردن حق بر غذای بشری نقش مهمی ایفا کرده و در این زمینه نیز دارای موفقیتهایی بودهاند.
- به نظر میرسد در حقوق داخلی با وجود تصویب مقررات و قوانین خاصی در زمینه حق بر غذای کاستیهایی وجود دارد و لذا قانونگذار باید در پی مرتفع کردن این خلأ باشد.
- در پی نقض حق بر غذای کافی در حقوق ایران و حقوق بین الملل مجازاتهای خاصی پیش بینی شده است.
7-مرور پیشینه تحقیق
پیرامون بحث « مطالعه تطبیقی حق بر غذا کافی در ایران و حقوق بین الملل بشر » کتاب یا مقاله و یا پایان نامه ایی جامع و مستقلی که شامل زیر مجموعههای موضوعی موجود در این پژوهش باشد. به رشته تحریر در نیامده است. اگر چه با مراجعه به کتابخانههای موجود، برخی جوانب و ابعاد، در حدی مشخص و محدود، مورد بررسی و تبیین قرار گرفته، که در ذیل به آنها اشاره میشود ولی با تنوع و گستردگی وجوه و جنبههای مختلف موضوع مذکور، بسیاری از وجوه دست خورده و بکر باقی مانده است که این پژوهش کوشیده در حد تواناییهای اندک نگارنده آن، به این هدف نائل آمده و گامی هر چند کوچک را در این راستا بردارد.
فرهاد طلایی و همکاران (1392) در مقاله ایی با عنوان « تعهدات دولتها در قبال حق بر غذا با توجه به ماده یازدهم میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی » اشارات مفیدی به برخی از مباحث این پایان نامه داشته و مینویسد در چارچوب حقوق بین الملل، حق بر غذا، حق بنیادین هر شخص بر دسترسی پایدار به غذا به گونهای است که پاسخگوی نیازهای غذایی وی باشد. با توجه به جایگاه ویژه دولتها در حقوق بین الملل، بررسی تأمین حق بر غذا به عنوان یکی از تعهدات دولتها از اهمیت خاصی برخوردار است. مبنای حقوقی تعهد دولتها نسبت به حق بر غذای کافی برگرفته از اسناد بین المللی حقوق بشری به ویژه میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
فرهاد طلایی (1392) در مقاله ایی با عنوان « نقش سازمانهای بین المللی در تحقق حق بر غذا» اشارات مفیدی بر برخی از مباحث این پایان نامه داشته و مینویسد حق بر غذا، حق بنیادین هر شخص، حق بر رهایی از گرسنگی و دسترسی پایدار به غذا با کیفیت و کمیتی است که پاسخگوی نیازهای غذایی و فرهنگی او باشد. اگرچه تعهد اصلی اجرای حقوق بشر، چه در عرصه داخلی و چه بین المللی بر عهده دولتها قرار گرفته است. اما گسترش روز افزون دامنه فعالیتهای سازمانهای بین المللی در سطح بین الملل، به ویژه در زمینه حقوق بشر، نقش مؤثر و بی بدیلی در زمینه تحقق حق بر غذا در سطح بین المللی دارند.
8- نوع تحقیق
این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی – تحلیلی میباشد. براساس این نوع تحقیق از روش تحقیق کتابخانهای و اسنادی استفاده خواهد شد. در این روش منابع اصلی مورد استفاده، کتب و مقالاتی است که عمدتاً شامل اطلاعات و نتایجی است که توسط نویسندگان و پژوهش گران قبلی در حوزه مورد بحث فراهم گردیدهاند که بر روی آنها تحلیل انجام خواهد گرفت.
[1] کلانتری، عیسی؛ خادم آدم، ناصر، ” سیاست اصلاح الگوی تغذیه، فیزیولوژی تغذیه و اقتصاد مواد غذایی”، موسسه پژوهشهای برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی، فصلنامه علمی و پژوهشی اقتصاد کشاورزی و توسعه، چاپ دوم، 1376، ص 2.
[2] عمید، حسن، ” فرهنگ فارسی عمید”، موسسه انتشارات امیرکبیر، تهران، چاپ بیست و سوم، جلد دوم، 1381، ص 1471.
[3] براون، لسترر، با نان تنها( غذا و تغذیه جهان)، ترجمه ابوالقاسم جزایری، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، چاپ اول، 1368، ص 20.
[4] FAO, “More People Than Ever Are Victims Of Hunger, 1.02 Billion People Hungry”, Rome, 19 Jun 2009
[5] Tiber
[6] وزارت جهاد کشاورزی، موسسه پژوهشهای برنامه ریزی اقتصادی و کشاورزی، ” مبارزه با گرسنگی و سوء تغذیه”، فصلنامه علمی – پژوهشی اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال پنجم، ویژه نامه اجلاس جهانی غذا، زمستان 1376، ص67.
[7] Reports:
– World Food Summit, 1996,
– The State of Food and Agriculture 2001, FAO (SOFA 2001),
– Human Development Report 2001, United Nations Development Program (UNDP),
– World Development Indicators 2001, the World Bank.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.