پایان نامه قرارداد اختیار معامله
فهرست محتوا
فهرست مطالب
- چکیده 1
- مقدمه: 2
- دلیل اهمیت قرارداد اختیار معامله: 3
- ضرورت انجام تحقیق: 3
- علت انتخاب موضوع: 4
- مسئله اساسی تحقیق : 4
- سؤالات پژوهش : 5
- فرضیات تحقیق: 5
- روش انجام تحقیق: 6
- پیشینه تحقیق: 6
- ساختار کلی مطالب : 7
- فصل اول
- مفهوم و ماهیت قرارداد اختیار معامله
- مبحث اول: تاریخچه 10
- گفتار اول: تاریخچه در جهان. 10
- بند اول: تعریف و تاریخچه ای از بورس اوراق بهادار 11
- الف: تعریف بورس اوراق بهادار 11
- ب: تاریخچه بورس اوراق بهادار در جهان. 12
- بند دوم: تعریف و تاریخچه ای از اوراق مشتقه 13
- الف: تعریف اوراق مشتقه 13
- ب: تاریخچه اوراق مشتقه در جهان. 15
- بند سوم: تعریف و تاریخچه از قرارداد اختیار معامله 16
- الف: تعریف قرارداد اختیار معامله 16
- ب: تاریخچه قرارداد اختیار معامله در جهان. 16
- گفتار دوم: تاریخچه در ایران. 17
- بند اول: تاریخچه بورس اوراق بهادار در ایران. 17
- الف: دوره نخست (1357 – 1346) 17
- ب: دوره دوم (1367 – 1358) 18
- ج: دوره سوم 1383 – 1368. 18
- د: دوره چهارم از سال 1384 تاکنون. 18
- بند دوم : تاریخچه اوراق مشتقه در ایران. 18
- بند سوم: تاریخچه قرارداد اختیار معامله در ایران. 19
- مبحث دوم: مفهوم قرارداد اختیار معامله 19
- گفتار اول : تعریف لغوی و اصطلاحی از قرارداد اختیار معامله 20
چکیده
قرارداد اختیار معامله یکی از انواع ابزارهای مالی محسوب میشود که به تازگی در بازار سرمایه کشور ایران وارد شده است، قرارداد اختیار معامله توافقی است که موضوع آن انتقال حق خرید یا فروش کالای معین با قیمت و تاریخی معلوم در قبال دریافت وجه به شخص دیگر است این قرارداد مشابه برخی از نهادهای حقوق تجارت و مدنی در ایران میباشد اما باتمامی آنها متفاوت است در سایر نهادهای فوق بحث قیمت اختیار وجود ندارد. قرارداد اختیار معامله در بند 11 ماده 1 قانون جدید بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذر ماده سال 1384 به شکل صریح وارد شده است اما تعریفی از آن توسط قانون گذار ارائه نشده و بحث از ماهیت حقوقی این قرارداد نیز مسکوت مانده است به همین سبب در این راستا سعی شده تا مفهوم قرارداد اختیار معامله، اوصاف، ماهیت و آثارحقوقی این قرارداد را مورد توجه قراردهیم که به نظر میرسد مناسبتر این باشد که اوراق اختیار معامله به جهت ماهیتی در زمره عقد صلح قرار گیرد. در پایان نیز این قرارداد را با انواع ابزارهای مشتقه مالی از جمله قراردادهای آتی خاص، قراردادهای آتی و قراردادهای معاوضه مقایسه می نمائیم تا سبب آشنایی بیشتر با این قرارداد و در نهایت توسعه هر چه بیشتر بازار سرمایه گردد.
واژگان کلیدی: ابزارهای مشتقه مالی، قرارداد اختیار معامله، قراردادهای آتی خاص، قراردادهای آتی، قراردادهای معاوضه
مقدمه:
نظام اقتصادی هرکشوری در سطح کلان از دو بخش واقعی مالی تشکیل میشود. بخش حقیقی تولید، مصرف، سرمایه گذاری و صادرات را شامل میشود و بخش مالی در بر دارنده بازار پول، سرمایه، اوراق بهادار وسایر انواع فرعی دیگر میباشد. این دو بخش به عنوان دو بازوی محرک اقتصادی کشور عمل مینمایند و به نوعی لازم و ملزوم یکدیگر میباشند در بخش حقیقی اقتصاد همواره مسائل و مشکلاتی چون کمبود منابع سرمایه گذاری، کمبود امکانات، فراوانی مصرف کنندگان و کاهش تولید بروز میکند به همین دلیل نیاز عرصه اقتصادی کشور به بخش مالی احساس میگردد. بخش مالی به شکل ویژه و مطلوبی سعی دارد ابزارهای مختلف مالی را توسعه دهد تا سبب جمع آوری سرمایههای هر چند اندک معامله گران گشته و به یاری بخش واقعی اقتصاد بشتابد. امروزه ما شاهد تحولات سریعی در عرصه اقتصاد جهانی هستیم و سعی نظام اقتصادی اغلب کشورها بر این است که به سمت و سوی جهانی شدن و یکی شدن حرکت نمایند. این مهم و تقویت بخش مالی اقتصاد کشورها نیازمند توسعه بازارهای مالی آن میباشد مهمترین مصداق بازارهای مالی شامل بازار پول و بازار سرمایه است. این دو بازار نقش عمدهای در رفع نیاز بنگاههای اقتصادی به عهده دارند اما نقش بازار سرمایه به جهت مدیریت زمان و کنترل ریسک پر رنگتر میباشد در اغلب کشورهای توسعه یافته نقش این بازارها در نظام کشور فعال مشاهده میشود اما در کشورهای در حال توسعه چون عمدتاً دولت در اقتصاد بیشتر وارد میشود نقش بازار سرمایه به این فعالی نیست به هر حال به ابزارهای موجود در بازار سرمایه نیازمندیم تا با مدد آنها زمینه سرمایه گذاری بیشتر و مدیریت ریسک را فراهم سازیم آنچه این زمینه را ایجاد میکند در ابزارهای مشتقه مالی قابل توجه و نمود است. در کشور ما به علت فراهم نبودن بازار مناسب عدم آشنایی کافی معامله گران با ساز وکار این بازار و فراهم نبودن بستر مناسب فعالیت این ابزارها کارکرد چندانی ندارند و نیز در اغلب کشورهای اسلامی اکثر ابزارها دارای محدودیت شرعی هستند اما دقت نظر کافی و آگاهی بیشتر در این زمینه میتواند وجاهت حقوقی و شرعی این قراردادها را ثابت کند قرارداد اختیار یکی از مهمترین ابزارهای مشتقه مالی محسوب میشود و به جهت نقش تعیین کنندهای که در کنترل ریسک بر عهده دارد چندی است که مورد نوجه نویسندگان به جهت حقوقی و اقتصادی قرار گرفته است. این قرارداد سبب حمایت از تولیدکنندگان در زمینه قیمت مواد اولیه، تأمین سرمایه در گردش و تضمین بازار به جهت نوسانات موجود میشود و سبب ساز رشد و افزایش نقدینگی در بازار است در این پزوهش درصدد بر آمدیم تا قرارداد اختیار معامله را به جهت حقوقی – و صرف نظر از بحثهای تحلیلی و مطالعات آماری – در خصوص ماهیت این قرارداد و مقایسه آن با سایر مشتقات و نهادهای موجود در حقوق بررسی کنیم تا سبب استقبال بیشتر معامله گران از این ابزار باشیم و در جهت توسعه ابزارهای مشتقه و خلق و به کارگیری ابزارهای جدید در این زمینه گامی هر چند کوچک برداریم.
دلیل اهمیت قرارداد اختیار معامله:
در میان سایر ابزارهای مشتقه مالی که شامل قراردادهای آتی خاص، قرارداد آتی، قرارداد اختیار معامله و قرارداد معاوضه هستند. قرارداد اختیار معامله از سایر این ابزارها مهمتر است چون در میان این ابزارها تنها ابزاری است که قابلیت معامله در بازار بورس و فرابورس را دارد سایر ابزارها فقط در بازار بورس یا فرابورس فعال هستند و قابل معامله در هر دو بازار نمیباشند و نیز به جهت انعطاف پذیر بودن قرارداد اختیار معامله نسبت به سایر مشتقات مالی این قرارداد را مهمتر می دانیم در هر صورت قرارداد اختیار معامله در شرایط پر از ریسک و نوسان بازار سرمایه این امکان را برای معامله گران فراهم میسازد تا با راحتی و آسودگی خاطر به معامله بپردازند و به جای پرداخت مبالغ هنگفت در ازای خرید و فروش معمول کالا که مشخص هم نیست قیمت آن افزایش پیدا کند یا کاهش یابد؛ با پرداختن مبلغی ناچیز حق خرید یا فروش آن دارایی مورد نظر را برای خود به دست آوردند و در صورت فراهم بودن شرایط و سود دارنده این اوراق قرارداد را اعمال نموده و سود کسب کنند استفاده از قرارداد اختیار معامله باعث میشود بازار سرمایه کاراتر و قابل اطمینان تری داشته باشیم و به شمار معامله گران این بازار که همواره نگران تغییر ناگهانی قیمتها هستند بیافزائیم.
ضرورت انجام تحقیق:
در قرارداد آنچه ضرورت دارد در چیز است یکی شناخت ماهیت قرارداد اختیار معامله است و دیگری مقایسه این قرارداد با سایر نهادهای مشابه حقوق تجارت و مدنی و نیز با انواع ابزارهای مشتقه مالی؛ عدم آگاهی از سازوکار و ماهیت این قراردادها سبب ایجاد نتایج زیان باری برای معامله گران بازار سرمایه میشود کاهش نقدینگی در بازار سرمایه و فاصله گرفتن بیشتر ما از اقتصاد جهانی را در پی دارد به همین دلیل آشنایی با تمام زاوایای این قرارداد و بررسی ماهیتی و حقوقی این قرارداد را در نظر داریم.
علت انتخاب موضوع:
با توجه به ورود قرارداد اختیار معامله در کشور و نو پا بودن این قرارداد در عرصه بازار سرمایه نیاز به تبیین دقیق مفهوم و ماهیت حقوقی قرارداد اختیار معامله احساس گردید زیرا با روشن شدن مفهوم و ماهیت قرارداد اختیار معامله بهتر و با اطمینان بیشتری میتوان در خصوص به کارگیری این قرارداد اقدام نمود البته بحث مشروعیت داشتن قرارداد اختیار معامله قبلاً توسط نویسندگان متعددی بررسی شده است و نتیجهٔ حاصل از آن صحت و مشروعیت قرارداد اختیار معامله به صورت دقیق و قانونی است لذا ما در این پژوهش به بررسی درباره این مطالب نمیپردازیم فقط همین قدر عنوان میداریم که قرارداد اختیار معامله به جهت شرعی کاملاً صحیح و مشروع است و قانون جدید بازار اوراق بهادار نیز بر آن صحه گذاشته است اما اغلب نویسندگان قرارداد اختیار معامله را به جهت ماهیتی در زیر گروه عقود بی نام ماده 10 قانون مدنی قراردادند که به نظر میرسد کار صحیحی نباشد چرا که بهتر بود قرارداد اختیار معامله در قالب یکی از عقود با نام آورده شود و آن قالبی است عام و گسترده که قراردادن اختیار معامله در آن سبب صحت و رسمیت بیشتر این قرارداد میشود و آن چیزی جز صلح نیست.
مسئله اساسی تحقیق:
بررسی قرارداد اختیار معامله به جهت حقوقی، مقایسه آن با سایر مشتقات مالی و نهادهای مشابه حقوقی و بحث در خصوص ماهیت حقوقی قرارداد فوق مسئله اساسی پزوهش است به همین سبب به بررسی ماهیت این قرارداد میپردازیم و سپس آن را با سایر نهادهای حقوقی و نیز انواع ابزارهای مشتقه مالی مقایسه میکنیم.
سؤالات پژوهش:
- ساختار و اوصاف حقوقی قرارداد اختیار معامله چگونه است؟
- ماهیت حقوقی قرارداد اختیار معامله به عنوان قراردادی نوپا در عرصه بازار سرمایه و حقوق مدنی ایران چیست و چه قالبی برای این قرارداد پاسخگو و صحیح است؟
- قوانین و مقررات در رابطه با این قرارداد چگونه عمل نمودند و آیا قوانین موجود پاسخگوی نیاز معامله گران در بازار سرمایه بودهاند؟
فرضیات تحقیق:
- قرارداد اختیار معامله قرارداد تعهد اختیار است قراردادی است به عنوان شرط ضمن عقد لازم آورده میشود و بر اساس آن عرضه کننده حق خرید یا فروش دارایی معلومی را به قیمت و توافق شده و در زمانی معلوم به طرف مقابل مصالحه میکند بدون آنکه طرف مقابل ملزم به این خرید یا فروش باشد و این قرارداد دارای اوصافی چون لازم، معوض، عهدی، منجز و فوری بودن میباشد.
- ماهیت قرارداد اختیار معامله هر چند به اعتقاد بسیاری از نویسندگان با ماهیت هیچ یک از عقود با نام شناخته شده هماهنگ نیست و در گروه عقودی بی نام ماده 10 قم جای میگیرد اما به نظر میرسد قراردادن ماهیت اختیار معامله تحت عنوان عقد صلح کاری به جا و شایسته باشد.
- تنها قوانینی در این خصوص موجود هستند یکی بند 11 ماده یک از قانون جدید بازار اوراق بهادار است که فطعاً پاسخگو نیست و دیگری دستورالعملی که در پایان مطالب خواهد آمد تحت عنوان دستورالعمل معاملات قرارداد اختیار معامله سهام در بورس اوراق بهادار. در هر حال بهتر است با استفاده از توان نیروهای متخصص در رشتههای اقتصاد و حقوق قوانینی صریح و روشن تصویب شود تا فعالیت تمامی اقسام این قرارداد در کشور ما انجام گیرد و شاهد توسعه این ابزار و نیز خلق ابزارهای جدیدتر باشیم.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.