پایان نامه مقايسه ديدگاه هاي امنيتي بين المللي ( از پايان جنگ سرد تا زمان حال )
فهرست:
چکيده …………………………………………………………………………………………………………………. 1
فصل اول : کليات پژوهش
1- طرح مسئله……………………………………………………………………………………………………… 2
2- سئوال اصلي ……………………………………………………………………………………………………. 5
3 – سئوالات فرعي ……………………………………………………………………………………………… 5
4 – فرضيه اصلي ………………………………………………………………………………………………… 5
5 – قلمرو تحقيق ………………………………………………………………………………………………… 5
6 – روش تحقيق………………………………………………………………………………………………….. 5
7 – متغيرها…………………………………………………………………………………………………………. 6
8 – انگيزه انتخاب موضوع……………………………………………………………………………………….. 6
9 – اهداف انتخاب موضوع ……………………………………………………………………………………… 6
10 – بررسي ادبيات موجود …………………………………………………………………………………….. 7
11 – تعريف مفهومي متغيرها …………………………………………………………………………………… 7
12- تعريف مفاهيم کليدي ……………………………………………………………………………………….. 9
13- ساختار تحقيق……………………………………………………………………………………………….. 10
فصل دوم : آخرين موج از تئوريهاي روابط بين المللي ؛ نظريه رژيم هاي بين المللي
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………. 11
گفتار اول : اهميت و جايگاه رژيم هاي بين المللي………………………………………………………… 14
الف – ساختار گرايان …………………………………………………………………………………. 17
ب – پيروان گروسيوس……………………………………………………………………………….. 26
ج – ساختار گرايان تعديلي…………………………………………………………………………… 32
گفتار دوم : بنيان هاي مفهومي و تئوريک رژيم هاي بين المللي………………………………………… 34
الف – بنيان هاي مفهومي رژيم هاي بين المللي…………………………………………………. 39
ب – اجزاء تشکيل دهنده رژيم هاي بين المللي………………………………………………… 39
ج – ويژگي هاي رژيم هاي بين المللي ………………………………………………………….. 42
د – انواع رژيم هاي بين المللي……………………………………………………………………… 42
ه – گروه بندي رژيم هاي بين المللي……………………………………………………………….. 45
و – رژيم هاي رسمي سياستگذار و عملياتي……………………………………………………… 46
ي – عوامل موثر در تشکيل رژيم هاي بين المللي و رويکردهاي نظري…………………… 46
گفتار سوم : دلايل به وجود آمدن مشکلات تغييرات ،
و نيز نقش و کارکرد رژيم هاي بين المللي ………………………………………………………………..64
الف – مشکلات ماهوي و بنيادين رژيم هاي بين المللي………………………………………..64
ب – مشکلات ساختي و شکلي ……………………………………………………………………..65
ج – مشکلات تصميم گيري و تصميم سازي ……………………………………………………..67
د – نقش و کارکرد رژيم هاي بين المللي ………………………………………………………..69
ه – جايگاه حقوقي رژيم هاي بين المللي …………………………………………………………70
و – پارادايم هاي تحليلي رژيم هاي بين المللي ……………………………………………….. 73
ي – علل و عوامل موثر در تغيير رژيم هاي بين المللي……………………………………….85
نتيجه گيري……………………………………………………………………………………………….90
فصل سوم : رژيم هاي امنيتي بين امللي و مقايسه ديدگاه هاي ديدگاه امريکا و روسيه
مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………92
گفتار اول مفهوم امنيت ، بازدارندگي ، کنترل تسليحات و خلع سلاح …………………………………93
الف – مفهوم امنيت ……………………………………………………………………………………93
ب – باز دارندگي و مراحل مختلف مسابقه تسحيلاتي امريکا و روسيه (شوروي سابق) 95
ج – کنترل تسليحات و خلع سلاح………………………………………………………………..105
1 – کنترل تسليحات و خلع سلاح در پس از جنگ سرد …………………………………..107
2 – کنترل تسحيلات و خلع سلاح پس 11 سپتامبر 2001 …………………………………111
گفتار دوم : ديدگاه هاي امريکا و روسيه نسبت به قرار دادهاي ABM و طرح سپر دفاع ملي
موشکي NMD …………………………………………………………………………………………………114
الف – گفتگوهاي محدوديت سلاح هاي استراتژيک………………………………………….119
1 – قرارداد سالت يک ………………………………………………………………………………119
2 – قرار دادسالت دو ……………………………………………………………………………….120
3 – قرار دادهاي استارت يک ، دو ، سه ،………………………………………………………120
4 – قرار داد سورت ………………………………………………………………………………….120
ب – سيستم دفاع ملي موشکي NMD و ديدگاههاي موافقين و مخالفين آن ………… 121
1 – سيستم دفاع ملي موشکي NMD و واکنش روسيه به آن. ……………………………….125
2 – پيامدهاي استقرار سيستم دفاع ملي موشکيNMD …………………………………………..129
3 – اثرات سپر دفاع ملي موشکي بر کنترل تسليحات……………………………………………… 129
ج – طرح سپر دفاع ملي موشکي NMD و حادثه 11 سپتامبر………………………………….131
گفتار سوم : رژيم بين المللي کنترل و مهار موشکي MTCR و نظامنامه موشکي ICOC ……….135
الف – رژيم مهار و کنترل فناوري مشکي MTCR ……………………………………………….137
ب – دلايل کارايي و عدم کارايي رژيم کنترل و مهار فن آوري موشکيMTCR ……..142
ج – ايجاد نظام نامه يا کردار نامه موشکي ICOC ………………………………………………….148
د – رژيم کنترل صادرات تسليحات و ديدگاه هاي روسيه و امريکا …………………………..151
گفتار چهارم : کنوانسيون هاي منع سلاح هاي بيولوژيک و منع سلاح هاي شيميايي
CW – BWC……………………………………………………………………………………………………………….161
الف – کنوانسيون منع گسترش ، توليد و ذخيره سازي سلاح هاي بيولوژيک ( BWC)161
ب – کنوانسيون ممنوعيت کاربرد سلاح هاي شيميايي (CWC)……………………………….171
گفتار پنجم : دو رژيم امنيتي خلع سلاح هسته اي جهان (CTBT, NPT )…………………………..176
الف – نگاهي به مباني نظري انرژي هسته اي …………………………………………………………178
ب – آژانس بين المللي انرژي اتمي (IAEA ) ……………………………………………………..182
ج – معاهده منع گسترش سلاح هاي هسته اي ( NPT)………………………………………….185
د – رژيم امنيتي منع جامع آزمايشات هسته اي(CTBT )…………………………………………191
گفتار ششم : رﮊيم امنيتي ناتو ، رﮊيم کنترل تسليحات متعارف (CFE ) و بحث سامانه دفاعي موشکي در لهستان و چک ………………………………………………………………………………………………198
الف – رﮊيم امنيتي بين المللي ناتو ، ارزيابي جايگاه آن در محيط امنيت بين المللي…….198
ب – سپر دفاع موشکي در لهستان و چک و شکاف در رﮊيم امنيتي………………………….213
ج – رﮊيم کنترل تسليحات متعارف يا نيروهاي متعارف در اروپا (CFE )………………….219
نتيجه گيري………………………………………………………………………………………………………..226
فصل چهارم : نگرش امريکا و روسيه به پرونده هسته اي ايران
مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………….228
گفتار اول : تاريخچه روابط هسته اي ايران و امريکا پس از انقلاب…………………………………………229
الف – سير تعاملات ايران و آمريکا در خصوص مسائل هسته اي ……………………………..231
ب – استراتژي سياست خارجي امريکا در دوره بوش پسر در قبال ايران ……………………234
گفتار دوم : ديپلماسي هسته اي امريکا در قبال ايران …………………………………………………………….236
الف – برنامه هسته اي ايران از ديد امريکا ………………………………………………………………238
ب – سياست هاي امريکا براي مقابله با برنامه هاي ايران …………………………………………241
گفتار سوم : اتهامات ايالات متحده عليه فعاليتهاي هسته اي ايران ………………………………………….245
الف – اتهامات فني …………………………………………………………………………………………….245
ب – تحليل اقتصادي…………………………………………………………………………………………..246
گفتار چهارم : سياست خارجي ايران و روسيه در قبال يکديگر ……………………………………………248
الف – زمينه هاي همکاري ايران و روسيه……………………………………………………………..253
ب – زمينه هاي همکاري اقتصادي در سطح جهاني ………………………………………………254
گفتار پنجم : تغيير نگرش روسيه در خصوص پرونده هسته اي ايران از حالت بازي با ايران تا رأي مثبت به قطعنامه بر عليه ايران ……………………………………………………………………………………………256
نتيجه گيري……………………………………………………………………………………………………………………..262
فصل پنجم : بحث و نتيجه گيري ………………………………………………………………………………………264
پيوست ها و ضمائم :
پيوست (الف ) گاه شمار هستهاي در سال 1385……………………………………………………..272
پيوست (ب ) سير برنامه اتمي ايران در سال 1386…………………………………………………..277
کتابنامه
الف ) کتب فارسي ………………………………………………………………………………………………281
ب ) مقالات فارسي …………………………………………………………………………………………….287
ج ) نشريات فارسي ……………………………………………………………………………………………292
د ) جزوات درسي ………………………………………………………………………………………………293
و ) پايان نامه ها و رساله ها ………………………………………………………………………………….294
ه ) منابع اينترنتي و خبر گزاري ها …………………………………………………………………………296
ي ) منابع انگليسي ………………………………………………………………………………………………297
چکيده انگليسي ………………………………………………………………………………………………………………300
فهرست جداول
جدول 2- 1 جدول مفاهيم کليدي رژيمهاي بين المللي…………………………………………………………..88
چکيده :
در فضاي پس از جنگ سرد تا زمان 11 سپتامبر 2001 و از حوادث تروريستي 11 سپتامبر تا زمان حال ، رﮊيم هاي بين المللي بخصوص رﮊيم هاي امنيتي بين المللي دستخوش تغييرات و تحولات عمده اي گرديده اند . اگر چه رﮊيم هاي امنيتي بين المللي از دير باز مطرح بوده نظير : کنسرت اروپايي ، پس از جنگ هاي ناپلئوني ، اما عمدتا رﮊيم هاي امنيتي پديده اي قرن بيستمي هستند که به دولتها اين اجازه را ميدهند که از مشکلات و تنگناهاي امنيتي بگريزند . رﮊيم هاي تمام عيار امنيتي تنها در قرن بيستم و به ويژه با شروع جنگ سرد رو به گسترش گذاشتند . اما کار آمد بودن اينگونه رژيم ها اغلب مورد ترديد قرار گرفته است . بعضي از رژيم هاي امنيتي بزرگ مانند : سالت يک ( 1972 ) و سالت دو ( 1979 ) که به منظور کنترل رقابت تسليحاتي بين ايالات متحده امريکا و اتحاد جماهير شوروي سابق طراحي شده بودند ، در حقيقت رژيم هاي بي اعتباري بودند . مطابق تعريف رژيم هاي امنيتي ، وجود عناصر ضمني و سريع و باور هاي مشترک در ميان بازيگران ، به رغم اختلافات مبنايي ، موجب تعيين محدوديت هاي خاص در رفتار بازيگران مي شود . اين در حالي است که تعابير متفاوت منافع ژئواستراتژيک امريکا و روسيه ، در نظام بين المللي موجب شکاف در برداشت رژيم هاي امنيتي ، اولا توسط صاحبان قدرت انجام مي شوند ، ثانيأ مکانيزم هاي همکاري را شکل مي دهند که در ميان دولتها و ساير بازيگران ديگر ايجاد اعتماد و امنيت کرده و به ثبات نظام بين المللي کمک مي کنند ، ثالثأ رژيم ها توسط عوامل متعددي که عمده ترين آن قدرت مي باشد دستخوش تغيير مي شوند . در واقع صاحبان اصلي قدرت ، همانا ايالات متحده امريکا ابر قدرت چهار بعدي ( فرهنگي ، سياسي اقتصادي و نظامي ) و فدراسيون روسيه ابر قدرت تک بعدي ( نظامي ) هستند که رژيم هاي امنيتي را شکل مي دهند و همين قدرتها هستند که زمينه ساز تغيير و نابودي رژيم هاي امنيتي مي گرند . بر اين اساس سعي شده است در اين رساله به مقايسه ديدگاه هاي امريکا و روسيه نسبت به رژيم هاي امنيتي بين المللي پرداخته شود که اين رژيم ها شامل NPT , PTBT , سالت 1و 2 MTCR استارت 1 و 2 و 3 CWC , BWC , CFE , NATO , IAEA , SORT , ICOC , NMD , ABM , CTBT …. مي باشند . همچنين به بررسي نظريه رژيم هاي بين المللي و نگرش امريکا و روسيه نسبت به پرونده هسته اي ايران نيز پرداخته مي شود .
فصل اول
کليات پژوهش
1 – طرح مسئله
پس از فرو پاشي اتحاد جماهير شوروي و پايان جنگ سرد جهان شاهد آن بود که از دل ابر قدرت شرق پانزده جمهوري تحت عنوان کشورهاي مستقل مشترک المنافع موسوم به CIS ها پديد آمد و مهمترين آنها که ميراث دار واقعي شوروي سابق بود جمهوري فدراتيو روسيه مي باشد ، روسيه در بدو امر پس از پديد آمدن دچار مشکلات فزاينده داخلي بوده به همين دليل از بسياري از مواضع سابق عقب نشيني نمود ، علت ديگر آن قدرت باز دارندگي نظامي امريکا و تاثير آن بر ناتو شوروي امنيت مي باشد . در اين دوران امريکا به عنوان پيروز اصلي جنگ سرد در صدد ايجاد ساختار هژمونيک و طراحي نظام بين الملل و فضايي دو راستاي نظم نوين جهاني که جرج بوش پدر آنرا مطرح کرده ، بوده است . در اين ساختار امريکا در رأس هرم قدرت جهاني به عنوان يک هژمون قرار
مي گرفت و در صدد تک قطبي کردن جهان و نگرش به بين الملل گرايي بوده ، در واقع نظم نوين جهاني داراي دو موج بوده ، موج اول در پي حمله عراق به کويت در 2 اوت 1990 و حمله نيروهاي اختلاف بين المللي به رهبري امريکا صورت گرفت و موج دوم آن حوادث 11 سپتامبر 2001 بوده است . در موج اول هدف بيرون راندن عراق از کويت و تضمين جريان نفت و دوم مقابله با تروريسم بين الملل بوده است . در فاصله پايان جنگ سرد تا حوادث 11 سپتامبر به دليل اشاعه سلاح هاي هسته اي و سلاح هاي کشتار جمعي (WMD) و بروز تهديدات امنيتي ، پيمان هاي امنيتي بسياري ميان امريکا و روسيه به امضاء رسيد که در واقع ادامه همان قرار دادهايي بود که در زمان جنگ سرد در چهار چوب رژيم هاي بين المللي کنترل تسليحات خلع سلاح و باز دارندگي صورت گرفت که مي توان به پيمان NPT در سال 1968 SALT 1 در سال 1972 SALT 2, در سال 1979 و رژيم بين المللي کنترل و مهار فناوري موشکي MTCR اشاره کرد . اولين پيمان امنيتي بين روسيه و امريکا در بحبوحه فروپاشي شور ي START(1) بود که در سال 1991 به توافق طرفين رسيد ، در سال 1993 START(2) مطرح گرديد اما دوماي روسيه به دليل هزينه بالاي آن و گسترش ناتو به شرق با ن مخالف نمود اما به هر حال در 97 به تصويب دوما رسيد در همين سال START (3) مطرح گرديد . در اين دوران پيمان هاي ديگري در چهارچوب رژيم هاي امنيتي بين المللي به امضاء رسيد . نظير کنفرانسيون منع سلاح هاي شيميايي (CWC) و کنوانسيون منع سلاح هاي بيولوژيک (BWC) و پيمان NPT که در سال 1995 به طور نامحدود امضا گرديد و در سال 1996 پيمان منع جامع آزمايشات هسته اي CTBT مورد توافق قرار گرفت . در دستور کار همکاري هاي امنيتي روسيه و امريکا پس از دوران کمونيسم موارد زير مطرح بوده .
1 – حفظ ثبات هژموفيک
2 – بر چيدن جنگ سرد
3 – جلو گيري از تکثير سلاح هاي کشتار جمعي
4 – مورد توجه قرار دادن بي ثباتي هاي منطقه اي . با وجود اين مسکو بايد مداخله جويي نظامي امريکا ، برنامه دفاعي موشکي نا محدود آن استقرار نيروهاي امريکايي در جمهوري هاي سابق شوروي و مهم تر از همه اينها واقعيت برتري نظامي گسترده امريکا را در نظر بگيرد . پس از نابودي بلوک شرق ، پيمان ناتو که در چهار چوب رژيم هاي امنيتي بوده دچار بحران هويت گرديد اما با استراتژي امريکا مبني بر گسترش به سمت شرق جان دوباره يافته و از بعد آتلانتيکي به فرا آتلانتيکي تغيير نگرش داده که با مخالفت شديد روسيه مواجه شد . چرا که ناتو در حياط خلوت روسها ، آسياي مرکزي و قفقاز جنوبي نفوذ کرده بود و براي سد آن روسها با همکاري چين پيمان شانگهاي 5 را به وجود وردند که با پيوستن ازبکستان به آن در سال 2001 به سازمان همکاري شانگهاي(SCO)تغيير نام داد . اما حوادث 11 سپتامبر 2001 که تحولي شگفت در اوايل هزاره سوم محسوب مي شود باعث امنيتي و نظامي شدن محيط بين الملل گرديده و تمامي الگوهاي نوين قدرت را که از پي فرو پاشي کمونيسم شکل گرفته بود را منسجم تر نمود در اين چهار چوب امريکا در جهت تنظيم نظام تک قطبي و يک جانبه گرايي گام برداشته و استراتژي تفوق را مناسب ترين الگو براي رهبري در جهان مد نظر قرار داد و جرج واکر بوش خواهان افزايش هزينه هاي نظامي ،حضور گسترده تر و تهاجمي تر در جهان و تقويت نهادهاي امنيتي گرديد ،روسيه در اين دوران چاره اي جز پشتيباني و حمايت از امريکا در در مقابله با تروريسم و پيروي از طرح جنگ پيشدستانه و پيشگرايانه نو محافظه کاران نداشت اما حوادث 11 سپتامبر تاثير عميقي بر رژيم هاي امنيتي بين المللي داشته است ، براي نمونه خروج امريکا از پيمان دو جانبه با روسيه تحت عنوان ABM يا پيمان ضد موشکهاي بالستيک را مي توان نام برد که اين پيمان در واقع سنگ بناي روابط هسته اي امريکا و شوروي سابق و روسيه فعلي است و اجراي طرح پر هزينه NMD سپر دفاع موشکي ملي که از 50 ايالت امريکا از زمين ، دريا و هوا محافظت مي کند و ايجاد چالش در MTCR مي باشد . امريکا از طريق رژيم هاي امنيتي نظير CTBT, NPT در صد تحميل اراده خود به سايرين است در اين حين روسيه با وجود رئيس جمهور پراگماتيست و عملگراي خود پوتين در صدد گرفتن امتياز از امريکا بوده و پيمان SORTاز سوي محققان نوعي امتياز از سوي امريکا به روسيه تلقي مي گردد . در سالهاي اخير روسيه بدنبال احياء مجدد قدرت خود بوده و به مقابله امريکا در راستاي سياست يکجانبه گرايي ن پرداخته و خواهان چند جانبه گرايي در تمامي عرصه هاست نمونه بارز مخالفتهاي روسيه سخنراني اخير پوتين در کنفرانس امنيتي مونيخ ، مخالفت با استقرار سامانه دفاع موشکي در لهستان و جمهوري چک ، مخالفت با استقلال کوزوو در شبه جزيره بالکان ، استفاده از حربه انرژي براي به زانو در آوردن کشورهاي غرب گراي حاشيه اي خود ، خروج از پيمان کنترل تسحيلات متعارف (CFE) تقابل با امريکا در منطقه قطب شمال بر سر ذخاير نفت و گاز افزايش هزينه هاي نظامي و انجام مانور نظامي با اعضاي شانگهاي است . در کل روسيه و امريکا در صدد تعريف جديدي از رژيم هاي امنيتي بين المللي و ساختار نظام بين الملل در راستاي منافع ملي خويش مي باشند . در اينجا منظور از ساختار نظام بين الملل مجموعه عوامل تاثير گذار در سمت گيري سياست خارجي هر کشور است که مجموعه فرصتها ، امکانات و محدوديت ها را در اختيار سياستگذاران قرار مي دهد و منظور از رژيم هاي بين المللي مجموعه : اصول . هنجارها . قواعد و فرايند هاي تصميم گيري که به طور مستقيم و غير مستقيم با اهداف مشترک اعضا مطابقت داشته و در محدوده مشخصي از جغرافياي روابط بين الملل متمرکز بوده است در جهان امروز امريکا و روسيه ديگر دشمن يکديگر نيستند ولي متحد يکديگر هم نيستند و حتي تبديل به شرکاي کاملي نيز نشده اند ، بلکه بيشتر در صدد امتياز گيري از يکديگر و توسعه نفوذ خود در عرصه جهاني مي باشند .
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.