پایان نامه اشاعه در مالکیت فکری
فهرست محتوا
فهرست
- چکیده……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 1
- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2
- فصل اول: مفاهیم و تعاریف اشاعه و مالکیت فکری
- 1-1- مفهوم اشاعه و انواع آن 7
- 1-1-1- مفهوم و ارکان اشاعه 7
- 1-1-1-1- تعریف و ماهیت حقوقی اشاعه………………………………………………………………………………………………………. 7
- الف- تعریف لغوی و اصطلاحی اشاعه…………………………………………………………………………………………………………….. 7
- ب- ماهیت حقوقی اشاعه…………………………………………………………………………………………………………………………………. 8
- 1- اجتماع حقوق به نحو قابل تفکیک………………………………………………………………………………………………………………. 8
- 2- اجتماع حقوق به نحو غیرقابل تفکیک…………………………………………………………………………………………………………. 9
- 1-1-1-2- ارکان اشاعه 9
- الف- اجتماع 9
- ب- حقوق……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 9
- ج- تعدد مالکین 10
- د- شیء واحد…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 10
- ه- به نحو اشاعه 10
- 1-1-2- انواع اشاعه 11
- 1-1-2-1- انواع اشاعه از جهت مال مشاع (موضوع اشاعه) 11
- الف- اشاعه در اعیان……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 12
- 1- عین معین………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 12
- 2- کلی در معین 12
- 3- کلی فی الذمه 13
- ب- اشاعه در منفعت 13
- ج- اشاعه در حقوق………………………………………………………………………………………………………………………………………… 13
- 1- اشاعه در حقوق دینی (طلب)……………………………………………………………………………………………………………………… 14
- 2- اشاعه در حقوق مالکیت فکری 15
- 1-1-1-2- انواع اشاعه از جهت سبب آن (منشأ اشاعه) 15
- الف- اشاعه ارادی 16
- 1- عقد ناقل……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 16
- 2- عمل شرکاء……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 17
- ب- اشاعه قهری……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 17
- 1-2- مفهوم و ماهیت مالکیت فکری………………………………………………………………………………………………………………… 18
- 1-2-1- تعریف و مصادیق مالکیت فکری………………………………………………………………………………………………………. 18
- 1-2-1-1- تعریف مالکیت فکری 18
- 1-2-1-2- مصادیق مالکیت فکری…………………………………………………………………………………………………………………. 20
- الف- مالکیت صنعتی و تجاری………………………………………………………………………………………………………………………… 20
- ب- مالکیت ادبی و هنری 21
- 1-2-2- ماهیت مالکیت فکری………………………………………………………………………………………………………………………… 22
- 1-2-2-1- اندیشههای حقوق عرفی………………………………………………………………………………………………………………. 22
- الف- نظریه حقوق طبیعی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 22
- ب- نظریه حقوق کار………………………………………………………………………………………………………………………………………. 23
- ج- نظریه حقوق شخصی………………………………………………………………………………………………………………………………… 24
- د- نظریه حقوق مالی و غیرمالی………………………………………………………………………………………………………………………. 24
- ه- نظریه حقوق عینی و دینی………………………………………………………………………………………………………………………….. 25
- و- نظریه مالکیت عینی……………………………………………………………………………………………………………………………………. 25
- ی- نظریه حقوق فکری…………………………………………………………………………………………………………………………………… 26
- 1-2-2-2- اندیشههای فقهی………………………………………………………………………………………………………………………….. 27
- الف- نظریه فطری بودن مالکیت……………………………………………………………………………………………………………………… 29
- ب- نظریه علم حصولی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 30
- ج- نظریه اشتراکی بودن………………………………………………………………………………………………………………………………….. 31
- د- نظریه مالکیت اعتباری………………………………………………………………………………………………………………………………… 32
- ه- نظریه مالکیت تکوینی………………………………………………………………………………………………………………………………… 32
- فصل دوم- جایگاه و منشأ اشاعه در مالکیت فکری
- 2-1– جایگاه و مصادیق اشاعه در مالکیت فکری………………………………………………………………………………………………. 34
- 2-1-1- جایگاه اشاعه در حقوق موضوعه………………………………………………………………………………………………………. 34
- 2-1-1-1- اشاعه در قانون مدنی 34
- 2-1-1-2- اشاعه در سایر قوانین 36
- 2-1-2- مصادیق ایجاد اشاعه در مالکیت فکری………………………………………………………………………………………………. 37
- 2-1-2-1- ارث……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 37
- 2-1-2-2- آثار دانشگاهی………………………………………………………………………………………………………………………………. 39
- الف- فرض مالکیت پدیدآورنده 40
- ب- فرض مالکیت دانشگاه……………………………………………………………………………………………………………………………… 41
- 1- مدل دکترین کار در برابر مزد 41
- 2- مدل قاعده استفادهٔ گسترده از منابع دانشگاهی 43
- 3- مدل وجود قرارداد……………………………………………………………………………………………………………………………………… 45
- ج- فرض مالکیت مشترک دانشگاه و پدیدآورنده 46
- 2-1-2-3- پارک علم و فناوری………………………………………………………………………………………………………………………. 47
- 2-2- منشأ اشاعه در مالکیت فکری………………………………………………………………………………………………………………….. 49
- 2-2-1- تعدد آفرینندگان آفرینه فکری 49
- 2-2-1-1- اثر مشترک……………………………………………………………………………………………………………………………………. 50
- الف- تفکیک ناپذیر…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 50
- ب- تفکیک پذیر 51
- 2-2-1-2- اثر جمعی 52
- 2-2-1-3- اثر ثانوی………………………………………………………………………………………………………………………………………. 52
- 2-2-2- آثار مرکب در نظامهای حقوقی مختلف 53
- 2-2-2-1- اثر مشترک در نظامهای حقوقی…………………………………………………………………………………………………….. 53
- الف- اثر مشترک در سایر کشورها 53
- 1- حقوق انگلستان و ایالات متحدهٔ آمریکا…………………………………………………………………………………………………… 54
- 2- حقوق آلمان و ژاپن……………………………………………………………………………………………………………………………………. 54
- 3- حقوق فرانسه…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 54
- ب- اثر مشترک در حقوق ایران……………………………………………………………………………………………………………………….. 55
- ج- نقد نظام حقوقی ایران در خصوص اثر مشترک………………………………………………………………………………………….. 55
- 1- نگرش قانونگذار در قوانین مصوب 56
- 2- بررسی پیش نویس لایحهٔ قانون جامع حمایت ازحقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط 57
- 2-2-2-2- اثر جمعی در نظامهای حقوقی………………………………………………………………………………………………………. 58
- الف- اثر جمعی در سایر کشورها 58
- 1- حقوق انگلستان 58
- 2- حقوق ایالات متحدهٔ آمریکا…………………………………………………………………………………………………………………….. 58
- 3- حقوق فرانسه…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 59
- ب- اثر جمعی در حقوق ایران…………………………………………………………………………………………………………………………. 62
- 1- نگرش قانونگذار در قوانین مصوب…………………………………………………………………………………………………………….. 62
- 2- بررسی پیش نویس لایحهٔ قانون جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط…………………. 62
- ج- وضعیت حقوقی آثار سینمایی…………………………………………………………………………………………………………………….. 63
- 2-2-2-3- آثار ثانوی در نظامهای حقوقی………………………………………………………………………………………………………. 65
- فصل سوم- احکام و آثار اشاعه در مالکیت فکری
- 3-1- رابطه حقوقی آفرینه فکری با پدیدآورنده 69
- 3-1-1- انواع حقوق پدیدآورنده و اوصاف آن 69
- 3-1-1-1- انواع حقوق پدیدآورنده………………………………………………………………………………………………………………… 69
- الف- حق مادی (مالی)…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 69
- ب- حق معنوی (اخلاقی) 69
- 3-1-1-2- اوصاف حقوق پدیدآورنده 70
- الف- اوصاف حقوق مادی 70
- 1- قابل انتقال بودن 70
- 2- محدودیت زمانی……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 71
- 3- محدودیت مکانی……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 71
- ب- اوصاف حقوق معنوی 71
- 1- غیرقابل انتقال بودن 72
- 2- عدم محدودیت زمانی………………………………………………………………………………………………………………………………… 72
- 3- عدم محدودیت مکانی 72
- 3-1-2- انواع حقوق مادی و معنوی در نظام صنعتی و ادبی هنری………………………………………………………………….. 73
- 3-1-2-1- حقوق مادی مؤلف 73
- الف- حق نشر و تکثیر 73
- ب- حق ترجمه 73
- ج- حق اجرا و عرضه…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 74
- د- حق استفاده از پاداش و جایزه 74
- ه- حق اقتباس، تلخیص و تبدیل…………………………………………………………………………………………………………………….. 74
- 3-1-2-2- حقوق مادی مخترع 75
- الف- حق ساخت و تولید………………………………………………………………………………………………………………………………… 75
- ب- حق اعطای مجوز بهره برداری 76
- ج- حق فروش و عرضه برای فروش 77
- د- حق انجام واردات………………………………………………………………………………………………………………………………………. 77
- ه- حق انتقال 78
- 1- انتقال ارادی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 78
- 2- انتقال قهری 81
- 3-1-2-3- حقوق معنوی مؤلف و مخترع 82
- الف- حق انتساب اثر به پدیدآورنده (حق ولایت بر اثر)…………………………………………………………………………………… 82
- ب- حق حرمت و تمامیت اثر 82
- ج- حق تصمیم گیری در مورد انتشار اثر 83
- 3-1-3- تعیین مالک محصول کار گروهی………………………………………………………………………………………………………. 83
- 3-1-3-1- بیان قاعده و استثنائات آن 83
- الف- موارد عدم تملک کلیه پدیدآورندگان نسبت به محصول مشترک 83
- ب- موارد عدم تملک بعضی پدیدآورندگان نسبت به محصول مشترک…………………………………………………………….. 84
- 3-1-3-2- حقوق پدیدآورندگانی که مالک نیستند………………………………………………………………………………………….. 87
- 3-1-4- تعیین سهم و نوع مالکیت مالکان «حاصل کار گروهی»……………………………………………………………………….. 87
- 3-1-4-1- حکم حیازت مباح اشتراکی و عمل اشتراکی………………………………………………………………………………….. 88
- الف- نظر فقه امامیه………………………………………………………………………………………………………………………………………… 81
- ب- موضع حقوق موضوعه ایران……………………………………………………………………………………………………………………. 89
- 3-1-4-2- حکم اثر مشترک…………………………………………………………………………………………………………………………… 89
- 3-2- ضوابط خاص حاکم بر آفرینه های مشترک……………………………………………………………………………………………… 91
- 3-2-1- روابط حقوقی شرکاء در آفرینه مشترک……………………………………………………………………………………………… 91
- 3-2-1-1- قابلیت بیع اموال فکری…………………………………………………………………………………………………………………. 91
- الف- لزوم مالیت مبیع……………………………………………………………………………………………………………………………………… 91
- ب- لزوم عین معین بودن مبیع 92
- 3-2-1-2- قابلیت رهن اموال فکری 93
- 3-2-1-3- تصرف، اداره، کنترل 98
- 3-2-1-4- انتقال سهم هر یک از شرکاء…………………………………………………………………………………………………………. 101
- الف- انتقال سهم در سیستم اشاعه سنتی و شرکت مدنی………………………………………………………………………………….. 101
- ب- انتقال سهم در مصادیق مالکیت فکری 101
- 3-2-2- اخذ گواهی ثبت در آفرینه های مشترک 103
- 3-2-2-1- گواهینامهٔ مشترک در مالکیت ادبی و هنری……………………………………………………………………………….. 103
- 3-2-2-2- گواهینامهٔ مشترک در مالکیت صنعتی 105
- 3-2-3- نحوهٔ اقامه دعوا در آفرینه مشترک…………………………………………………………………………………………………. 107
- 3-2-3-1- طرح دعوا مربوط به حق مالی 109
- 3-2-3-2- طرح دعوا مربوط به حق معنوی………………………………………………………………………………………………….. 111
- 3-2-4- مدت حمایت در آفرینه های مشترک 112
- 3-2-4-1- آفرینهٔ ادبی و هنری مشترک 112
- 3-2-4-2- آفرینهٔ صنعتی مشترک……………………………………………………………………………………………………………….. 117
- نتیجه گیری 119
- فهرست منابع:
- الف- منابع فارسی 122
- 1- قوانین و مقررات داخلی 122
- 2- کتب 122
- 3- نشریات و مقالات 125
- 4- پایان نامهها 127
- 5- کنوانسیونهای بین المللی 127
- ب- سایتهای علمی، تحقیقاتی و پژوهشی 128
- ج- منابع فقهی 128
- د– منابع انگلیسی 129
- چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 131
چکیده:
اشعه در اصطلاح حقوقی یعنی مالکیت مشترک دو یا چند مالک در یک مال که ممکن است هم نسبت به عین مال حادث شود و هم در مورد منفعت و حقوق مالی. هر چند که قانون مدنی فقط از مالکیت عین و منفعت سخن به میان آورده است، با اینحال در حقوق جدید، مالکیت فکری از قبیل حق مؤلف یا هنرمند نسبت به اثر و مالکیت صنعتی از قبیل حق مخترع، طراح، تاجر نسبت به نام و علائم تجاری نیز مورد شناسایی قانونگذار قرار گرفته است که هر دو از شاخههای مالکیت فکری به شمار میروند. موضوع این حقوق، شیء معین مادی نیست و در واقع تراوشات فکری انسان و اثر فکری است که به خلاقیت و آفرینش پدیدآورندگان آن وابسته بوده و با توجه به اینکه، این حقوق نیز مال محسوب میشوند و در زمرهٔ حقوق مالی قرار میگیرند میتوانند مشاع باشند.
اشاعه در مالکیت فکری میتواند بصورت قهری که نمونه بارز و شایع آن ارث میباشد، و یا بصورت اختیاری و در اثر عمل مشترک همانند شراکت دو یا چند مؤلف در ایجاد یک آفرینه مشترک، ایجاد شود. در این خصوص دو دیدگاه وجود دارد که یکی بر تفکیک ناپذیر بودن سهم اشخاص در خلق یک اثر فکری دلالت دارد که آن را میتوان خصوصیت بارز اشاعه در مالکیت فکری دانست و دیدگاه دیگر چنین استدلال میکند که این اصطلاح بر آثار مشترکی بار میشود که یا مطلقاً تفکیک ناپذیر بوده و یا بر مبنای یک برداشت مشترک اما جداگانه میباشد، به نحوی که سهم هر یک از همکاران قابل تشخیص باشد. حقوق ایران در انطباق با هر یک از دو نظر فوق، مبهم است و رفع ابهام از قانون در این خصوص ضروری است.
از آنجایی که آفرینه مشترک دو یا چند مالک دارد، حقوق ناشی از آن اعم از حقوق مادی و معنوی متعلق به تمامی پدیدآورندگان آن میباشد. مشاع بودن حق مالکیت در آفرینهٔ فکری میتواند برای مالکین مشاع، محدودیتها و مشکلاتی هم در زمینهٔ تصرفات مادی و هم در زمینهٔ تصرفات حقوقی از جمله در خصوص نحوهٔ تصرف و انتفاع از آفرینه، روابط شرکاء با یکدیگر، مدت حمایت، نحوهٔ ثبت آفرینه و نحوهٔ اقامهٔ دعوا ایجاد نماید.
کلید واژگان: اشاعه، مالکیت فکری، حقوق مالی، آفرینهٔ مشترک، حقوق معنوی، تصرفات حقوقی.
مقدمه:
مالک یک شیء همیشه یک نفر نیست بلکه گاهی یک شیء ممکن است در آن واحد در مالکیت دو یا چند نفر باشد. اشاعه یکی از حالتهایی است که از دیرباز که انسان زندگی اجتماعی و اشتراکی خود را آغاز نموده قرین و همراه انسان بوده و امروزه همین مسأله با اهمیت و پیچیدگی بیشتری همراه انسانهاست. نمونه شایع و بارزی که سبب پیدایش مالکیت مشاع میشود، ارث است و از آن جا که حقوق مالکیت فکری نیز از اقسام حق شناخته شده است قابل انتقال بوسیله ارث میباشد؛ لذا در صورتی که پدیدآورنده یک اثر ادبی فوت میکند حق تألیف یا اختراع آن به وارثان میرسد و راهی جز مالکیت به نحو اشاعه ورثه باقی نمیماند و این سبب کاملاً قهری و بدون ارادهٔ مالکین است و گاه نیازهای اجتماعی و ضرورت ایجاب مینماید که چند نفر برای تحصیل سود یا رسیدن به اهداف عالی با یکدیگر به جمع بپیوندند و سرمایه گذاری کنند و در یک اجتماع قرار بگیرند، این اجتماع ممکن است در مالکیتهای فکری یا داراییهای فکری باشد، هرگاه سخن از دارایی به میان میآید ناخودآگاه ذهن انسان به سمت مصادیق عینی مالکیت همچون پول، زمین، کالا و … سوق پیدا میکند. این در حالی است که در دنیای امروز نوع دیگری از مالکیت مورد توجه قرار گرفته است که به مراتب از داراییهای ملموس پر اهمیتتر میباشد و از آن با عنوان مالکیت فکری یاد میشود. مالکیت فکری یا دارایی فکری محصول هوش و تلاش ذهنی انسانی بوده و در مقایسه با سایر کالاها و محصولات دارای خصایص منحصر به فردی میباشد. از جمله آنکه این نوع دارایی نتیجه مستقیم کار فکری انسان بوده و در اثر مصرف از بین نمیرود و دیگر آنکه به راحتی عرضه شده و قابلیت تکثیر دارد.
پیشرفت علم، اختراع و ابتکارات نو، باعث شده که صاحبان اندیشه، هنرمندان، متفکران و فرهیختگان بعضی جوامع تمایل به همکاری و کار عملی گروهی داشته باشند و یا در ایجاد اثری فکری، چندین نفر همکاری کنند و کار چند فکر مشابه و متجانس را بی نقص تر بدانند. بدین ترتیب در نظام اختراعات ممکن است اشخاص متعدد، یک گروه پژوهشی یا حتی دو یا چند گروه پژوهشی مانند مؤسسات تحقیق و توسعه، تلاشهای خود را جهت نیل به یک اختراع با هم هماهنگ و شریک کرده باشند، در آن صورت ممکن است مجموع آنها به عنوان مخترع آن فرآیند یا محصول شناخته شود و یا مؤلفان متعدد با گردآوری کارهای خود تصمیم به خلق یک اثر میکنند که نتیجه فعالیت آنها میباشد. برعکس در بعضی جوامع کار عملی گروهی هنوز جایگاه واقعی خود را نیافته است و اندیشمندان تمایل چندانی به همکاری و تهیه آفرینهٔ مشترک ندارند. درست است که در بعضی از آفرینه ها مثل سرودن شعر، مشارکت کمتر میتواند کارساز باشد ولی برعکس، خلق برخی آفرینه ها به همکاری افراد متخصص نیاز مبرم دارند، نظیر تهیه فیلمهای سینمایی، ویدیویی، تهیه و اجرای ترانهها و سرودههای مختلف و یا نمایش، اثر سمعی و بصری و موسیقی و امثال آن، که موفقیت در اینگونه اثرهای هنری، با همکاری و تلاش گروهی ارتباط مستقیم پیدا میکند و اصولاً بدون همکاری و تشریک مساعی، خلق بعضی از آثار هنری امکانپذیر نخواهد بود.
آثاری را که در خلق آن دو یا چند نفر مشارکت داشته باشند مرکب مینامند. نحوهٔ مشارکت آفریننده در آفرینش اثر، عامل تعیین کننده در نوع و عنوان اثر و نیز تعیین حقوق شریک همکار و اجرای آن است. در قوانین مالکیت فکری ایران از میان کارهای گروهی و آثار مرکب تنها آفرینه مشترک تعریف شده و از انواع دیگر این آثار از قبیل آثار جمعی و ثانوی ذکری به میان نیامده است. آفرینه مشترک را نیز در صورتی قابل تحقق میداند که دو یا چند نفر در تهیه اثر همکاری داشته باشند و سهم هر یک از دیگری متمایز نباشد و افراد در ایجاد اثر تأثیر مثبت داشته باشند.
هر پژوهشی مسبوق به وجود سوالی است. به عبارت دیگر هدف از تحقیق، یافتن پاسخ هر سؤال مطروحه است. بنابراین باید سؤال مورد نظر و حدود و ثغور آن در نزد محقق معلوم باشد و الا وصول به مقصود مشکل خواهد بود. در مورد موضوع حاضر یعنی «اشاعه در مالکیت فکری» نیز ابتدا لازم است به اهمیت موضوع و اهداف مورد نظر بپردازیم و سپس به تبیین روش کار و سؤالات و فرضیات تحقیق، سوابق آنها و مفاهیم و تعاریف و نهایتاً اشارهای به ترتیب فصول داشته باشیم.
بیان اهمیت موضوع:
موضوع مالکیت فکری که ناشی از هنر و ابتکارات انسان است بحث نوینی نیست. بلکه با پیدایش انسان، مالکیت فکری نیز به وجود آمده است. چون که فکر، قدرت لاینفکی بوده که انسان هیچ وقت از آن خالی نبوده و همیشه به منظور رفع نیازهای خود از آن بهره میگرفته است. مالکیتهای فکری به عنوان یکی از مهمترین ابزار توسعه و پیشرفت جوامع و عامل پیشی گرفتن آنها از دیگر جوامع در صحنهٔ جهانی به شمار میآید و به علاوه اهمیت موضوع با توجه به اینکه امروزه فرهیختگان و دانشمندان تمایل به کارهای گروهی دارند و بیشتر کارهای تحقیقاتی به صورت گروهی و در مؤسسات با همکاری افراد متعدد انجام میشود دو چندان شده و جوامع را در جهت تدوین و تصویب مقرراتی جامع در راستای حمایت از اینگونه حقوق ترغیب مینماید. امروزه درباره اهمیت مالکیت فکری (معنوی) و حفظ آن در سطوح ملی، منطقهای و بین المللی مباحث فراوانی مطرح است. بعضی از سازمانهای بین المللی بخصوص سازمان جهانی مالکیت فکری یا مختصراً “وایپو” به منظور تبیین و گسترش مالکیت فکری در بین جوامع مختلف و نیز در محیط الکترونیکی تحقیقات و بررسیهایی کرده است تا بهتر و دقیقتر ابعاد و ویژگیهای آن را مشخص و موقعیت آن را مستحکم نماید. علم حقوق باید بتواند همواره با مسائل نو و جدید مانند اشاعه در مالکیتهای فکری هماهنگ شود و با توجه به واقعیتها و نیازهای جامعه تکامل یابد. بدیهی است قوانین یک کشور نمیتواند بر اساس مسائل نو پیدا، به سرعت دچار تغییر وتحول گردد، بلکه ابتدا باید مسأله جدید (اشاعه در مالکیت فکری) را در قالبهای اصولی شناخته شده، گنجاند و سپس راهی برای حل آن پیدا کرد و باید روابط شرکا را در این خصوص تنظیم نماید. اشاعه در مالکیت فکری، موضوع جدید و پیچیدهای است که در این پایان نامه سعی داریم با بررسی متون قانونی موجود، به آن بپردازیم.
اهداف تحقیق:
به جهت نواقص و ابهاماتی که در قوانین و مقررات مربوط به حقوق مالکیت فکری در حقوق موضوعه ایران وجود دارد، شایسته است تا در این خصوص کنکاش و پژوهش بیشتری صورت گرفته و بستر علمی مناسبی برای قانونگذاران در راستای رفع این نقصان به وجود آید. در این پژوهش درصددیم تا به بررسی راههای ایجاد و آثار و احکام اشاعه در مالکیت فکری، نظام حقوقی ادارهٔ اموال فکری مشترک و نظام حقوقی نقل و انتقال اموال فکری مشاع پرداخته و راهکارهایی با استفاده از موازین قانونی برای رفع نواقص و خلأهای قانونی ارائه گردد. ما در این راستا وضعیت آثار سینمایی را به عنوان یک کارگروهی در حقوق ایران مورد مدّاقه قرار داده و مباحثی از جمله وجود یا عدم وجود یک نظام حقوقی واحد در هر دو حوزهٔ مالکیت ادبی- هنری و صنعتی را مورد بررسی و مطالعه قرار دادهایم.
همچنین هدف رفع نقایص و ابهامات قوانین موجود از جمله نقص موجود در اختراعات همچون نحوهٔ رسیدگی و ثبت، ضمانت اجرایی و کیفری، اختراع اشتراکی و چگونگی ثبت اختراع میباشد.
روش تحقیق (روش گردآوری اطلاعات):
شیوهٔ تحقیق، در پایان نامه کتابخانهای است. زیرا اطلاعات لازم و مطالب فصول و بخشهای آن از طریق مطالعه کتابها، مقالات، پایان نامهها و دیگر آثار مکتوب که معمولاً در کتابخانههای عمومی یا تخصصی وجود دارد، گردآوری میگردد و همچنین محیط مجازی و پایگاه اینترنتی متعلق به دانشگاهها و نهادهای پژوهشی، نقشی مهم در فراهم آوردن مطالب داشتهاند و پس از آن از طریق اندیشه ورزی بر روی اطلاعات، بر روی آنها شرح، نقد، تعریف، تحلیل، استنباط و استنتاج صورت میگیرد.
سؤالات و فرضیات:
سؤالات
1- آیا اشاعه با سابقهٔ فقهی که فقط در عین پذیرفته شده با توجه به رویکرد جدیدی مثل حقوق مالکیت فکری نیز قابل طرح است؟
2- اشاعه در مصادیق گوناگون مالکیت فکری چگونه ایجاد میشود؟
3- آیا اشاعه در آثار و احکام مترتب بر مالکیت فکری تأثیرگذار است؟
فرضیات:
- براساس نظام حقوقی ایران، اشاعه در مالکیت فکری نیز قابل تحقق است.
2- الف- ممکن است اختیاری و ناشی از اراده شرکا یا در اثر عمل مشترک باشد.
ب- ممکن است قهری و در نتیجه ارث باشد.
3- مشاع بودن حق مالکیت در آفرینهٔ فکری میتواند بر تصرفات اداری و نحوهٔ ادارهٔ آفرینهٔ فکری و ثبت و مدت حمایت آفرینه و همین طور طرح دعوی و ضمانت اجراهای آن، تأثیرگذار باشد.
پیشینه تحقیق:
نظام مالکیت فکری از بدو شکل گیری، از مباحث نظری و فلسفی بسیار متأثر بوده است. حق پدید آورندگان توسط دولتها، پس از شکل گیری به رسمیت شناخته شد و نظریه پردازان ضمن نوشتههای خود به این موضوع پرداختهاند. اما در خصوص پژوهش یعنی اشاعه در مالکیت فکری، با بررسیهایی که صورت گرفت تا کنون به صورت جداگانه منبعی در اختیار نمیباشد. تنها نظریه پردازان حقوق مالکیت فکری بخشی از آثار خود را به تعریف اختراع اشتراکی و اثر مشترک اختصاص دادهاند.
در ایران، قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری 1386 و قانون حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان 1348 و قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانهای 1379 و همچنین دو کنوانسیون برن در خصوص مالکیت ادبی و هنری و کنوانسیون پاریس در خصوص مالکیت صنعتی که ایران به این کنوانسیون ملحق شده، بطور مختصر اشاره شده و در مبحث اشاعه، در کتب مدنی به اجمال مورد بحث قرارگرفته است. در داخل کشور، بطور جداگانه کتاب و پایان نامهای تحت این عنوان مورد پژوهش قرار نگرفته است، بلکه آقای علیرضا محمدزادهٔ وادقانی مقالهای تحت عنوان “تأملی در آثار مشترک و جمعی در حقوق مالکیت فکری” و همچنین آقای سید حسن میرحسینی در کتاب خود به نام “مقدمهای بر حقوق مالکیت معنوی” به انواع آثار مرکب پرداختهاند. در خارج، کتاب پرفسور کلود کلمبه تحت عنوان “اصول بنیادین حقوق مؤلف و حقوق مجاور در جهان” و همین طور مقالهٔ “اصول و عوامل حاکم بر مالکیت فکری (عقلانی)” از ویلیام کرنیش، مقاله “شراکت و همکاری در تألیف مشترک” از زمیر لیور، وجود دارد که به مباحثی از قبیل خصوصیات بارز اثر مشترک و انواع آثار مرکب و شرایط تحقق آنها پرداخته است.
مفاهیم و تعاریف:
اشاعه: این واژه در لغت به معنی «انتشار» و «پخش کردن» میباشد، و در اصطلاح حقوقی یعنی مالکیت مشترک دو یا چند مالک در یک مال به نحوی که حق هر یک از مالکان در هر جزء و ذره از مال موجود، آمیخته با حق مالکان دیگر باشد، به نحوی که امکان تشخیص و تمیز حق مالکیت آنها از یکدیگر وجود نداشته باشد.
مالکیت فکری: منظور از مالکیت فکری حقوقی است که نشأت گرفته از فکر، اندیشه و قوه تعقل انسان است. حق تألیف، حق اختراع، حق تصنیف از این قبیل است.
حقوق مالی: حقوق مالی، آن است که اجرای آن، مستقیماً برای صاحب آن ایجاد نفع مینماید و میتوان آن را به پول تقویم نمود. مانند حق مالکیت، حق دینی، حق تألیف.
آفرینه مشترک: آفرینه ای است که در خلق آن دو یا چند نفر همکاری و همفکری داشته باشند و همکاری افراد به ترتیبی است که کار و تلاش یکایک از آنان جدا و متمایز از هم نیست و سهم هر یک قابل تقسیم نیست.
حقوق معنوی: حقوقی است غیرمادی که پدیدآورنده را قادر میسازد جهت حفاظت از ارتباط شخصی بین خود و اثر منتشر شدهاش، اقدامات خاصی را اتخاذ کند. مثلاً حق نسبت داده شدن اثر به خالق، حق انتشار یا عرضه بصورت ناشناس یا با نام مستعار و حق حفظ تمامیت اثر (مانند هرگونه تغییر یا تحریف).
تصرفات حقوقی: منظور از تصرفات حقوقی، انجام معاملات نسبت به مال مشاع است. این تصرفات ممکن است ناقل عین باشد، مانند بیع سهم مشاع و یا ناقل منفعت باشد، مانند اجاره – که به موجب آن مستأجر مالک منفعت سهم مشاع شریک مؤجر میگردد – نیز ممکن است که تصرف مورد بحث غیرناقل باشد
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.