پایان نامه برآورد سطح و بررسي عوامل موثر بر مرگ ومير جمعيت روستايي
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات تحقیق
1-1 مقدمه ………………………………………………………………………….. 2
1-2 بیان مسئله تحقیق ……………………………………………………………… 4
1-3 اهداف تحقیق ………………………………………………………………….. 7
1-4 ضرورت تحقیق ………………………………………………………………. 9
1-5 محدوده زمانی و مکانی مورد مطالعه …………………………………………. 10
1-6 قلمرو مطالعاتی تحقیق ………………………………………………………… 11
فصل دوم : چارچوب نظری تحقیق
2-1 مقدمه ………………………………………………………………………….. 13
2-2 پیشینه ی تحقیق ………………………………………………………………. 16
2-3-1 مطالعات خارجی …………………………………………………………… 16
2-2-2 مطالعات داخلی …………………………………………………………….. 21
2-3 مباحث نظری …………………………………………………………………. 31
2-3-1 ابن خلدون ………………………………………………………………….. 31
2-3-2 چیپولا ………………………………………………………………………. 32
2-3-3 دنیس رانگ…………………………………………………………………. 34
2-3-4 مک کیون و رکورد ………………………………………………………… 35
2-3-5 پرستون و هینز …………………………………………………………….. 36
2-3-6 شوفیلد و رهر ………………………………………………………………. 38
2-3-7 مایکل تودارو……………………………………………………………….. 38
2-3-8 کالدول ……………………………………………………………………… 39
2-3-9 آنتونی گیدنز ………………………………………………………………… 40
2-3-10 نظریه ارتباط توسعه اجتماعی – اقتصادی با مرگ و میر ………………… 43
2-3-11 نظریه انتقال اپیدمیولوژیک ………………………………………………. 45
2-4 چارچوب نظری تحقیق ……………………………………………………….. 48
2-5 مدل تحلیلی تحقیق …………………………………………………………….. 51
2-6 سوالات تحقیق…………………………………………………………………. 52
2-7 فرضیه های تحقیق ……………………………………………………………. 53
2-8 تعریف نظری و عملیاتی مفاهیم ………………………………………………. 54
2-8-1 تعریف مفاهیم ………………………………………………………………. 54
2-8-2 تعریف نظری و عملیاتی متغیرها ………………………………………….. 55
فصل سوم : روش اجرای تحقیق
3-1 مقدمه ………………………………………………………………………….. 59
3-2 روش تحقیق …………………………………………………………………… 60
3-3 جمعیت آماری …………………………………………………………………. 62
3-4 روش جمع آوری اطلاعات……………………………………………………. 62
3-5 محدودیت های تحقیق ………………………………………………………….. 66
فصل چهارم : کلیات در خصوص مرگ
4-1 مقدمه ………………………………………………………………………….. 74
4-2 مرگ ………………………………………………………………………….. 74
4-3 اندازه گیری مرگ و میر ……………………………………………………… 75
4-3-1 میزان خام مرگ و میر …………………………………………………….. 75
4-3-2 میزان های اختصاصی مرگ بر حسب سن ………………………………… 76
4-3-3 میزان مرگ و میر اطفال …………………………………………………… 77
4-3-4 امید زندگی …………………………………………………………………. 79
4-4 الگوی مرگ و میر ……………………………………………………………. 81
4-5 جدول عمر ……………………………………………………………………. 81
4-5-1 تاریخچه جدول عمر………………………………………………………… 82
4-5-2 انواع جدول عمر و روش های تدوین آن …………………………………… 82
4-5-3 ساختار متعارف جدول عمر ………………………………………………… 85
4-6 علت مرگ …………………………………………………………………….. 87
4-6-1 چگونگی تغییر تدریجی ثبت علت مرگ ……………………………………. 93
4-7 توزیع سنی جمعیت ……………………………………………………………. 95
4-7-1 شاخص های آماری توزیع سنی ……………………………………………. 96
4-7-2 هرم سنی جمعیت …………………………………………………………… 97
4-7-3 جوانی و سالخوردگی جمعیت ………………………………………………. 99
4-8 عوامل موثر بر مرگ و میر ………………………………………………….. 100
4-8-1 جنس ……………………………………………………………………….. 101
4-8-2 سن …………………………………………………………………………. 102
4-8-3 وضع زناشویی …………………………………………………………….. 103
4-8-4 پایگاه اقتصادی – اجتماعی …………………………………………………. 103
4-8-5 محل سکونت ……………………………………………………………….. 105
4-9 جمعیت و مرگ و میر جهان در بستر زمان……………………………………. 106
4-10 جمعیت و مرگ و میر ایران در بستر زمان …………………………………. 110
4-11 آشنایی با وضعیت استان مازندران …………………………………………. 113
4-12 آشنایی با وضعیت نقاط روستایی شهرستان ساری …………………………. 124
فصل پنجم : تجزیه و تحلیل داده ها
5-1 مقدمه ………………………………………………………………………….. 130
5-2 توصیف داده ها ……………………………………………………………….. 132
5-3 یافته های استنباطی ……………………………………………………………. 153
5-4 اندازه گیری مرگ و میر مناطق روستایی شهرستان ساری …………………… 164
5-4-1 میزان خام مرگ و میر …………………………………………………….. 164
5-4-2 میزان های اختصاصی مرگ بر حسب سن ………………………………… 166
5-4-3 الگوی مرگ و میر …………………………………………………………. 174
5-4-4 میزان مرگ و میر کودکان …………………………………………………. 175
5-4-5 جدول عمر جمعیت روستایی شهرستان ساری ……………………………… 177
فصل ششم : یافته های تحقیق
6-1 مقدمه ………………………………………………………………………….. 184
6-2 بررسی ویژگی های فوت شدگان و علل مرگ و میر در نقاط روستایی شهرستان ساری……….. 185
6-2-1 توزیع سنی و جنسی ………………………………………………………… 185
6-2-2 وضعیت زناشویی ………………………………………………………….. 190
6-2-3 مکان فوت ………………………………………………………………….. 193
6-2-4 فصل و ماه فوت ……………………………………………………………. 193
6-2-5 وضعیت فعالیت …………………………………………………………….. 194
6-2-6 سطح سواد …………………………………………………………………. 195
6-2-7 علل عمده فوت ……………………………………………………………… 196
6-3 نتیجه گیری ……………………………………………………………………. 198
6-3-1 بررسی علل مرگ و میر فوت شدگان نقاط روستایی شهرستان ساری با عوامل مختلف 195
6-3-2 مقایسه با نتایج تحقیقات پیشین ………………………………………………. 201
6-3-3 نتیجه گیری نهایی ………………………………………………………….. 203
6-4 پیشنهادات ……………………………………………………………………… 205 ضمائم 209
منابع و ماخذ…………………………………………………………………………. 222
منابع لاتین ………………………………………………………………………….. 225
فهرست جداول
عنوان صفحه
1-1 جدول میزان های مرگ و میر و شاخص امید زندگی در بدو تولد ، ایران ، 1380-1355ه.ش 5
2-1 جدول نسبت درصد مرگ و میر شهر تهران بر حسب جنس و سن ،1334ه.ش ……… 21
4-1 جدول جمیعت جهان و قاره های مختلف طی سالهای 1500و 2007میلادی ………….. 109
4-2 جدول میزان عمومی مرگ و میر و امید زندگی در بدو تولد در قاره های مختلف 2001و2006م 109
4-3جدول میزان های مرگ و میر کمتر از یکسال ، مادران ، عمومی و شاخص امید زندگی در بدو تولد به تفکیک جنس ، ایران ، 1335-1380 ه.ش ………………………………………………………………………………… 112
4-4 جدول متوسط رشد سالانه جمیعت استان مازندران طی سالهای 1385-1345ه.ش ….. 115
4-5 جدول جمیعت استان مازندران طی سالهای 1385-1335به تفکیک نقاط شهری و روستایی 116
4-6 جدول وضعیت جوانی و سالخوردگی جمعیت استان و مقایسه آن با جمعیت کشوری به تفکیک نقاط شهری و روستایی ، 1385ه.ش ……………………………………………………………………………………………………. 118
4-7 جدول میزان موالید استان مازندران طی سالهای 1357-1385 ه.ش …………………… 121
4-8 جدول میزان های مرگ و میر کمتر از یکسال ، مادران ، عمومی ، میزان خام موالید در سال 1386 و شاخص
امید زندگی در بدو تولد به تفکیک جنس در سال 1385 ……………………………………………… 122
4-9 جدول توزیع متوفیات استان مازندران بر حسب علل سه گانه فوت در سال 1386……. 122
4-10 جدول شاخص های بهداشتی و درمانی استان مازندران در سال 1386………………. 123
4-11 جدول تعداد بیمارستانهای موجود در استان به تفکیک تخت ثابت و فعال ،1386……. 123
4-12 جدول مشخصات خانه های بهداشت در استان ، 1386 …………………………………. 123
4-13 جدول جمعیت و تعداد دهستانهای نقاط شهری و روستایی شهرستان ساری به تفکیک بخش ، 1385 124
4-14 جدول وضعیت جوانی و سالخوردگی جمعیت در مناطق روستایی شهرستان در سالهاي 85-86 125
4-15 جدول شاخص های بهداشتی و درمانی روستايي شهرستان ساری به تفکیک بخش ، 1386 126
4-16 جدول تعداد بیمارستان های موجود در سطح شهرستان ساری ، 1386 ……………… 126
4-17 جدول مشخصات خانه های بهداشت شهرستان ساری (نقاط روستایی) ، 1386 ……. 126
5-1 جدول توزیع فراوانی و درصد نمونه مورد نظر به تفکیک علت فوت در دو گروه زنان و مردان 132
5-2 جدول توزیع فراوانی و درصد نمونه مورد نظر به تفکیک علت فوت در دو گروه زنان و مردان 134
5-3 جدول توزیع فراوانی و درصد كل نمونه مورد نظر به تفکیک علت فوت در دو گروه زنان و مردان 136
5-4 جدول توزیع فراوانی و درصد نمونه مورد نظر به تفکیک علت فوت در گروه های سنی مختلف 138
5-5 جدول توزیع فراوانی و درصد نمونه مورد نظر به تفکیک علت فوت در گروه های سنی مختلف 140
5-6 جدول توزیع فراوانی و درصد نمونه مورد نظر به تفکیک علت فوت و وضعیت زناشویی …. 142
5-7 جدول توزیع فراوانی و درصد نمونه مورد نظر به تفکیک سن وقوع و وضعیت زناشویی ….. 143
5-8 جدول توزیع فراوانی و درصد نمونه مورد نظر به تفکیک علت فوت و مکان فوت …………. 145
5-9 جدول توزیع فراوانی و درصد نمونه مورد نظر به تفکیک علت فوت و فصل فوت ………….. 146
5-10 جدول توزیع فراوانی و درصد نمونه مورد نظر به تفکیک علت فوت و ماه فوت……………. 148
5-11 جدول توزیع فراوانی و درصد نمونه مورد نظر به تفکیک علت فوت و وضعیت فعالیت(جمعیت غیرفعال) 149
5-12 جدول توزیع فراوانی و درصد نمونه مورد نظر به تفکیک علت فوت و وضعیت فعالیت (جمعیت فعال) 150
5-13 جدول توزیع فراوانی و درصد نمونه مورد نظر به تفکیک علت فوت و وضعیت سواد ……. 152
5-14 جدول آزمون توزیع فراوانی مربوط به علل مرگ و میر فوت شدگان از نظر جنسیت …….. 154
5-15 جدول آزمون توزیع فراوانی مربوط به علل مرگ و میر فوت شدگان از نظر سن …………. 155
5-16 جدول آزمون توزیع فراوانی مربوط به علل مرگ و میر فوت شدگان از نظر وضعیت زناشویی 156
5-17 جدول آزمون توزیع فراوانی مربوط به وضعیت زناشویی از نظر سن وقوع فوت …………. 157
5-18 جدول آزمون توزیع فراوانی مربوط به علل مرگ و میر فوت شدگان از نظر مکان فوت….. 158
5-19 جدول آزمون توزیع فراوانی مربوط به علل مرگ و میر فوت شدگان از نظر فصل فوت…… 159
5-20 جدول آزمون توزیع فراوانی مربوط به علل مرگ و میر فوت شدگان از نظر ماه فوت ……. 160
5-21 جدول آزمون توزیع فراوانی مربوط به علل مرگ و میر فوت شدگان از نظر وضعیت فعالیت (جمعیت غیرفعال ) 161
5-22 جدول آزمون توزیع فراوانی مربوط به علل مرگ و میر فوت شدگان از نظر وضعیت فعالیت ( جمیعت فعال) 162
5-23 جدول آزمون توزیع فراوانی مربوط به علل مرگ و میر فوت شدگان از نظر سطح سواد … 163
5-24 جدول تعداد واقعه و جمعیت در معرض واقعه نقاط روستایی شهرستان ساری ،1386……… 164
5-25 جدول تعداد جمعیت در هر گروه سنی به تفکیک جنس در نقاط روستایی شهرستان ساری ،1386 166
5-26 جدول تعداد مرگ نقاط روستایی شهرستان ساری به تفکیک سن و جنس 1386…………….. 171
5-27 جدول میزان مرگ و میر جمیعت روستایی ساری به تفکیک جنس و گروه های سنی ،1386 173
5-28 جدول تعداد مرگ و میر کودکان به تفکیک سن و جنس در مناطق روستایی شهرستان ساری ،1386 175
5-29 جدول تعداد جمعیت کودکان 0 تا 5 سال نقاط روستایی شهرستان ساری به تفکیک جنس ، 1386 177
5-30 جدول عمر خلاصه ی جمعیت مردان روستایی شهرستان ساری در سال 1386…………….. 178
5-31 جدول عمر خلاصه ی جمعیت زنان روستایی شهرستان ساری در سال 1386 …………….. 179
6-1 جدول نسبت جنسی جمعیت روستایی شهرستان ساری و نسبت جنسی جمعیت های کل شهرستان ساری ، کل نقاط روستایی استان و کل استان مازندران در سال 1385…………………………………………………………………………. 185
6-2 جدول شاخص های آماری توزیع سنی جمعیت روستایی شهرستان ساری به تفکیک جنس،1386 186
6-3 جدول شاخص های آماری توزیع سنی جمعیت روستایی شهرستان ساری و جمعیت کل شهرستان ساری ، نقاط روستایی استان مازندران و استان مازندران به تفکیک جنس ، 1385 ……………………………………………………… 187
6-4 جدول شاخص های آماری توزیع سنی فوت شدگان نقاط روستایی شهرستان ساری به تفکیک جنس ، 1386 189
6-5 جدول توزیع فراوانی و درصد نمونه فوت شدگان نقاط روستایی شهرستان ساری بر حسب
وضعیت زناشویی به تفکیک جنس 1386 …………………………………………………………….. 199
6-6 جدول تعداد متوفیان 6 ساله و بالاتر نقاط روستایی شهرستان ساری بر حسب وضع سواد،1386 192
6-7 جدول توزیع متوفیان نقاط روستایی شهرستان ساری بر حسب علل سه گانه
فوت در سال 1386 197
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
4-1 نمودار هرم سنی جمعیت استان مازندران ،1385……………………………………………….. 117
4-2 نمودار ولادت ثبت شده به تفکیک نقاط شهری و روستایی طی سالهای 1357 تا 1385……… 120
4-3 نمودار وفات ثبت شده به تفکیک نقاط شهری و روستایی طی سالهای 1357 تا 1385 ……… 120
5-1 نمودار میله ای توزیع فراوانی نمونه مورد نظر ، به تفکیک علت فوت در دو گروه زنان و مردان 133
5-2 نمودار میله ای توزیع فراوانی نمونه مورد نظر ، به تفکیک علت فوت در گروه های سنی مختلف 139
5-3 نمودار میله ای توزیع فراوانی نمونه مورد نظر ، به تفکیک علت فوت و وضعیت زناشویی . 143
5-4 نمودار میله ای توزیع فراوانی نمونه مورد نظر ، به تفکیک سن وقوع فوت و وضعیت زناشویی 144
5-5 نمودار میله ای توزیع فراوانی نمونه مورد نظر ، به تفکیک علت فوت و مکان فوت ……….. 145
5-6 نمودار میله ای توزیع فراوانی نمونه مورد نظر ، به تفکیک علت فوت و فصل فوت ………… 147
5-7 نمودار میله ای توزیع فراوانی نمونه مورد نظر ، به تفکیک علت فوت و ماه فوت ………….. 149
5-8 نمودار میله ای توزیع فراوانی نمونه مورد نظر ، به تفکیک علت فوت و وضعیت فعالیت ( جمعیت غیرفعال) 150
5-9 نمودار میله ای توزیع فراوانی نمونه مورد نظر ، به تفکیک علت فوت و وضعیت فعالیت ( جمعیت فعال ) 151
5-10 نمودار میله ای توزیع فراوانی نمونه مورد نظر ، به تفکیک علت فوت و وضعیت سواد …… 153
5-11نمودار هرم سنی جمعیت روستایی شهرستان ساری ، 1386 …………………………………. 167
5-12 نمودار هرم سنی جمعیت روستایی شهرستان ساری ، 1385 ………………………………… 168
5-13 نمودار هرم سنی جمعیت روستایی شهرستان ساری بر حسب درصد ،1385 ………………. 169
5-14 نمودار هرم سنی جمعیت فوت شدگان نقاط روستایی شهرستان ساری ، 1386……………… 170
5-15 نمودار توزیع درصد فوت شدگان نقاط روستایی شهرستان ساری بر حسب گروه های سنی به تفکیک جنس ، 1386 172
5-16 نمودار الگوی مرگ و میر نقاط روستایی شهرستان ساری در سال 1386 …………………. 174 6-1 نمودار میانگین و میانه سنی برای کل جمعیت و فوت شدگان نقاط روستایی شهرستان ساری ، 1386 …………………….. 190
فهرست نقشه ها و ضمائم
عنوان صفحه
4-1 نقشه تقسیمات کشوری شهرستان ساری ، 1385………………………………………………… 128
ضمیمه شماره 1 ، طبقه بندی علل مرگ و میر ……………………………………………………….. 209
ضمیمه شماره 2 ، نمونه گواهی فوت ………………………………………………………………….. 221
فصل اول
کلیات تحقیق
|
|||||
|
1 – 1- مقدمه :
یکی از دو پدیده ذاتی جمعیت ( در کنار ولادت ) مرگ و میر است . که برعکس ولادت در حرکت زمانی جمعیت نقش منفی و کاهنده دارد . هم چنین واقعه ای تجدیدناپذیر و دارای شمول عام که کلیه افراد جامعه را در بر می گیرد و هیچ موجودی را از این واقعه گریزی نیست . تنها تفاوتی که میان مرگ و میرهای مختلف می توان یافت نوع از دنیا رفتن ، علت مرگ و میر و طول عمر می باشد .
ولی انسان برای گریز از مرگ و میر و به تاخیر انداختن آن همواره در تلاش و تکاپو بوده است . مرگ و میر در مقایسه با سایر وقایع جمعیتی ، اولین موضوعی است که اذهان بشر را همواره به خود معطوف داشته است . ( شرایاک، 1975، 221 ) لذا تلاش برای کاهش مرگ و میر و اعمال تمهیداتی در راستای آن موضوعی است که مورد پذیرش تمام فرهنگ ها و ایدئولوژی ها قرار می گیرد و در این زمینه مقاومتی وجود ندارد . ( میرزایی،1375 ،16 ) .
مرگ پدیده ای صرفاً زیستی نیست و جنبه های اقتصادی – اجتماعی مهمی در آن نهفته است از همین جا بود که شناخت ویژگی های مختلف و بررسی جنبه های افتراقی این پدیده مورد توجه واقع شد و موضوع بررسی های علمی مختلفی قرار گرفت.
امروزه مرگ یکی از سنجه های توسعه به شمار می آید و مطالعه آن به منظور سرعت بخشیدن در این فرایند از اهمیت زیادی برخوردار است . ( کاظمی پور ، 1382،2) .
تعداد مرگ و میر ، نوع و شدت آن ، توزیع سنی و جنسی فوت شدگان ، امید زندگی به هنگام تولد و سایر مسائل مرتبط ، از مهمترین شاخصهای بهداشتی و بالاتر از آن از اساسی ترین شاخصهای توسعه انسانی در جوامع شمرده می شود ، زیرا تمامی تلاش های جامعه انسانی برای توسعه و تعالی فرد فرد اعضای خود است یا باید باشد . و در این میان آنچه که بیشتر از همه اهمیت پیدا می کند طول عمر و فزودن بر آن است ، چه بشر از گذشته های دور همواره به دنبال آب حیات و اکسیر جوانی بوده است و امروزه به یاری پیشرفتهای شگرف علم پزشکی ، بهداشت ، تغذیه و علم وراثت، عمر متوسط انسان فزونی یافته است . اما تفاوتها همچنان باقی است چون توزیع این همه وسایل و امکانات بهداشتی و درمانی و تولیدات موادغذایی و پروتئینی نه بر اساس نیاز و احترام به ارزش انسان ، بلکه بر پایه توسعه نابرابر شمال و جنوب در سطح ملی و بین المللی و افزودن بیش از پیش سرمایه ها و انباشت آن در بانکهای معتبر جهانی صورت می گیرد . ( تمنا، 1375، 162) .
اکثریت جمعیت دنیا که در فقر به سر می برند و سرزمین هایی که قادر به تامین غذای کافی برای مردم خود نیستند علت آن ناسازگاری آب و هوا و قهر نيروهای اسرارآمیز طبیعت نیست . بلکه عامل اصلی ، اقدامات هماهنگ و موزیانه طبقات مسلط در کشورهای پیشرفته و کمپانیهای چند ملیتی است و مادام که این شیوه ها حاکم بر سرنوشت کشورهای جهان سوم باشد مردم این نقاط و فرزندانشان همچنان از گرسنگی و کمبود موادغذایی رنج خواهند برد . (جرج، 423،1363) که در نتیجه بسیاری از این کشورها باید شاهد میزان های بالایی از مرگ و میر چه نوزادان و کودکان و مادران و …. باشند .
با وجود این که کشورهای در حال توسعه سهم قابل توجهی از رشد جمعیت را به خود اختصاص می دهند پس مطالعه در زمینه مرگ و میر و کاهش آن در این گونه از کشورها امری ضروری است ، که خود این امر به برنامه ها و سیاست گزاریهای جمعیتی آنها بستگی دارد . به طوری که با مطالعه و پژوهش در این زمینه می توانند راهی به سوی توسعه کشورهای خود باز کنند ، زیرا همانطور که می دانیم شدت مرگ و میر از شاخص های مهم درجه توسعه یافتگی در جوامع است .
به طوری که مطالعات مستمر در زمینه شاخص های حیاتی به محققین و برنامه ریزان کمک می کند تا روندها و تغییرات را نیز مورد ارزیابی قرار دهند و چگونگی تحولات جمعیتی و اقتصادی را بررسی کنند . علاوه بر این ، بررسی تغییرات اپیدمیولوژیکی در کشور سبب خودنمایی اولویت های جدیدی در برنامه های مرتبط با سلامتی و برنامه های توسعه اقتصادی – اجتماعی می شود و جهت تداوم و اصلاح فعالیت های گذشته و ایجاد استراتژی های جمعیتی و فرهنگی و توسعه اجتماعی و امور مرتبط با سلامتی ضروری است . ( نقوی ،1381 ، 120 )
با مطالعه و پژوهش در زمینه شناخت دقیق مرگ و میر می توان به نتایجی دست یافت که راهگشای بسیاری از مسائل باشد و زمینه را برای فرایند توسعه فراهم سازد و راه را برای دست اندرکاران و برنامه ریزان اجرایی هموار سازد . کشور ما ، ایران که اکنون در حال گذر در مسیر توسعه است ، پژوهش در حیطه مرگ و میر می تواند مفید و مثمرثمر باشد . بنابراین در این تحقیق سعی بر آن داریم ، ابتدا ضمن ارائه یک سری مباحث نظری مرتبط با این پژوهش و نیز بررسی ویژگی های جمعیتی فوت شدگان ، به برآورد سطح مرگ و میر و محاسبه برخی از شاخص های مرگ و میر و ساختن جدول عمر و بررسی عواملی که با علل مرگ و میر مرتبطند ، و به طور کلی اثبات فرضیه های تحقیق در جامعه موردنظر بپردازیم و نهایتاً هم یک جمع بندی و نتیجه گیری از آنچه که بدست آوردیم داشته باشیم .
امید است این پژوهش با تمام نقایص و کاستی هایش چارچوبی برای برنامه ریزان و دست اندرکاران اجرایی فراهم سازد که زمینه ساز ارائه راهکارهای مناسب مدیریتی ، بهداشتی ، اسکان و استقرار جمعیت و اشتغال و به تبع آن زمینه ساز تناسب لازم میان رشد جمعیت و رشد اقتصادی و اجتماعی به طور اعم کشور و به طور اخص استان مازندران ( بویژه نقاط روستایی این استان ) باشد .
1-2- بیان مساله تحقیق :
مرگ و میر یکی از دو یا سه عامل اصلی جمعیتی است که ثبات یا تغییر آن در جریان زمان سبب تغیییر در حجم جمعیت ، توزیع جمیعیت یا ترکیب جمعیت می شود . و به واسطه این تغییرات واقعه مرگ و میر از اهمیت خاصی برخوردار می باشد . در واقع نوسانات مرگ و میر در کنار ثبات نسبی باروری نقش اصلی را در افت و خیز جمعیت ها ایفا کرده است .
شاخص مرگ و میربه عنوان یک عامل موثر در تغییرات جمعیتی متاثر از شرایط اجتماعی ، اقتصادی و بهداشتی و فرهنگی و به عبارت دیگر بسیاری از عوامل خارجی نظیر غذا ، بهداشت ، مسکن ، توسعه صنعتی ، پیشرفت فرهنگی …. می باشد که در چند دهه اخیر تفاوتهای زیادی کرده است . و به دنبال تحولات یاد شده در اغلب جوامع جهانی اعم از صنعتی و غیرصنعتی نسبت مرگ و میر مشتمل بر مرگ و میر اطفال ، افراد میانسال ، زنان ( در حین زایمان ) تا حد زیادی کاهش یافته و طبعاً باعث افزایش جمعیت ، افزایش طول عمر و در موارد زیادی نسبت جمعیت سالمند شده است . ( شیخی، 12،1375 )
میزان های مرگ طی سالهای 1355 تا 1380 ه.ش طبق جدول زیر است :
جدول 1-1- میزانهای مرگ و میر ( در هر هزار ) و شاخص امید زندگی در بدو تولد
( به سال )، ایران، 1380-1355 ه.ش
سال | میزان مرگ و میر اطفال | میزان مرگ و میر کودکان | میزان مرگ و میر خام | امید زندگی در بدو تولد | |
مردان | زنان | ||||
1355 | 114 | – | 5/11 | 6/57 | 4/57 |
1365 | 64 | 70 | 8/8 | 5/58 | 3/59 |
1370 | 53 | 42 | 7 | 4/62 | 2/62 |
1375 | 34 | 33 | 8/5 | 67 | 8/69 |
1380 | 30 | – | – | 69 | 71 |
همانطور که مشاهده می شود مرگ و میر در کشور یک روند کاهشی و امید زندگی یک روند افزایشی دارد . از طرفی دیگر به دلیل کاهش مرگ و میرهای ناشی از امراض عفونی و پیری جمعیت که پیامد کنترل باروری بوده است و در مدت زمانی که انتقال جمعیتی صورت می گیرد در سیمای سلامتی جمعیت تغییراتی به وجود می آید . در خلال این تغییرات مفهوم انتقال بیمارشناختی معنی می یابد ، به بیان روشن تر به دنبال انتقال جمعیت شناختی در مقیاس ظریف و دقیق علل مرگ و میرها و ابتلا به بیماری ها نیز دگرگون می شود . بنابراین برای تشخیص و ترسیم تصویر سلامتی جمعیت مورد مطالعه علل دقیق مرگ و میر ، ابتلا به بیماری های بسیار مهم است . ( سید میرزایي،1380، 45-44)
مرگ و میر مانند بسیاری پدیده های جمعیتی ممکن است در مناطق مختلف در نقاط شهری و روستایی حتی در نواحی مختلف یک شهر متفاوت باشد . این تفاوت بیش از هر چیز به شرایط تکوینی و تغذیه ای ، تفاوت های قومی و نژادی ، سطح فرهنگ و آگاهی های اجتماعی و عوامل متعدد دیگر مربوط است که هر یک از آنها می توانند مطالعات مرگ و میر را به جهت خاص سوق دهد و متشابهات و تمایزات آن در شرایط مختلف بررسی کند . ( زنجانی ، 1376، 48 )
هر چند نتایجی که از این مطالعات بدست می آید متفاوت است و هر کدام از این پژوهشها هدف های گوناگونی را دنبال می کنند ولی از لابه لای آنچه که از آنها بدست می آید می توان این نکته را دریافت که همه آنها در یک چیز مشترکند و آن توجه به اهمیت مساله مرگ و میر در روند توسعه کشور هاست رساندن مرگ و میر به حداقل سطح ممکن ، افزایش طول عمر و امید زندگی و دست یابی به شیوه های نوین برای مبارزه با امراض مختلف و بهبود وضع بهداشتی – درمانی و سطح توسعه اقتصادی – اجتماعی. .
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.