پایان نامه بررسی تاثیر ویژگی های شخصیتی بر اعتیاد اینترنتی با تاکید بر تمایل استفاده از اینترنت
فهرست محتوا
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین سبک شخصیتی پنج عاملی، اعتیاد اینترنتی و تمایل استفاده از اینترنت صورت گرفته است که دانشگاه سمنان به عنوان مورد مطالعه برای این منظور انتخاب گردید. روش تحقیق از نوع توصیفی (غیر آزمایشی) و از نوع پیمایشی میباشد و با استفاده از دادههای به دست آمده به بررسی روابط احتمالی بین ابعاد پنچ گانهٔ شخصیت به عنوان متغیر مستقل، اعتیاد اینترنتی به عنوان متغیر وابسته و تمایل استفاده از اینترنت به عنوان متغیر میانجی میپردازد. جامع آماری کلیه دانشجویان دانشگاه سمنان هستند روش نمونه گیری تصادفی سهمیهای میباشد و حجم نمونه نیز با استفاده از فرمول کوکران مشخص شده است. برای انجام این پژوهش از سه پرسشنامه استفاده گردید. برای ارزیابی پنج عامل شخصیت (برونگرایی، روان رنجوری، گشودگی نسبت به تجربه، سازگاری و وظیفه شناسی) از پرسشنامه پنج عاملی ویژگیهای شخصیتی نئو (60 مادهای)، و به منظور سنجش اعتیاد اینترنتی از پرسشنامهٔ یانگ (1998) و برای تعیین تمایل استفاده از اینترنت از پرسشنامه اسلانبای (2008) استفاده گردید. هر سه پرسشنامه استاندارد بوده و مجدداً نیز روایی آنها با اضهار نظر اساتید و صاحب نظران محترم تائید شد و پایایی آنها نیز با استفاده از معیار آلفای کرونباخ به دست آمد. تجزیه و تحلیل دادهها در محیط نرم افزاری اس پی اس اس و لیزرل با اعمال آزمونهای مدل معادلات ساختاری و تحلیل عاملی تائیدی، با توجه به فرضیات تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. یافتههای تحلیل عاملی تائیدی نشان داد که پنج عامل شخصیت برای مناسب بودن سنجش شخصیت تائید شدند و همچنین مؤلفههای تمایل استفاده از اینترنت در تعیین تمایل به اینترنت تائید شدند و شاخصهای اعتیاد اینترنتی نیز در نمونه تائید شدند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که بین ویژگیهای شخصیتی و اعتیاد اینترنتی و بین اعتیاد اینترنتی و تمایل استفاده از اینترنت رابطه معنادار وجود دارد اما وجود رابطه معنادار بین ویژگیهای شخصیتی و تمایل استفاده از اینترنت تائید نشد.
کلمات کلیدی: شخصیت پنج عاملی- اعتیاد اینترنتی- تمایل استفاده از اینترنت- دانشگاه
فهرست مطالب:
- فصل اول کلیات تحقیق.. 1
- 1-1- مقدمه. 2
- 1-3- اهمیت و ضرورت موضوع. 7
- 1-4- اهداف تحقیق.. 10
- 1-5- سوالات تحقیق.. 10
- 1-6- فرضیه های تحقیق.. 11
- 1-7- جامعه و نمونه آماری تحقیق.. 11
- 1-9- نوع تحقیق.. 12
- 1-10- تعاریف مفهومی و عملیاتی واژگان تحقیق.. 12
- 1-10-1- شخصیت.. 12
- 1-10-2-روان رنجوری: 13
- 1-10-3-برون گرایی.. 13
- 1-10-7- اعتیاد به اینترنت: 15
- 1-10-8- تمایل استفاده از اینترنت: 16
- فصل دوم ادبیات تحقیق.. 19
- 2-1- مقدمه. 21
- 2-2- شخصیت (تعاریف و نظریه ها ) 22
- 2-3- نظریه ویژگی های شخصیت.. 24
- 2-4- سه بعد شخصیت آیزنک.. 24
- 2-5- 16عامل شخصیت ریموند کاتل. 26
- 2-6- نظریه پنج عامل شخصیت.. 27
- 2-7- رویکرد صفات.. 27
- 2-8- رویکرد یادگیری اجتماعی.. 31
- 2-9- رویکرد پدیدار شناختی (نظریه ی انسان گرا ) 36
- 2-10- شبکه جهانی اینترنت.. 38
- 2-11- ویژگی های کار کردی اینترنت.. 39
- 2-12- اعتیاد. 40
- 2-13- اعتیاد به اینترنت.. 41
- 2-14- تشخیص اعتیاد به اینترنت.. 42
- 2-15- نشانه هایی از اعتیاد به اینترنت.. 43
- 2-16- مراحل اعتیاد به اینترنت.. 43
- 2-17- تاریخچه بحث اعتیاد به اینترنت.. 43
- 2-18- دیدگاه ها و نظریه ها در تبیین اعتیاد اینترنتی و پیامد های آن. 46
- 2-19- پیامد های اعتیاد اینترنتی.. 49
- 2-20- تمایل استفاده از اینترنت.. 50
- 2-21- مولفه های تمایل استفاده از اینترنت.. 50
- 2-22- پیشینه تحقیق.. 52
- 2-22-1- تحقیقات انجام شده در داخل کشور 52
- 2-22-2- تحقیقات انجام شده در خارج کشور 54
- 2-23- جمع بندی تحقیقات انجام شده در پیشینه. 58
- 2-24 مدل مفهومی تحقیق.. 60
- فصل سوم روش تحقیق.. 61
- 3-1- مقدمه. 62
- 3-2- هدف تحقیق.. 63
- 3-3- موضوع تحقیق.. 63
- 3-4- روش تحقیق.. 63
- 3-5- قلمرو تحقیق.. 64
- 3-5-1- قلمرو زمانی.. 65
- 3-5-2- قلمرو مکانی.. 65
- 3-5-3- قلمرو موضوعی.. 65
- 3-6- جامعه آماری.. 65
- 3-7- نمونه آماری و روش نمونه گیری.. 66
- 3-8- ابزار گردآوری داده ها 67
- 3-9- روایی و پایایی ابزار گردآوری داده 68
- 3-9-1- روایی پرسشنامه. 68
- 3-9-2- پایایی پرسشنامه. 69
- 3-10-روشهای آماری مورد استفاده 71
- 3-10-1-آمار توصیفی.. 71
- 3-10-2-آمار استنباطی.. 71
- 3-11-متغیرهای تحقیق.. 72
- 3-12- نتیجه گیری.. 73
- فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها 74
- 4-1- مقدمه. 76
- 4-2- آمار توصیفی.. 77
- 4-2-1- جنسیت پاسخ دهندگان. 77
- 4-2-2- سن پاسخ دهندگان. 77
- 4-2-3- رشته های تحصیلی پاسخ دهندگان. 78
- 4-2-4- میزان تحصیلات پاسخدهندگان. 79
- 4-3- آمار استنباطی.. 79
- 4-3-1- آزمون کفایت نمونه گیری.. 80
- 4-3-2- آزمون نرمال بودن متغیرهای پژوهش… 81
- 4-3-3- وضعیت متغیر های پژوهش… 82
- 4-3-4- بررسی مدل های اندازه گیری متغیرهای پژوهش… 83
- 4-3-4-1- تحلیل عاملی تأییدی.. 84
- 4-3-4-1-1- تحلیل عاملی تأییدی مرتبه اول متغیر تمایل استفاده از اینترنت.. 85
- 4-3-4-1-2- تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم متغیر تمایل استفاده از اینترنت.. 89
- 4-3-3-1-3- تحلیل عاملی تأییدی مرتبه اول متغیر ویژگی های شخصیتی.. 91
- 4-3-4-1-4- تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم متغیر ویژگی های شخصیتی.. 95
- 4-3-4-1-5- تحلیل عاملی تأییدی مرتبه اول متغیر اعتیاد اینترنتی.. 97
- 4-3-4- همبستگی متغیرهای پژوهش… 102
- 4-3-5- آزمون فرضیات پژوهش… 103
- 4-4- جمع بندی.. 107
- فصل پنجم بحث نتیجه گیری و پیشنهادات.. 110
- 5-1- مقدمه. 109
- 5-2- یافته های تحقیق.. 109
- 5-2-1- یافته های توصیفی.. 109
- 5-2-2- یافته های آزمون فرضیات تحقیق با استفاده از مدل معدلات ساختاری و تکنیک تحلیل مسیر 110
- 5-2-2-1- آزمون فرضیات اصلی.. 110
- 5-3- بحث در مورد یافته های تحقیق.. 111
- 5-4- پیشنهادات کاربردی.. 113
- 5-5- پیشنهادات برای تحقیقات آتی.. 114
- 5-6- محدودیت های تحقیق.. 114
- منابع. 116
- منابع انگلیسی: 120
- پیوست.. 123
– مقدمه
اینترنت به عنوان ترکیبی از منابع و فناوری است که انتظار میرود به عنوان زیرساختها و تسهیلاتی برای خدمت کردن در نظر گرفته شود. وابستگی گسترده به اینترنت برای فعالیتهایی متنوع و روزمره شامل ارتباطات، همکاریهای شغلی، معاملات تجاری، سرگرمی و آموزش وجود دارد و استفاده غیر مسئولانه از این منبع ارتباطی تهدیدی بزرگ برای جامعه محسوب میشود (سهرابی و خانلری، 1388(.
انقلاب الکترونیک، انفجار اطلاعات و انقلاب رایانهای تفاوتهای کمی و کیفی بسیاری در جهان نسبت به دو دههٔ پیش با خود به همراه آورده است. اینترنت قبل از آنکه در دسترس عموم قرار گیرد (قبل از سال 1990) بیشتر به عنوان وسیلهای برای مکاتبات محرمانه برای دستیابی به روابط مطرح بود. سپس به صورت وسیعی رشد کرد و تبدیل به وسیلهای ضروری در زندگی ما گردید (یونگ، 1998).
ایوان گلدبرگ[1]، روان پزشکی از دانشگاه کلمبیا، اولین بار اختلال اعتیاد به اینترنت را در جولای 1995 مطرح کرد و واژه اعتیاد به اینترنت را ابداع و معیارهای تشخیصی آن را ثبت کرد (گونزالز،2008).
در سالهای اخیر مطالعات شیوع اعتیاد به اینترنت را بین 3/0% تا 22% گزارش کردهاند. همچنین اعتیاد به اینترنت با فوبی اجتماعی و اختلال کمبود توجه همراه با بیش فعالی، اختلال دو قطبی، مشکلات در روابط بین فردی، اختلال اضطرابی و تکانهای، خودکشی و پرخاشگری، افسردگی، برانگیختگی بالا در ارتباط بوده است. از طرفی برخی مطالعات با بررسی مشخصات دمو گرافیک به عنوان متغیرهای پیش بینی کننده اعتیاد به اینترنت، شانس جنسیت، سن، بیکاری و تأهل را مؤثر دانستهاند. متغیر دیگری که برخی مطالعات در ارتیاط با اعتیاد به اینترنت بررسی نمودهاند، ویژگیهای شخصیتی کاربران میباشد که خصوصیاتی مانند کمرویی، تکانشی بودن، تنهایی، اضطراب، افسردگی، صفات روان نژندی (اضطراب، خشم و کینه، خلق افسرده، شرم، تکانشی بودن، آسیب پذیری در برابر استرس) خشونت و پرخاشگری، سبک شخصیتی درون گرایی، احترام به خود پایین، احساسات نا پایدار و خیال پردازی، دنبال تازگی بودن، اجتناب از آسیب و کاهش وابستگی به پاداش، برون گرایی و باز بودن تأثیر گذار است (ویلدت و پائوتزینک[2]،2007). در سالهای اخیر توجه زیادی به رابطه بالقوه میان ویژگیهای شخصیتی و اعتیاد اینترنتی صورت گرفته است. از آنجا که این ویژگیها زیربنای نظام رفتاری افراد را تشکیل میدهند، پرداختن به این مقوله میتواند جنبههای خاصی از عملکرد افراد را روشن سازد.
هدف کلی این مطالعه به دنبال بررسی تأثیر اعتیاد به اینترنت بر ویژگیهای شخصیتی با تاکید بر تمایل استفاده از اینترنت در بین دانشجویان دانشگاه سمنان میباشد.
1-2- تعریف موضوع و بیان مسئله
به طور کلی اعتیاد به اینترنت را میتوان به عنوان” نوعی استفاده از اینترنت که میتواند مشکلات روانشناختی، اجتماعی، درسی و یا شغلی در زندگی فرد ایجاد کند،” تعریف کرد (گونزالز[3]،2008).
اعتیاد به اینترنت یا وابستگی رفتاری به اینترنت صرف نظر از اینکه آن را یک بیماری یا آسیب روانی یا معضل اجتماعی بدانیم پدیدهای است مزمن، فراگیر و عود کننده که با صدمات جدی جسمانی، مالی، خانوادگی، اجتماعی و روانی همراه است. رایجترین اصطلاح” اعتیاد به اینترنت” است که نوعی وابستگی رفتاری به اینترنت ایجاد میکند. انجمن روان پزشکی آمریکا اعتیاد به اینترنت را یک الگوی استفاده از اینترنت که موجب اختلال عملکردی شده و با حالات ناخوشایند درونی در حلول یک دورهٔ دوماهه همراه باشد تعریف کرده است و برای تشخیص آن هفت ملاک ارائه کرده است. (حداقل سه معیار در طول دو ماه) تحمل، علایم ترک، زمان استفاده از اینترنت بیش از آنچه که فرد در ابتدا قصد دارد به طول انجامد، تمایل مداوم باری کنترل رفتار، صرف وقت قابل توجه برای امور مرتبط با اینترنت، کاهش فعالیتهای اجتماعی، شغلی و تفریحی در اثر استفاده از اینترنت، تداوم استفاده با وجود آگاهی از آثار منفی آن (پاتریک، 2008).
اعتیاد به اینترنت پدیدهٔ جدیدی است که بسیاری از پزشکان عمومی از آن بی اطلاع هستند. به نظر میرسد ریشه این عمل فرار از مشکلات شخصی است. متنوع بودن قسمتهای مختلف اینترنت، فرصتی برای فرار از مشکلات عاطفی مانند: افسردگی، استرس، اضطراب یا مشکلات ارتباط با دیگران فراهم میآورد (گرینفلید، 2004). رویارویی با اعتیاد به اینترنت مانند هر اعتیاد دیگر مشکل است. اعتیاد به اینترنت، هروئین، سیگار، الکل و همه انواع اعتیاد دارای اجزاء اساسی شبیه به هم میباشند و ترک هیچ اعتیادی راحت و بدون درد نیست (اورمان، 2003).
هولمز در تعریف خود از اعتیاد به اینترنت معتقد است: فردی که بیش از 19 ساعت در هفته از اینترنت استفاده میکند، معتاد به اینترنت است. (جین هک و جی یی، 2006) پژوهشهای انجام گرفته در زمینه اعتیاد به اینترنت نتایج ضدونقیض را گزارش میکند. (کائو و همکارانش[4]، 2007؛ یلولیس و همکارانش[5]،2005؛ لی شانگ[6]،2006) خاطر نشان میکنند که استفاده مفرط و آسیب شناسانه از اینترنت میزان بهداشت روانی دانشجویان را کاهش میدهد. اعتیاد به اینترنت یک پدیدهٔ جهانی با سطح و دامنه متفاوتی از 5 تا 25 درصد جمعیت دانشجویان آمریکا، چین، کره، انگلستان، استرالیا، تایوان، ژاپن، کشورهای اروپای شرقی و غربی است (لی شانگ؛ 2006). (آمیچای هامبرگر و بن آرتزی[7]،2003) نشان دادند که دانشجویانی که به صورت افراطی وابسته به اینترنت هستند از لحاظ بهداشت روانی احساس تنهایی میکنند. مطالعات انجام شده نشان میدهد که دانشجویان دانشگاهها که به اعتیاد اینترنت دچارند در روابط اجتماعی مهارتهای لازم را ندارند و بهزیستی روانی و اجتماعی کمتری دارند. پژوهشهای صورت گرفته از سوی نادمی و سعیدی رضوانی (1385) درباره استفاده از اینترنت و پیامدهای روانی و اجتماعی نشان میدهد که بین برون گرایی و روان با استفاده از اینترنت رابطه منفی معنادار وجود دارد.
یکی از متغیرهای که میتواند با اعتیاد به اینترنت ارتباط داشته باشد ویژگی شخصیتی است که نقش تعیین کنندهای بر رفتار مشهود وآشکار فرد دارد شخصیت عبارتست از: مجموعه سازمان یافته، واحد و متشکلی از خصوصیات نسبتاً ثابت و مداومی که یک شخص را از اشخاص دیگر متمایز میکند (براهنی، بیرشک 1377؛ سیاسی 1371؛ هال ولیندزی کریسنی، 1999). شخصیت از واژهٔ لاتین پرسونا[8] گرفته شده است که به نقابی اشاره دارد که هنر پیشهها در نمایش به صورت خود میزنند. شخصیت را میتوان به صورت مجموعهٔ بادوام و بی نظیر ویژگیهای تعریف کرد که ممکن است در موقعیتهای مختلف تغییر کند. شلدون در تعریف خود چنین عنوان میکند: شخصیت سازمان یافتگی پویشی جنبههای عقلی، عاطفی، انگیزشی و فیزیولوژیکی فرد را گویند (جین هک و جی، یی 2006).
تعریف کنل از شخصیت آن چیزی است که پیش بینی آنچه را که یک شخص در موقعیتی معین انجام خواهد داد، امکان پذیر میسازد. او معتقد بود که شخصیت از صفات یا عواملی تشکیل شده است که میتوان آنها را به وسیله روش تحلیل عاملی بدست آورد. (هاردی، 2007).
پنج عامل اصلی بزرگ عبارتند از: نورتیسیزم[9] (N) که عصبیت یا بی ثباتی هیجانی نامیده شده، برونگرایی[10](E)، باز بودن به تجربه[11] (O)، توافق[12] (A) و وجدانی بودن[13] (C) (باگبی، 2007).
برخی متغیرهایی که در ارتباط با اعتیاد به اینترنت بررسی نمودهاند، ویژگیهای شخصیتی کاربران میباشد. خصوصیاتی مانند کمرویی، تکانشی بودن، تنهایی، اضطراب، افسردگی، صفات روان نژدی (اضطراب، خشم وکینه، خلق افسرده، شرم، تکانشی بودن، آسیب پذیری در برابر استرس) خشونت و پرخاشگری، سبک شخصیتی درون گرایی، احترام به خود پایین، احساسات ناپایدار و خیال پردازی، دنبال تازگی بودن، اجتناب از آسیب و کاهش وابستگی به پاداش، برون گرایی و باز بودن. (نیه ماز، 2005؛ نگ بد، 2005). همچنین کیم (2002،2006؛ لی و همکارانش،2001؛ ین و همکارانش،2007) نشان دادهاند که میزان افسردگی، اضطراب، افکار خودکشی، بیش فعالی، هراس، ترس اجتماعی، پرخاشگری و خشونت و رفتارهای ضداجتماعی در دانشجویانی که به اعتیاد دچارند بیشتر است. در این پژوهش به تأثیر نقش تمایل استفاده از اینترنت تاکید شده است از این جهت که میخواهیم بدانیم افرادی که تمایل به استفاده از اینترنت دارند چه ویژگیهای شخصیتی خواهند داشت وآیا این تمایل استفاده از اینترنت بر روی اعتیاد اینترنتی اثری دارد یا خیر. با توجه به اینکه معتادان به اینترنت به دلیل شرایط خاص دنیای مجازی اینترنت دچار تغییراتی در جسم و روان خود میشوند که بر خلق و خو وتمامی روند زندگی و ویژگیهای شخصیتی آنها اثر میگذارد و همچنین با توجه به مطالب مطرح شده ارتباط و همپوشی متغیرها روشن به نظر میرسد، لذا پژوهش حاضر به بررسی تأثیر ویژگیهای شخصیتی بر اعتیاد اینترنتی با تاکید بر نقش تمایل استفاده از اینترنت در میان دانشجویان دانشگاه سمنان میپردازد. ویژگیهای شخصیتی در این پژوهش متغیر مستقل و اعتیاد اینترنتی متغیر وابسته و تمایل استفاده از اینترنت متغیر میاجی میباشد.
به طور کلی پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش میباشد که آیا ویژگیهای شخصیتی بر اعتیاد اینترنتی با تاکید بر نقش تمایل استفاده از اینترنت- میان دانشجویان دانشگاه سمنان- اثر معناداری دارد یا خیر؟
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.