پایان نامه تاثیر فعالیتهای فوق برنامه در موفقیت تحصیلی دانش آموزان پسر مقطع راهنمایی
چکیده
مقاله حاضر حاصل پژوهشی است که با عنوان «تاثیر فعالیتهای فوق برنامه در موفقیت تحصیلی دانش آموزان پسر مقطع راهنمایی شهر علامرودشت در سال تحصیلی 91-90 » که به روش غیر آزمایشی(علی مقایسه ای) با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته با ضریب پایایی 88/0 بر روی یک نمونه 70 نفری در فعالیتهای فوق برنامه انجام گردیده است. نمونه مورد نظر با روش نمونه گیری خوشه ای از میان دانش آموزان سال اول، دوم، سوم راهنمایی شهر علامرودشت انتخاب شدند. با توجه به گستردگی مفهوم تربیت شهروندی و اینکه شامل خرده مفهومهایی نظیر « قانون مداری »، « مشارکت جویی »، « مسئولیت پذیری» و « اعتماد به نفس» می باشد؛ این خرده مفهومها به عنوان مولفه های تربیت شهروندی در نظر گرفته شدند و بر اساس آنها پرسشنامه ای با 17 گویه سوال تنظیم و توسط افراد هر دو گروه شرکت کننده و غیر شرکت کننده در فعالیتهای فوق برنامه تکمیل شد. به منظور آزمون فرضیه ها، داده های حاصل از پرسشنامه ها با استفاده از آزمون t گروههای مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج حاصل حاکی از آن بود که بین میزان قانون مداری، روحیه مشارکت جویی، مسئولیت پذیری و اعتماد به نفس افراد شرکت کننده و غیر شرکت کننده در فعالیتهای فوق برنامه، تفاوت معناداری وجود دارد.
واژهای کلیدی: موفقیت تحصیلی، فعالیتهای فوق برنامه، مقطع راهنمایی
مقدمه
در زندگي انسان لحظهها و اوقاتي وجود دارد كه از اهميت و حساسيت فوقالعادهاي برخوردار است. اين اوقات ميتواند فرصتي براي رشد شخصيت فرد باشد يا به عكس موجب بروز اختلالات رفتاري و انحرافات اخلاقي اجتماعي شود.
منظور از فعاليتهاي فوقبرنامه فرصتهايي است كه انسان مسئوليتپذير هيچگونه مسئوليت و سر و كار موظفي را به عهده ندارد و همه چيز در اختيار او ميباشد تا با ميل و رغبت خودش به برنامه خاصي بپردازد.
يكي از مهمترين مسائل جوامع امروز بشري در سراسر دنيا مسئله استفاده صحيحتر و مؤثرتر از فرصتهاي آزادي است كه افراد در اختيار دارند و اين اوقات براي مؤمنان لحظههاي نيايش با معبود و براي عالميان ساعات تفكر و براي هنرمندان زمان ساختن و ابداع و براي نوجوانان ساعات خلاقيت ميباشد و بسياري از مردم حتي صاحبنظران به اين نتيجه رسيدهاند كه بايد مدارس و مؤسسههاي آموزشي مسئوليتهاي بيشتر و روشنتري در اين باره بر عهده بگيرند تا بهرهبرداري بهينه از اوقات فراغت در برنامههاي دانشآموزان طراحي و گنجانده شود.
مسئله تنوع نيز امري مهم است و زندگي بدون تنوع خستهكننده ميباشد. پس تنوع در گذران اوقات فراغت باعث ايجاد تنوع در زندگي ميگردد. و تنوع مانع پديدآيي افسردگي است. پس با راهنمايي فرزندان به انجام فعاليتهاي متنوع زمينه علاقهمندي آنان را به زندگاني فراهم آوريم.(ملکی ،1380)
متاسفانه در حال حاضر در مدارس ما، برنامه های درسی و رسمی عمدتا بر پرورش حافظه و به کار انداختن قوای ذهنی شاگردان تاکید می نماید. اغلب دروس رسمی، فاصله ی زیادی با واقعیت های زندگی دارد. بنابراین، دانش آموزان را از برنامه های رسمی مسایل و مشکلات زندگی نمی توانند آمادگی های لازم و متناسب را از برنامه های رسمی مدارس کسب کنند. (حاجی آقالو و دیگران، 1381)
امروزه مدرسه باید دانش آموز خود را به نحوی تربیت کند که بتواند خود را با مسایل غیرقابل پیش بینی که در طول حیاتش احتمال آن می رود، سازگار کند؛ لیکن متاسفانه مدارس ما اغلب گرفتار ساختار خشک و روشهای یادگیری سطحی و ناکارآمد هستند. آن ها معمولا فراگیران را برای انجام فعالیت ها با توجه به تغییرات در جامعه و محیط کار آماده نمی کنند، روش های تدریس معلم محور، یاد گیرندگان را غیرفعال و صامت کرده، آن ها را برای موفقیت های آشنا و پیش بینی شد ه آماده می کند به نظر می رسد که اگر در موقعیت های یادگیران، فراگیران مسوولیت پذیر باشند، و عملا درگیر مسایل اصلی در کلاس و خارج از آن شوند، می توانند در شرایط متغیر جامعه و محیط کار مشارکت فعال داشته باشند.
تفاوت اساسی بین این دو نوع یادگیری در آن است که در روش سطحی یادگیری، فراگیران آن چه را که قرار است یاد بگیرد، در یک حالت نا مربوط به واقعیت های زندگی حفظ می کند؛ در واقع وظیفه ی یادگیرنده این است که محتوای درسی را که حفظ کرده، در یک زمان خاص، مثلا زمان امتحان، باز پس دهد. ولی در روش عمیق یادگیری، فراگیر در تلاش است که آن چه رایاد می گیرد، مفهوم سازی گند و در حقیقت ایده ها و مفاهیم یک محتوا را دریافته، مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. این مهم او را با یک سلسله فعالیت های خاص تفکر، جست و جو در یافتن ارتباط بین اجزا و کل و بررسی ایده ها درگیر می سازد. (مارتن و سالجو، 1984)
و سرانجام آموزش و پرورش باید اکنون و بیش از هر زمان دیگر با این حقیقت رو برو شود که جامعه ی جهانی با تلاشی دردآور، در حال متولد شدن است. آموزش و پرورش در کانون رشد فردی و در عین حال رشد اجتماعی قرار گرفته است و رسالت دارد هر یک از ما را، بدون هیچ استثناء، قادر سازد رشد استعادادهایمان را تا حداکثر ظرفیت پرورش دهیم و توان مندی های خلاقمان را بشناسیم؛ هم چنین مسئولیت در قبال زندگی خودمان و تحقق اهداف شخصی مان را درک کنیم. (رئوف و فقیهی، 1379، ص 23)
بیان مساله
از جمله نهادهای آموزش و پرورش نهاد امور تربیتی است که برای مقابله با فرهنگ بیگانه و پیدا کردن ضمیر دانشآموزان فعالیتهای دامنه داری دارد را در مدارس به عهده داشته است. یکی از فعالیتهای این نهاد تشکیل فعالیتهای فوق برنامه و کلاس پرورشی در مدارس راهنمایی میباشد. برنامه و محتوای کلاسهای پرورشی و فعالتهای فوق برنامه از یک سو ایجاد زمینههای رشد و شکوفایی استعدادهای دانشآموزان را وجههی همت قرارمیدهند و تلاش میکنند شرایط مناسب و مطلوب در چهارچوب فضای کلاس و مدرسه برای آنان فراهم آورد و از سویی دیگر سازماندهی اصولیتر فعالیتهای پرورشی در مدارس ونیز ایجادتسهیل درفعالیتهای مربیان تربیتی رادرصدد برنامههای خود قرارداده است.(دیور،77 ،6)
حکمای عالم در طول تاریخ بر جایگاه تأثیرگذار پرورش و تربیت در رشد و تکامل و تعامل انسانها تأکید فراوان داشتند در این منظور پیاژه در مورد هدف آموزش و پروش چنین میگوید.
« هدف آموزش و پرورش دو چیز است اول:آفرینش انسانهایی توانا به انجام دادن کارهای نو، نه صرفاً تکرار آن چه پیشینیان انجام دادهاند، انسانهایی که خلاق، نوآفرین و کاشفند.
دوم: ایجاد ذهنهایی که توانایی نقادی دارند و هر چیزی را که به آنها داده میشود به سادگی نمیپذیرند و از قدرت استدلال برخوردارند. مصیبت بزرگ در آموزش و پرورش، شعار دادنها، کلی گوییها و مسیرهای فکری از پیش تعیین شده است.»
جان دالتون دانشمند و عالم مشحور انگلیسی میگوید:
«پس از نان، نخستین احتیاج بشر تربیت است.»
گوستاولوپون فیلسوف و جامعهشناس فرانسوی معتقد است:«فهمیدن همیشه بهتر از آموختن است»
کوانتی فیلسوف چینی گفته است:«اگر میخواهی کاری کنی که یک مسئله به نتیجه برسد، گندم بکار. اگر می خواهی کاری کنی طی ده سال نتیجه بدهد درخت بکار و اگر میخواهی کاری کنی که پس از صد سال نتیجه بدهد مردم را تربیت کن.»(نیک خواه ،1376)
و همینطور کلام پرمغز و عمیقتر از امیرالمؤمنین علی(ع) که میفرماید:
«کودکان خود را برای زمانی به غیر از روزگار خویش پرورش دهید، زیرا آنان در روزگاری که با دوران شما متفاوت است به دنیا آمدهاند..انی به غیر از روزگار خویش پرورش دهید، زیرا آنان در روزگاری که با دوران شما متفاوت است به دنیا آمده در محیط مدرسه دانشآموزان در صدد رفع نیازهای فکری و عاطفی خود برمیآیند مدرسه با ایجاد برنامههای فرهنگی و فوق برنامه آنها را به سوی مسیری صحیح که با این نیازها همخوانی داشته باشد سوق میدهند و خواهان شکوفاشدن هر چه بیشتر استعدادهای نهفته در وجود این دانشآموزان است. از این سری فعالیتهای فوق برنامه آنها را در جهت بهبود وضعیت فکری و پرورشی در بعد اخلاقی یاری میرساند. (ملکی ،1380)
فعالیتهای پرورشی از قبیل:
- جلسات مشاوره با دانشآموزان
- برگزاری نماز جماعت در مدرسه
- اردو
- انجام مسابقات مقاله نویسی
- اجرای مسابقات کتابخوانی در مدرسه
- برگزاری شواری دانشآموزی
- استفاده از روزنامهدیواری
- انجام مراسم صبحگاه در مدرسه
- نصب روایات و احادیث در تابلو اعلانات
- انجام مسابقات ورزشی
- تشویق دانشآموزان نمونه
- اجرای تئاتر در مدرسه
- استفاده از سخنران در مدرسه
- تشکیل گروه تواشیح
- انجام کلاسهای آموزش خانواده در مدرسه
- نمایش فیلم در مدرسه
- انجام مراسم جشن تکلیف(نیک خواه ،1376)
دانش آموزان با انجام این نوع برنامهها در کنار تعالیم دانش، پیوندی عمیق بین مدرسه و خود ایجاد میکند و چون این برنامه از برنامهی مدرسه جداست انتخاب آنها بر حسب علایق و نیازهای دانشآموزان طراحی میشود. در نتیجه دانشآموزان کشش و جاذبهی بیشتری برای آنها دارند و با علاقهی بیشتری به این نوع برنامهها جذب میشوند.
دانشآموزان دوران راهنمایی که تازه وارد مرحلهی سرنوشت ساز نوجوانی شدهاند بیشتر در معرض خطر نفوذ فرهنگ بیگانه و ابتلا شدن به آن هستند.
در نتیجه دراین برهه از زمان بیشتر از همیشه وجود برنامهی پرورشی و تربیتی که بتواند آنها را با فرهنگهای اصیل اسلامی آشنا سازد احساس میشود.
بنابراین مربیان پرورشی میبایستی با ایجاد یک جو دوستانه و غیر رسمی و با به وجود آوردن برنامههای متنوع فرهنگی و تربیتی دانشآموزان را در بعد پرورشی خلاق و مبتکر بار بیارند.(کفراشی ،1383)
اهمیت و ضر ورت تحقیق
یکی از کارهای انقلاب اسلامی تربیت انسانی نو، معتقد به دین، عامل به احکام و آداب الهی و برخوردار از سجایا و فضائل اخلاقی میباشد که تحقق چنین آرمان بلند و مقدسی نیاز به تعیین سیاستها، برنامهها و هدفهای مشخص در جهت چگونگی دستیابی به آن دارد و از آن جا که هدف عالی نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران ناظر بر رشد همه جانبهی دانشآموزان در ابعاد جسمی، روانی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و … میباشد. (نیک خواه ،1376)
دستگاه تعلیم و تربیت خود را متعهد میداند که در جهت تحقیق این اهداف تلاش نماید. پس در این نظام، مدارس علاوه بر انتقال دانش، متعهد به ایفای وظایف پرورش به منظور رشد و پرورش همه جانبهی دانشآموزان به ویژه در بعد تربیتی میباشند.(کفراشی،1383 )
با توجه به اینکه بحران بلوغ در دورهی راهنمایی تحصیل اتفاق میافتد لذا از سال 66 به بعد در خصوص مختلف اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و دینی نمرهی دانشآموزان توجه زیادی مبذول گردید. این بذل توجه موجب شد که کلاسهای پرورشی و فعالیتهای فوق برنامه بر اساس تصویب شورای عالی آموزش و پرورش در چهارصدونوزدهمین جلسهی شورا در مورخه11 / 6 / 1366 در دورهی راهنمایی به اجرا درآید. (ملکی ،1380)
فعالیتهای پرورشی درصورت غنی بودن محتوای آنها زیربنای محکمی برای پیشرفت دانشآموزان در زمینههای مختلف میباشد.
لذا توجه به آن از اهمیت خاصی برخوردار است و از آنجایی که برنامه های پرورشی به منظور تربیت و آشنایی دانشآموزان با فضائل اخلاقی، دینی، مذهبی و … در مدارس راهنمایی به اجرا درآمده و اهداف خاصی را دنبال میکند به همین دلیل پژوهش و مطالعه در مورد مزایا و محدودیتها، نقاط قوت و ضعف برنامه های پرورشی امری لازم و ضروری است و بنا به این دلیل که این تحقیق برآن است که از نظرات دانشآموزان نسبت به برنامههای پرورشی جویا شود و نقاط ضعف و قوت آن را مشخص نماید، از اهمیت خاصی برخوردار است.چرا که با استفاده از نتایج حاصل از این پژوهش میتوان در پربار کردن برنامههای پرورشی تجدید نظر کرد و با استفاده از برنامهها و شیوههای صحیح رشد و شکوفایی استعدادهای همهی دانشآموزان را فراهم آورد.(دیور،1377 ص7)
فعالیتهای فوق برنامه در پویایی دانشآموزان در مدرسه نقش به سزایی دارد وباعث تجلی هنر در مدارس میشود، تجارب دانشآموزان را افزایش میدهد و چون دانشآموزان فقط نیاز به یادگیری دانش و معلومات ندارند و می بایستی در تمامی ابعاد مخصوصاً بعد تربیتی مهارتهای لازم را کسب کنند این نوع برنامههای پرورشی باعث به وجودآمدن فرهنگ کتابخوانی، کسب معلوماتی خارج از برنامههای درسی، شکوفا شدن استعدادهای هنری و خلاقیت دانشآموزان میشود. همچنین باعث میشود دانشآموزان با فعالیتهای گروهی وهمکاری اجتماعی آشنایی پیدا کنند . برای مسئولیتپذیریهای آینده تجربه کسب کنند واستعدادهای خود را در فعالیتهای هنری و فرهنگی شکوفا سازند.
شکوفاسازی آنها در جهت خلاقیت فعالیتهای فوق برنامه قدرت ابتکار آنها را در انجام کارها و حل مشکلات افزون میسازد.(غفوری نوش آبادی ،1379)
اهداف تحقیق
هدف اصلی تحقیق: تاثیر فعالیتهای فوق برنامه بر موفقیت تحصیلی دانش آموزان پسر مقطع راهنمایی شهر علامرودشت میباشد.
اهداف جزئی نیز شامل:
- بررسی میزان مشارکت دانشآموزان در فعالیتهای پرورشی
- موفقیتهای بهدست آمده در مسابقات فرهنگی-هنری مثبل:شعر، داستان، احکام، صنایع دستی، نقاشی و…
- میزان تأثیر فعالیتهای فوق برنامه بر درونی کردن ارزشهای اسلامی
- تأثیر فعالیتهای فوق برنامه در پر شدن اوقات فراغت دانشآموزان
- ارزیابی کیفیت مسابقات نشریه دیواری، شعر و قصه بر روی دانشآموزان است.
- اهداف فعاليتهای وفوق برنامه را به شرح زير بيان کرده است :
- تعميق فرايند ياددهی وياد گيری در دانش آموزان
8.تکميل وتقويت محتوای برنامه های درسی
9.غنی سازی برنامه درسی و اوقات فراغت دانش آموزان
10.توسعه منابع يادگيری از مدرسه به خانواده وجامعه
- تسهيل در فرايند رشد اجتماعی دانش آموزان
فرضیات تحقیق
فرضیه 1: بين ميزان قانونمداري دانشآموزان شركت كننده در فعاليتهاي فوق برنامه و افراد شركت نكرده تفاوت معناداري وجود دارد.
فرضیه 2- بين ميزان روحيه مشارکت دانشآموزان شركت كننده در فعاليتهاي فوق برنامه و دانشآموزان شركت نكرده تفاوت معناداري وجود دارد.
فرضیه 3: بين ميزان مسؤليتپذيري دانشآموزان شركت كننده در فعاليتهاي فوق برنامه و دانشآموزان شركت نكرده تفاوت معناداري وجود دارد.
فرضیه4: بين ميزان اعتماد به نفس دانشآموزان شركت كننده در فعاليتهاي فوق برنامه و دانشآموزان شركت نكرده تفاوت معناداري وجود دارد.
متغیرهای تحقیق
تعربف فعاليتهاي فوقبرنامه : فعاليتهاي جذاب و شادي هستند كه فرصت براي تعامل اجتماعي در يك فضاي آرام و راحت فراهم ميآورند. اين فعاليتها نگرش دانشآموزان را نسبت به مدرسه بهبود ميبخشند.
فعاليت فوقبرنامه: به مجموعه فعاليتهايي كه خارج از چارچوب رسمي آموزش كلاس انجام ميشود، فوق برنامه اطلاق ميشود.
فعاليتهاي فوقبرنامه: به مجموعه فعاليتهايي گفته ميشود كه شخص پس از ارزيابي از تعهدات و تكاليف- شغلي- خانوادگي- و اجتماعي و با ميل و اشتياق به آن ميپردازد و غرضش استراحت و تفريح- توسعه دانش و يا به كمال رساندن شخصيت خويش يا به ظهور رساندن استعدادها و خلاقيتها و يا بالاخره مشاركت آزادانه در اجتماع است.
موفقیت : منظور از موفقیت در این پروژه ، پیشرفت تحصیلی دانش اموزان در دوره چهار سال کارشناسی بر حسب رشد معدل است .
عدم موفقیت : نظور از عدم موفقیت در این پروژه عدم پیشرفت تحصیلی دانش اموزان در دوره چهار ساله کارشناسی بر حسب نزول معدل و یا ثبات آن است .
رابطه مستقیم و مثبت : منظور از این رابطه ، رابطه مستقیم استفاده از رسانه و موفقیت تحصیلی است .
رابطه مستقیم منفی : منظور از این رابطه ، رابطه مستقیم عدم استفاده از رسانه و عدم موفقیت تحصیلی است
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.