پایان نامه ضررهای جمعی در مسئولیت مدنی
فهرست محتوا
فهرست مطالب
- چکیده 1
- مقدمه. 2
- الف- بیان مسأله. 2
- ب ضرورت تحقیق.. 2
- ج- مرور ادبیات و سوابق مربوطه. 3
- د–نوآوری در تحقیق.. 3
- ه- اهداف مشخص تحقیق.. 3
- و – در صورت داشتن هدف کاربردی، نام بهرهوران. 3
- ز- سؤالات اصلی تحقیق.. 4
- ح- فرضیههای تحقیق.. 4
- ط-روش شناسی تحقیق.. 4
- فصل اول: مسئولیت مدنی، ضرر و زیان دیدگان
- مبحث اول- مسئولیت مدنی.. 7
- بند اول- مفهوم عام مسئولیت مدنی.. 8
- بند دوم- مفهوم خاص مسئولیت مدنی.. 8
- بند سوم- مسئولیت مدنی و اخلاقی.. 9
- الف- وجوه مشترک.. 9
- ب- وجوه افتراق.. 10
- بند چهارم- مسئولیت مدنی و کیفری.. 10
- الف- وجوه اشتراک.. 11
- ب- وجوه افتراق.. 11
- مبحث دوم: اقسام مسئولیت مدنی.. 12
- گفتار اول- مسئولیت مدنی قراردادی.. 13
- گفتار دوم- مسئولیت مدنی خارج از قرارداد. 13
- مبحث سوم – مبانی نظری مسئولیت مدنی.. 14
- گفتار اول- نظریۀ تقصیر. 14
- گفتار دوم – نظریه ایجاد خطر (مسئولیت بدون تقصیر) 14
- گفتار سوم – نظریۀ تضمین حق.. 15
- مبحث چهارم– ضرر از ارکان مسئولیت مدنی.. 16
- گفتار اول – وجود ضرر. 16
- بند اول – اقسام ضرر به اعتبار جنس و ماهیت… 18
- الف- ضرر مادی.. 18
- 1- ضرر به عین.. 18
- 2- ضرر به منفعت… 18
- 2-1-فوت منفعت… 19
- 2-2-عدم النفع. 20
- 2-3- تفویت منفعت… 21
- 2- 4- تفاوت عدم النفع با تفویت منفعت… 21
- 2-5- فرصت های از دست رفته. 22
- ب- ضرر معنوی.. 23
- 1- مفهوم زیان معنوی.. 23
- 2 – پیشینه تاریخی جبران ضرر معنوی.. 24
- 3- مصادیق خسارت های معنوی.. 26
- 3-1- صدمات جسمی و جانی.. 26
- 3-2- تضییع حقوق مالکیت فکری.. 27
- 3-2-1- مفهوم مالکیت فکری.. 27
- 3-2-2- انواع حقوق مالکیت معنوی.. 28
- 3-2-2-1-مالکیت صنعتی.. 29
- 3-2-2-2- مالیکت ادبی- هنری.. 29
- 3-2-3- جایگاه مالکیت فکری در حقوق ایران. 30
- 3-2-4- نقص های قانونی.. 30
- بند دوم- اقسام ضرر به اعتبار شخصیت زیان دیده 31
- الف- زیان وارد به اشخاص حقیقی.. 31
- ب- زیان وارد به اشخاص حقوقی.. 32
- 1- مفهوم شخص حقوقی.. 32
- 2- قواعد مشترک اشخاص حقوقی.. 32
- 2-1- انجام اعمال اشخاص حقوقی توسط شخص حقیقی.. 32
- 2-2- اصل صلاحیت منحصر و تخصص…. 33
- 2-3- اصل حاکمیت قانون. 34
- 3- اقسام اشخاص حقوقی.. 34
- 3-1- اشخاص حقوقی حقوق عمومی.. 34
- 3-2- اشخاص حقوقی حقوق خصوصی.. 35
- 3-2-1- شرکتهای تجاری.. 35
- 3-2-2- مؤسسات غیرتجاری.. 36
- 3-2-3- موقوفات… 37
- 3-2-3-1- وقف عام. 38
- 3-2-3-2- وقف خاص…. 38
- 4- حقوق و تکالیف اشخاص حقوقی.. 38
- 5- مسئولیت مدنی اشخاص حقوقی.. 39
- 6- مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی.. 40
- 6-1- نظریه پذیرش مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی.. 40
- 6-2-نظریه عدم مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی.. 41
- 6-3- مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در حقوق سایر کشورها 42
- 6-4- مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در حقوق موضوعه ایران. 43
- بند سوم- اقسام ضرر به اعتبار تعداد زیان دیدگان و قابلیت تعیین آنها 44
- الف- ضرر شخصی.. 44
- ب- ضرر جمعی.. 45
- بند چهارم-شرایط ضرر قابل مطالبه. 46
- گفتار دوم- ارتکاب فعل زیانبار. 50
- بند اول – لزوم نامشروع بودن فعل زیانبار. 50
- بند دوم – شرایط توجیه کننده عمل زیانبار. 50
- گفتار سوم- احراز رابطه سببیت… 51
- بند اول- نظریه برابری اسباب… 52
- بند دوم- نظریه سبب نزدیک یا آخرین سبب… 53
- بند سوم- نظریه سبب متعارف اصلی.. 54
- بند چهارم- نظریه آخرین امکان پرهیز از حادثه. 55
- بند پنجم- نظریه سبب مقدم در تاثیر. 56
- فصل دوم : مبانی و احکام زیانهای جمعی در حقوق ایران
- مبحث اول- ضرر جمعی و مبانی آن. 59
- گفتار اول- مفهوم ضرر جمعی.. 59
- گفتار دوم- رابطه حقوق شخصی و ضررهای جمعی.. 62
- گفتار سوم- رابطه ضرر جمعی و ضرر شخصی.. 64
- بند اول- وجوه اشتراک.. 64
- بند دوم- وجوه تمایز. 64
- گفتار چهارم-فلسفه و مبانی زیانهای جمعی.. 66
- بند اول-مفهوم معاصر حق.. 67
- الف-نسل اول حقها 67
- ب-نسل دوم حقها 68
- ج-نسل سوم حقها 69
- بند دوم-نقد نظریه حقوق نَسلی.. 69
- مبحث دوم- اقسام و گستره ضررهای جمعی.. 74
- گفتار اول- ضرر جمعی اشخاص غیرمتشکل.. 75
- بند اول- ضرر معنوی به اشخاص غیرمتشکل.. 75
- بند دوم- ضرر مادی به اشخاص غیر متشکل.. 76
- گفتار دوم- ضرر جمعی اشخاص متشکل.. 77
- گفتار سوم- مصادیق ضررهای جمعی.. 77
- بند اول-ضررهای زیست- محیطی.. 77
- الف-زمینه اجتماعی تحقق حق بر محیطزیست… 79
- ب-نقد نظریه جمعی بودن حق بر محیطزیست… 81
- 1-گستردگی صاحبان حقوق.. 81
- 2-گستردگی موضوع. 81
- 3-نفی تعلق حق بر جامعه. 82
- 4-تضعیف حقوق بشر. 82
- ج- دفاع طرفداران نظریه جمعی بودن حق بر محیط زیست… 83
- 1-مقتضیات زندگی مدرن و حقهای جدید. 83
- 2-مفهوم حقوقی جامعه و فرد. 83
- 3-شکلگیری مؤلفههای جدید حق بر محیطزیست… 84
- بند دوم -مصادیق زیانهای جمعی مورد حمایت حقوق جزای ایران. 85
- الف- تخریب محیط زیست… 85
- 1- مفهوم جرم تخریب: 85
- 2- عنصر مادی جرم تخریب… 86
- ب- شکار و صید غیرقانونی.. 87
- ج-تخریب جنگلها، درختان و مراتع. 89
- د-خرابکاری در وسائل و تأسیسات مورد استفاده عمومی.. 90
- هـ-اقدامات علیه بهداشت عمومی.. 91
- و-تخریب اموال تاریخی و فرهنگی.. 92
- بند دوم- نقض حقوق و آزادی های اساسی جمعی.. 93
- الف-آزادی تجمع و تظاهرات… 93
- ب-آزادی تشکل.. 94
- ج-تشکل های خاص…. 94
- د-آزادی فکری.. 94
- هـ-آزادی اطلاعات… 95
- و- آزادی اندیشه و عقیده 96
- ز- آزادی بیان. 96
- گفتار اول- شیوه های جبران. 97
- بند اول- پرداخت پول. 97
- بند دوم- فراهم ساختن معوض به عنوان جبران. 100
- بند دوم- فراهم ساختن معوض به عنوان جبران. 102
- بند سوم- قطع آثار زیان به وسیله از بین بردن منشا آن. 102
- گفتار دوم- اصول حاکم بر جبران زیان های جمعی.. 102
- بند اول- اصل پیشگیری.. 102
- بند دوم- اصل احتیاط.. 102
- مبحث چهارم- دعوای جمعی.. 104
- گفتار اول- مفهوم و مزایای دعوای جمعی.. 104
- بند اول-مفهوم و مبنای دعوای جمعی.. 104
- بند اول- خواهان در دعوای جمعی.. 110
- الف-در حقوق ایران. 110
- ب- در اسناد بین المللی.. 112
- ج- عدم انتفاع مستقیم اشخاص در دعوای جمعی.. 116
- بند دوم- خوانده دعوای جمعی.. 117
- گفتار سوم- دیدگاه حقوق تطبیقی.. 119
- بند اول- حقوق امریکا 120
- بند دوم- حقوق انگلستان. 120
- بند سوم- حقوق فرانسه. 120
- بند چهارم- کبک کانادا 124
- گفتار چهارم- رویه قضایی حاکم بر ضررهای جمعی اشخاص متشکل در حقوق ایران. 125
- فصل سوم خلاصه، نتیجه گیری و پیشنهادات
- مبحث اول:خلاصه فصول. 129
- گفتار اول: خلاصه فصل اول. 129
- گفتار دوم- خلاصه فصل دوم. 132
- مبحث سوم: پیشنهادات… 140
- منابع و مآخذ. 142
- چکیده انگلیسی.. II
چکیده
«ضرر جمعی» اصطلاحی است که به تازگی در حقوق ایران ورود پیداکرده. این عبارت درمقابل ضرر شخصی قرار دارد. اگر عاملی آسیب و زیان مادی یا معنوی به شخص و یا اشخاص محصور، محدود و معینی برساند، ضرری که وارد میشود، «ضرر شخصی» محسوب میگردد و چنانچه مقصود از مطالبه، جبران زیان شخصی باشد، مطابق قواعد عمومی مسئولیت مدنی به آن رسیدگی میشود. اما «ضرر جمعی» جماعت کثیری را هدف زیان (معنوی یا مادی) قرار میدهد. در ضرر جمعی، زیان به عدهای از افراد جامعه یا کل افراد جامعه و یا گروهی از آنان که عضو تشکلها، احزاب، سندیکاها، اتحادیهها، … هستند، وارد میشود؛ بر این مبنا میتوان ضرر جمعی را به «ضرر جمعی اشخاص متشکل» و «ضرر جمعی اشخاص غیرمتشکل» تقسیم نمود. در مورد اول، ضرر به تشکلهایی وارد میآید که دارای شخصیت حقوقیاند و قسم دوم زیان به جمعیتهایی میرسد که دارای شخصیت حقوقی نیستند، زیان. حقوق ایران تاکنون قوانین خاصی راجع به جبران این دسته از زیانها تصویب نکرده و در رویه قضایی هم آراء قابل اعتنایی که بتواند مبنای مطالبه و جبران اینگونه زیانها قرار گیرد، به چشم نمیخورد. حال آنکه ضرر جمعی، ضرری است محقق و مسلم که مطالبه آن منطبق با قواعد حقوقی است. بنابراین، نیاز به وضع قوانینی روزآمد و کارآمددارد که بتواند جوابگوی نیازهای کنونی جامعه دررابطه با، زیانهای جمعی باشد، بشدن احساس میشود.
کلیدواژگان: مسئولیت مدنی، ضرر، ضررهای جمعی، ضرر معنوی، ضرر مادی.
مقدمه
الف- بیان مسأله
همواره زیان متوجه شخص یا اشخاص معین و محصور نیست. گاه قربانیان یک عمل یا زیان دیدگان محدود ومعین نیستند و حداقل به جمع گستردهای از اشخاص ضرر وارد میآید. جبران ضررهای شخصی که مشمول قواعد عمومی است، اما در رابطه با چگونگی و مرجع ذیحق در مطالبه جبران ضررهای جمعی، حقوق ایران دارای ابهامات چشمگیری است. بنابراین، لازم است موارد بسیاری در این زمینه مورد بررسی واقع شود
موضوع ضررهای جمعی و پیامدهای آن، در میان مباحث مسئولیت مدنی از جمله مسائل بحث برانگیزی است که امروزه در محافل حقوقی مورد نقد و بررسی جدی قرار گرفته است. از آنجا که به طور کلی، مسئولیت مدنی وسیلهای برای جبران ضرر و حفظ حقوق اشخاص حقیقی یا حقوقی شناخته شده است، و به رغم اینکه این نوع جبران تا کنون نتوانسته حقوق حقه و تضییع شده افراد را بطور کامل جبران نماید، اما کشورهای مختلف گامهای مؤثری در این راستا برداشتهاند.
در حقوق کشور ما نیز، در حال حاضر جبران ضررهای جمعی، توسط تعداد اندکی از اساتید حقوق مطرح شده است. برهمین اساس، در این تحقیق سعی گردیده تا روشی مناسب برای جبران این نوع خسارت ارائه شود و همچنین تلاش شده تا از نظرات و پیشنهادات اهل فن در ایران و تعدادی از کشورهای دیگر جهت ارائه راهکارهای مناسب و رفع ابهامهای موجود، در حد امکان و توان و با توجه به منابع تحقیقی موجود، به گونهای مناسب ارائه گردد.
ب ضرورت تحقیق
مساله جبران ضررهای جمعی و مسئولیتهای مدنی آن در عصر کنونی یکی از مسائل مهم ومبتلابه است که ضرورت انجام تحقیقی مناسب را میطلبد و نیز با توجه به این که در حال حاضر رویه قضایی واحدی در این زمینه وجود ندارد، در این تحقیق سعی گردیده تا راهکارهای مناسب برای جبران ضررهای جمعی و مسئولیتهای مدنی ارائه گردد. در واقع، این موضوع توجه وافری را میطلبد تا بتوان حقوق ازدست رفته جامعهای را که اشخاص به تنهایی قدرت استیفای حق خودرا ندارندرامطالبه و برای گروهی خاص این توانایی قانونی را پذیرفت،
ج- مرور ادبیات و سوابق مربوطه
با عنایت به این که در مورد موضوع ارائه شده کتابی خاص تا کنون به چاب نرسیده و نیز مقالهای در داخل کشور دراین باره منتشر نگردیده است و تنها برخی از حقوقدانان اشارهای گذرا به موضوع داشتهاند؛ سعی برآن است، که تحقیقی در خور و مناسب برای مجامع علمی ارائه شود.
د–نوآوری در تحقیق
با توجه به نیاز جامعه این، تحقیق در پی آن است که با طرح موضوع تازه و به روز مسئولیت جمعی، در راستای توسعه قواعد و مباحث مسئولیت مدنی اشخاص حقیقی و حقوقی قدم برداشته، و با استفاده از نظر حقوقدانان برجسته وبا ارائه راهکارهای مناسب، این نیاز واقعی و ضروری جامعه را پاسخ مناسب دهد.
ه- اهداف مشخص تحقیق
- ارائه مقالهای مناسب در خصوص جبران ضررهای جمعی در مسئولیت مدنی در حقوق ایران.
- ایجاد انگیزه برای پیشبرد و تقویت جبرانهای مربوط به ضررهای جمعی در حقوق ایران.
- ارائه راهکارهای مناسب در برخورد با دعاوی مربوط به زیانهای جمعی در محاکم قضایی ایران.
- ارائه تحقیقی کاربردی و مناسب برای مراکز علمی و پژوهشی و رفع نسبی نواقص پژوهشی درباره موضوع.
- آگاهی بخشیدن به جامعه حقوقی در خصوص جبران این نوع ضررها و پیامدهای آن در مسئولیت مدنی.
و – در صورت داشتن هدف کاربردی، نام بهرهوران
هدف از ارائه این تحقیق کمک به جامعه علمی و حقوقی کشور و ارائه راهکارهای مناسب و قابل استفاده در محاکم قضایی میباشد.
ز- سؤالات اصلی تحقیق
- مفهوم ضررجمعی در رابطه با ضرر شخصی چیست؟
- ارکان مسولیت مدنی در وقوع ضرر جمعی به چه صورت است؟
- در دعاوی ضررجمعی، دادگاه باید به نفع چه کسی عامل زیان را محکوم به جبران خسارت کند؟
- راهکارهای جبران زیانهای جمعی کدامند؟
ح- فرضیههای تحقیق
- ضرر جمعی و ضرر شخصی از حیث محصور و معین بودن یا نبودن زیان دیدگان از یکدیگر متمایزند، زیرا ضرر جمعی، به همه یا عدهای از افراد جامعه و یا گروهی که عضو تشکلها، احزاب، سندیکاها، اتحادیهها و … هستند، وارد میشود.
- ارکان مسولیت مدنی درضررهای جمعی، همان ارکان عام مسولیت مدنی است. اما تطبیق این ارکان گاه نیازمند توجیهات و ارائه مبانی جدید است.
- درضررهای جمعی دادگاه باید به نفع شخص حقوقی که اعضای آن از زیان جمعی متضرر شدهاند، حکم صادر کند.
- برای جبران زیانهای جمعی، میتوان بسته به مورد، از الزام عامل زیان به از بین بردن منشأ زیان و جلوگیری از تداوم زیان، انتشار آگهی عذرخواهی، پرداخت مال به شخص حقوقی که اعضای آن از عمل زیان دیدهاند، انجام کارهای دارای منفعت عمومی و کاهش آثار ناشی از زیان و … بهره برد.
ط-روش شناسی تحقیق
اساساً روش تحقیق روش کتابخانهای است و تحلیل و تجزیه اطلاعات، به صورت تحلیلی و توصیفی و در آن از شیوههای زیر بهره برداری شده است:
- استفاده از کتابهای موجود در کتابخانه شخصی و کتابخانه دانشگاه.
- استفاده از مجلات و جزوات تخصصی حقوقی و سایتهای حقوقی تخصصی.
- استفاده از نرم افزارهای حقوقی قابل دسترس.
- بهینه سازی مساله مورد تحقیق از تئوری تا نظریه در قالب ارائه راهکارهای مناسب.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.