پایان نامه ضمانت اجراهای ناظر بر بزهکاری اطفال در پرتو قانون مجازات اسلامی
فهرست محتوا
چکیده
ایران کشوری جوان و جمعیت کودکان و نوجوان آن بسیار است در چنین شرایطی احتمال جرم و بزه توسط این افراد بیشتر دیده میشود و تدوین نظام دادرسی جدید و مجازاتهایی که درسطح آنان را ضروری میسازد چنین نظام دادرسی همراه با وحدت سیاست تقنینی قضایی جنایی و اجرای مناسب متضمن دادرسی عادلانه و اعمال واکنش سنجیده و عقلانی خواهد بود بنابراین ما نیازمند قوانین ماهوی و نظام دادرسی هستیم که نحوهٔ رفتار اطفال را پیش بینی که متناسب با شخصیت آسیب پذیر و حساس کودکان بوده و از هر گونه برخوردی که تکامل شخصیتی آنان را دچار وقفه نماید یا به آن آسیبهایی جدی وارد کند ممانعت کند لذا این پایان نامه بر آن است که با توجه به نتایج بدست آمده از تحقیقهای صورت گرفته با در نظر گرفتن اصول و قواعد کلی حقوقی جزا اقدامات جایگزینی از قبیل جبران خسارت زیان دیده انجام کارهای عام المنفعه و خدمات عمومی و …. را به جای مقررات موجود پیشنهاد نماید که قاضی بتواند بدون توسل به روشهایی که خود زمینهٔ جرم و جنایت هستند این مساله را حل کند و بتواند ضمن اصلاح اطفال و نوجوانان و جلوگیری از تکرار جرم عدالت امنیت آرامش را به اجتماع و خانواده بازگردان
لذا حقیقت این است که نوجوانان به علت اینکه مانند بزرگسالان آمادگی پذیرفتن و یا مقابله با مشکلات زندگی را ندارند و برخی از مشکلات عادی برای آنان به صورت همگانی در بین نوجوانان بیشتر دیده میشود، که با انجام دادن جرم به منظور برطرف کردن اضطراب و افسردگی صورت میگیرد.
واژگان کلیدی پایان نامه: ضمانت اجرا – بزهکاری – طفل – قانون
فهرست مطالب
- مقدمه. 1
- 1- تعریف مساله و بیان سوال های اصلی.. 2
- 2- سابقه و ضرورت انجام تحقیق. 4
- 3- فرضیه های تحقیق. 4
- 4-اهداف تحقیق.
- 5- کاربرد متصور از تحقیق. 6
- فصل اول: مفاهیم ، مبانی و اهداف ضمانت اجراهای جرایم اطفال و نوجوانان. 7
- 1-1 گونه شناسی.. 9
- 1-1-1 مفهوم طفل. 9
- 1-1-1-1 مفهوم لغوی طفل. 10
- 1-1-1-2 مفهوم اصطلاحی طفل. 10
- 1-1-1-2-1 مفهوم طفل از منظر حقوقی.. 10
- 1-1-1-2 مفهوم بلوغ از منظر فقهی.. 12
- 1-1-1-3 در حقوق بین الملل. 12
- 1-1-1-3-1 مفهوم طفل از منظر کنوانسیون حقوق کودک.. 12
- 1-1-1-3-2 مفهوم طفل از منظر مقررات اسناد سازمان ملل متحد. 13
- 1-1-2 مفهوم بلوغ. 14
- 1-1-2-1 مفهوم لغوی.. 14
- 1-1-2-2 مفهوم اصطلاحی.. 15
- 1-1-2-2-1 مفهوم بلوغ از منظر حقوقی.. 15
- 1-1-2-2-2 مفهوم بلوغ از منتظر مفتهی.. 16
- 1-1-2-2-3 مفهوم بلوغ از منظر روان شناسی.. 17
- 1-1-3 مفهوم نوجوانی.. 17
- 1-1-3-1 مفهوم لغوی نوجوانی.. 17
- 1-1-3-2 مفهوم اصطلاحی نوجوانی.. 18
- 1-1-3-2-1 مفهوم نوجوانی از منظر حقوقی.. 19
- 1-1-3-2-2 مفهوم نوجوانی از منظر فقهی.. 21
- 1-1-3-2-3 مفهوم نوجوانی از منظر روان شناسی.. 22
- 1-1-4 مفهوم مسئولیت کیفری و بزهکاری.. 23
- 1-1-4-1 مفهوم مسئولیت کیفری.. 24
- 1-1-4-1-1 مسئولیت کیفری اطفال در قوانین ایران. 25
- 1-1-4-1-1-1 دوران طفولیت و عدم تفسیر مطلق. 25
- 1-1-4-1-1-2 دوران کودکی و عدم تفسیر نسبی.. 25
- 1-1-4-1-1-3 دوران بلوغ و سن کبر قانونی.. 26
- 1-1-4-2 مسئولیت کیفری اطفال در نظام حقوقی اسلام. 28
- 1-1-4-2-1 مفهوم بزهکاری.. 29
- 1-1-4-2-1-1 بزهکاری اطفال. 31
- 1-1-4-2-1-2 بزهکاری نوجوانان. 31
- 1-2 مبانی و اهداف ضمانت اجراهای جرایم اطفال و نوجوانان. 15
- 1-2-1 انواع بزهکاری اطفال و نوجوانان. 32
- 1-2-1-1 بزهکاری علیه اموال. 33
- 1-2-1-2 بزهکاری علیه اشخاص… 33
- 1-2-1-3 بزهکاری علیه عفت و اخلاق عمومی.. 34
- 1-2-1-4 بزهکاری علیه نظم عمومی جامعه. 34
- 1-2-2 عوامل بزهکاری اطفال و نوجوانان. 35
- 1-2-2-1 عوامل شخصی و شخصیتی.. 35
- 1-2-2-1-1 عوامل جسمی.. 35
- 1-2-2-1-2 عوامل روانی.. 5
- 1-2-2-2 عوامل محیطی.. 38
- 1-2-2-2-1 خانواده 40
- 1-2-2-2-2 تاثیر محیط تحصیلی ( مدرسه) بر بزهکاری.. 41
- 1-2-2-3 عوامل اجتماعی.. 42
- 1-2-2-3-1 معاشرت با دوستان ناباب.. 42
- 1-2-2-3-2 مهاجرت.. 43
- 1-2-2-4 عوامل اقتصادی.. 44
- 1-2-2-4-1 فقر و رفاه خانواده 45
- 1-2-2-4-2 بیکاری.. 46
- 1-2-2-4-3 میزان درآمد خانواده 46
- 1-2-2-5 عوامل فرهنگی.. 46
- 1-2-2-5-1 جهل و عدم آگاهی.. 47
- 1-2-2-5-2 میزان سواد والدین.. 47
- 1-2-2-5-3 امکانات فرهنگی.. 47
- 1-2-3 وضعیت اطفال بزهکار در ارتکاب جرم. 48
- 1-2-3-1 جنس و سن.. 48
- 1-2-3-2 وضعیت خاص اطفال. 50
- 1-2-4 اهداف ضمانت اجراهای بزهکاری اطفال و نوجوانان. 52
- 1-2-4-1 اهداف اصلاحی – تربیتی و درمانی.. 52
- 1-2-4-2 پیشگیری از بزهکاری و تکرار آن. 53
- فصل دوم:ضمانت اجراهای حقوق کیفری درباره ی کودکان و نوجوانان بزهکار. 54
- 2-1 ضمانت اجراهای غیر سالب آزادی حقوق کیفری درباره ی کودکان و نوجوانان بزهکار 56
- 2-1-1 ضمانت اجرای رهایی ساز حقوق کیفری درباره ی کودکان و نوجوانان بزه کار. 57
- 2-1-1-1 پاسخ های رهایی ساز در مرحله پیش از صدور حکم. 58
- 2-1-1-1-2 تعویق پذیر بودن جرم ارتکاب یافته. 59
- 2-1-1-1-3 اصلاح پذیر بودن نوجوانان. 60
- 2-1-1-1-4 ترمیم زیان های وارد شده 61
- 2-1-1-1-5 نداشتن پیشینه کیفری موثر. 62
- 2-1-1-2 پاسخ های رهایی ساز در مرحله ی صدور حکم. 62
- 2-1-1-2-1 تخفیف ضمانت اجراها 62
- 2-1-1-2-2 تخفیف پذیر بودن جرم ارتکاب یافته. 64
- 2-1-1-2-3 وجود جهات تخفیف… 65
- 2-1-1-2-4 تعلیق ضمانت اجراها 68
- 2-1-1-2-5 نداشتن پیشینه کیفری مؤثر. 69
- 2-1-1-2-6 تعلیق پذیر بودن. 70
- 2-1-1-2-7 شایسته ارفاق بودن. 71
- 2-1-2 ضمانت اجراهای اصلاحی حقوق کیفری درباره ی کودکان و نوجوانان. 72
- 2-1-2-1 ضمانت اجراهای بازپرورانه. 74
- 2-1-2-1-1 نصیحت قاضی.. 74
- 2-1-2-1-2 اخطار و یادآوری قضایی.. 77
- 2-1-2-1-3 گرفتن تعهد نوشتاری.. 79
- 2-1-2-1-4 سپردن کودکان و نوجوانان بزه کار. 80
- 2-1-2-1-5 انجام خدمات عمومی رایگان. 82
- 2-1-2-2 ضمانت اجراهای غیر سالب آزادی.. 83
- 2-1-2-2-1 پاسخ سزاگرایانه. 84
- 2-1-2-2-2 پاسخ توان گیرانه. 86
- 2-1-2-2-3 پاسخ های باز دارنده 87
- 2-2 ضمانت اجراهای سالب آزادی حقوق کیفری کودکان و نوجوانان بزه کار. 89
- 2-2-1 ضمانت اجراهای نویافته سالب آزادی کودکان و نوجوانان بزهکار. 90
- 2-2-1-1 سلب آزادی کودکان و نوجوانان بزه کار در پایان هفته. 91
- 2-2-1-2 سلب آزادی نوجوانان بزه کار در منزل. 94
- 2-2-1-3 سلب نیمه وقت آزادی کودکان و نوجوانان بزه کار. 96
- 2-2-2 تعدیل ضمانت اجراهای سنتی سلب آزادی.. 98
- 2-2-2-1 کاهش مدت سلب آزادی.. 98
- 2-2-2-2 آزادی مشروط.. 102
- 2-2-2-2-1 چگونگی آزادی مشروط.. 103
- 2-2-2-2-2 سرانجام آزادی مشروط.. 105
- فصل سوم:اقدامات تأمینی و تربیتی و جایگزین های قابل اعمال نسبت به اطفال و نوجوانان بزه کار 106
- 3-1 صور اقسام اقدامات تأمینی و تربیتی.. 107
- 3-1-1 مقایسه اقدامات تأمینی و تربیتی با کیفر و مجازات.. 121
- 3-1-1-1 وجوه اشتراک اقدامات تأمینی و کیفر. 121
- 3-1-1-2 وجوه افتراق اقدامات تأمینی و کیفر. 122
- 3-1-2 نتایج عملی اشتراک و افتراق اقدامات تأمینی و تربیتی با کیفر. 123
- 3-2 اقدامات تأمینی وتربیتی درباره اطفال بزه کار. 124
- 3-2-1 نگه داری در کانون اصلاح وتربیت.. 125
- 3-2-1-1 ساختار کانون اصلاح وتربیت.. 126
- 3-2-1-2 وظایف مسئولین کانون اصلاح و تربیت.. 128
- 3-2-3 انواع جایگزی های مجازات.. 130
- 3-2-3-1 استفاده از روش مصالحه و میانجی گری.. 132
- 3-2-3-2 جایگزین های قابل اعمال نسبت به اطفال و نوجوانان بزه کار. 133
- 3-2-3-3 احکام جایگزین در دادگاه و توضیحی در رابطه با قانونی بودن آن. 135
- 3-2-4 بررسی ضمانت اجراهای اجتماعی به عنوان جایگزین حبس و مجازات های بدنی.. 140
- 3-2-4-1 ارکان مجازات های اجتماعی.. 141
- 3-2-4-2 انواع ضمانت اجراهای اجتماعی قابل اعمال نسبت به اطفال و نوجوانان بزه کار. 144
- 3-2-4-3 خدمات عمومی ( خدمات عام المنفعه ) 147
- نتیجه گیری و پیشنهادها 151
- منابع و ماخذ. 158
مقدمه
طفل یا واژههای مشابه دیگری که در این معنا دلالت دارند از جمله صغیر کودک نوجوان به عنوان یکی از گروههای آسیب پذیر اجتماعی از زوایای مختلف و ازسوی روان شناسان و جامعه شناسان و جرم شناسان و فقها حقوقدانان مورد بررسی قرار گرفتهاند.
موضوع رسیدگی به جرائم این گروه وقتی که مرتکب تخلف یا جرمی میشوند چالش برانگیز تر است زیرا از سویی زمینهٔ وقوع این جرائم ناشی از اموری همچون جدایی پدر و مادر فقر اعتیاد تربیت ناصحیح و ازسوی دیگر واکنش غیر اصولی با اطفال سبب میگردد تا شخصیت مجرمانه در وجود آنها نهادینه گردد و تبدیل به مجرمین خطرناکی در بزرگسالی گردد.
با تصویب نهایی قانون مجازات به منظور اعمال دستاوردهای علوم جنایی پیشرفته دنیا و جرمشناسی و هماهنگی با اسناد بین المللی در زمینهٔ حقوق کودک و با توجه به موازین شرعی تا حدود زیادی نواقص موجود در قوانین گذشته را رفع کرده است و با بازنگری دربارهٔ سن مسئولیت کیفری و توجه به رشد قضایی اطفال همگام با رشد مغزی و تقسیم بندی این گروه در مواجهه با جرائم و تدابیر واکنش مناسب هر گروه با توجه به شرایط خاص سنی و اصول حقوقی تحول مهمی در دادرسی صورت گرفته است.
فصل دهم قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 از مواد 88 الی 95 تحت عنوان مجازاتها و اقدامات تامینی و تربیتی اطفال و نوجوانان واکنشی حمایتی تربیتی هدایتی درمانی و آموزشی میباشد که در نگاهی گذرا جزو مهمترین تغییرات قانون جدید محسوب میگردد.
1- تعریف مساله و بیان سؤالهای اصلی
یکی از مشکلاتی که همواره نظامهای کیفری با آن مواجه بوده اندمشکل بزهکاری اطفال و نوجوانان و شیوههای رسیدگی قضایی، محاکمه، مجازات سر انجام نمودهٔ باز پروری و باز اجتمایی کردن این گونه بزهکاران است.
پدیده بزهکاری اطفال و نوجوانان امروزه تقریباً مشکل بزرگ جوامع کنون جهان است اگر این محفل در سالهای گذشته ویژه کشورهای پیشرفته صنعتی بوده، هم اکنون با توسعه صنعت در ممالک جهان و انتقال عوارض آن و گسترش شهر نشینی در دنیا این پدیده جهانی شده است.
قوانین سال 306 از میلاد مسیح در روم، مقررات حاکم در ایران باستان، ضوابط دین با پیش بینی موازین خاصی برای کودکان خردسال و نوجوانان، رژیم جزایی آنها را از بزرگسالان تفکیک نموده است.
سیستم کیفری اسلام نیز بنیاد نظامی نو دراین زمینه بر خورداری مترقی و مناسب با بزهکاری کودکان به عمل آورده در این نظام کودکان از نظر جزایی تا سن بلوغ شرعی فاقد مسئولیت کیفری میباشند.
مجازات بزهکاری اطفال اولین بار در کشور انگلیس بر سال 1815 به وجود آمده است و یکی از مهمترین دل نگرانیها جرم تلقی نمودن رفتارهایی است که بیشتر فصل دهم قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 از مواد 88 الی 95 تحت عنوان مجازاتها و اقدامات تأمینی و تربیتی، هدایتی درمانی و آموزشی میباشد که در نگاهی گذرا جزو مهمترین تغیرات قانون جدید محسوب میگردد.
«رفتارهای خلافشان» وجزئی یا «مشکل اجتماعی» است که از طریق قضایی رسیدگی میگردد و پیامد آن بد نامی و بر چسب زنی به کودکان و نوجوانان و افزایش تعداد کودکانی که در مؤسسات نگه داری میشوند از این رو در چند سال گذشته تلاشهای بسیار در جهت خارج ساختن نوجوانان از باز دانشگاههای بزرگسالان و جلوگیری از تماس غیر ضروری مرتکبان تخلفات ویژه کودکی با نظام دادرسی صورت گرفته است.
ولی باید دانست در مقابل این پدیدهٔ اجتمایی خصوصاً اطفال بزهکار نمیتوان به سیاست مجازات متوسل شد چون این افراد قبل از این که مجرم باشند خود قربانی این اهریمن میباشند بنابر این اقدامات تأمینی و تربیتی که با آرا مراجع قضایی متخصصان امر همراه باشند سیاستی صحیح و مقابل اجرا خواهد بود.
اکنون سؤالهای اصلی تحقیق که در ضمن پژوهش به آنها خواهیم پرداخت بیان میشود
1-طفل بزهکار با قانون کیست؟ و با توجه به قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 از چه سنی از بعد کیفری مسئول شناخته میشود؟
2-آیا میتوان ضمانت اجراهای ناظر بر بزهکاری اطفال پیش بینی شده در قانون مجازات اسلامی کنونی را نسبت به قانون سابق مساعدتر به حال اطفال بزهکار دانست؟
3-چگونگی اعمال تخفیف در ضمانت اجرای مربوط به اطفال بزهکار قابل تصوراست و آیا با نوع تخفیف بزرگسالان متفاوت است؟
4-نقش شرایط خاص اطفال بزهکار در تعیین ضمانت اجراهای کیفری چگونه است؟
2- سابقه و ضرورت انجام تحقیق
افزایش ناگهانی بزهکاری کودکان و نوجوانان به دنبال گسترش شهر نشینی و پیشرفت سریع در علم تکنولوژی به این اصل که جامع باید از کودکان و نوجوانان در برابر تغیرات سریع اجتماعی و اقتصادی محافظت نماید منجر به ایجاد اطلاعاتی در زمینه مراقبت از کودکان و نوجوانان یک جامعه از شروط لازم جهت دست یابی به توسعه اجتماعی و …. میباشد برعکس فساد نوجوانان و بزهکاری آنان زمینهٔ اضمحلال و تباهی جامعه را فراهم میسازد که در این صورت اهداف رشد و توسعه در عرصههای مختلف حیات جامعه را مختل نماید.
هر چه از سالهای اول انقلاب فاصله میگیریم میزان بزهکاری نوجوانان در جامعه اسلامی رو به فزونی نهاده است صدق این ادعا را میتوان در آمارهای منتشره از سوی مراجع قضایی، سازمان زندان و کانون اصلاح و تربیت مشاهده نمود. بنابر این، لازم است تحقیقات علمی جامعتری در این زمینه صورت گیرد تا علل و عوامل این معضل بزرگ اجتماعی شناخته شده و برنامه ریزیهای علمی جهت جلوگیری از بزهکاری اطفال صورت گیرد.
3- فرضیههای تحقیق
1- از نظر معاهدی حقوق کودک منظور از طفل فرد زیر 18 سال است و و نسبت بر قوانین داخلی هر کشور متفاوت خواهد بود و به طور کلی اطفال زمانی بزهکار شناخته میشوند که بر خلاف قانون و مقررات رفتار نموده باشد و قابل اصلاح و تربیت نیز نباشند و آنچه اطفال با بزرگسالان را جدا مینماید عامل سنی است با توجه به قانون مصوب سال 92 به اطفال و نوجوانانی گفته میشود که در جرائم تعزیری طفل در زمان ارتکاب جرم 9 تا 15 سال تمام شمسی باشد و در جرائم مستوجب حد یا قصاص 12 تا 15 سال قمری را داشته باشد.
2- طبق مقررات مصوب سال 92 و ضمانت اجراهای ناظر بر آن شیوههای تجدید نظر و تا حدود بسیاری مساعد نسبت به قانون سابق میباشد و کیفرهای پیش بینی شده در قانون سابق حذف شده و تاکید براقدامات تامینی و تربیتی نموده است.
3- همان طور که در مادهٔ 93 قانون مجازات اسلامی بیان شده دادگاه میتواند در صورت احراز جهات تخفیف مجازات طفل را تا نصف حداقل تقلیل دهد و اقداماتت. ت را به اقدام دیگری تبدیل نماید در این مورد هم همانطور که مشاهده میشود هیچ گونه تفاوتی با جرائم بزرگسالان ندارد و امری کاملاً اختیاری و در اختیاردادگاه میباشد.
4- قواعد سازمان ملل متحد به اطفالی که در وضعیت خاص به سر میبرند توجه نموده و تاکید دارد این گونه اطفال باید به دیدهٔ اغماض نگریست و یا حداقل بین چنین افرادی نسبت به کسانی که در چنین شرایط به سر نمیبرند سیاست افتراقی اعمال نموده که این مسئله در قانون جز در مورد سن مورد توجه قرار نگرفته است.
4-اهداف تحقیق
هدف کلی از این تحقیق بررسی و ریشه یابی دقیق علل ابتلای نوجوانان به بزهکاری و همچنین کنکاشی در جستجوی راهکارهای مناسب جهت مبارزه با آن در نهایت نجات نسل نوجوانان میباشد لذا در این تحقیق اهداف جزئی زیر مورد توجه قرار میگیرد
- ارائهٔ راهکارهای مناسب جهت اصلاح بزهکاری اطفال
- ضمانت اجراهای عادلانهتر برای حفظ منافع کودکان و نوجوانان
- اصلاح و باز پروری کودکان به جای مجازات
5- کاربرد متصور از تحقیق
در این عنوان مربوطه هم از حیث تقنینی هم از حیث قضایی میباشد تا پیشنهاد دهیم که قانون گذار در هر مورد مادهٔ قانونی آن را پیش بینی نموده تا اصل قانونی بودن جرائم و مجازاتها را رعایت نماید و از حیث قضایی قضات باید با تشکیل پروندهٔ شناسایی شخصیت اطفال با همکاری مددکار اجتماعی و روان پزشک … غرایز به علل ارتکابی پرداخت و سپس روشهای اصلاحی درمانی را توصیه نماید و برای دستیابی به این امر خطیر قاضی اطفال میبایست به نوبهٔ خود آشنا به امور اجتماعی، تربیتی، روان شناسی، باشد تا راهکارهای مناسبی با این نوع جرائم و در نهایت نجات جامعه از این قبیل جرائم باشد.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.