پایان نامه بررسي سلامت روان و امید به زندگی در بین دانشجویان تحت پوشش و دانشجویان عادی
چكيده
پژوهش حاضر به بررسي سلامت روان و امید به زندگی در بین دانشجویان تحت پوشش و دانشجویان عادی پرداخته است. نمونه آماري پژوهش 100 نفر) 50 نفر دانشجویان تحت پوشش و 50 نفر بین دانشجویان عادی) بود كه به روش تصادفي خوشهاي و تصادفي ساده انتخاب شده و به دو گروه آزمايش و شاهد تقسيم گرديد. براي گردآوري داده ها، از پرسشنامه اميدواري ميلر استفاده شد كه ضريب پايايي آن به شيوة آلفاي كرونباخ (91/ 0= r) محاسبه گرديد. براي تجزيه و تحليل دادههاي آزمون، از روش آماري تحليل كواريانس يك متغير استفاده گرديد. سطح معناداري براي تأييد فرضية پژوهش 05/0=α در نظر گرفته شد. يافتههاي پژوهش نشان دهد كه، كاربرد مثبت نگري با تأكيد بر آيات قرآن بر افزايش اميد به زندگي دانشجویان تحت پوشش و عادی مؤثر بوده(0001/0= P) و تأثير آموزش مورد نظر، با توجه به نتايج آزمون پيگيري، از ثبات لازم برخوردار بوده است.
مقدمه
دربارة روان شناسي اسلامي، به ويژه روان درمانگري از ديدگاه قرآن، تاكنون مطالعة علمي و مدوّني صورت نگرفته است. در حالي كه قرآن و ساير منابع اسلامي، زمينههاي مناسبي براي انجام چنين مطالعههاي هستند. هدف اصلي شيوهاي توصيه شده در قرآن، ياري رساندن به انسان، به منظور برخورداري از روح و روان سالم است تا بتواند با توسل به بهترين راههاي ممكن، با مشكلات مقابله كند و با اميد به الطاف بيكران الهي به آرامش نايل آيد. نگرش صحيح نسبت مسائل و ناكاميها، موهبتي است كه به واسطه آن، آدمي در برخورد با نمونههاي به ظاهر موزونِ خلقت، زيبايي و توانايي را در آنها ميبيند و حتي در زشتيها نيز زيباييها را جست وجو ميكند. قرآن كريم با هدف كاهش فشار وارده بر انسان، در رويارويي با مصايب و حوادث، شيوهها و عملكردهايي را آموزش ميدهد تا با دستيابي به نتايج مطلوب، اميدواري به آيندهاي روشن را كسب نمايد. يكي از زمينههايي كه در ديدگاه روان درمانگري اسلامي، از جايگاه ويژهاي برخوردار است، مثبت نگري ميباشد. «مثبت نگري» را ميتوان، استفاده كردن از تمامي ظرفيتهاي ذهني مثبت و نشاط انگيز و اميدوار كننده در زندگي، براي تسليم نشدن در برابر عوامل منفي ساختة ذهن و احساسهاي يأسآور ناشي از دشواري ارتباط با انسانها و رويارويي با طبيعت دانست. به عبارت ديگر، مثبت نگري را ميتوان «خوشبيني» نسبت به جهان، انسان، و خود برشمرد. (موحد ،1382)
بررسي آيات قرآن كريم نشان ميدهد كه اغلب تأكيدها بر خوبيها، درستيها و نقاط قوت افراد است و ضعف و كژي كمتر مورد توجه قرار گرفته است. پروردگار عالم با تأكيد به تواناييها و ظرفيت بشر ميفرمايد: «و چون پروردگار تو به فرشتگان گفت: من در زمين جانشينى خواهم گماشت» (بقره:30)؛ «پس وقتى آن را درست كردم و از روح خود در آن دميدم، پيش او به سجده درافتيد»(حجر:29)؛ يا «ما امانت الهى و بار تكليف را بر آسمانها و زمين و كوهها عرضه كرديم، پس، از برداشتن آن سر باز زدند و از آن هراسناك شدند، ولى انسان آن را برداشت»(احزاب:72)؛ «به راستى انسان را در نيكوترين اعتدال آفريديم»(تين:4). ارزش مثبت انديشي آنگاه معلوم ميشود كه بدانيم اميد و نشاط در ساية خوشبيني حاصل ميشود. پيشوايان دين اين نكته را در روايات خود تأكيد كرده و بزرگان و فقها نيز بابي مستقل براي آن گشودهاند. امام علي ميفرمايد: «خوش گماني، از بهترين صفات انساني و پربارترين مواهب الهي است.» «خوشبيني، ماية آرامش قلب و سلامت دين است.»، « خوش بيني اندوه را سبك ميكند.»، «كسي كه به مردم خوش گمان باشد، محبت آنها را به سوي خود جلب خواهد كرد.» در كتاب شريف بحارالانوار آمده است: «روزي حضرت عيسي با حواريون از جايي ميگذشت. لاشة سگ مردهاي را ديدند. هر يك از حواريون از بوي تعفن آن اظهار ناراحتي ميكرد و چيزي ميگفت. نوبت به حضرت عيسي كه رسيد، فرمود: «به دندانهاي سفيد اين سگ توجه كنيد كه چهقدر براق است».(نیک ور ،1387)
اين روش برخورد مثبت با موضوعات، آموزشي است به انسانها كه هميشه نيمه پر ليوان را ببينند و همه چيز را با نگاهي مثبت و سازنده بنگرند. آموزههاي قرآني بر اين مطلب تأكيد دارند كه افراد جامعه ايماني در امور خويش، نه تنها مثبت و شايسته عمل ميكنند، بلكه دربارة ساير افراد ديگر جامعه نيز نگاهي مثبت داشته و اعمال و رفتار آنان را بر امور هنجاري مثبت تفسير ميكنند. اسلام برنميتابد كه فردي نسبت به ديگري نگرش و بينشي منفي داشته باشد. آنگاه كه قرآن مؤمنان را از بسياري از گمانها درباره ديگران منع ميكند، كه مراد، گمان سوء است؛ نه گمان خوب(حجرات:12)؛ زيرا انسان در قرآن به حسن ظن و گمان نيكو، تشويق شده است. (نور:12) همچنين پيامبر اكرم ميفرمايد: «خداوند با نگاهي خوش بينانه با قضايا برخوردكردن را دوست ميدارد.».
«اميد» نيز از جمله مقولههاي مهم در اسلام ميباشد. چنان كه خداوند همواره انسان را به اميدواري و خوش بين بودن به نظام زندگي دعوت كرده و آينده روشني را براي او ترسيم ميكند. بر عكس، يأس و نااميدي را بسيار قبيح و زشت شمرده، آن را دومين گناه كبيره قلمداد ميكند؛ زيرا سبب يأس از لطف، رحمت و اعتقاد نداشتن به قدرت و كرم بي پايان الهي ميشود. در قرآن كريم آمده است: گفت: چه كسى ـ جز گمراهان ـ از رحمت پروردگارش نوميد مىشود؟»(حجر:56) و «از رحمت خدا نوميد مباشيد، زيرا جز گروه كافران كسى از رحمت خدا نوميد نمىشود.»(يوسف:87) يأس و نااميدي از مغفرت خداوند، همچنين سبب جرأت بر جميع گناهان ميگردد؛ زيرا فرد بر اين باور است كه مورد عذاب قرار خواهد گرفت. پس چرا خود را از لذايذ و شهوات دنيا محروم نمايد.
مطالعات آيندهنگر و گذشتهنگر در مورد مثبتنگري و اميدواري، نشان ميدهد كه افراد داراي سبك تبييني خوش بينانه، به عبارت ديگر، افراد مثبت نگر، در مقايسه با افراد داراي سبك تبييني بدبينانه، كمتر احتمال دارد كه به هنگام رويارويي با رويدادهاي استرس زاي عمدة زندگي، به ضعف سلامت جسماني يا افسردگي و نااميدي دچار شده و يا به خودكشي دست بزنند. همچنين معلوم شده كه بين خوشبيني، اميد و سلامت، همبستگي معناداري وجود دارد. خوشبيني و اميد با شاخصهاي آسيب شناختي رواني فعلي شخص و به طور كلي، با افسردگي موجود در وي به طور خاص، همبستگي منفي دارند. خوش بيني و اميد، سلامت جسمي و رواني را، آن گونه كه با انواع شاخصها، از جمله سلامت خودگزارشي، پاسخ مثبت به مداخلههاي پزشكي، سلامت ذهني، خلق مثبت، نيرومندي ايمن شناختي، كنار آمدن مؤثر(ارزيابي مجدد، حل مسئله، اجتناب از رويدادهاي استرسزاي زندگي، جستجوي حمايت اجتماعي) و رفتار ارتقا دهندة سلامت مشخص شدهاند، پيش بيني ميكند.
افراد مثبتنگر سالمتر و شادترند و دستگاههاي ايمني آنان بهتر كار ميكند .آنها با بهره گيري از راهبردهاي كنار آمدن مؤثرتر مانند ارزيابي مجدد و مسئله گشايي، با تنيدگيهاي رواني بهتر كنار ميآيند. همچنين به نحوهِ فعال از رويدادهاي تنيدگي زاي زندگي پرهيز ميكنند و شبكههاي حمايت اجتماعي بهتري را پيرامون خود ميسازند. سبكهاي زيستي سالم تري دارند كه آنها را از ابتلاي به بيماري حفظ ميكنند. اگر هم چنين افرادي بيمار شوند، به توصيههاي پزشكي بهتر عمل ميكنند. آنان اين توصيهها را با الگوهاي رفتاري مناسب دنبال ميكنند كه بهبودي را سرعت ميبخشد. از روي خوش بيني اوايل بزرگسالي، ميتوان سطح سلامت جسماني و رواني افراد را در اواخر دوره بزرگسالي و در فاصله 35 سال پيش بيني كرد. (موحد ،1382)
بیان مساله
موضوع سلامتي از بدو پيدايش بشر و در قرون و اعصارمتمادي مطرح بوده است؛ اما هر گاه از آن سخني به ميان آمده عمومًا بعد جسمي آن مدنظر قرار گرفته و کمتر به ساير ابعاد سلامتي به خصوص بعد رواني آن توجه شده است. سازمان جهاني بهداشت ضمن توجه دادن مسئولين کشور ها در راستاي تأمين سلامت جسمي، رواني و اجتماعي افراد جامعه همواره بر اين نکته تأکيد دارند که هيچ يک از اين سه بعد بر ديگري برتري ندارد.
بنابر تعريف سازمان جهاني بهداشت، سلامتي حالت بهزيستي کامل بدني، رواني و اجتماعي است و سلامت روان عبارت از قابليت برقراري ارتباط موزون و هماهنگ با ديگران، اصلاح محيط و حل تضادها مي باشد. طبق گزارش هاي اين سازمان، جهان در طول دو دهه آينده شاهد تغييرات عمده اي در زمينه اپيدميولوژي بيماري ها و نيازهاي بهداشتي افراد است به گونه اي که بيماري هاي غير واگير همچون بيماري هاي رواني به سرعت جايگزين بيماري هاي عفوني و واگيردار گرديده و در صدر عوامل ايجادکننده ناتواني و مرگ هاي زودرس قرار مي گيرند. طبق برآوردهاي اين سازمان ميزان شيوع اختلالات رواني در کشورهاي در حال توسعه رو به افزايش است. (موحد ،1382)
دانشگاه ها سازمان هایی هستند که هر ساله تعداد قابل توجهی از جمعیت جوان را جذب می کنند و طی زمان معینی توانمندی های علمی و عملی این اشخاص را پرورش می دهند و در نهایت نیروهای آموزش دیده و متخصص را در اختیار جامعه وسیع تر می گذارند . دوره تحصیلی دانشگاهی به واسطه حضور عوامل متعدد، دوره ای فشارزا است. مدل رایجی که برای توضیح شروع بیماری روانی معرفی شده است مدل آسیب پذیری – استرس می باشد. در نتیجه با توجه به تشدید سطوح استرس در دوره تحصیلات دانشگاهی می توان انتظارداشت درصدی ازدانشجویان که سطوح بالاتر آسیب پذیری را دارا می باشند، در معرض خطر ابتلا به بیماری های روانی خاص قرار می گیرند . آسیب پذیری را می توان به طرق مختلف صورت بندی کرد . شیوع خانوادگی
اختلالات روانی که از طریق معیار میزان انطباق قابل برآورد است، یکی از شاخص های وجود زیرساخت های
زیست شناختی برای اختلال و عارضه روانی خاص است . در سطح روان شناختی نیز می توان به متغیرها و عوامل معینی به عنوان شاخص های آسیب پذیری اشاره نمود : از جمله میزان رضایت از زندگی، ح مایت اجتماعی، نگرش های ناکارآمد، سبک اسنادی خاص، صفات شخصیتی خاص و غیره.(جوکار،1384)
اهمیت و ضرورت تحقیق
از آن جاي كه دانشجويان و جوانان هر جامعه سرما يه هاي اصلي و سازندگان فرداي كشور خود مي باشند از اين رو توجه به سلامت رواني آنان از ضرورت ويژه اي برخوردار است. زيرا دانشجويان زماني آفرينش گر، خلاق و پر بار هستند كه اميدوار به آينده و داراي سلامت رواني باشند. به عبارتي جامعه نيز نيازهاي اساسي آنان را جوابگو باشد . بر اساس آمار اعلام شده بيش از 20 در صد افراد جامعه با يكي از بيماريهاي رواني روبرو هستند كه از آن ميان بيماري افسردگي آمار بيشتري را به خود اختصاص داده است. دكتر هادي حسيني از مهمترين عوامل افسردگي را عوامل اجتماعي نظير فقر و مشكلات مالي مطرح مي كند و ناتواني در تأمين معاش و نيازهاي زندگي به سرخوردگي و در نهايت افسردگي افراد بزدگسال مي انجامد و در بدترين حالت خودكشي را به همراه خواهد داشت. با در نظر گرفتن مطالب بالا و همچنين شيوع روز افزون افسردگي و اضطراب در بين دانشجويان و با توجه به اوضاع نابسامان اقتصادي و نبود امكانات رفاهي كافي لزوم بررسي مسايل اجتماعي كنوني و رواني دانشجويان مشخص مي شود. با شناخت بيشتر مشكلات اجتماعي و تأثير آن بر سلامت روان بهتر مي توانيد در مسير رشد و شكوفايي و بهره گيري از اين سرمايه ها در جهت حركت به سمت توسعه كشورمان گام بر داريم. بديهي است كه توجه به مشكلات جوانان و كوشش در جهت حل آن به كارآيي آنان در دانشگاهها و مراكز كار و پژوهشكده ها خواهد افزود. اين پژوهش به بررسي وضعيت اقتصادي- اجتماعي و ارتباط آن با سلامت رواني افراد بزرگسال جوان مي پردازد . با مشخص شدن اين ارتباط اميد است بتوان پيشنهادهايي براي مسئولين اقتصادي و اجتماعي جامعه ارائه داد تا از طريق اصلاح اوضاع اقتصادي ، اجتماعي بتوانند در راه بهينه ساختن زندگي افراد بزرگسال جوان گام بردارند. (موحد ،1382)
اهداف تحقیق
هدف کلی
هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه اميد به زندگی و سلامت روان در دانشجویان تحت پوشش کمیته و عادی می باشد.
فرضیات تحقیق
- بین امید به زندگی و سلامت روان در کل دانشجویان رابطه معنی داری وجود دارد.
- بین امید به زندگی و سلامت روان دانشجویان تحت پوشش و عادی تفاوت وجود دارد.
- بین امید به زندگی و سلامت روان دانشجویان تحت پوشش و عادی با کنترل جنسیت و وضعیت تأهل تفاوت وجود دارد.
متغیرهای تحقیق
تعريف مفهومي :
سلامت رواني :عبارت است از اينكه فرد چه احساسي نسبت به خود ، دنياي اطراف ، محل زندكي اطرافيان ، مخصوصاً با توجه به مسئوليتي كه در مقابل ديگران دارد ، چگونگي سازش وي با در آمد خود و شناخت مكاني و زماني خويشتن. (موحد ،1382)
امید به زندگی: يک حالت روحى و روانى و برانگيزاننده انسان به کار و فعاليت است. به طور طبيعى، انگيزه بشر در کارهاى اختيارى اميد به نفع يا ترس از زيان است. در واقع، خوف و رجا به منزله نيروى اجرايى براى حرکت بوده، عامل مستقيم تلاش ها و رفتارهاى انسانى است.اميد، که از معرفت و شناخت نسبت به مبدأ و معاد حاصل مى شود، اساس همه تلاش هاى مفيد و پرثمر انسانى و نيز منشأ اصلاح امور در جامعه و رسيدن شخص به سعادت ابدى است؛ همان گونه که نااميدى و قطع اميد نسبت به خدا و روز قيامت منشأ فسادها و تبه کارى ها و منتهى شدن کار انسان به شقاوت ابدى است. همين که انسان به آينده اى روشن اميد داشته باشد، احساس نيکو و حالتى شاد به وى دست داده، باعث نشاط وى مى شود و در او انگيزه کار و تلاش ايجاد شده، او را به فعاليت هاى صحيح زندگى وادار مى کند. امید واری منشأ شور آفرینی و شادی در زندگی است(جوکار،1385)
تعريف عملياتي :
سلامت رواني: منظور از سلامت رواني در اين تحقيق نمراتي است كه فرد در تست GHQ كه توسط گلدبرگ ساخته شده مي باشد. تست سلامت رواني يا سلامت عمومي گلدبرگ 4 مقياس ، مشكلات جسماني اضطراب ، افسردگي، اختلال در كاركرد اجتماعي است و نمراتي كه افراد در زير مقياس ها بدست مي آورند جمعاً نشان دهنده ي وضعيت سلامت رواني فرد است.
امید به زندگی: اين شاخص نشانگر تعداد كل سال هاي عمري است كه يك نوزاد در صورت ادامه شرايط بهداشتي و رفاهي موجود به هنگام تولد در پيش روي خواهد داشت . كه بر اساس نسبت كل سال هاي عمر سپري شده توسط تعداد كل افراد جامعه به تعداد تولد ها محاسبه شده و نشانگر ميانگين سال هايي است كه افراد متولد شده در همان سال ، تحت شرايط مرگ و مير ويژه آن سال مي توانند زندگي كنند ( اري اگا ، 1378 : 116) .
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.