پایان نامه بررسی تاثیر مدیریت سود واقعی و مدیریت سود مصنوعی بر هزینه سرمایه سهام عادی
فهرست محتوا
چکیده
این پژوهش به بررسی تأثیر مدیریت سود واقعی و مصنوعی بر هزینه سرمایه سهام عادی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از سالهای 86 الی 90 میپردازد. در اکثر پژوهشهای مربوط به مدیریت سود معمولاً از مدیریت سود واقعی برای تبیین بین موضوعات استفاده میشود اما در این پژوهش از دو شاخص مدیریت سود مصنوعی و مدیریت سود واقعی استفاده شده است. برای اندازه گیری مدیریت سود مصنوعی از اقلام تعهدی اختیاری و برای مدیریت سود واقعی سود بر اساس تحقیقات روی چودهری (2006) از سه مدل (1) برآورد سطح عادی هزینههای اختیاری (با تمرکز بر هزینههای اداری، عمومی و فروش)، (2) مدل برآورد سطح عادی هزینههای تولید و (3) مدل برآورد سطح عادی جریانهای نقدی عملیاتی استفاده شده است و همچنین برای اندازه گیری هزینه سرمایه سهام عادی از مدل رشد گوردن استفاده شده است. نتایج تحقیق که با استفاده از روش علی (پس رویدادی) برای سالهای 86 تا 90 حاصل شده حاکی از این است که مدیریت سود واقعی بر هزینه سرمایه سهام عادی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر مثبت دارد و مدیریت سود مصنوعی بر هزینه سرمایه سهام عادی تأثیر قابل قبولی ندارد.
فهرست مطالب
- فصل اول : کلیات تحقیق.. 1
- 1-1 مقدمه 2
- 1-2 بیان مسئله 3
- 1-3 اهداف تحقیق. 6
- 1-4 اهداف اصلی. 7
- 1-4-1 بررسی تاثیر مدیریت واقعی سود بر هزینه سرمایه سهام عادی. 7
- 1-4-2 بررسی تاثیر مدیریت مصنوعی سود بر هزینه سرمایه سهام عادی. 7
- 1-5 اهمیت وضرورت انجام تحقیق. 7
- 1-6 قلمرو تحقیق. 8
- 1-7 فرضیه های تحقیق. 8
- 1-8 روش تحقیق. 9
- 1-9 روش تجزیه و تحلیل داده ها 10
- 1-10 تعریف مفهومی متغییرهای پژوهش… 10
- 1-10-1 مدیریت سود 10
- 1-10-1-1 مدیریت سود مصنوعی. 11
- 1-10-1-2 مدیریت سود واقعی. 11
- 1-10-2 هزینه سرمایه سهام عادی. 12
- 1-11 ساختار تحقیق. 12
- فصل دوم : مبانی نظری و مروری بر پیشینه تحقیق
- 2-1 مقدمه 14
- 2-2 چارچوب نظری مدیریت سود 15
- 2-2-1 مدیریت سود 15
- 2-2-2 ابزارهای مدیریت سود 18
- 2-2-2-1 نحوه برخورد مدیریت با حسابداری معاملات.. 18
- 2-2-2-2 انتخاب و تغییر اصول حسابداری. 18
- 2-2-2-3 مدیریت اقلام تعهدی. 18
- 2-2-2-4 قیمت های انتقالی. 19
- 2-2-2-5 تصمیمات اقتصادی واقعی. 19
- 2-2-3 انگیزه های مدیریت سود 20
- 2-2-3-1 انگیزه های قراردادی. 20
- 2-2-3-1-1 قرارداد های بدهی. 20
- 2-2-3-1-2 قراردادهای جبران خدمات.. 21
- 2-2-3-1-3 امنیت شغلی و هموار سازی سود: 21
- 2-2-3-1-4 مذاکرات اتحادیه ها 21
- 2-2-3-2 انگیزه های بازار 21
- 2–3-2-1 عرضه اولیه سهام 21
- 2-2-3-2- 2 خرید سهام توسط مدیریت.. 22
- 2-2-3-2-3 رشد و پیش بینی سود 22
- 2-2-3-2-4 هزینه های شست و شوی بزرگ… 22
- 2-2-3-3 انگیزه های قانونی. 23
- 2-2-3-3-1 وارسی سیاسی. 23
- 2-2-3-3-2 بازجویی ضد تراست.. 23
- 2-2-3-3-3 تخفیف واردات.. 23
- 2-2-3-3-4 مقررات بانکی. 24
- 2-2-4 الگو های مدیریت سود 24
- 2-2-4-1 آب ازسر گذشتن(استقبال از زیان) 24
- 2-2-4-2 به حداقل رساندن سود 24
- 2-2-4-3 به حداکثر رساندن سود 25
- 2-2-4-4 هموارسازی سود 25
- 2-2-5 علت تداوم یافتن مدیریت بر سود 26
- 2-2-5-1 جنبه خوب مدیریت بر سود 26
- 2-2-5-2 جنبه بد مدیریت بر سود 27
- 2-2-6 مدیریت سود خوب در برابر مدیریت سود بد. 27
- عنوان صفحه
- 2-2-7 نظریه ها و رویکرد ها 29
- 2-2-7-1 گزارشگری مالی. 29
- 2-2-7-2 کیفیت سود 30
- 2-2-7-2-1 کیفیت اقلام تعهدی. 30
- 2-2-7-2-2 پایداری. 31
- 2-2-7-2-3 پیش بینی پذیری. 31
- 2-2-7-2-4 هموار بودن. 31
- 2-2-7-3 ارتباط کیفیت سود و مدیریت سود 31
- 2-2-7-4 مبانی نظری مدیریت سود 32
- 2-2-7-5 اندازه گیری مدیریت سود 35
- 2-2-7-5-1 روش جمع اقلام تعهدی اختیاری. 35
- 2-2-7-5-2 روش جمع اقلام تعهدی. 35
- 2-2-7-6 عدم تقارن اطلاعاتی و مدیریت سود 36
- 2-3 چاچوب نظری هزینه سرمایه 37
- 2-3-1 هزینه سرمایه 37
- 2-3-2 دسته بندی هزینه سرمایه 38
- 2-3-2-1 هزینه سرمایه واقعی. 38
- 2-3-2-2 هزینه ضمنی سرمایه 39
- 2-3-3 مفهوم و محاسبه هزینه سرمایه 40
- 2-3-3-1 هزینه بدهیها 42
- 2-3-3-2 هزینه سهام ممتاز 43
- 2-3-3-3 هزینه سهام عادی و سود انباشته 44
- 2-3-3-3-1)مدل بدون رشد. 45
- 2-3-3-3-2)مدل رشد گوردون. 46
- 2-3-3-3-3 مدل صرف ریسک… 48
- 2-3-3-3-4 مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای یا GAPM.. 48
- 2-3-4 اندازه گیری ریسک… 51
- 2-3-5 ضرایب مورد نظر(هدف) 52
- 2-3-6 ضرایب نهایی. 52
- 2-3-7 میانگین موزون هزینه سرمایه 53
- 2-3-8 چه عواملی بر میانگین موزون هزینه سرمایه اثر می گذارد؟ 56
- 2-3-9 عوامل تاثیرگذار بر هزینه سرمایه توسط شرکت.. 56
- 2-3-9-1 سیاست ساختار سرمایه 57
- 2-3-9-2 سیاست تقسیم سود 57
- 2-3-9-3 سیاست سرمایه گذاری. 57
- 2-3-10 اهرم 58
- 2-3-10-1 اهرم عملیاتی. 58
- 2-3-10-2 اهرم مالی. 59
- 2-3-10-3 اهرم مرکب.. 60
- 2-3-10-4 مزایای تجزیه و تحلیل اهرم چیست ؟ 60
- 2-3-11 ریسک… 60
- 2-3-11-1 ریسک مربوط به شرکت.. 61
- 2-3-11-2 ریسک مربوط به شرایط اقتصادی. 61
- 2-3-12 هزینه سرمایه و بازده شرکت.. 61
- 2-3-13 روشهای ارزشیابی سهام 63
- 2-3-13-1 روشهای ارزشیابی سهام بر اساس داراییهای شرکت.. 63
- 2-3-13-1-1 ارزش اسمی سهام 63
- 2-3-13-1-2 ارزش دفتری. 63
- 2-3-13-1-3 ارزش سهام بر مبنای خالص ارزش داراییها 64
- 2-3-13-1-4 ارزش تصفیه سهام 64
- 2-3-13-1-5 ارزش جایگزینی. 64
- 2-3-13-2 ارزیابی سهام بر مبنای ارزش فعلی. 65
- 2-3-13-2-1 مدل نرخ رشد ثابت.. 65
- 2-3-13-2-2 مدل دو مرحله ای سود سهام عادی. 66
- 2-3-13-2-3 مدل درآمدهای حاصله 67
- 2-3-14 نسبتهای مالی. 68
- 2-3-14-1 نسبت نقدینگی. 69
- 2-3-14-1-1 نسبت سودهرسهم(EPS) 69
- 2-3-14-1-2 نسبت قیمت به سود هر سهم ( P/E) 70
- 2-3-14-1-3 سود تقسیمی هر سهم (DPS) 72
- 2-3-14-1-4 درصد سود تقسیمی. 72
- 2-3-16 پیشینه پژوهش… 74
- 2-3-16-1 تحقیقات انجام شده خارج از ایران. 74
- 2-3-16-2 تحقیقات انجام شده در داخل ایران. 76
- فصل سوم : روش شناسی تحقیق
- 3-1 مقدمه 78
- 3-2 روش پژوهش… 79
- 3-3 فرضیه های تحقیق. 79
- 3-4 جامعه آماری. 80
- 3-5 نمونه آماری و روش نمونه گیری. 81
- 3-6 روش گردآوری داده ها 82
- 3-6-1روش کتابخانه ای. 82
- 3-6-2 روش اسنادی. 82
- 3-7 روش ها و ابزار تحلیل داده ها 83
- 3-7-1 آزمون کولموگروف- اسمیرنف(ناپارامتری) 83
- 3-7-2 ضریب همبستگی. 83
- 3-7-3 آزمون معنی دار بودن r2 84
- 3-7-3-1 آزمون t 85
- 3-7-3-2 ضریب همبستگی جزئی. 86
- 3-8 علامات اختصاری متغیرهای پژوهش در جدول زیر ارائه شده است: 86
- 3-9 تعریف عملیاتی متغییر های پژوهش… 87
- 3-9-1 متغیر وابسته 87
- 3-9-1-1 هزینه سرمایه سهام عادی. 87
- 3-9-2 متغیرهای مستقل. 88
- 3-9-2-1 نحوه محاسبه مدیریت سود مصنوعی. 88
- 3-9-2-2 مدیریت سود واقعی. 89
- 3-9-3 متغیرهای کنترلی. 92
- فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
- 4-1 مقدمه 94
- 4-2 یافته های توصیفی. 96
- 4-3 یافته های استنباطی. 97
- 4-3-1 آزمون کولموگروف – اسمیرنوف(K – S) 98
- 4-3-2 آزمون همبستگی. 98
- 4-3-3 آزمون فرضیه فرعی اول پژوهش… 102
- 4-3-3 آزمون نرمال بودن توزیع خطاها برای فرضیه فرعی اول پژوهش… 102
- 4-3-3-2 آزمون استقلال خطاها برای فرضیه فرعی اول پژوهش… 103
- 4-3-3-3 آزمون رگرسیون خطی فرضیه فرعی اول پژوهش… 103
- 4 – 3 – 4 آزمون فرضیه فرعی دوم پژوهش… 105
- 4-3-4-1آزمون نرمال بودن توزیع خطاها برای فرضیه فرعی دوم پژوهش… 105
- 4-3-4-2 آزمون استقلال خطاها برای فرضیه فرعی دوم پژوهش… 106
- 4-3-4-2 آزمون رگرسیون خطی فرضیه فرعی دوم پژوهش… 107
- 4-3-5 آزمون فرضیه فرعی سوم پژوهش… 109
- 4-3-5-1 آزمون نرمال بودن توزیع خطاها برای فرضیه فرعی سوم پژوهش… 109
- 4-3-5-2 آزمون استقلال خطاها برای فرضیه فرعی سوم پژوهش… 110
- 4-3-6 آزمون فرضیه فرعی چهارم پژوهش… 113
- 4-3-6-1 آزمون نرمال بودن توزیع خطاها برای فرضیه فرعی چهارم پژوهش… 113
- 4-3-6-2 آزمون استقلال خطاها برای فرضیه فرعی چهارم پژوهش… 114
- 4-3-6-3 آزمون رگرسیون خطی فرضیه فرعی چهارم پژوهش… 115
- 4 – 4 خلاصه نتایج آزمون فرضیه های پژوهش… 117
- 4-5 خلاصه فصل. 118
- فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادهای تحقیق
- 5–1 مقدمه 120
- 5–2 تفاسیر نتایج حاصل از آزمون فرضیه های پژوهش… 121
- 5–2–1 تفسیر نتایج حاصل از آزمون فرضیه اصلی اول پژوهش… 121
- 5–2–2 تفسیر نتایج حاصل از آزمون فرضیه اصلی دوم پژوهش… 124
- 5–3 محدودیتهای پژوهش… 125
- 5–4 پیشنهادهای پژوهش… 127
- 5–4–1 پیشنهاد مبتنی بر نتایج پژوهش… 127
- 5–4–2 پیشنهاد برای پژوهش های آتی. 127
- فهرست منابع و مآخذ
- الف) منابع فارسی. 129
- ب) منابع انگلیسی. 131
- پیوست ها
- پیوست الف) اسامی شرکتهای مورد مطالعه در پژوهش… 133
- پیوست ب) خروجی SPSS. 135
1-1 مقدمه
درسالهای اخیر در حوزه تحقیقات حسابداری، موضوع مدیریت سود مورد توجه محققان قرارگرفته است. مدیریت سود عبارت از مداخله هدفمند در فرایندگزارشگری مالی با توجه به محدودیتهای اصول پذیرفته شدة حسابداری برای به دست آورد سطح موردا نتظار سود است. با توجه به مقاصد مدیریت، مدیریت سود میتواند به صورت افزایش، کاهش یا هموارکردن سود گزارش شده باشد. دلایل احتمالی زیادی برای مدیریت سود وجود دارد. برای مثال، اگر شرکتی سود با ثباتی گزارش کند، سهامداران احساس اطمینان بیشتری خواهندکرد، مدیریت سود تأثیر مطلوبی بر ارزش سهام و هزینة سرمایه دارد، یا سهامداران اطلاعات بیشتری از اعلام سود به دست خواهند آورد. بنابراین، با توجه به اهمیت سود و محتوای اطلاعاتی بالایی که سود دارد مدیران همواره در تلاشند که در راستای اهداف خاصی که دنبال میکنند، مبلغ سود گزارش شده را دستکاری نمایند.
تاکنون اثر مدیریت سود بر روی متغییرهای گوناگونی بررسی شده است که در این پژوهش اثر مدیریت سود واقعی و مدیریت سود مصنوعی بر هزینه سرمایه سهام عادی بررسی میشود.
1-2 بیان مسئله
با رشد امورتجاری و بازرگانی در دنیای امروز و تخصصی شدن اداره شرکتها، مدیریت از مالکیت جدا شده و ادارهٔ شرکتها، چه به صورت تجارت داخلی و چه به صورت تجارت بین المللی به مدیران حرفهای و آگاه به مسائل پیچیده اقتصادی و مالی سپرده شد. مالکان، ثروت خود را در اختیار مدیران قرار دادند و به منظور تصمیم گیری در مواردی همچون حفظ یا فروش سرمایه گذاریها و ارزیابی وظیفه مباشرت مدیران به منظور انتخاب مجدد یا جایگزینی آنان، خواهان حسابدهی مدیریت از طریق ارائه اطلاعات و پاسخگوئی در قبال عملکرد خود میباشند. (پور حیدری و همتی، 1383). در این مسیر، اطلاعات حسابداری بخش عظیمی از نیازهای اطلاعاتی تصمیم گیرندگان را تأمین میسازد. بیشتر اطلاعات حسابداری در صورتهای مالی اساسی منعکس میشود و اکثر قریب به اتفاق نیاز اطلاعاتی تصمیم گیرندگان از جمله صاحبان سرمایه، سرمایه گذاران بالقوه، اعتباردهندگان، تحلیل گران مالی و سایر استفاده کنندگان با استفاده ازصورتهای مالی تحقق میپذیرد. یکی از صورتهای مالی اساسی که بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد، گزارش سود و زیان میباشد. این گزارش منعکس کنندهٔ عملکرد واحد تجاری در یک دوره مالی است. مدیران واحدهای تجاری به دلایل مختلف میکوشند تا از طریق کاربرد روشهای گوناگون حسابداری، سود دوره مالی را در راستای تأمین سیاستها و اهداف خود، تغییر دهند.
نظریهها و شواهد نشان میدهد که نگرانی مدیران درباره عملکرد فعلی خود، سبب میشود که در دستکاری سودهای دوره جاری انگیزه داشته باشند (پائولز و همکاران[1]، 2004؛ رودریگز پرز و وان همن[2]، 2009). این نزدیک بینی مدیریت از آنجا ناشی میشود که سرمایه گذاران خارجی و تحلیل گران معمولاً زمانی که انتظارات خود را درباره سودهای آتی شکل میدهد به سودهای دوره جاری متکی میشوند و انواع مختلفی از تعهدات قراردادی (مانند قرارداد طرح پاداش و قراردادهای بدهی) در بسیاری از موارد به سودهای دوره جاری مرتبط میباشد. تاجاییکه مدیران با تقویت عملکرد فعلی مانند قیمت سهام انگیزه دارند تا سودهای دوره جاری را از طریق استقراض سودهای آتی برای استفاده در دوره جاری، بیشتر نشان دهند (کیم و سوهن، 2013). سودهای دوره جاری میتواند به دو طریق مدیریت شوند: ابتدا، مدیران میتوانند سودهای گزارش شده را از طریق انتخاب اقلام تعهدی اختیاری تحت اصول کلی پذیرفته شده حسابداری دستکاری کنند. دستکاری اقلام تعهدی اختیاری معمولاً در پایان سال مالی زمانی که فعالیتهای عملیاتی واقعی کامل میشود، رخ میدهد. در حالی که مدیریت سود واقعی بطور مستقیم بر میزان اقلام تعهدی اختیاری تأثیر دارد آن بطور مستقیم جریانهای نقدی را تحت تأثیر قرار نمیدهد. دوم، مدیران میتوانند سودهای گزارش شده را از طریق تحریف فعالیتهای واقعی، دستکاری کنند. بطور ویژه، آنها میتوانند زمانبندی و مقیاس فعالیتهای واقعی همچون تولید، فروش، سرمایه گذاری و فعالیتهای تأمین مالی را در طول دوره حسابداری برای دستیابی به اهداف خود، تغییر دهند. برای مثال، سودهای گزارش شده میتوانند بطور موقت با تسریع زمان تولید و فروش، از طریق کاهش هزینههای اختیاری و یا با به تعویق انداختن زمان رویدادها، افزایش یابد. مطابق تحقیقات روی چودهری (2006)، این فعالیتهای مدیریت در عملیات واقعی که نوعی انحراف از شیوههای عادی تجاری با هدف اولیه دستکاری سودهای دوره جاری میباشد، به عنوان مدیریت سود واقعی نامیده میشود. او بیان میکند که اگرچه این گونه انحرافات در عملیات شرکت در رسیدن به اهداف گزارشگری مالی به مدیر کمک میکنند، لیکن ارزش شرکت را افزایش نمیدهد. روشهای دستکاری فعالیتهای واقعی مانند کاهش قیمت فروش محصولات به منظور افزایش فروش و یا کاهش مخارج اختیاری در بحرانهای اقتصادی، از جمله رو شهای بهینهای هستند که به مدیران کمک میکنند. ولی اگر مدیران به صورت گسترده و غیرعادی به استفاده از روشهای مذکور علاقه نشان دهند، در واقع آنها به مدیریت واقعی سود تمایل دارند و وجود سرمایه گذاران خبره و آگاه دستکاری فعالیتهای واقعی را محدود میکنند. بنابراین اگرچه مدیران با انجام چنین فعالیتهایی میتوانند به سودهای موردنظرشان در کوتاه مدت دست یابند لیکن آنها در بلندمدت نخواهند توانست ارزش شرکت را افزایش دهند.
کیم و سوهن1 (2013)، بیان میکنند که فعالیتهای در جهت مدیریت سود واقعی به دو دلیل هزینه سرمایه را افزایش میدهد. ابتدا، مدیریت سود واقعی یک جنبشی را در سودهای گزارش شده ایجاد میکند به این خاطر که نه تنها اقلام تعهدی اختیاری تحت تأثیر قرار می گیرنذ بلکه جریانهای نقدی از طریق دستکاری در فعالیتهای مربوط به عملیات واقعی تحریف میشوند. دوم، کشف و شناسایی مدیریت سود واقعی نسبت به مدیریت سود مصنوعی مشکل تراست. در نتیجه مدیریت سود واقعی ممکن است از طریق مکانیزم های حاکمیتی خوب محدود نشود (جاقی و همکاران، 2009). لامبرت و همکاران 2(2007)، پیشنهاد میکنند که سرمایه گذاران خارجی نرخ بازده بالایی برای شرکتهایی با سودهای بالا و سطح پایین جریان نقد مورد انتظار، تقاضا میکنند. علاوه بر این، ارزیابی سرمایه گذاران خارجی از عملکرد شرکت مشکل خواهد بود. در نتیجه مدیران میتوانند از جه نقد زمانی که عملکرد خوب شرکت بوسیله مدیریت سود واقعی پوشانده شده است، سوء استفاده کنند. این فرصتهای مدیریتی باعث میشود سرمایه گذاران خارجی سطح وجه نقد آتی مورد انتظار را برای کم کردن مدیریت سود واقعی شرکت، ارزیابی کنند. بنابراین آنها پیش بینی میکنند که مدیریت سود واقعی یک رابطه مثبت با هزینه سرمایه بعد از کنترل تاثیرات مدیریت سود مصنوعی داشته است.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.