پایان نامه بررسی مهمترين اصول حقوق بشر در اسلام
چكيده:
از ديدگاه اسلام، انسان موجود خردمندي است كه خداوند به او مقام خليفة اللهي بخشيده و به او توانايي ويژه اي نسبت به ساير موجودات عالم ارزاني داشته ا ست.
برخي مورخين معتقدند اولين اعلاميه اي كه در جهان راجع به حقوق بشر داده شد، از طرف كوروش كبير است.مرحوم علامه طباطبايي در تفسير الميزان به اين نكته اشاره مي كند كه كوروش همان ذورالقرنين در قرآن است.
در اسلام با برانگيخته شدن پيامبر از طرف خداوند اصول و مبادي كامل ترين اخلاق و اقتصاد و سياست و حقوق و … براي مردم دنيا عرضه گرديد.بنابراين دين نسبت به حقوق بشر از جامعيت ويژه اي برخوردار است.
اصول پنج گانه حقوق بشر در اسلام عبارتند از: اصل حيات- اصل مساوات- اصل كرامت انساني- اصل آزادي- اصل مالكيت.
نخستين حقي كه قرآن براي انسان بر شمرده حق حيات است.حيات در مورد انسان بر دو گونه است. حيات مادي و حيات معنوي.
سلب حق حيات معنوي به وسيله گمراه سازي است و سلب حيات مادي با قتل تحقق
مي يابد.
در فقه اسلامي وارد ساختن كمترين ضربه به انسان موجب كيفر است.قصاص يكي از مجازات هايي است كه در اين زمينه در نظر گرفته شده است.
دومين اصل از حقوق بشر در اسلام اصل برابري و مساوات است كه داراي سه اصل مساوات در حقوق و تكاليف- مساوات در اصل انسانيت و مساوات در داوري و اجراي قوانين مي باشد.
سومين اصل، احترام به كرامت انساني مي باشد.در اسلام دو نوع كرامت براي انسان ها ثابت شده كرامت ذاتي و كرامت ارزشي.
چهارمين اصل، اصل آزادي است.آزادي در نگاه قرآن ارزش والايي دارد.اين ارزش تا بدان حد است كه قرآن انسان ها را دعوت مي كند تا به سوي سمبل آزادي نماز بخوانند. همچنين جلوه هاي ديگري نيز از آزادي در قرآن به چشم مي خورد از جمله آياتي كه پيرامون آزادي انديشه، آزادي عقيده و آزادي مذهب بيان شده است.
پنجمين اصل از اصول پنج گانه حقوق بشر، اصل مالكيت است.در اسلام مالكيت حقيقي از آن خداست. نوع ديگر مالكيت در اسلام، مالكيت فردي است كه بين فرد و شيء بر قرار مي شود.
فهرست مطالب
مقدمه | 1 |
بخش اول کلیات | 4 |
1- تبيين موضوع، ضرورت و اهميت آن | 5 |
2- طرح مسئله و پرسش هاي تحقيق | 5 |
3- اهداف و فوايد تحقيق | 6 |
4- بررسي پيشينه و سابقه موضوع | 6 |
5- تعريف مفاهيم و اصطلاحات كليدي تحقيق | 10 |
6- روش تحقيق | 12 |
7- ساختار و محدودة تحقيق | 12 |
8 – مشكلات و موانع تحقيق | 13 |
بخش دوم : کلیات حقوق بشر | 14 |
فصل اول تعاریف و اصطلاحات | 15 |
گفتار اول: حق در لغت و اصطلاح | 15 |
مبحث اول: حق در لغت | 15 |
مبحث دوم: حق در اصطلاح | 16 |
گفتار دوم:بشر در نگاه قرآن | 17 |
مبحث اول: بشر در لغت | 17 |
مبحث دوم: تعريف انسان در قرآن | 18 |
مبحث سوم: خصوصيات و ويژگي هاي انسان | 19 |
گفتار سوم: تعريف حقوق بشر | 21 |
فصل دوم: تاريخچه حقوق بشر | 22 |
گفتار اول: تاريخ حقوق بشر قبل از اسلام | 22 |
مبحث اول: كوروش كبير و اعلامية حقوق بشر | 22 |
مبحث دوم: متن فرمان تاريخي كوروش كبير | 23 |
گفتار دوم: تاريخچة حقوق بشر در اسلام | 25 |
گفتار سوم تاريخچه حقوق بشر در غرب | 28 |
فصل سوم : جامعيت دين نسبت به حقوق بشر | 31 |
گفتار اول: ادلة عقلي | 31 |
گفتار دوم: ادلة نقلي | 33 |
مبحث اول: قرآن | 33 |
مبحث دوم: روايات | 33 |
بخش سوم : اصول پنج گانه حقوق بشر در اسلام | 35 |
فصل اول: اصل حيات | 36 |
گفتار اول: اقسام حيات در رابطه با انسان | 36 |
گفتار دوم: حق حيات شايسته براي همه انسان ها با نظر به قواعد و نصوص اسلامي | 37 |
گفتار سوم: بررسي قانون قصاص در اسلام | 41 |
مبحث اول: قتل عمد | 41 |
مبحث دوم: پاسخ به منتقدان قانون قصاص اعدام | 42 |
مبحث سوم: قتل خطا | 43 |
مبحث چهارم: قصاص عفو | 45 |
فصل دوم: اصل مساوات و برابري | 48 |
مقدمه | 48 |
گفتار اول: مساوات در اصل انسانيت | 48 |
گفتار دوم: مساوات در داوري و اجراي قوانين | 51 |
گفتار سوم: مساوات در حقوق و تكاليف | 53 |
فصل سوم: كرامت انساني | 56 |
گفتار اول: اقسام كرامت انساني | 56 |
مبحث اول: كرامت ذاتي | 56 |
مبحث دوم: حمايت از كرامت و شرافت انسان در احكام اسلامي | 59 |
مبحث سوم: كرامت ارزشي | 61 |
فصل چهارم: اصل آزادي | 63 |
گفتار اول: معناي آزادي | 63 |
مبحث اول:آزادي در لغت | 63 |
مبحث دوم: آزادي در اصطلاح | 63 |
گفتار دوم: جلوه هاي شكوهمند از توجه قرآن به آزادي | 65 |
گفتار سوم: اقسام آزادي | 66 |
مبحث اول: آزادي تكويني و تشريعي | 66 |
مبحث دوم: آزادي انديشه | 67 |
الف: آزادي انديشه در قرآن | 68 |
ب) سعة صدر و احترام به انديشه | 69 |
مبحث سوم: آزادي عقيده | 70 |
الف) موارد وجوب اظهار عقيده | 71 |
ب) محدوديت هاي اظهار عقيده | 72 |
مبحث چهارم: آزادي مذهب | 73 |
فصل پنجم: مالكيت | 77 |
مالكيت | 77 |
گفتار اول:مالكيت حقيقي | 77 |
گفتار دوم: مالكيت فردي | 78 |
گفتار سوم: عوامل توليد ثروت و چگونگي مالكيت آنها در اسلام | 79 |
گفتار چهارم: موارد عدم تحقق مالكيت در اسلام | 80 |
حاصل آنكه | 82 |
مقاله علمی پژوهشی | 83 |
منابع و مآخذ مقاله | 96 |
منابع و مآخذ | 98 |
مقدمه
در اين پايان نامه از انسان سخن مي رود، از انساني كه اشرف مخلوقات و جهان با همه نعمت ها و مواهبش براي اوست، از انساني كه بنا به گفته شاعر شيرين سخن شيراز«ابر و باد و مه و خورشيد و فلك» به خاطر او در كارند.
بلي اين انسان است كه در عالم خلقت و جهان هستي چنين ارج و منزلتي دارد و چون در اين مقام از انسان نام مي بريم منظور انسان به طور اعم است، يعني هر انسان در هر وضع و موقعيت، قطع نظر از نژاد و جنس و رنگ پوست و خصوصيات موروثي و اجتماعي،مقصود هر فرد از متمتع از يك سلسله حقوق طبيعي پا به عرصه وجود مي نهد.اين حقوق با وجود او سرشته شده و از او جدايي ناپذير است، حقوقي است ابدي و ازلي و لايتغير كه عدم شناسايي آن بوسيله ديگران عملي است خلاف طبيعت و مستوجب توبيخ و عقوبت.
اگر به صفحات تاريخ حيات بشر مراجعه كنيم، متأسفانه مي بينيم كه گروه بي شماري در هر عصر و زمان نه تنها از شناسايي حقوق فطري و طبيعي آنان خودداري شده بلكه به حقوق آن بي رحمانه تجاوز به عمل آمده، به عناوين مختلف و بهانه هاي بي اساس مورد زجر و شكنجه هاي غير انساني قرار گرفته اند.
در اين پايان نامه سعي شده است هر چند به طور مختصر با برخي از مهمترين اصول حقوق بشر در اسلام آشنا شويم تا همه بتوانيم به حقوق مسلم خود پي برده و به ديگران اجازة تعدي به اين حقوق را ندهيم و در عين حال به حقوق ديگران نيز احترام بگذاريم.
اين پايان نامه از سه بخش تشكيل شده است.بخش اول آن كليات( طرح نامه) مي باشد كه در آن مسائلي همچون اهميت موضوع، اهداف و فوايد تحقيق، روش تحقيق و …. مطرح شده است.
در بخش دوم به كليات حقوق بشر پرداخته ام.اين بخش شامل سه فصل مي باشد.فصل اول تعاريف و اصلاحات است.اين فصل شامل سه گفتار است.در گفتار اول واژه حق در لغت و اصطلاح بررسي مي شود.در گفتار دوم واژه بشر در لغت بررسي شده و به تعريف انسان در قرآن و نيز خصوصيات و ويژگي هاي انسان پرداخته ام.در گفتار سوم نيز حقوق بشر تعريف شده است.
فصل دوم تاريخچه حقوق بشر قبل از اسلام و در اسلام و غرب مورد بررسي قرار گرفته است.در فصل سوم نيز جامعيت دين نسبت به حقوق بشر با دو ادله عقلي و نقلي در دو گفتار به اثبات مي رسد.
بخش سوم كه بخش اصلي اين پايان نامه است از پنج فصل تشكيل شده است.فصل اول: اصل حيات مي باشد كه داراي سه گفتار است.گفتار اول اقسام حيات در رابطه با انسان بيان
مي شود.
گفتار دوم حق حيات شايسته براي همه انسان ها با نظر به قواعد و نصوص اسلامي ثابت مي شود.
گفتار سوم به بررسي قانون قصاص در اسلام مي پردازد كه شامل چهار مبحث قتل عمد، پاسخ به منتقدان قانون قصاص در اسلام، قتل خطا و قصاص عضو مي باشد.
فصل دوم اين بخش: اصل مساوات و برابري در اسلام بررسي مي شود.كه اين فصل نيز شامل سه گفتار مساوات در اصل انسانيت مساوات در داوري و اجراي قوانين / مساوات در حقوق و تكاليف است.
فصل سوم: كرامت انساني است، كه در آن به بررسي اقسام كرامت انساني مي پردازد.اين گفتار داراي سه مبحث است.كرامت ذاتي/ حمايت از كرامت و شرافت انسان در احكام اسلامي/ كرامت ارزشي
فصل چهارم: اصل آزادي.اين فصل داراي سه گفتار است كه به شرح ذيل است.گفتار اول: معناي آزادي اين گفتار واژه آزادي را در لغت و اصطلاح بيان مي كند.گفتار دوم: جلوه هاي شكوهمند از توجه قرآن به آزادي گفتار سوم: اقسام آزادي است كه شامل شش فصل
مي باشد: آزادي تكويني/ تشريعي/ آزادي انديشه- آزادي عقيده- آزادي مذهب- آزادي سياسي.
آخرين فصل از اين بخش: اصل مالكيت است: اين اصل داراي 4 گفتار است.گفتار اول: مالكيت حقيقي.گفتار دوم: مالكيت فردي.
گفتار سوم: عوالم توليد ثروت و چگونگي مالكيت آنها در اسلام و گفتار چهارم: موارد عدم تحقق مالكيت در اسلام.
اميد است مطالب عنوان شده راه گشاي مناسبي در شناساندن حقوق مسلم انساني باشد.
در پايان لازم مي دانم از استاد راهنمايم آقاي حيدري كه در اين پايان نامه زحمات چشمگير و بي دريغي كشيدند قدرداني كنم.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.