پایان نامه تاثیر یک دوره برنامه تمرین هوازی با شدت متوسط بر ترکیب بدن، توان هوازی و شاخص های قلبی-عروقی دانش آموزان
فهرست محتوا
فهرست مطالب
- عنوان صفحه
- چکیده 1
- فصل اول: کلیات تحقیق
- 1-1 مقدمه. 3
- 1-2 بیانمسئله. 4
- 1-3 اهمیتوضرورتتحقیق.. 7
- 1-4 اهدافتحقیق.. 9
- 1-4-1 هدفکلی.. 9
- 1-4-2 اهدافجزئی.. 10
- 1-5 فرضیههایتحقیق.. 10
- 1-6 محدودیتهایتحقیق.. 11
- 1-6-1.عواملدرکنترلمحقق.. 11
- 1-6-2.عواملخارجازکنترلمحقق.. 11
- 1-7 تعاریفمفهومی.. 11
- 1-8 تعاریفعملیاتی.. 12
- فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
- 2-1 مقدمه. 14
- 2-2 بخشاول: مبانینظری.. 14
- 2-2-1 شاخصتودهبدن. 14
- 2-2-2 اضافهوزنوچاقی.. 15
- 2-2-3 سببشناسیچاقیواضافهوزن. 16
- 2-2-4 عواقبوعوارضچاقیواضافهوزن. 17
- 2-2-5 فعایتهوازی.. 19
- 2-2-6 روشهایاجرایتمریناتهوازی.. 20
- 2-2-6-1 تمریناتهوازیکوتاهمدت… 20
- 2-2-6-2 تمریناتهوازیمیانمدت… 20
- 2-2-6-3 تمریناتهوازیطولانیمدت… 20
- 2-2-7 فوایدتمرینهوازی.. 22
- 2-2-8 پیادهروی.. 23
- 2-2-9 تاثیرورزشدراضافهوزنوچاقی.. 18
- 2-2-10 اجزایتشکیلدهندهوزنبدن. 23
- 2-2-10-1 چربیهادربدن. 24
- 2-2-11 تمریناتورزشیهوازیوچربیکلبدن. 24
- 2-2-12 تأثیرتمرینورزشیبرکاهشوزن. 25
- 2-2-13 ترکیببدنیوروشهایارزیابیآن. 26
- 2-2-14 ضخامتپوستی.. 27
- 2-2-15 اهمیتترکیببدن. 28
- 2-2-16 ارتباطبیندرصدچربی،اضافهوزنوترکیببدن. 28
- 2-2-17 توانهوازی.. 29
- 2-2-18 توانهوازیوارتباطآنبااضافهوزنه. 30
- 2-2-19 عواملمؤثربرتوانهوازی.. 31
- 2-2-19-1 وراثت… 32
- 2-2-19-2 سن.. 32
- 2-2-19-3 جنسیت… 32
- 2-2-19-4 ترکیبواندازه گیری بدنی.. 32
- 2-2-19-5 بیماریها 33
- 2-2-19-6 سایرعوامل.. 33
- 2-2-20 توانهوازی،نقشواهمیتآندرورزش… 33
- 2-2-21 ضربانقلب… 34
- 2-2-21-1. ضربانقلباستراحت… 34
- 2-2-21-2. ضربانقلبهنگامفعالیت… 35
- 2-2- 22 فشارخون. 35
- 2-2-22-1 سیستولودیاستول. 36
- فشارخوندیاستولی.. 37
- 2-3 بخشدوم: پیشینهتحقیق.. 38
- 2-3-1 پژوهشهایداخلی.. 38
- 2-3-2 پژوهشهایخارجی.. 41
- 2-4جمعبندینهایی.. 45
- فصل سوم: روش تحقیق
- 3-1 مقدمه. 48
- 3– 2 روشوطرحپژوهش… 48
- 3-3 روشجمعآوریاطلاعات… 48
- 3-4 ابزاراندازهگیری.. 48
- 3-4-1 روشاندازهگیریقد. 49
- 3-4-2 اندازهگیریوزن. 49
- 3-4-3 اندازهگیریدرصدچربیبدن. 50
- 3-4-3-1 اندازهگیریچینپوستیناحیهسهسربازو. 50
- 3-4-3-2 اندازهگیریچینپوستیناحیهتحتکتفی.. 51
- 3-4-4 اندازهگیریتوانهوازی.. 51
- 3-4-5 فشارخونوضربانقلباستراحت… 53
- 3-5 اندازهگیریشدتتمرین.. 53
- 3-6 برنامهتمرینی.. 54
- 3-7 روشآماری.. 55
- فصل چهارم: تجزیه و تحلیل اطلاعات
- 4-1 مقدمه. 57
- 4-2 تجزیهوتحلیلتوصیفیدادهها 57
- 4-3- تجزیهوتحلیلاستنباطی.. 57
- فصل پنجم: بحث و بررسی
- 5-1 مقدمه. 72
- 5-2 خلاصهپژوهش… 72
- 5-3 بحثوبررسی.. 73
- 5-3-1. توانهوازی.. 73
- 5-3-2 ترکیببدن. 74
- 5-3-2-1 درصدچربیبدن. 74
- 5-3-2-2 شاخصتودهبدنی.. 75
- 5-3-3 شاخصهایقلبی- عروقی.. 75
- 5-3-3-1 ضربانقلباستراحت… 75
- 5-3-3-2 فشارخونسیستولیک… 75
- 5-4 نتیجهگیری.. 76
- 5-5. پیشنهادها 77
- 5-5-1 پیشنهادهایکاربردی.. 77
- منابع و مأخذ. 78
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی تأثیر یک دوره برنامه تمرین هوازی با شدت متوسط بر ترکیب بدن، توان هوازی و شاخصهای قلبی- عروقی دانشآموزان پسر 12 ساله دارای اضافه وزن بود. جامعه آماری این تحقیق، دانشآموزان پسر 12 ساله دارای اضافه وزن مدرسه 22 بهمن شهرستان لنگرود بودند که در سال تحصیلی 94-93 مشغول به تحصیل بودند. در این پژوهش 20 نفر به صورت تصادفی انتخاب و به دو گروه 10 نفره تجربی و شاهد تقسیم شدند. پس از اندازهگیری قد، وزن و درصد چربی بدن، ضربان قلب استراحت و فشار خون سیستولی و دیاستولی، توان هوازی آزمودنیها از طریق تست راکپورت به عنوان پیش آزمون بعمل آمد. دوره تمرینی شامل هشت هفته تمرینات بود که با شدت متوسط (55) درصد ضربان قلب بیشینه، به مدت 20 دقیقه شروع شد و به تدریج و درهر هفته 5/2 الی 3 دقیقه به مدت زمان تمرین اضافه و شدت تمرینات با افزایش زمان تمرین افزایش مییابد. به طوری که در پایان هفته هشتم مدت زمان تمرین به 40 دقیقه و شدت متوسط به (75%) رسید. گروه کنترل هیچ برنامه خاصی را انجام ندادند، و به برنامه روزمره خود ادامه دادند. پس از پایان دوره تمرینی، از تمام آزمودنیها همان تست پیش آزمون گرفته شد و اطلاعات آن توسط محقق ثبت گردید. تمام حرکات با هدایت و نظارت مستقیم مربی انجام گرفت. به منظور بررسی طبیعی بودن دادهها از آزمون کولموگروف- اسمیرنف استفاده شد. برای تعیین همسانی دادهها از با توجه بهبرابری واریانس گروهها که از طریق آزمون لوین بررسی شده است و از آزمون t مستقل و t وابسته (p≤0.05) برای تحلیل فرضیه و بررسی معنیدار بودن متغیرها در پیش آزمون آزمون تی برای دو گروه مستقل ارائه شد؛ نتایج این پژوهش نشان داد که بین میانگین پیش آزمون و پس آزمون توان هوازی، ترکیب بدن (درصد چربی) ضربان قلب استراحت گروه تجربی، اختلاف معنیداری مشاهده شد. بین میانگین پیش آزمون و پس آزمون BMI، فشار خون سیستولیک، دیاستولی اختلاف معنیداری مشاهده نشد. درنتیجه 8 هفته تمرینات هوازی با شدت متوسط بر توان هوازی و درصد چربی، ضربان قلب استراحت تأثیرمعنیدار داشته است و بر BMI، فشار خون سیستولیک، دیاستولی اختلاف معنیداری مشاهده نشد.
کلید واژهها: توان هوازی، ترکیب بدن، ضربان قلب استراحت، فشارخون سیستولیک، فشار خون دیاستولیک.
1-1. مقدمه
امروزه پیشرفت امکانات ماشینی از یک سو موجب زندگی بهتر و فراغت بیشتری شده و از سوی دیگر، از فعالیت جسمانی کاسته شده است. این مساله موجب شده که افراد به سمت زندگی غیر فعال سوق داده شوند و فقر حرکتی محسوسی در زندگی انسان به وجود آید. افزایش سبک زندگی ماشینی بیتحرک، در کشورهای توسعه یافته باعث بروز مشکلات زیادی از جمله چاقی و اضافه وزن شده است. به نظر میرسد موضوع چاقی به موضوعی رایج و تقریباً همه گیر تبدیل شده است (19).
طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت: امروزه بیشتر از 250 میلیون نفر یا حدود 7% جمعیت جهان چاق بوده که این چاقی رو به گسترش میباشد. به همین دلیل چاقی به عنوان اپیدمی قرن 21 شناخته شده است. عوامل ژنتیکی و وراثتی بر چاقی اثر گذارند اما در زمان فعلی و با توجه به شرایط زندگی صنعتی مردم، به نظر میرسد عوامل محیطی تأثیر قابل توجهی بر چاقی داشته باشد (16).
امروزه نتایج تحقیقات نشان میدهد که ورزش دارای اثرات مثبت بسیاری بر زیر مجموعههای سلامتی از جمله سلامت قلب و عروق، حفظ وزن مطلوب بدن، حفظ تودهٔ عضلانی، کاهش چربی بدن میباشد. همچنین آمارهای مختلف بیانگر آن است که یکی از دلایل افزایش بافت چربی در بدن عدم فعالیت بدنی است. به همین دلیل یکی از موضوعاتی که امروزه مورد توجه بسیاری از مردم و پژوهشگران واقع شده است، مسئله اضافه وزن میباشد. (30)
انجام فعالیت بدنی منظم وداشتن سبک زندگی فعالدر تمامی دوران زندگی حائز اهمیت است. اما مطالعات گذشته نشان میدهند که سالهای کودکی و نوجوانی، دوران طلایی برای ساختن قامت و اسکلت بدن و تولید و توسعه دستگاههای زیستی و تنظیمگر بدن است. کنیچن و همکاران (2003) اهمیت فعالیتهای بدنی در مدرسه (بهویژه فعالیتهای فوق برنامه) را در پرورش افراد جوان بسیار حائز اهمیت میدانند. برای جوامع انسانی به اثبات رسیده است که سازگاری بهتر با محیط، نیاز به تعادل آمادگی جسمانی و ترکیب بدنی در فرد دارد و چنانچه افراد از نظر وضعیت جسمانی و ترکیب بدنی، شرایط مساعدی نداشته باشند، معمولاً گوشه گیر، بدبین و منزوی میشوند و به عبارتی از تعادل روانی مناسبی برخوردار نخواهند بود (79). به همین سبب، تندرستی جسمی، ذهنی، اجتماعی و روحیو در نهایت کیفیت زندگی آنها دچار اختلال میشود.
1-2. بیان مسئله
از نظر سازمان جهانی بهداشت[1]، تندرستی صرفاً نداشتن بیماری و ضعف نیست؛ بلکه منظور از آن، سلامتی کامل جسمی، ذهنی و اجتماعی و روحی است (26) بخش عمدهای از فعالیت مراکز علمی و آزمایشگاهی در جهان صرف تلاش در جهت بهبود وضعیت تندرستی انسان و محیط زندگی او میگردد. بیتحرکی و افزایش وزن اثرات منفی بسیاری دارد که از آن جمله میتوان به کاهش توانایی قلبی- عروقی، کاهش ظرفیت ریهها، ترکیببدنی نامناسب، دیابت، فشار خون بالا، پوکی استخوان اشاره کرد (44).
نتایج مطالعات مختلف نشان میدهند افرادی که دارای اضافه وزن هستند، با استفاده از برنامهٔ تمرینی مناسب و رژیم غذایی متعادل در طولانی مدت نسبت به افرادی که تنها از رژیمهای غذایی برای کاهش وزن استفاده میکنند، موفقتر هستند (16). ورزشهای هوازی که بهطور منظم اجرا میشوند، نظیر پیادهروی، جاکینگ (نرم دویدن)، دوچرخهسواری و شنا، اثر مثبتی بر روی پروفایلهای لپیدی و لیپوپروتئینی دارند، ولی ورزشهای غیر هوازی به این اندازه اثر گذار نیستند (20). اگرچه امروزه بسیاری از مردم از سودمندی فعالیت ورزشی در کسب تندرستی آگاه هستند، اما متأسفانه سطح فعالیت ورزشی کاهش یافته و بهطور عمده مردم به سمت بیتحرکی پیش میروند (85).
تمرینات هوازی به عنوان عاملی بسیار مهم که میتواند سلامت عمومی افراد و در نتیجه سلامت عمومی جامعه را تحت تأثیر قرار دهد، میبایستمورد توجه قرار گیرد. تمرینات هوازی منتهی به آمادگی جسمانی در افراد خواهد شد که هدف بخشی از آن، وابسته کردن نوجوانان به ورزش برای تندرستیاست. ورزش منظم و مداومهمچنین آمادگی جسمانی، کلیدی طلایی برای رسیدن به این منظور هستند. توانهوازی[2] یا آمادگی قلبیتنفسی یکی از مهمترین عوامل آمادگی جسمانی بشمار میرود که با بهرهگیری از قابلیتهای دستگاههای قلبیتنفسی علاوه بر فراهم آوردن نشاط و سلامتی عمومی، فرد را برای انجام فعالیتهای استقامتی با شدتهای متفاوت آماده مینماید. توانهوازی بیشینه به عنوان شاخص آمادگی قلبیعروقی مورد توجه بیشتر فیزیولوژیستها قرار گرفته است. شواهد علمی نشان میدهد که فعالیتهای منظم جسمانی اثرات مفیدی بر دستگاه حمل اکسیژن میگذارد که آمادگی روانی مطلوبی را در پی خواهدداشت (49).
بدون شک ضرورت و اهمیت توان هوازی از عوامل مهم و مؤثر در بسیاری از مهارتهای ورزشی و حتی انجام فعالیتهای روزمره میباشد، بطوری که بسیار از موفقیت ورزشکاران در عرصه رقابتهای ورزشی مرهون آمادگی هوازی آنان است (21).
تمرینهای ورزشی اصولاً موجب افزایش توانایی حرکتی انسان میشود اما طرحریزی و اجرای برنامه تمرینی اصولی و مناسب یک اصل مهم میباشد. تحقیقات فراوانی در مورد شدت و شیوه مناسب تمرین برای افزایش توان هوازی انجام شده که از آن جمله میتوان به استفاده از دو نوع تمرین تناوبی و تداومی اشاره نمود (49).
همچنین یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار در انتخاب برنامه ورزشی نقش یک روش تمرینی در کاهش چربی و افزایش توده بدونچربی است. بسیاری از مطالعات نشان میدهد که در طی تمرینات با شدت کم یا متوسط میزان بیشتری از چربی به عنوان ماده سوختی مورد استفاده قرار میگیرد و همراه با افزایش شدت استفاده بدن از چربی به عنوان سوخت کاهش یافته و از کربوهیدرات استفاده بیشتری خواهد شد (53) که این مسئله موجب شده که بسیاری از مربیان پیشنهاد دهند که تمریناتی که با هدف کاهش درصد چربی بدن انجام میگیرد تنها در شدت پایین یا متوسط یعنی همان تمرینات تداومی صورت گیرد. تعیین شیوههای تمرینی که قادر به افزایش بیشتر توان هوازی باشد از موضوعات مهمی است که تحقیق و بررسی آن راهکارهای کاربردی مناسبی را در اختیار مربیان، ورزشکاران و افراد شرکت کننده در برنامههای تندرستی قرار خواهد داد (37).
جهت آگاهی از میزان توان هوازی، حداکثر اکسیژن مصرفی (vo2max) مورد ارزیابی قرار میگیرد. برای برآورد (vo2max) آزمونهای آزمایشگاهی ومیدانی متعددی طراحی شده است. آزمون یک مایل پیاده روی (راکپورت) یا پله کوئین و 20 متر رفت برگشت (شاتل ران) از جمله آزمونهای میدانی در بر آورد vo2max میباشد.، این آزمونها با توجه به شرایط و امکانات موجود متفاوت میباشد و مربیان همواره در صدد انتخاب مناسبترین آزمونها میباشد که در صورت وجود شرایط وامکانات مناسب در مدارس نیز میتوانند مورد استفاده قرار گیرد (21).
در اکثر گزارشات از فقدان فعالیت بدنی به عنوان یک عامل خطرآفرین نام برده شده است. چرا که چربی به عنوان وزن مرده محسوب میشود؛ یعنی مقاومت در برابر حرکت را زیاد میکند. درصد چربی بالا در بدن عامل مهمی در فقدان آمادگی و تندرستی افراد میباشد. کم تحرکی و بی توجهی به یک برنامهٔ غذایی متعادل میتواند روی عملکرد عمومی بدن و برخی از دستگاههای حیاتی اثرگذار باشد. کم تحرکی و عدم تعادل در کالری مصرفی روزانه سبب برهم خوردن ساختار بدنی میشود. هریک از متغیرهایی که معرف و نشانه ترکیب بدنی هستند دارای یک دامنهٔ طبیعی میباشند که پایینتر یا فراتر از این دامنه میتواند روی سلامت افراد تأثیرگذار باشد (24).
هدف مطالعات ترکیب بدنی، تعیین وزن چربی و وزن بدون چربی بدن میباشد. نتایج تحقیقات انجام شده نشان میدهد که بالا بودن درصد چربی نسبت به کل وزن بدن با بروز برخی ازبیماریها در ارتباط بوده و درصد چربی بدن انسان از جمله موضوعاتی است که همواره در خصوص آن اجماع کلی در بین دانشمندان وجود نداشته است اما مطالعات انجام شده نشان میدهند که بهصورت کلی درصد چربی بدن مردان و زنان را میتوان بهطور تقریبی از طریق فرمول BMI محاسبه کرد که دارای دامنه مشخصی برای گروههای مختلف سنی است که نباید از حد مجاز آن تجاوزکند (5).
اضافه وزن و چاقی در دوران کودکی بر سلامت فیزیکی و روانی تأثیر نامطلوب دارد و منجر به افزایش خطر بروز بیماریهای مزمن میشود (3). اضافه وزن در دوران کودکی یک عامل پیشبین در چاقی دوران بزرگسالی محسوب میشود. تحقیقاتی که روی آثار نامطلوب اضافه وزن انجام شده است، مردان و زنان را بر آن داشته که به فعالیتهای بدنی بپردازند. یک برنامه تمرین بدنی شامل دویدن آرام، راهپیمایی آرام و دویدن با شدت متوسط[3] میتوانند باعث ایجاد تغییراتی در ترکیببدن شود، که این تغییرات بر حداکثر اکسیژن مصرفی هم اثر گذار خواهد بود. در میان انواع مختلف فعالیتبدنی، بسیاری از محققان پیادهروی را فعالیتبدنی مناسب برای کاهش وزن معرفی کردهاند و به اهمیت این ورزش بر پیشرفت سلامت افراد پرداختهاند؛ چرا که پیادهروی ورزشی سالم، در دسترس و مورد توجه و علاقه عموم است (82).
متخصصان چنین بیان میکنند که چربی اضافی سبب ضعف درکارایی سیستمهای بدن میشود و باری اضافی برای پمپاژ خون بیشتر به رگهای متعدد وارد میکند. تناسب اندام نشانگر سلامتی در تمام سنین است که از طریق فعالیتهای بدنی به دست میآید. تمرین هوازی بنا بر نظر بسیاری از دانشمندان علوم ورزشی، فعالیت بدنی مناسبی است که در حفظ و بهبود سلامت جسمانی و روانی حاد جامعه اثرگذار است که از نظر جسمانی به رشد استخوانها، افزایش ظرفیت ششها، تقویت گردش خون، کنترل وزن، افزایش توانایی عضلات و تقویت دستگاه عصبی کودکان کمک میکند (78).
با توجه به اینکه برآورد حداکثر اکسیژن مصرفی vo2max هر فرد نشان دهنده میزان آمادگی هوازی وی میباشد همچنین با توجه به وضعیت آمادگی جسمانی دانش آموزان، مخصوصاً توان هوازی آنان که از جمله موارد مهم مورد توجه معلمین ورزش میباشد و همواره سعی برآن است تا با ارائه برنامه مفید، توان هوازی دانش آموزان را افزایش دهند، لذا جهت آگاهی بیشتر از وضعیت دانش آموزان و ارائه برنامههای تمرینی و ارزیابی اثرات برنامه از تست راکپورت جهت بر آورد vo2max استفاده شد (71).
با توجه به مطالب مذکور محقق بر آن است تابه بررسی تأثیرات تمرینات هوازی که به منظور جلوگیری از اضافه وزن و ایجاد ترکیب بدنی مناسب در دانش آموزان پسر 12 ساله دارای اضافه وزناست، بپردازد و در صدد پاسخگویی به سؤالات زیرباشد.
آیا افزایش در توانهوازی بعد از 8 هفته تمرینات هوازی با شدت متوسط ایجاد میشود؟
[1]. World Health Organization (WHO)
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.