پایان نامه آسیب شناسی رفتارهای خشونت آمیز جمعی جوانان در مراسم ورزشی، با تأکید بر مسابقات فوتبال بین تیمهای سرشناس و بازیهای حساس
چكيده
مبنای مقاله حاضر پژوهشی بنیادی است که هدف اصلی آن، آسیب شناسی رفتارهای خشونت آمیز جمعی جوانان در مراسم ورزشی، با تأکید بر مسابقات فوتبال بین تیمهای سرشناس و بازیهای حساس بوده است.
درعین حال، چارچوب نظری و فرضیات تحقیق بگونه ای طراحی شد که منجر به داده های کاربردی برای مسئولان و سیاست گزاران ناجا و مقامات ذیربط کشوری گردد.
جامعه آماري انتخاب شده كه از اين جامعه، با استفاده از روش نمونه گيري طبقه اي نسبي نمونه اي انتخاب شدند.
داده ها با اجرای پرسشنامه محقق-ساخته شامل 45 سوال بسته و باز و نیز، از طریق ثبت و ضبط مشاهدات و شنیده های پرسشگران آموزش دیده حاضر دربین تماشاگران و تحلیل محتوای آنچه که طرفداران تیمها ابراز و اظهار می کردند، جمع آوری شد.
تمامی فرضیه های پژوهش تایید شد و عوامل اصلی تاثیرگذار روی رفتارهای خشونت آمیز جوانان به تفکیک عوامل فردی، خانوادگی، اجتماعی،روانی و محرکهای بیرونی یا محیطی شناسایی گردید و سهم هریک از این عوامل تعیین شد. فشرده نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر تبیین خشونت جوانان حاضر در ورزشگاه برای تماشای فوتبال بطور خلاصه به شرح زیر است:
عواملی مانند سکونت در مناطق محروم و فاقد امکانات تفریحی و ورزشی، غربتی بودن در شهری مانند وراوي، بیکاری و کمی درآمد، پایگاه نازل اقتصادی/اجتماعی، موجب احساس بی هویتی و ناکامی در جوانان می شود.
مقدمه
هدف اين مطالعه بررسي علل و عوامل خشونت و پرخاشگري تماشاگران ورزش در ورزشگاهها و راهكارهائي جهت كاهش اين معضل اجتماعي است تا با تحليل كاركرد اجزاي تشكيل دهندهي ساختار رفتار تماشاگران ، مشخص شود اختلال در كدام يك از آنها سبب بروز ”سوءكاركرد“ ميگردد.
گسترش روزافزون ورزش سبب شده است كه مرزهاي جغرافيايي، نژادي، قومي، سياسي و عقيدتي را در نوردد. تحليلگران اجتماعي و فرهنگي در دهههاي اخير به پژوهش دربارهي انواع آداب، مناسك، ارزشها و الگوهاي اجتماعي رايج در ورزش مبادرت ورزيدهاند. از جمله مسائل مهمي كه به ويژه در دو دههي اخير مورد توجه انديشمندان اجتماعي و جامعه شناسان قرار گرفته، بررسي و تبيين رويدادها و حوادث خشونت بار مربوط به مسابقات ورزشي است. ”خشونت ورزشي“ چيست و چه عاملهايي در بروز آن مؤثر هستند ؟ پرخاشگري به رفتار و عملكردي گفته مي شود كه از روي نيت و قصد قبلي همراه با يك رفتار به منظور آزردن جسمي و روحي انجام گيرد. بايد توجه داشت كه نيت و هدف آزردن مهم است اگر در پياده رو شخصي با سرعت در حال راه رفتن باشد و در اين بين ، به فرد ديگري برخورد كند ، چون نيت آسيب رساندن را نداشته ، پرخاشگر نيست . اما اگر به قصد آسيب رساندن به فرد تنه بزند ، پرخاشگر است . از طرف ديگر اگر شخصي در حين سوار شدن در مترو بخواهد عمدا پاي فرد ديگري را لگد بزند اما موفق نشود چون عملي صورت نگرفته ، پرخاشگر بحساب نمي آيد.در ورزش نيز اينگونه اتفاقات زياد روي مي دهد.(رحمتی ،1380)
بسياري از انديشمندان با استفاده از چارچوبهاي نظري متفاوت براي پاسخ دادن به اين پرسش تلاشكردهاند. تحقيق حاضر به كاوش نمونهاي از معضل هاي اجتماعي حايز اهميّت در ورزش ، يعني خشونت و پرخاشگري تاكيد دارد. در اين پژوهش، رفتارهاي پرخاشجويانه و بعضاً خشونتآميز تماشاگران مسابقات ورزشي ، مورد مطالعهي جامعهشناسانه قرار گرفتهاند.متغيّرهاي اهميّت و حساسيت نتيجه بازي از نظر كسب امتياز و تعيين جايگاه تيمهاي مورد علاقه در ردهبندي مسابقات قهرماني،حركات خشونتآميز و پرخاشجويانه بازيكنان در هنگام بازي و كيفيت داوري، عمدتاً بر بروز پرخاشگري كلامي طرفداران فوتبال تأثير ميگذارند. متغيّرهاي سن، ميزان كنترل و نظارت خانواده، پايگاه اقتصادي و اجتماعي تأثير منفي برگرايش طرفداران تيمهاي ورزشي مورد مطالعه به انجام رفتارهاي پرخاشجويانه و خشونتآميز دارند. متغيّرهاي سابقهي دعوا و نزاع، سابقهي تنش و ناكامي در فعاليّتهاي تحصيلي و آموزشي، مصرف سيگار، سابقهي تنش در محيط خانواده، سابقهي رفتار مجرمانه، داشتن دوستان و همسالان داراي سابقه جنايي، ارتباط با خويشاوندان داراي سابقهي جنايي، عزيمت جمعي و گروهي به ورزشگاه و ناسازگاري انتظارات ورزشي و راههاي تحقق آنها، داراي تأثير مستقيمي برگرايش به ارتكاب رفتارهاي پرخاشجويانه و خشونتآميز ورزشي طرفداران تيمهاي ورزشي دارند. فعاليت هاي آموزشي از طرف خانواده ، آموزش و پرورش ، رسانه ها و مطبوعات مي تواند موجب كاهش فرايندپرخاشگري در ميادين ورزشي و ورزشگاهها شود.ارائه خدمات رفاهي و تفريحي در ورزشگاهها و فراهم آوردن امكانات لازم در اين مكانها ، شناسائي افراد خاطي و داراي سابقه دعوا و خرابكاري از طرف نيروي انتظامي و حتي المقدور جلوگيري از ورود اين افراد به ورزشگاهها و سالنهاي ورزشي ، بالا بردن اطلاعات فني ، روانشناسي و مديريتي داوران مي تواند در كاهش رفتارهاي پرخاشگرايانه تماشاگران تاثير بسزائي داشته باشد.
ورزش و تربيت بدني يك نهاد اجتماعي است كه مي تواند موجب تعالي جسم و روح شود . ورزشكاران الگوهاي رفتاري مهمي براي نوجوانان و جوانان هستند. ورزشگاهها مكانهائي مقدس و داراي احترام هستند چون در اين محيط است كه روح و جسم افراد و اخلاقيات در آن مي بايست به حد كمال برسد. نوجوانان و جوانان تحت تاثير شرايط موجود در ورزشگاهها قرار مي گيرند پس سالم سازي محيط ورزشي موجب تاثير مثبت در روحيه و رفتار جوانان و بالعكس ، پرخاشگري و خشونت ، تاثيري منفي بر ابعاد وجودي فرد مي گذارد.(افشار ،1379)
بیان مساله
ورزش و فعاليّتهاي مربوط به آن، زمان و انرژي فراواني از افراد هر جامعه را به خود اختصاص داده و جايگاه مهمي در فرهنگ جوامع پيدا كرده است. رقابتهاي ورزشي، ورزشكاران و تماشاگران را در وضعيتهايي قرار ميدهند كه ممكن است قواعد، هنجارها و تقسيم كار رايج به آساني نقض و به روياروييهاي پرخاشجويانه و خشونتآميز منجر شود. آشكارترين نمونهي رفتار خشونتآميز بين طرفداران رشته هاي مختلف ورزشي، پديدهي موسوم به”اوباشگري“است كه امروزه به شكل نسبتاً سازمان يافتهاي در كشورهايي كه در زمينه ورزش پيشرفت چشمگيري داشته اند ،به ويژه در اروپا رواج دارد. پژوهشگران و نظريهپردازان علوم اجتماعي دلايلي را مطرح و تفسيرهاي متفاوتي در مورد رفتار اوباشگرانه و خشونت تماشاگران مسابقات ارائه داده اند كه گسترهي آن، از دگرگونيهاي كلان اجتماعي تا عاملهاي خُرد را دربر ميگيرد. با گسترش تدريجي فرهنگ طرفداري و تماشاگري در ورزش، همچنين مسايل پرخاشگرانه آن نظر محققان و پژوهشگران را در سالهاي اخير به خود معطوف داشته است.
برخي از جامعه شناسان پرخاشگري را واكنشي غريزي به ناكامي و رقابت براي دستيابي به منابع ميدانند، كه عمدتاً از طريق برخورد بدني تجلي مييابد.”اريش فروم“ همهي اعمالي را كه سبب آسيب رساندن به شخص، شيي يا جانور ديگر ميشود يا با چنين قصدي صورت گيرد پرخاشگري مينامد”اسميت“ و ”بوند“پرخاشگري را هر نوع رفتاري تعريف ميكنند كه به ديگري آسيب وارد ميسازد . ارونسون خشم و پرخاشگري را عملي ميداند كه هدفش اعمال صدمه، آسيب و رنج است . در تعريفي ديگر از پرخاشگري چنين آمده است:” هر نوع رفتاري كه معطوف به آسيب رساندن يا اعمال صدمه به فرد ديگر است و عليرغم ميل وي صورت ميگيرد.
براساس نظر بارون ، پرخاشگري كنشي است كه شامل هر دو شكلِ آسيبرساني بدني و رواني است، جنبه تعمدي دارد، امري تصادفي به شمار نميآيد، تنها شامل افراد انساني ميگردد، و در آن آسيبرساني به اشياء مورد نظر نيست. ”بركويتز“نيز با تعريف پرخاشگري به عنوان آسيب رساندن عمدي به ديگري، ميافزايد اين آسيب ممكن است رواني يا فيزيكي باشد. خشونت معمولاً براساس شدت آسيب از پرخاشگري متمايز ميشود و كنشي است كه عامل آن به عمد تلاش براي آسيبرساني فيزيكي به ديگري مينمايد .
كاكلي“ در تعريفي نسبتاً جامع از پرخاشگري آن را چنين تعريف ميكند: ”پرخاشگري ناظر به رفتاري است كه با نيت تخريب اموال يا صدمه زدن به شخص ديگر انجام ميشود و متضمن بي توجهي محض به سلامت ديگران و احتمالاً خود است؛ پيامدهاي پرخاشگري ممكن است فيزيكي يا روان شناسانه باشد. وي آنگاه در تعريف خشونت و تمايز آن از پرخاشگري به كنش فيزيكي اشاره ميكند: ”خشونت، كنشي فيزيكي است كه با بي توجهي كامل به سلامت خود و ديگران، يا به منظور آسيب رساندن به شخص ديگر يا تخريب داراييها انجام ميشود.
بنابراين، ميتوان خشونت و پرخاشگري را از نظر مفهومي به عنوان كنش و عملي در نظر گرفت كه از روي اراده و آگاهي، به منظور آسيبرساني فيزيكي يا روحي– رواني به ديگري انجام ميپذيرد. افزون براين، در تعريف پرخاشگري و خشونت، به عامل بيتوجهي به پيامدهاي عمل كه منجر به آسيب ديدگي ديگران يا خود ميشود نيز تاكيد ميشود. بنابراين، خشونت با رفتار، كنش و كاربرد نيروي فيزيكي آسيبزا مشخص ميگردد. همچنين، خشونت را ميتوان به مثابه تجلي افراطي و شديد خشم و عصبانيت به شكل احساسي يا كلامي در نظر گرفت.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.