پایان نامه احادیث مهدویت در صحاح سته
فهرست محتوا
چکیده:
مساله مهدویت درمذهب شیعه؛ آن گونه که جزو مباحث امامت است، مربوط به حوزه اعتقادات واصول دین میباشد.
در کتب اهل سنت (صحاح سته) احادیث فراوانی درمورد مساله مهدویت نقل شده، در صحیحین «بخاری ومسلم» احادیث عامی نقل شده وآن هم با اشاره وتلمیح به این موضوع مانند: چگونه خواهید بود اگر عیسی «ع» ظهور کند در حالی که امام شما از خودتان است. ولی در کتب دیگر همچون: ترمذی، ابوداوود، نسائی وابن ماجه احادیث بیشترودقیق تری در این زمینه نقل شده مانند: «اسمه اسمی وکنیته کنیتی» همنام وهم کنیه پیامبر بودن، صفات ظاهری مانند: «اجلی الجبهه واقنی الانف» موی سر وبینی آن حضرت که مانند پیامبر «ص» واینکه فرزند فاطمه «س» است «المهدی حق وهو من ولد فاطمه» و…
در صحاح سته همچنین، احادیث دیگری ازقبیل: خروج سفیانی، خسف دربیداء، خروج پرچمهای سیاه از طرف خراسان، هنگام خروج مهدی «ع» فقروتنگدستی بر چیده می شودوحکومت اوهفت سال یا نه سال میماند، فتح کاخ سفید «واقعه آرماگدون» و… وجود دارد که به صورتی به موضوع مهدویت ارتباط دارد.
که طبق نظر علمای اهل سنت، همانند: ابن تیمیه، البانی، بن باز، و همچنین مرکز پاسخ به سؤالات وهابیت در عربستان و…؛ احادیث روایت شده درمورد مهدی «ع» که آخرالزمان ظهور وزمین راپراز عدل وداد میکند را صحیح الاسناد دانستند، زیرا از بزرگان صحابه همچون ابوهریره، ابن عباس، ابن عمر، جابرو… نقل شدند.
علمای اهل سنت در این زمینه نه فقط در نقل حدیث وکتابت آنها اهتمام داشتند بلکه حتی کسانی از آنها دراین زمینه کتاب نیز نوشتند، مانند العرف الوردی از سیوطی، عقدالدرر از مقدسی شافعی،، ابراز الوهم از غماری و… واگر کسانی از اهل سنت در مساله مهدویت تردید کردند بخاطر مقاصد سیاسی بوده مانند ابن خلدون که ایشان زمانی که در حکومت حفصیه تونس کار میکرد وشیعه مذهب بودند، سخت از موضوع مهدویت دفاع میکرد ولی هنگامی که وارد مصر شد و، وارد دربارممالیک شد، موضع مخالفی اتخاذ کرد واز موضوع مهدویت انتقاد کرد زیرا موضع آنها سنی بود وکسانی که بعداز اوظهور کردند دنبال رواو بوده و کورکورانه ازوی پیروی کردند. مانند احمد امین، فرید وجدی و…
فهرست مطالب
- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………1
- بخش اول: کلیات
- 1- طرح تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………..6
- 2- توضیحی پیرامون صحیحین (بخاری ومسلم)…………………………………………………………………………….11
- 3- اعتقادبه منجی درادیان دیگر………………………………………………………………………………………………….15
- 4- مهدویت درقرآن …………………………………………………………………………………………………………………19
- 5- آشنایی با جوامع حدیثی اهل سنت ………………………………………………………………………………………..24
- 6- آشنایی با مهمترین راویان احادیث مهدویت…………………………………………………………………………….31
- بخش دوم: احادیث عام مهدویت درصحاح
- 1- حدیث دوازده خلیفه……………………………………………………………………………………………………………39
- 2- حدیث ثقلین……………………………………………………………………………………………………………………….44
- 3- حدیث معرفت امام ……………………………………………………………………………………………………………..50
- بخش سوم: احادیث خاص مهدویت در صحاح سته
- عنوان اول: بخشایشگر اموال توسط امام مهدی ع…………………………………………………………………………..53
- عنوان دوم: حسب ونسب امام مهدی «ع»………………………………………………………………………………………55
- عنوان سوم: شمایل وسیمای مهدی …………………………………………………………………………………………….60
- عنوان چهارم: نزول عیسی «ع» وامامت مهدی «ع»……………………………………………………………………………64
- عنوان پنجم:
- الف: محل وعلایم وشرایط ظهور……………………………………………………………………………………………………………………………………….68
- ب: طلوع خورشید از مغرب……………………………………………………………………………………………………..71
- پ: خسف در بیداء …………………………………………………………………………………………………………………72
- ت: پرچمهای سیاه ………………………………………………………………………………………………………………. 76
- ث: خروج سفیانی……………………………………………………………………………………………………………………79
- عنوان ششم: حکومت مهدی «ع» ونزول عیسی «ع» و
- واقعه آرماگدون وفتح کاخ سفید………………………………………………………………………………………………….86
- الف: محل نزول وصفات ظاهری عیسی «ع»………………………………………………………………………………..86
- ب: واقعهٔ آرماگدون (قرقیسیا)………………………………………………………………………………………………..87
- ت: فتح کاخ سفید ………………………………………………………………………………………………………………….89
- عنوان هفتم: ویژگیهای حکومت حضرت مهدی ع…
- الف – رباخواری ………………………………………………………………………………………………………………………91
- ب – تجدید گردین……………………………………………………………………………………………………………………91
- پ- حاکمیت اسلام برجهان ……………………………………………………………………………………………………..91
- ت – عدالت گستری …………………………………………………………………………………………………………………92
- ث- وفور نعمت ورفاه قتصادی……………………………………………………………………………………………………94
- ج – فتوحات امام مهدی «ع» ……………………………………………………………………………………………………..97
- چ- مدت حکومت امام مهدی «ع» ……………………………………………………………………………………………..98
- عنوان هشتم – شبهات مهدویت وپاسخ به آنها……………………………………………………………………………..99
- 1 – شبهه اینکه نام پدرامام مهدی «ع» عبدالله است………………………………………………………………………….99
- 2- شبههٔ اینکه مهدی «ع» ازنسل امام حسن «ع» است………………………………………………………………….102
- 3- بررسی حدیث «لا مهدی ع الا عیسی ع» ……………………………………………………………………………..105
- 4- بررسی تشکیک ابن خلدون دراحادیث مهدویت…………………………………………………………………….107
- ابیاتی از دعبل خزاعی …………………………………………………………………………………………………………….112
- نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………………………..114
مقدمه:
یادگیری علوم دینی بر هرمسلمانی واجب است گرچه یادگیری فقه ومجتهد شدن واجب کفایی است ولی هر مسلمانی باید نسبت به یادگیری اصول دین که عقاید هستند اهتمام لازم را به کار برد.
تا جایی که پیامبر اکرم «ص» برای عبدالله بن عباس دعا نمودند: «اللهم فقهه فی الدین وعلمه التاویل». وهمانگونه که از علامه مجلسی «رحمه الله علیه» منقول است که ایشان در مقدمه کتاب پرارج «بحارالانوار»، مینویسد:
من در جوانی علاقه فراوانی به علومی مختلف همچون؛ نجوم، ریاضیات، طب و… داشتم ولی راه سعادت دنیا وآخرت را در فراگیری علوم دینی، قرآن واحادیث اهل بیت «ع» دانستم لذا در فراگیری آن علوم تلاش زیادی نمودم، که بی شک یکی از ثمرات آن تألیف کتابی پرارج همچون «بحارانوار» و… بوده است. (مجلسی، 1404 ق، ص 2..).
مساله مهدویت درمذهب شیعه؛ از آن حیث که جزو مباحث امامت است، مربوط به حوزه اعتقادات واصول دین میباشد. به همین خاطرعلمای شیعه برای اثبات وتبیین آن مهم، تلاش زیادی کردند درمورد آن مبحث درزمینه تألیف کتب، حدیث وتفسیر قرآن آثار فراوانی به جای گذاشتند.
در کتب حدیثی اهل سنت نیز شاید بتوان گفت مطلب به همان مقدار که نزد شیعه اهمیت دارد، نزد اهل سنت نیز اهمیت شایانی دارد تا جایی که کتابی به نام «معجم احادیث امام المهدی» که توسط جمعی از علما تألیف شده که بالغ بر 400 روایت (متواتر، حسن، صحیح وضعیف) را از کتب حدیثی اهل سنت گردآوری کردند، بهترین دلیل براین مدعاست. «ماتن»
مبحث مهدویت نه تنها نزد مسلمانان یک موضوع پذیرفته شدهای است؛ بلکه حتی در ادیان ابراهیمی دیگر مانند یهودیت ومسیحیت مطالبی در مورد ظهور منجی آخرالزمان نقل شده است. حتی در ادیان هند وبرخی اقوام مانند سرخ پوستان امریکایی و… این اندیشه وجود دارد. «ماتن»
ولی در منابع اسلامی «قرآن وسنت» به صورت ویژه به این بحث پرداخته شده است وآیاتی مانند: ونرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض ونجعلهم ائمه ونجعلهم الوارثین «قصص 5» وآیه: وکتبنا فی الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادی الصالحون «انبیاء 105» و…که برخی دانشمندان اسلامی آنها را درزمینه مهدویت تفسیر نمودند.
در کتب اهل سنت (صحاح سته) احادیث فراوانی درمورد مساله مهدویت نقل شده، اما مشکل اساسی این است که در دو کتاب مهم اهل سنت وآن صحیح بخاری ومسلم که نزد آنها صحیحترین کتابها پس از قرآن هستند، (همان طور که در صفحات آینده مفصلاً در این زمینه بحث خواهیم کرد) احادیث مهدویت بسیار کم رنگ وآن هم؛ با تفسیروشرح آن کتب اشارههایی به این موضوع، شده است.
در صحیحین «بخاری ومسلم» احادیث عامی نقل شده وکه با اشاره وتلمیح به این موضوع مانند: چگونه خواهید بود اگر عیسی «ع» ظهور کند در حالی که امام شما از خودتان است وحدیث دوازده خلیفه ولی در کتب دیگر همچون: ترمذی، ابوداوود، نسائی وابن ماجه احادیث بیشتری در این زمینه نقل شده مانند: «اسمه اسمی وکنیته کنیتی» همنام وهم کنیه پیامبر بودن، صفات ظاهری مانند: «اجلی الجبهه واقنی الانف» موی سر وبینی آن حضرت که مانند پیامبر «ص» واینکه فرزند فاطمه «س» است «المهدی حق وهو من ولد فاطمه» و یحکم سبع او تسع «حکومت او هفت سال یا نه سال میماند.» و…
که طبق نظر علمای بزرگ اهل سنت، مانند: ابن تیمیه، البانی، بن باز، مرکز پاسخ به سؤالات وهابیت در عربستان و…؛ احادیث روایت شده درمورد مهدی «ع» که آخرالزمان ظهور وزمین راپراز عدل وداد میکند صحیح الاسناد هستند واز بزرگان صحابه همچون ابوهریره، ابن عباس، ابن عمر، جابرو… نقل شدند.
علمای اهل سنت در این زمینه نه فقط در نقل حدیث وکتابت آنها اهتمام داشتند بلکه حتی کسانی از آنها دراین زمینه کتاب نیز نوشتند، مانند العرف الوردی از سیوطی، عقدالدرر از مقدسی شافعی،، ابراز الوهم از غماری و… واگر کسانی از اهل سنت در مساله مهدویت تردید کردند بخاطر مقاصد سیاسی بوده مانند ابن خلدون که ایشان زمانی که در حکومت حفصیه تونس کار میکرد وشیعه مذهب بودند، سخت از موضوع مهدویت دفاع میکرد ولی هنگامی که وارد مصر شد و، وارد دربارممالیک شد، موضع مخالفی اتخاذ کرد واز موضوع مهدویت انتقاد کرد زیرا موضع آنها سنی بود وکسانی که بعداز اوظهور کردند دنبال رواو بوده و کورکورانه ازوی پیروی کردند. مانند احمد امین، فرید وجدی و…«ماتن»
درگردآوری این تحقیق «پایان نامه» با چند مشکل مواجه شدم اولاً: زمان عطای این موضوع به بنده، نام پژوهش «احادیث مهدویت» در صحیح بخاری ومسلم بوده است، که بنده با مطالعه اندکی که از قبل داشتم انجام این تحقیق را غیر ممکن دانستم، وآن بخاطر احادیث بسیار اندک وعامی که در این دوکتاب وجود دارد بنابراین با استاد دکترآیت الله محسن حیدری تماس گرفتم وبا ایشان مشورت کردم وفرمودند اگرموضوع را به صحاح سته گسترده دهید بهتر خواهد بود، سپس موضوع را با آقای موسوی مسوول امور پایان نامهها در میان گذاشتم ایشان گفتند که با آقای دکتر خسرو پناه صحبت کنید، بنده هم با استاد خسرو پناه تماس گرفتم، گفتند نظر آقای حیدری وآن «احادیث مهدویت در صحاح سته» را تائیدکردند وگفتند خوب است، خلاصه دانشگاه (آقای موسوی) موافقت کردندو موضوع این چنین شد.
مشکل دوم که با آن مواجه شدم، عدم دستیابی به استاد راهنما بود، کهترم چهارم پایان نامه این گونه سپری شد، در این زمینه یا شخص بنده اساتیدی را میخواستم که ظرفیت آنها به حدنصاب رسیده بود یا برخی نمیپذیرفتند ویا دانشگاه انتخاب میکردند ولی بخاطر پرکاری وگرفتاری حاضر به همکاری نمیشدند، وچند اخطاریه بخاطر عدم ارائه به بنده رسید در حالی تاخیردرارائه تحقیق تقصیر بنده نبود «بلکه در نداشتن استاد راهنما»، بالاخره ترم پنجم؛ با پیشنهاد دانشگاه آقای دکتر ایزدی حاضر به همکاری شدند. این تحقیق را با استفاده از منابع متنوع؛ از کتابهای منبع دسته اول وآن صحیح بخاری، مسلم، ابو داوود، ترمذی، نسایی، ابن ماجه … گردآوردم در صورتی که بنده صحیح بخاری را برای اطمینان چند بار برگ برگ وحدیث به حدیث گشتم وهمچنین صحیح مسلم، از معجم احادیث الامام المهدی استفاده کردم وبرای اطمینان سپس به خود کتب صحاح مراجعه کردم تا جایی که حتی از آن صفحات تصویربرداری کردم ونزد خود نگه داشتم.
مشکل سوم: عدم دسترسی به کتابخانه تخصصی وغنی واستاد راهنما بود به شکلی که بنده ساکن شادگان هستم وبرای دسترسی به کتابخانه واستاد راهنما ناچار میشدم به اهواز مسافرت کنم تا از کتابخانه دارالتحقیق استفاده کنم وهمین کار راکردم وچندبارمراجعه کردم واز مهمترین کتب اهل سنت ومهدویت استفاده نمودم، که در اینجا لازم می دانم که ازکارکنان محترم آن مجموعه، تشکروقدردانی نمایم.
بخش اول: کلیّات
1-طرح تحقیق:
1-1 واژگان کلیدی: حدیث، پیامبراکرم «ص»، اهل سنت، مهدویت «ع»، منجی، آخرالزمان،، دجال، سفیانی
2-1 تبیین مساله:
در کتب معتبر حدیثی اهل سنت (صحاح سته)، احادیث معتبری در زمینه، موضوع مهدویت روایتهایی وارد شده است که از بزرگان صحابه نقل شده وبه حد تواتر نیز رسیدهاند که برخی علما آن اخبار را مستفیض وبرخی قائلاند که متواتر معنوی هستند، وآن هم به دلیل این که از بزرگان صحابه نقل شدهاند.
3-1 پرسشهای تحقیق:
پرسش اصلی: آیادر صحاح سته اهل سنت، احادیث معتبری در مورد امام مهدی (ع) روایت شده است؟
پرسشهای فرعی:
در صحاح سته اهل سنت آیا احادیثی خاص در باره امام زمان عج روایت شده است؟
آن احادیث کدامند ودر زمینه چه موضوعاتی وارد شدهاند؟
درمورد اوصاف امام مهدی، نسب و… چه احادیثی روایت شده است؟
چند روایت در زمینهٔ مهدویت در کتب اهل سنت نقل شده، وآیا این روایات در حد تواتر هستند؟
آیا میان احادیثی که شیعه واهل سنت در باره مهدی ع نقل کردهاند تعارضی وجود دارد؟
چه شبهاتی درمورد احادیث مهدویت نزد اهل سنت وجود دارد وپاسخ به آنها چیست؟
آیا در بین علمای اهل سنت کسانی هستند که در مساله مهدویت تشکیک کردهاند؟
در مورد علایم وشرایط ظهور امام زمان ع چه احادیثی نقل شده است؟
درمورد حضرت عیسی ع وامام زمان ع چه احادیثی نقل شده است؟
آیا روایات تطبیقی درمورد مهدویت میان اهل سنت وشیعه وجود دارد؟
4-1 فرضیه تحقیق: در کتب معتبر اهل سنت «صحاح سته»، احادیث معتبری در زمینه مهدویت روایت شده است.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.