پایان نامه اصول و ضوابط حاکم بر تعیین سن مسئولیت کیفری اطفال در حقوق ایران و اسناد بین المللی
فهرست مطالب
- چکیده………………………………………………………………………………………………………………………..1
- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………… 2
- الف ) طرح مسئله و موضوع اصلی پژوهش………………………………………………………………… 2
- ب ) اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 3
- ج ) طرح سؤالات تحقیق 3
- د ) فرضیات پژوهش………………………………………………………………………………………………. 4
- ه ) روش تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………….4
- و ) سوابق تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………….5-4
- ز) ساماندهی مطالب ……………………………………………………………………………………………………………….6
- فصل اول
- ارتباط سن بامسئولیت کیفری وتحولات ناظر برشرط سنی برای این نوع مسئولیت درحقوق ایران…………………………………………… 7
- مبحث اول: نگاهی به مبانی مسئولیت کیفری…………………………………………………………… 8
- گفتار اول: مفهوم لغوی و اصطلاحی مسئولیت 8
- الف ) مفهوم لغوی 8
- ب ) مسئولیت در اصطلاح حقوق و اخلاق 9-8
- گفتار دوم: انواع مسئولیت حقوقی 10
- الف ) مسئولیت مدنی ……………………………………………………………………………………………………………..10
- ب ) مسئولیت کیفری ………………………………………………………………………………………………..12-11-10
- ج ) مسئولیت اداری 13
- گفتار سوم: پیش شرطهای مسئولیت کیفری 14
- الف ) تمییز یا قدرت درک اوامر و نواهی قانون گذار 14
- ب ) اختیار یا قدرت بر ادای تکلیف قانونی ………………………………………………………………………….15-16
- مبحث دوم: ارتباط سن با مسئولیت کیفری 17
- گفتار اول: مفهوم طفولیت و خصایص جسمانی و روانی اطفال………………………………….. 17
- الف ) مفهوم طفل و طفولیت ………………………………………………………………………………….17-18-19-20
- ب ) خصایص جسمانی و روانی اطفال 21
- 1) عدم رشد قوای جسمی و ذهنی …………………………………………………………………………………21-22-23
- 2) تلقین پذیری و انعطاف پذیری نسبی 24
- 3) آسیب پذیری ………………………………………………………………………………………………………………..25-26
- 4) قابلیت بیشتر برای درمان و اصلاح رفتار …………………………………………………………………………..27-28
- گفتار دوم: اهمیت و چگونگی شکل گیری قدرت تمییز در اطفال……………………………………..29
- الف) تدریجی بودن پیدایش قدرت تمییز ………………………………………………………………………………29-30
- ب) متفاوت بودن اطفال از حیث سن پیدایش قدرت تمییز ……………………………………………………..31-32
- ج) مفهوم طفل ممیز و طفل غیر ممیز در قانون……………………………………………………………………..33-34
- گفتار سوم: اهمیت و چگونگی رشد قدرت کنترل اراده در اطفال 35
- الف ) یافتههای علمی در خصوص تأثیر عوامل زیستی بر قدرت کنترل اراده در اطفال …………….35-47
- ب) واقعیت تلقین پذیری اطفال وضعف آنهادربرابرتاثیرعوامل زیستی، روانی واجتماعی …………… 48-52
- مبحث سوم: مفهوم حقوقی تعیین سن خاص برای مسئولیت کیفری وتاریخچه آن درحقوق ایران 53
- گفتار اول: پیشینه موضوع در حقوق اسلامی 53
- الف ) سن بلوغ و مسئولیت کیفری اطفال از دیدگاه فقهای امامیه………………………………………….. 53-56
- ب) سن بلوغ و مسئولیت کیفری اطفال در نظر سایر فرق اسلامی …………………………………………..56-57
- گفتاردوم: سن حداقل قانونی به عنوان سن مصونیت اطفال ازهرگونه تعقیب کیفری درحقوق موضوعه 58
- الف ) ضرورت تعیین سن حداقل به موجب قانون 58
- ب ) مطلق بودن یا نسبی بودن فرض عدم مسئولیت اطفال در سن پایینتر از سن حداقل قانونی….59-60
- ج ) تاریخچه تعیین سن حداقل در حقوق ایران 61
- 1) قانون مجازات عمومی مصوب 1304……………………………………………………………………… 62
- 2) قانون تشکیل دادگاه اطفال بزهکار 63
- 3) تعیین سن بلوغ شرعی در قوانین بعد از انقلاب و امکان تأدیب نابالغ 64
- د ) موضع کنونی حقوق ایران در هالهای از ابهام………………………………………………………………….64-65
- 1) سکوت در مورد اطفال کمتر از دوازده سال شمسی نسبت به کیفیت اقدامات تامینی و تربیتی 66
- 2) تحلیل مفهوم سکوت مقنن در پرتو سایر مقررات موجود 66
- گفتار سوم: سن کبر یا مسئولیت کیفری کامل ………………………………………………………….. 68
- الف) ضرورت تعیین سن کبربرای برخورداری اطفال ازنظام خاص دادرسی صغاروحمایتهای خاص آن. 68
- ب ) تاریخچه تعیین سن کبر در حقوق ایران 70
- 1) پیش از انقلاب اسلامی 71
- 2) از انقلاب تا تصویب قانون فعلی مجازات اسلامی (1392) 72
- 3) سن کبر در جرائم تعزیری به موجب مقررات قانون فعلی مجازات اسلامی……………………….72-73
- 4) مفهوم مبهم رشدوکمال عقل درجرایم مستلزم حدوقصاص درقانون فعلی مجازات اسلامی …..73-75
- گفتار چهارم: موضع مقنن ایران در خصوص پیدایش شبهه در سن متهم……………………………..76-77
- فصل دوم: اصول و ضوابط مذکور در اسناد و توصیههای بین المللی در ارتباط با سن مسئولیت کیفری اطفال 78
- مبحث اول: سن حداقل یا سن عدم مداخله……………………………………………………………………. 79
- گفتار اول: کنوانسیون حقوق کودک و قواعد حداقل دادرسی صغار (قواعد پکن)……………. 79-81
- گفتار دوم: عقیده کمیته حقوق کودک 82
- گفتارسوم: توصیه به کشورها مبنی برپرهیز ازپذیرش استثنا برقاعده مصونیت اطفال کمترازسن حداقل قانونی 83
- گفتار چهارم: کیفیت مطلوب واکنش غیرقضایی نسبت به قانون شکنی اطفال درسنین مصونیت ازتعقیب ……………………………….. 84-86
- مبحث دوم: سن کبر یاپایان حمایتهای نظام دادرسی صغارازنگاه اسنادوتوصیه های بین المللی………….87
- گفتار اول: کنوانسیون حقوق کودک و قواعد مذکور در توصیه نامههای بین المللی مربوطه ….87-88
- گفتاردوم: عقیده کمیته حقوق کودک ………………………………………………………………………………………….89
- گفتارسوم: توصیه به عدم سلب حمایتهای مخصوص ازصغارهرچندبه گونهٔ استثنایی……….90
- گفتار چهارم: تشویق کشورها به گسترش حمایتها در شرایط خاص به افراد بالاتر ازهجده سال………………………………. 91-92
- مبحث سوم: کیفیت تعیین سن در موارد شبهه 93
- گفتار اول: حق ثبت تولد به عنوان یکی از حقوق بنیادین بشری 93
- الف ) مفاد میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی در خصوص ثبت تولد 94
- ب ) مفاد کنوانسیون حقوق کودک در خصوص ثبت تولد 94
- ج ) ارزش اثباتی اسناد مربوط به ثبت تولد از دیدگاه کمیته حقوق کودک 94
- گفتاردوم: مکلف بودن مرجع قضایی به تحقیق کامل در مورد سن متهم پیش از تصمیم گیری به ضرر وی در فرض عدم ثبت تاریخ ولادت 95
- گفتارسوم: استفاده متهم از منفعت هرگونه شبههٔ باقی مانده پس از تکمیل تحقیقات……. 97
- نتیجهگیری و پیشنهادها
- الف ) نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………….98
- ب) پیشنهادها 100
- منابع و ماخذ……………………………………………………………………………………………………………….101-105
چکیده (شامل خلاصه و اهداف و روشهای اجرا و نتایج بدست آمده):
کودکان بی دفاعترین قشر اجتماعاند به علت عدم بلوغ فکری امکان دریافت، درک و استنتاج منطقی را به نحو کامل دارا نیستند. یکی از موضوعات مهم در عرصه حقوق کودک، تعیین سنی است که فرد با رسیدن به آن در مقابل جرم ارتکابی مسئول دانسته شود. سن مسئولیت کیفری یکی از مهمترین موضوعات مطرح شده در اسناد حقوق کودک و حقوق بشری است. چیزی که اطفال و نوجوانان را از مجرمین بزرگسال جدا مینماید، همین عامل سن است. این مسئله از گذشتههای دور مورد توجه ملل مختلف قرار گرفته و لذا در قانون گذاریهای مختلف سعی بر آن گردیده که با تعیین یک محدوده سنی خاص، میزان مسئولیت اطفال و نوجوانان را در قبال اعمال معارض قانون آنان مشخص نماید. دراین خصوص دو نوع نگرش وجود دارد یکی نگرش داخلی از منظر نظام حقوق ایران که متأثر از معیارهای شرعی و فقهی با توجه به قانون اساسی یادآور شده است و دیگر از منظر نگرش بین المللی. مناط سن مسئولیت کیفری اطفال در حقوق ایران حسب نظر مشهور فقهای امامیه بلافاصله پس از ورود به سن 9 یا 15 سالگی وبرخورداری از بلوغ جنسی همانند بزرگسالان با کودکان برخورد جزایی خواهد شد. عمدهترین دلیل آن روایت حمزه بن حمران از امام محمد باقر (ع) است این در حالی است که بر اساس ماده یک کنوانسیون حقوق کودک؛ مهمترین منبع بین المللی در جهت تعیین شاخص سن مسئولیت کیفری که در سال 1372 ایران به مفاد آن پیوست 18 سالگی را مناط سن مسئولیت کیفری دانست. از دیدگاه روانشناسی رشد و بلوغ، همچنین میان سن بلوغ جسمی، شرعی و فکری اطفال لزوماً رابطهای متناسب و هماهنگ وجود ندارد بدین معنی که بسیاری از نوجوانان بویژه دخترانی که تازه به سن بلوغ جسمی و شرعی رسیدهاند، از رشد عقلی و فکری لازم در مسائل برخوردار نیستند. با این همه صاحب نظران توسل و توجه به اصول علمی، روان شناختی، جامعه شناختی را در تشخیص بلوغ همزمان جسمی و عقلی و در نتیجه بلوغ شرعی ضروری میدانند. از آنجاییکه مبنای این پژوهش یک تحقیق نظری بوده است برپایهٔ روش مطالعاتی و کتابخانهای با استفاده منابع گوناگون موجود بویژه قانون مجازات اسلامی مصوب 1/2/1392 و شرحی که بر آن از سوی صاحب نظران به نگارش در آمده بود مورد استفاده واقع شده است.
کلید واژه: سن مسئولیت کیفری، طفل ممیز، کنوانسیون، تمییز
مقدمه
سن مسئولیت کیفری را باید یکی از چالش برانگیز ترین مباحث حقوقی مربوط به حقوق کودک در ایران دانست. این امر بدان دلیل است که از یک سو با توجه به حاکمیت مقررات و قواعد شرعی بر قوانین موضوعه و تبعیت قانون گذار ایرانی از نظریه مشهور فقهای شیعه در تدوین وتصویب قوانین موضوعه، تعیین سن خاصی به عنوان سن بلوغ شرعی، مبنای شناسایی مسئولیت کیفری برای اطفال و نوجوانان گردیده است
الف) طرح مسئله و موضوع اصلی پژوهش
از آنجایی که تعیین و تحدید مسئولیت کیفری افراد از مباحث کلیدی و بن مایهٔ حقوق کیفری محسوب میگردد سن ایجاد مسئولیت و مسئول دانستن افراد صغیر که از قوهٔ تمییز نسبی یا مطلق برخوردارند پیوند جدایی ناپذیری با مقولهٔ سن مسئولیت کیفری اطفال دارد.
در شرایط فعلی حقوق جزا اگر فردی فاقد مسئولیت کیفری باشد به هیچ وجه نمیتوان نسبت به او مجازاتی را اعمال نمود. بررسی سن مسئولیت کیفری اطفال و تعیین ملاک و مناط سن آنان امروزه یکی از چالش برانگیزترین مسائل روز دنیاست.
در نظامهای حقوقی دنیا که مفهوم سن مسئولیت کیفری را برای نوجوانان پذیرفتهاند شروع آن سن نباید در سطح بسیار پایین باشد و واقعیتهای مربوط به بلوغ عاطفی، ذهنی و عقلی باید مد نظر قرار گیرد. باید توجه نمود که ماده یک معاهده حقوق کودک سن طفل را به طور کلی بیان نموده است و در این زمینه بین وضعیت حقوقی و کیفری اطفال تفاوت قائل نگردیده است در حالیکه در حقوق ایران سن مسئولیت کیفری و حقوقی از یکدیگر جداست و جای بحث وتحلیل دارد.
ب) اهداف تحقیق
هدف اصلی در این پژوهش بررسی و تبیین ملاکها و معیار تعیین سن مسئولیت کیفری اطفال در حقوق ایران و اسناد بین المللی است ضمن آن به بیان مختصری از مبانی مسئولیت وتعاریفی از شقوق آن در حقوق به ویژه بیان تعریفی از طفل و خصایص دوران طفولیت وهمچنین بررسی اسناد بین المللی بویژه نظریه کمیته حقوق کودک در مورد حقوق اطفال در زمینه سن مسئولیت کیفری مورد توجه و تحلیل قرار خواهد گرفت.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.