پایان نامه الگوهای توسعه و قابلیت ها و شایستگی ، رهبری و مدیریت
مقدمه
رشد و گسترش نظامهاي آموزش و پرورش ويژگي بارز جامعههاي عصر ماست.اين امر بهويژه در دهههاي اخير در كشورهاي رو بهتوسعه بهمسألهاي مهم مبدل شدهاست. پيامد اين رشد روزافزون تبديل نظام آموزشي بهسازماني عظيم و فراگير استكه با تعداد كثيري دانشآموز سر و كار دارد، وظايف متعدد و متنوعي انجام ميدهد،معلمان و كاركنان فراواني با دانش و مهارتهاي گوناگون بهخدمت ميگيرد، منابعمالي و مادي عظيمي مصرف ميكند و روي هم رفته اثرات و نتايج دامنهداري بهبارميآورد. گردش كار چنين سازماني بيترديد در گروه هدفگذاري و برنامهريزيسنجيده و سازماندهي هوشمندانه است و نتيجهبخشي فعاليتها و خدمات حساس وخطير آن نيز مستلزم رهبري و مديريت اثربخش است.
مديريت در آموزش و پرورش در ابتدا وظيفه بهنسبت سادهاي تلقي ميشد كهشايد تنها شرط لازم براي ايفاي آن داشتن تجربهي كار بود. از اين رو اداره آموزش وپرورش و مديريت مدارس معمولا بهافرادي كه از صلاحيت اخلاقي برخوردار بودندو چند سالي سابقه معلمي داشتند، سپرده ميشد بهعلاوه منظور از مديريت آموزشيتفتيش و بازرسي امور و ايجاد هماهنگي از راه اعمال مقررات، نظارت و كنترل بود(علاقهبند، 1377).
مديريت آموزشي از دشوارترين و حساسترين نوع مديريت در سازمانهايعمومي و دولتي ميباشد. در سازمانهاي آموزشي و پرورشي بهلحاظ نوع فعاليت،روشهاي اجرا و اهداف پيچيدهي آن، مديريت و رهبري آموزشي جايگاه ويژهايبهخود اختصاص داده است. از طرف ديگر توسعه و پيدايش بخشهاي جديد درواحدهاي آموزشي بهطور عرضي باعث گسترش سازمان مدارس شده و هماهنگيمنابع انساني و مادي را دشوار ميسازد.
در عصر حاضر بر اثر تحولات اجتماعي و فرهنگي، آموزش و پرورش و نهادهايآن از بيخ و بن دگرگون شده و مأموريت خطير آموزش و پرورش نسلهاي نوخاسته ازجهات مختلف بهنظامهاي آموزشي سپرده شده است. عملكرد اين نظام آموزشي ازحساسيت بهخصوصي برخوردار است زيرا اهداف و عوامل اين سازمان، انساني استو نقش و رسالت آنها از يك سو تبديل انسانهاي خام بهانسانهاي خلاق و مبتكر وصنعتگر، خودآگاه و رشد يافته است و از سوي ديگر تأمينكنندهي نيازهاي نيرويانساني جامعه در بخشهاي فرهنگي ،اجتماعي و اقتصادي است.
همانگونه كه در جامعهي پيشرفته و متحول امروز همهي مشاغل و حرف پيچيدهشدهاند و براي تصدي آنها افراد بايستي بهدانش و مهارت مورد نياز آن شغل مجهزشوند، بنابراين مؤسسات آموزشي بهدليل پيچيدگي زيادشان بهمديريت آموزشديدهي با صلاحيت علمي، آگاه و متخصص نياز دارند. فيليپ كومبز(2000) در اين زمينهميگويد: تغيير و تحول در آموزش و پرورش رخ نخواهد داد مگر اين كه مديران نظامآموزشي براي شغل خود آموزش ديده باشند (ميركمالي، 1383).
ماهيت اساسي مديريت، هماهنگي منابع انساني و مادي سازمان در جهت حصولهدفهاي معين ميباشد و در نتيجه موفقيت مدير آموزشي در حصول اهدافسازماني بهلحاظ سر و كار داشتن با افراد انساني مستلزم تواناييهاي علمي، اخلاقيو شخصيتي ويژهاي است كه مديريت آموزشي را از مديريت در ساير سازمانهامتمايز ميسازد.
1-2 مساله اصلی پروژه
دلیل اصلی من از انجام پروژه نشان دادن شیوه های مدیریت منابع انسانی و چگونگی مدیریت بر کارکنان می باشد، زیرا کارکنان و به طور کلی نیروی انسانی هر مؤسسه ای مهمترین سرمایه برای سازمان محسوب می شوند.
امروزه مديريت بهدرجهاي اهميت يافته است كه صاحبنظران، قرن بيستم را عصرمديريت دانستهاند و بر اين باورند كه تحقق اهداف و ايجاد تحول در امور با مديريتصحيح و علمي امكانپذير است. كشور ما نيز بهدليل موقعيت خاص جغرافيايي وبرنامههايي كه براي بازسازي و نوسازي آن در دست اجرا دارد، بهمديريت و مديرانتوانمند نياز دارد. در اين ميان آموزش و پرورش بهدليل نقش و رسالتي كه بر عهدهدارد از اهميت و حساسيت ويژهاي برخوردار است (صافي، 1371).
در نظامهاي آموزشي، معمولا افراد از مسير معلمي بهمناصب و سمتهايمديريت و رهبري آموزشي دست مييابند و از اين رو احتمالا مفهوم درستي ازمديريت و رهبري در ذهن ندارند. آنها كار مديريت و رهبري آموزشي را از ديدگاهمعلمان مينگرند. گرچه اين نگرش خوب و لازم است ولي كافي نيست. نقش مديريتو رهبري آموزشي بايد با توجه بههمهي عناصر و عوامل مؤثر در محيط آموزشي ايفاشود. از اين رو لازم است افرادي كه بهمديريت مراكز و سازمانهاي آموزشي گماردهميشوند، بهدانش و معلومات و نگرشها و مهارتهاي ويژهاي مجهز باشند(علاقهبند، 1377).
در نظام آموزشي ما نيز مديريت آموزشي نقش و جايگاه واقعي خود را پيدا نكردهاست. در بهترين شرايط مديريت سازمان آموزش و پرورش و دواير وابسته بهآنبهافرادي سپرده ميشود كه سابقه و تجربهي معلمي داشته ولي در زمينهي مديريت ورهبري آموزشي دانش و مهارت لازم و كافي ندارند. از اين رو لازم است افرادي كهبهمديريت مراكز و سازمانهاي آموزشي گمارده ميشوند بهدانش و معلومات حرفهاي(انديشهها و نظريههاي مديريت و رهبري آموزشي) نگرش علمي (تخصصي) ومهارتهاي سهگانه (فني، انساني و ادراكي) مجهز باشند تا بتوانند در همهي ردههاينظام آموزش و پرورش رسمي عهدهدار نقشهاي مديريت و رهبري آموزشي شوند،بهعبارت ديگر مديران سازمان آموزش و پرورش و ساير نهادهاي وابسته علاوه برپيشينهي معلمي و تجربههاي ناشي از آن بايد در حيطهي معارف، علوم و فنون ومهارتهاي مرتبط با آموزش و پرورش و مديريت بهاندازه كافي آموزش ببينند. دراين رابطه بهرنگي ميگويد: مديريت كساني كه شرايط و صلاحيت كار در سازمانهايآموزشي را كسب كرده باشند، باعث بهبود شرايط كار، افزايش رضايت و ايمني خاطركاركنان از مدير و كار، هماهنگ ساختن تلاشها در شكلدهي بهامكانات و منابعموجود جهت تحقق اهداف سازمان و در نتيجه تقويت روحيهي كاركنان و آمادگيبراي شكوفايي خلاقيت، نوآوري و تحرك كاري كاركنان ميشود (بهرنگي، 1374).
فيليپ كومبز يادآور ميشود كه: <اگر قرار است تحولي در عرصهي تعليم و تربيتبهوقوع پيوندد، اين تحول و دگرگوني بايد از مديريت آموزش و پرورش آغاز شود. .> (عسگريان، 1376).
هر كوششي در جهت چگونگي بهتر اداره كردن سازمانها مستلزم كشف نيازهاياساسي، درك انگيزههاي رفتار افراد و واكنش گروههاي مختلف كاري است. براي اينمنظور سازمان بايد از محركهايي استفاده كند كه يكي از بهترين آنها جهت افزايشكارايي و اثربخشي سازمان استفاده از نيروي انساني ماهر و متخصص در امور سازماناست.
جهت ترغيب افراد بايد انگيزههاي لازم را در آنان بهوجود آورد و مسلم تا زماني كهانگيزه بهمقدار كافي فراهم باشد، زمينهي جذب نيز فراهم ميگردد. برلسون واشتاينر(2001) انگيزه را حالت دروني ميدانند كه انرژيبخش، فعال كننده و جهتده بودهو موجب كشاندن رفتار بهسوي اهداف ميشوند. بهاين صورت وقتي مدير، كاركنانتحت مسؤوليت خويش را بر ميانگيزد بدان معناست كه با اقدام خود موجباتارضاي كششها و تمايلات كاركنان و ترغيب آنان بهرفتار در جهت مطلوب را فراهممينمايد (برنجي، 1374).
با توجه بهاين كه پست مديريت در نهادهاي آموزشي بهخاطر شرايط حاكم بر آناز حساسيت خاصي برخوردار است، همهي افراد نميتوانند از عهدهي آن برآيند هرچند اگر سالها تجربهي كار آموزشي (معلمي) داشته باشند. مديريت بر سه محورعلم و هنر و تجربه قرار دارد، بنابراين صرفنظر از تجربه بايد علم مديريت راآموخت و از نگرش و مهارت خاصي برخوردار گرديد تا سازماني كارا و اثربخشداشت.
1-3 تشریح بیان موضوع پژوهش
امروزه هنر و علم مديريت را از ظريفترين، دشوارترين و پرثمرترين كارهايآدمي ميدانند و بهعنوان يكي از شاخصهاي مهم تمدن معاصر و از جمله عواملمؤثردر رشد و توسعهي اجتماعي، فرهنگي و اقتصاديجوامعكنوني بهحساب ميآورند.
در قرن حاضر اهميت و اثربخشي اين دانش بشري تا آن اندازه است كه بعضيصاحبنظران قرن بيستم را عصر مديريت و دنياي امروز را دنياي مديران آگاهميدانند و علم مديريت را در اعداد يكي از مهمترين و پيچيدهترين رشتههاي علومانساني بهحساب ميآورند، زيرا بهكمك مديران توانمند و آگاه بهاصول، نظريهها وسبكهاي مديريت و واحد مهارتهاي انساني، ادراكي و فني ميتوان چهرهيسازمانهاي اداري، صنعتي، بازرگاني و آموزشي را دگرگون ساخت و از منابع طبيعي،سرمايه، تكنولوژي و نيروي انساني حداكثر بهره را برد و با برنامهريزي و سازماندهيدر هر يك از سازمانهاي مختلف نظم و هماهنگي ايجاد نمود و تحقق اهدافدستگاههاي متفاوت را ممكن ساخت.
اهميت و نقش مديريت در كشور ما كه از وسعت زياد و موقعيت جغرافيايي و آب وهواي بهنسبت مناسب و منابع سرشار طبيعي و نيروي انساني بالقوه برخوردار استبيش از پيش احساس ميگردد. از بين انواع مديريت، مديريت بر سازمانهايآموزشي و پرورشي از اهميت ويژهاي برخوردار است و نقش استراتژيك دارد. اگرسازمانهاي ديگر جامعه در ايفاي وظايف و رسالت خود كوتاهي كنند و بهاهدافموردنظر دست نيابند، نتيجه آن مستقيم تا عايد گروه يا سازماني است كه با آن سر وكار دارند. اما اگر سازمان آموزش و پرورش و مديران آن از ماهيت كار خود غافلباشند يا در فرآيند يادگيري – ياددهي وقفهاي بهوجود آورند، حاصل كارشان درابعاد اخلاقي، اجتماعي و اقتصادي متوجهي جامعه خواهد شد و در رشد و توسعهيجامعه و يا افت و انحطاط آن سهم مؤثري خواهد داشت (صافي، 1371).
با انتخاب مديران شايسته براي سازمانهاي آموزشي ميتوان كيفيت تمام حرفموجود در جامعه را رشد داد و در صورت انتخاب مديران ناشايست و فاقد صلاحيتعلمي در مراكز آموزشي بايد سقوط كيفيت آموزشي وزارت آموزش و پرورش و درنتيجه همهي جامعه و تمامي مشاغل موجود در آن را پيشبيني نمود (بهرنگي،1374)
بنابراين مديريت در دستگاه آموزش و پرورش از سطح مدرسه تا وزارتخانهنقش حياتي و حساسي در پيشبرد تحقق اهداف آموزش و پرورش دارد و هيچ نظامآموزشي نميتواند بدون داشتن مديران شايسته، دلسوز، متعادل ، متقي، مدبر،مخلص، انديشمند و با تجربه بهاهداف خود برسد.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.