پایان نامه بررسي ويژگي هاي روانسنجي و اعتبار یابی مقياس سنجش رضايت از بدن
فهرست محتوا
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسي ویژگیهای روانسنجي مقياس رضايت از بدن-2 بود. پژوهش حاضر از نوع مطالعات استاندارد سازي بود. بدين منظور پس از ترجمه رو به جلو و رو به عقب، نسخه نهايي پرسشنامه و ابزارهای روابط چند بعدي خود بدن، فراشناخت بدشکلي بدن و مقياس تجديد نظر شده يل براون براي بد شکلي بدن توسط دانشجويان دانشگاههای اروميه (400 نفر) که به شيوه نمونه گيري سهمیهای انتخاب شدند تکميل شد. دادهها توسط شاخصهای آمار توصيفي، روايي صوري، محتوا، سازه، همگراو همزمان و تحليل پايايي کرونباخ و دونيمه سازي و با استفاده از نرم افزار SPSS و AMOS تحليل شدند. نتايج نشان داد مقادير آلفاي کرونباخ و دو نيمه سازي براي عامل کلي به ترتيب معادل 87/0 و 83/0 بود. روايي صوري، محتوا، سازه، همگراو همزمان پرسشنامه نيز در همبستگي با ديگر ابزارهای مرتبط مناسب و مطلوب بود. یافتههای تحليل تاييدي جهت بررسي روايي سازه حاکي از اين بود که هر ده گويه داراي بار عاملي بالا با عامل کلي هستند. مقياس BAS-2 يک ابزار معتبر و پايا جهت استفاده در امور پژوهشي و مداخلات باليني در نمونه ايراني است.
کليد واژه: ویژگیهای روان سنجي، رضايت بدن، روايي، پايايي
فهرست مطالب
- فصل اول: کلیات
- 1-1- مقدمه. 2
- 1-2- بيان مسئله. 3
- 1-3- اهميت و ضرورت پژوهش… 8
- 1-4- اهداف تحقیق.. 10
- 1-5- پرسش هاي تحقيق.. 10
- 1-6- تعاريف مفهومي و عملياتي متغير هاي تحقيق.. 11
- فصل دوم : پيشينه تحقيق
- 2-1- مقدمه. 13
- 2-2- تصوير بدني.. 13
- 2-3- چگونگي ايجاد تصوير بدن. 17
- 2-3-1- تصوير بدني منفي.. 19
- 2-4- تفاوتهاي جنسيتي و تصوير بدن. 21
- 2-5- فمينيسم و تصوير بدن. 23
- 2-6- نظريههاي اختلال تصوير بدن. 26
- 2-6-1- جنبههاي بيروني اختلال. 27
- 2-6-2- عوامل رشدي.. 27
- 2-6-3- تبيينهاي اجتماعي– فرهنگي.. 29
- 2-6-3- نظريه اختلاف با خود ايدهآل. 31
- 2-6-4- نظريه شکست انطباقي.. 32
- 2-6-5- نظريه ساختههاي ادراکي.. 32
- 2-7- اختلال بدشکلي بدن. 33
- 2-7-1- توصيف و تاريخچه. 33
- 2-7-2- ملاكهاي تشخيصي.. 35
- 2-7-3- شيوع اختلال بد شکلي بدن. 37
- 2-7-4- سبب شناسي اختلال بدشکلي بدن. 38
- 2-7-4-1- رويكرد زيستشناختي.. 39
- 2-7-4-1-1- عوامل سبب ساز عصب -زيست شناختي و ژنتيکي اختلال بدشکلي بدن. 39
- 2-7-4-1-2- قسمتهای مغزي درگير در اختلال بدشکلي بدن. 40
- 2-7-4-1-3- فرضيه سروتونين و ديگر انتقال دهنده هاي عصبي.. 41
- 2-7-4-1-4- اختلال بدشکلي بدن از منظر تکاملي.. 42
- 2-7-4-1-5- توجه انتخابي و تمرکز بيش از اندازه به جزئيات… 43
- 2-7-4-2- ديدگاه رفتاري-شناختي.. 45
- 2-7-4-3- ديدگاه فراشناختي.. 46
- 2-7-5- تجارب زندگي گذشته. 49
- 2-7-6- ارزشها و صفات شخصيتي.. 50
- 2-7-7- گرايش بيش از اندازه به زيباشناسي.. 51
- 2-7-8- روان پويايي.. 52
- 2-7-9- ديدگاه فرهنگي و اجتماعي.. 53
- 2-8- پيشينه مطالعات… 54
- 2-8-1- ارتباط تصوير بدني و اضطراب اجتماعي.. 54
- 2-8-2- ارتباط اختلال بدشکلي بدن و اضطراب اجتماعي.. 58
- 2-8-3- ارتباط اختلال بدشکلي بدن و وسواس فکري- عملي.. 61
- 2-8-4- اضطراب اجتماعي در افراد چاق.. 64
- 2-8-5- باورهاي وسواسي در افراد چاق.. 65
- 2-8-6- تصوير بدني در افراد چاق.. 66
- 2-8-7- پيشينه ابزارهاي مربوط به رضايت بدن. 74
- 2-9- جمع بندي.. 76
- فصل سوم : روش تحقيق
- 3-1- مقدمه. 78
- 3-2- روش تحقيق.. 78
- 3-3- جامعه آماري.. 78
- 3-4- نمونه آماري ( حجم نمونه و روش نمونه گيري) 79
- 3-5- ابزار هاي اندازه گيري.. 79
- 3-6- روش اجرا 83
- 3-7- روائي و پايائي ابزار. 84
- 3-8- روش تجزيه و تحليل اطلاعات… 86
- 3-9- ملاحظات اخلاقي.. 89
- فصل چهارم : يافته هاي تحقيق
- 4-1- مقدمه. 91
- 4-2-يافته هاي جمعيت شناختي.. 91
- 4-3-آمار توصيفي.. 97
- 4-4- جمع بندی.. 105
- 4-5- دستور العمل اجرا 106
- فصل پنجم : بحث و نتيجه گيري
- 5-1-مقدمه. 108
- 5-2-بررسي و تبيين يافته ها 109
- 5-3- محدوديت ها 113
- 5-4- نتيجه گيري.. 116
- 5-5- پيشنهادات پژوهشي.. 116
- 5-6- پيشنهادات کاربردي BAS-2. 117
- منابع. 119
- ضمائم
- ضميمه 1: مقياس رضايت بدن-2. 144
- ضميمه 2: پرسشنامه بدشکلي بدن. 145
- ضميمه 3: پرسشنامه فراشناخت بدشکلي بدن. 147
- ضميمه 4: پرسشنامه روابط چند بعدي بدن. 149
1-1- مقدمه
ﻳكـﻲ از ﻣعﻴارهـاي ﻣﻮرد تﻮجه سﻼﻣت رواﻧﻲ، رضاﻳت از تـصﻮﻳر ذهﻨـﻲ بـدﻧﻲ و ﻧگـرش ﻣثبـت بـه جـسﻢ میباشد (کوشان و واقعي،2007). ﻣفهﻮم رضاﻳت به عﻨﻮان ﻳـك تجربـه دروﻧـﻲ اسـت كه حضﻮر ﻣثبت هیجانها و ﻧبﻮد احساسـات ﻣﻨفـﻲ را در بر میگیرد (رويد،2005). کش (2002) تصور از بدن را به صورت احساسات شخصي در رابطه با اندام و ظاهر تعريف میکند.
رضاﻳت دروﻧﻲاﻧسان ها از رشد فـردي واجتﻤاعﻲو ﻣﻨابع سازشﻲ ﻧشأت میگیرد (فانک،2006). تصﻮﯾر بدن ﮐه به ﻣعﻨاي احساسات، نگرشها و ارزشهای ﯾک فرد درباره بدن و کارکردهای آن میباشد (هابﻠﯽ و ﮐﻮئﯿﻦ ﻻن،2003) نيز يکي از عﻨاصر اصﻠﯽ ﮐﯿفﯿت زﻧدگﯽ ﻧگرش فرد است ﮐه شاﻣﻞ ﻧگرش درباره خﻮد از جﻤﻠه تصﻮﯾر ذهﻨﯽ از تﻦ و ﻧگرش درباره درﻣان و عﻼﯾﻢ بيماري میباشد (بلاندر،1994). تصﻮﯾر بدﻧﯽ ﻣهﻢترﯾﻦ بخش تصﻮر فرد از خﻮد است زﯾرا ظاهر فﯿزﯾﮑﯽ فرد، اوﻟﯿﻦ وﯾژگﯽ است ﮐه در برخﻮردافراد با فرد دﯾگر، ﻣﻮرد قضاوت قرار میگیرد (دلامتر،2002).
سنجش میزان رضایت از بدن و تویر بدنی مطلوب جهت برآورد مشکلات احتمالی بعدی، از اهمیت زیادی برخوردار است (جونز، 2001). از اینرو در این پژوهش تلاش میشود ضمن معرفی یک ابزار جامع و جدید در حیطه سنجش رضایت بدن، ویژگیهای روان سنجی آن نیز مورد ارزشیابی قرار گیرد.
1-2- بيان مسئله
تحقيقات بر روي تصوير بدن به طور سنتي بر توصيف منفي تصوير بدن مانند نارضايتي از بدن، شرم از بدن تمرکز دارند و کمتر بر روي شناسايي، پيش بيني و ترويج نگرش تطبيقي بدن متمرکز شدهاند (آوالوس، تيلکا و وود بارکالو, 2005) اخیراً مطالعه تصوير بدن حرکت مثبت قابل توجهي به دست آورده است و رضايت از بدن به عنوان متغير اصلی در اين تحقيقات بوده است (تيکا، 2011، 2013) رضايت از بدن به صورت پذيرش ديدگاه مطلوب و احترام به بدن تعريف شده است (آوالوس و همکاران، 2005).
رضاﻳت از تصﻮﻳربدن از اهﻤﻴت ویژهای برخﻮردار است، چراكه رضاﻳت از تودهی بدﻧﻲ با عزت ﻧفس و اعتﻤاد به ﻧفس رابطه ﻣثبت دارد؛ حتﻲ تغﻴﻴر در تصﻮﻳر بدن میتواند تأثیر زﻳادي در شخصﻴت فرد بگذارد (سالتر،1977). رضايت بدني با شاخصهای متعدد سلامت رواني (به عنوان مثال، اعتماد به نفس، خوش بيني، مقابله مبتکرانه، عاطفه مثبت، رضايت از زندگي، و خود همدردي، رفتار) و عملکرد جنسي زنان (از جمله رضايت جنسي کلي و رضايت با تحريک جنسي و ارگاسم) و فعاليت بدني به ويژه هنگامي که انگيزه براي ورزش مبتني بر ظاهر نمیباشد ارتباط دارد. (ساتينسکي, ريس, دنيس, ساندرز، 8; برادزل 2012) همچنين رضايت از بدن با نارضايتي بدني، اضطراب جسماني اجتماعي، اجتناب از تصوير بدني، شرم بدني، نظارت بدني، رفتارهاي چک کردن بدن، و دروني سازي آرمانهای ظاهر اجتماعي رابطه معکوس دارد.
تصوير ذهني از بدن، ساختاري چندبعدي دارد، ولي غالباً به صورت درجهای از رضايت از ظاهر فيزيكي (اندازه، شكل، و ظاهر عمومي) تعريف میگردد (جونز، 2001). اين تصوير از زمان تولد شكل گرفته و همزمان با رشد فرد كامل شده و در طي مراحل زندگي فرد تغيير میکند (آذربارزين، 1999). خودپنداره ي بدني يا خود توصيفي بدني، به عنوان يكي از ابعاد خودپنداره ي غيرتحصيلي، نگرش فرد را نسبت به ابعاد بدني، تواناییها و مهار تهاي بدني خود نظير ظاهر بدن، چربي بدن، انعطاف پذيري، هماهنگي، استقامت، قدرت و غيره نشان میدهد (مارش،2005). رضايت از تصويربدن از اهميت ویژهای برخوردار است، چراكه رضايت از تودهی بدني با عزت نفس و اعتماد به نفس رابطه مثبت دارد (جونز، 2001)، حتي تغيير در تصوير بدن میتواند تأثير زيادي در شخصيت فرد بگذارد (سالتر،1997) مطالعات نشان داده است تصوير بدن با خودكارآمدي در دختران نوجوان رابطه مثبت ومعني داري دارد (هارگرواس،2004)،
دختران آفريقايي – آمريكايي داراي اضافه وزن و چاقي در مقابل دختران با وزن طبيعي، خودكارآمدي كمتري را گزارش میکنند. اين دختران نسبت به نظر همسالانشان درباره خودشان و تودهی بدنیشان نگراني بيشتري را ابراز میکردند. همچنين رضايت از تصوير ذهني بدن در دختران به مراتب كمتر از پسران بوده و با نمايه تودهی بدني رابطه مثبت معني داري دارد (پهلوان زاده، 2005)
عميدي، غفراني پور، و حسيني (1386) در تحقيقي نشان دادند كه با اين كه بين تودهی بدني و رضايت از تصويربدن رابطه مثبت معني داري وجود دارد، ولي نمرات رضايت از ظاهر دختران نشان داد كه تنها دختران لاغر و بلند قد از ظاهر خود راضي بودند و بيشتر دختران با آ نكه قد و وزن طبيعي داشتند، باز هم از ظاهر خود ناراضي بوده و تمايل به قدكشيدن داشتند.
بعضي از دختران در عين برخورداري از قد بلند و وزن متناسب از نحوه توزيع چربي بدن خود (به شكل چربي زنانه) ناراضي بودند. دختران، جداي از وزن و توده بدني خود، تصوير ذهني بدني مناسبي ندارند و تحت فشارهاي اجتماعي به لاغرشدن تمايل دارند (مک کيب،2001). يكي از زمینههای ارتباطي افراد با يكديگر و احساسي كه نسبت به خود دارند، از تركيب بدن و آمادگي جسمانیشان سرچشمه میگیرد (ديويس،1997).
با توجه به مطالب عنوان شده، تعيين ميزان رضايت از تصوير بدن در كارهاي پژوهشي و باليني از اهميت خاصي برخوردار است. برخي از تحقيقاتي كه در ايران براي ساخت ابزاري براي تعيين نرخ رضايت از تصوير تن انجام شده است، ابزار محقق ساخته بوده كه روايي و اعتبار آن نقصهایی دارد. يا ابزارهای استانداردي بوده که داراي محدودیتهایی است.
به طور مثال؛ عميدي و همكاران (1386) در تحقيق خود براي اندازه گيري رضايت از تصوير تن اقدام به ساخت يك پرسش نامه محقق ساخته کردهاند كه 17 سؤال دارد و براي روايي آن فقط از روش روايي محتوا با استفاده از نظر صاحب نظران استفاده شده است.
در تحقيق محمدي و سجادي نژاد (1386) نيز پرسش نامهای كه جهت سنجش رضايت از تصوير تن به كار برده شده است، مقياس ليلتون و همكاران است كه گزارشي در زمینهی اعتباريابي آن در ايران انجام نشده است، و محققين به گزارش پايايي آن به روش آلفاي كرونباخ و همبستگي دو عامل پرسش نامه به عنوان اعتبارسنجي آن در ايران در نمونهی مورد مطالعهی خود اكتفا کردهاند.
بهرام و همكاران (1381) نيز در تحقيق خود براي اندازه گيري ميزان رضايت از تصوير تن از يك پرسش نامه محقق ساختهی خود -توصيفي استفاده کردهاند كه فقط پايايي آن به روش آلفاي كرونباخ بر روي يك نمونهی تصادفي كوچك به روش پايلوت اجرا شده است، و در زمینهی مشخصات روان سنجي ديگر آن هيچ اطلاعاتي در دسترس نيست.
پرسشنامه ارزيابي فراشناخت بدشکلي بدن بــه ترتﯿــب شــاﻣﻞ چهــار عاﻣــﻞ: راهبردهاي ﮐﻨترل فراشﻨاختﯽ (در ﻣﻮرد ظـاهر) عﯿﻨﯿـت، بخشﯿدن به افﮑار (درآﻣﯿختگﯽ افﮑار) باورهاي ﻣثبت و ﻣﻨفﯽ فراشﻨاختﯽ و رفتارهاي اﯾﻤﻨﯽ در ﻣـﻮرد بدشـﮑﻠﯽ بدن میباشد. اين ابزار توسط ربيعي، صلاحيان، بهرامي، پالاهنگ، (1390) ساخته شده است و مؤلفه فراشناختي اختلال بدشکلي بدن را میسنجد و رضايت بدن افراد سالم را نمیسنجد.
مقياس اصلاح شده وسواسي فکري عملي ييل – براون براي اختلال بدشکلي بدن (فيليپس، هولاندر، ريسمن، آرنوتيز، ديکريا و گودمن، 1997): يک ابزار خود سنجي 12 سوالي است که شدت علائم اختلال بدشکلي بدن را میسنجد و داراي يک ساختار مرتبهای دو عاملي و دو سؤال اضافي است. اين عوامل عبارتند از: 1- وسواسهای فکري 2- وسواسهای عملي و دو سؤال اضافي در مورد بينش واجتناب. در ايران نيز ربيعي و همكاران (1388) نسخه فارسي BDD-YBOCS هنجاريابي کردهاند. اين پرسشنامه نيز نارضايتي بدن را میسنجد و مؤلفه مثبت رضايت از بدن را ناديده میگیرد.
پرسشﻨاﻣه چﻨد بعدي خـﻮد بـدﻧﻲ 46 ﻣـاده دارد كـه بـه صورت 5 درجهای (از بسﻴار ﻧاراضـﻲ تـا بسـﻴار راضـﻲ) پاسخ داده میشوند. اﻳـﻦ پرسشـﻨاﻣه 6 ﻣؤﻟفـه ارزشـﻴابﻲ قﻴافــه، جهــت گﻴــري قﻴافــه، ارزشــﻴابﻲ تﻨاســب اﻧــدام، جهت گﻴري تﻨاسب اﻧدام، وزن ذهﻨﻲ و رضاﻳت بدﻧﻲ را اﻧدازه گﻴري میکند (کش،1977).
با توجه به آنچه گذشت، هدف اين پژوهش معرفي و استاندارد سازي يک ابزار سنجش رضايت بدني تحت عنوان مقياس رضايت از بدن (BAS-2) در نمونه ايراني است.
اﻳﻦ ﻣقﻴاس در سال 2002 تﻮسط سﻮئﻮتﻮ و گارسﻴا ساخته شد. ﻧسخه اولیهی اﻳﻦ ﻣقﻴاس 81 ﻣاده داشت كه با بررسﻲ مادههایی كه ﻣعاﻧﻲ ﻳكساﻧﻲ دارﻧد تعداد مادهها به 43 ﻣاده تقﻴﻞ يافت. ﻣقﻴاس 43 سؤاﻟﻲ به چﻨد تﻦ از پرستاران، روان شناسان، روان پزشكان، و متخصصين بهداشت روان ارائه شد و با بررسﻲ رواﻳﻲ ﻣحتﻮاﻳﻲ آن و تﻨاسب ﻣحتﻮا با مؤلفهی ﻣﻮرد مطالعه، ﻣقﻴاس تبدﻳﻞ به 39 ﻣاده شد. از آن جاﻳﻲ كه اﻳﻦ ﻣقﻴاس ﻳك ﻣقﻴاس خﻮدگزارشﻲ بﻮده و بﻴشتر ﻧظر فرد را در رابطه با وضعﻴت جﻮﻳا میشود، لذا با استفاده از نظر متخصصين نام ﻣقﻴاس از ﻣقﻴاس درجه بندي تصوير بدن به مقياس رضايت از تصوير بدن تغيير يافت.
دادهها از تمايزات مطالعات رضايت بدني با استفاده از BAS پشتيباني میکنند. به عنوان مثال، آوالوس و همکاران (2005) دريافتند که رضايت بدني، واريانس باقي مانده سلامت رواني زنان کالج آمريکا (به عنوان مثال، اعتماد به نفس، خوش بيني، و مقابله مبتکرانه) را پس از کنترل دغدغه بدن، نارضايتي بدن، و جذابيت خود ادراکي، تبيين میکند. در عوض، رضايت بدني که توسط BOSS اندازه گيري میشود، به دور از ارزشگذاري بدني و پردازش شناختي به داشتن ديدگاه مثبت از بدن کمک میکند (وود بارکالو و همکاران، 2010).
بسياري از یافتهها با نشان دادن ارزش تطبيقي ارزش گذاري بدني، روايي سازه بيشتري براي BAS به عنوان يک سنجش ارزش گذاري بدني در کشورهاي غربي ارائه کردهاند. علاوه بر اين، همواره یافتهها نشان دادند که BAS ضريب اطمينان همساني دروني (آلفا کرونباخ) بالاتر از 90/0 براي زنان و مردان ايالات متحده و استراليا دارد (آوالوس و همکاران، 2005).
مقياس رضايت از بدن BAS همچنين ثبات آزمون باز آزمون را در طي يک دوره 3 هفتهای در زنان ايالات متحده نشان داده است. تحليل دادهها در نمونههای مردان و زنان دانشجو از ايالات متحده آمريکا، انگلستان، و آلمان و اسپانيايي از ساختار عاملي يک بعدي BAS از طريق تجزيه و تحليل عاملي اکتشافي و تاييدي پشتيباني میکند (آوالوس و همکاران، 2005؛ سوامي، حاجي-مايکل و همکاران “2008؛ سوامي، اشتيگر، و همکاران، 2008؛ تيلکا، 2013 و لوبرا و رئوس، 2011).
با توجه به توضيحات پيشين، از انجايي که در کشور ما پرسشنامهای که بتواند رضايت از بدن را بسنجد تا کنون هنجار يابي نشده است و از طرفي نيز پرسشنامههایی که استفاده میشده داراي محدوديتهاي بوده است نياز به پرسشنامهای استاندارد و داراي روايي بالا ضروري است که بتواند رضايت از بدن را مورد سنجش قرار دهد. بنابراين هدف اساسي پژوهش حاضر بررسي ویژگیهای روانسنجي مقياس رضايت از بدن (BAS-2) در جامعه دانشجويان اروميه در سال تحصيلي 94-93 است.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.