پایان نامه بررسی تربیت بدنی و نقش آن در پیشرفت تحصیلی
مقدمه :
شكر و سپاس خدايي را كه به ما توانايي و نيرو داد و قدرت بخشيد تا او را بشناسيم و توفيق داد تا بتوانيم ارزش نعمتهاي بيكران او را پاس داريم و حمد و سپاس ميگوييم خدايي كه به قلم تحرك بخشيد و به كاغذ پذيرش و به عقل حكم كرد كه واسطه اي شود تا بين عقل وجسم پيوند برقرار كند. افلاطون[1] ميگويد در اثر تربيت جسم و روح ما انسان به بلندترين پايه جمال و كمال ميرسد و بنابراين عالي تر و مقدس تر از تربيت فني شناخت و تعليم و تربيت ميتواند به رشد و ارتقاء جسماني و روحاني انسان كمك نمايد ونيازهاي فرد و اجتماعي، اقتصادي انسان را تأمين كند2.
حركت و جهش از ويژگيهاي حيات انسان است و داراي انگيزه و ريشه اي در سرشت او و عاملي براي رشد و سلامت و نشاط اوست انسان نيازمند حركت و ناگزير از حركت، تربيتبدني از آنجا كه منجر به سلامت جسماني ميشود همواره مورد توجه بوده است. ورزشهاي امروزي كه صور مختلفي دارند از آن جهت كه فعاليتهاي جسم را بهبود ميبخشد و نشاط و شادابي را به جسم هديه ميدهند جزء لاينفك آموزش و پرورش هر كشوري است .اهداف تقويت قواي جسماني در تاريخ انسان عبارتست از « حفظ سلامت، تعليم بهداشت، رشد و تقويت قواي جسماني، آمادگي براي فعاليتهاي دفاعي، كسب شادابي و نشاط و نيل به موفقيت در وظايف حرفه اي و شغلي بوده است .
بيان مسئله :
امروزه در دنياي قرن بيست و دوم همه چيز با علم و تحقيق علمييعني مشاهده و آزمايش پيوند خورده است تربيتبدني نيز نميتواند جداي از علم باشد. تربيتبدني از علوم گوناگون بهره ميگيرد و با بكار گرفتن روشهاي علمي ميكوشد از راه كشف قواني علمي وقوانين فيزيكي مربوط به حركت به موثرترين و بهترين نحوة رشد هر يك از حركتهاي بدني دست يابد و حيطه عمل خود را گسترده تر بسازد.
با توجه به تنوع فعاليتهاي بدني كوشش هايي در اين جهت توسط دانشمندان انجام ميگيرد . در پي پاسخ به اين سئوال بسيار مهم است كه چه نوع فعاليتي و چه نوع برنامه ورزشي و با چه شدتي و با چه مدت زماني بايد صورت گيرد تا در رشد و توسعه قواي ذهني و در بالا بردن بهره هوشي واستعداد دماغي افراد موثر باشد.
از سوي ديگر برنامههاي تربيتبدني مورد نظر در چه سني بايد اجرا شود تا تأثيرات واقعي خود را در رشد و تحول هوش و پيشرفت تحصيلي برجاي گذارد.
از بدو ورود تربيتبدني به عنوان يك ماده درسي همواره تعدادي از مسئولين دست اندر كار بر اين عقيده بوده اند كه فعاليت بدني در مدرسه به عنوان امر حاشيه اي و برنامه پر كن محسوب ميگردد. و اين طرز تفكر باعث گرديده است كه درس تربيتبدني جدي گرفته نشود. از سوي ديگر تعداد زيادي از دانش آموزان وقتي را كه بايد صرف پرداخت به مطالعه نمايند بيشتر از حد معمول صرف پرداختن به فعاليتهاي ورزشي مينمايند كه پيامد اين مسئله عقب ماندگي در ساير دروس و پائين آمدن معدل اكثر اين افراد ميباشد.
بازتاب اين موضوع در جامعه آن است كه ورزشكاران را افرادي تنبل و عقب افتاده از ( جوانب تحصيلي ) تصور نمايند و به بيان عاميانه و فكر آنها را در بازوان قوي آنان تصور نمايند 1.
لذا لازم بود تا تحقيقي در اين خصوص كه ورزش وآمادگي جسماني اثري بر پيشرفت تحصيلي دانش آموزان دارد انجام و حقايق امر پيشتر آشكار گردد، شايد نگرشهاي اجتماعي نسبت به اين موضوع منطقي گردد.
اهميت وضرورت پژوهش :
بدون شك تربيتبدني و ورزش يكي از اجزاء لاينفك جامعه بشري محسوب ميگردد در واقع تضمين سلامتي و شادابي تك تك افراد جامعه تا حد زيادي بستگي به ميزان پرداختن آنها به فعاليتهاي بدني وورزشي دارد. مسلماً چنانچه پرداختن به يك فعاليت حركتي از اصول و قاعده معين منطقي و حساب شده متابعت نمايد، نتايج آن برنامه حركتي منطقي و مثبت وسازنده خواهد بود و در غير اين صورت چه بسا ضرر و زيان حاصله بيشتر از سود و منفعت آن باشد.
آموزش و پرورش فيزيكي نيز يكي از اركان اصلي و زيربناي هر كشور ميباشد در واقع كليه نيازهاي هر كشور از طريق آموزش و پرورش آن كشور تامين ميشود. برنامه ريزان تعليم و تربيت سعي ميكنند مطالبي را به عنوان محتواي آموزشي در مدارس قراردهند كه در راستاي براورد نيازهاو منافع ملي و ميهني باشد از جمله اين مطالب گنجانيدن درس تربيتبدني و ورزش در برنامههاي درسي مدارس ميباشد مسلماً تربيتبدني به عنوان يك ماده درسي در مدارس هنگامي ميتواند مثمر ثمر واقع گردد كه اهميت و ارزش خود را نمايان سازد كه تابع نظم و قانون مشخص شدهاي باشد كه علماي تعليم و تربيت برنامه ريزان امورآموزشي معين نموده اند تنها در اين صورت است كه تربيتبدني به عنوان يك ماده درسي قابل بحث و تعميق است …
پر واضح است كه انجام هر كاري ولو ابتدايي ترين امر زندگي بدون تهيه برنامه قابل انجام نيست. در برنامه ريزيها بايد تعمق و تفكر نمودو فرضيات راآزمايش كرد و سپس بهترين راه را انتخاب كرد .خوشبختانه در برنامه ريزيهاي آموزشي درس تربيتبدني در مدارس اين مشكل را تا حد زيادي برطرف گرديده است 1.
به طور كلي نگرش والدين دانش آموزان معلمين اوليه مدرسه و افراد جامعه نسبت به تربيتبدني متفاوت است. عده اي از آنها با نظر مثبت وسازنده به آن توجه ميكنند پاره اي افراد هم جنبه هاي منفي آن را مورد ملاحظه قرار داده اند اين قبيل برخوردها واظهار نظرهائي كه نسبت به تربيتبدني ميشود اعم از مثبت و يا منفي همگي بر اساس تجربه هاي شخصي و مشاهدات محدود افراد استوار است.
امروزه دلائل و شواهد علمي ارزش واهميت يك برنامه خوب و غني تربيتبدني را بيان ميدارد. مطالعاتي كه روي دانش آموزان در سنين تحصيلي در كشورهايي كه از لحاظ تربيتبدني غني هستند صورت گرفته ميتواند انگيزه اي براي متخصصان تربيتبدني كشور خودمان فراهم نمايد تا اينكه نيازهاي جسمي جوانان و نوجوانان را شناسايي كنند و يا طرح ريزي برنامههاي كوتاه و بلند مدت پژوهشهائي در زمينه دست يابي بر ميزان آمادگي جسماني آنها به طور عيني صورت پذيرد.
انجام اين گونه تحقيقات امري ضروري در زندگي روزمره جوانان و نوجوانان امروز و آينده سازان اين مملكت محسوب ميشود 1.
با توجه به اينكه تشخيص ورزش ازتأثير عوامل چون زمينه خانوادگي ، وضعيت اجتماعي، حمايت وتشويق ديگران و خصوصيات شخصيتي كه بر موفقيت تحصيلي اثر ميگذارد كاري مشكل است ولي در بررسيهاي گروهي كه به عمل آمده معدل ورزشكاران آموزشگاهها به طور كميبالاتر از افراد غير ورزشكار بوده وآنها به مدارج آموزشي بالا نيزعلاقه بيشتري داشته اند بر خلاف بعضي از مخالفين قهرماني آموزشگاهها عقيده دارند ورزش دانش آموزان را از فعاليت تحصيلي باز ميدارد وموجب بروز روحيه ناپايدار و مانع رسيدن به اهداف آموزشي ميشود. طرفداران قهرماني آموزشگاهها بر اين عقيده اند كه وقتي دانش آموزان در فعاليتهاي مدرسه درگير ميشوند علاقه آنها به فعاليتهاي تحصيلي افزايش مييابد و با استفاده از بازي ميتواند بر بسياري از مسائل و مشكلات آموزشي فائق آيند 2.
از سويي پرداختن به فعاليتهاي ورزشي زمينه هايي را ايجاد خواهد نمود كه موجبات عدم پيشرفت تحصيلي را برگردن تربيتبدني مي اندازد در واقع شايد اين امر چندان هم دور از واقعيت نباشد ،خستگي بدن و يا حاضر نشدن در كلاس درس براي شركت در مسابقات و عوامل ديگر سبب ميشود كه موجبات عقب افتادگي فرد را فراهم نمايد و از سوي ديگر بسياري از انديشمندان علوم زيستي بر اين عقيده اند كه جسم و ذهن امري تخكيك ناپذير است چنانچه جسم قوي باشد، فكر و ذهن نيز تقويت ميشود.
پيشرفت علوم زيست شناسي و انسان شناسي باعث شده كه نظرية « بميدان تنت تا بماند روان » نه تنها كاملاً بي اصل و اساس بوده است بلكه نظرات و ديدگاههاي دين مبين اسلام با پيشرفت علوم و تكنولوژي بيشتر ارزش واهميت خود را نمايان ساخته است .
بلكه از معصومين (ع) روايت شده است كه « المومن القوي خير واجب من المومن الضعيف » معنا و مفهوم روايت مويد آن است كه قدرت مومن در تمام ابعاد مورد نظر قراردارد .قدرت مومن صرفاً بر نيروي جسماني وي خلاصه نميشود بلكه يك مومن بايد در ابعاد جسماني، اخلاقي، اجتماعي ،رواني، عقلاني و نيرو و قدرت كافي برخوردار باشد و از اين روايت استنباط ميشود كه بين امور جسمي و ساير ابعاد نظير ذهني وفكري ارتباط همبستگي زيادي وجود دارد.
به بيان ديگر افرادي كه به لحاظ جسمي قويتر باشند به لحاظ و درك و فكر قويتر ميباشند عكس قضيه هم نيزصادق است يعني افرادي كه به لحاظ ذهني و فكري قويتر باشند در كسب مهارت هاي ورزشي قويتر بوده و موفقيت بيشتري از خود نشان ميدهند 1.
با مطالبي كه عنوان شد ميتوان ابراز نمود كه داشتن ذهنيت غلط نسبت به برنامههاي ورزشي بدون در نظر داشتن استدلالات منطقي و محكم شايد غير منطقي باشد، آنچه كه مهم است آن است كه تفكر و انديشه و به عبارتي فعاليتهاي ذهني نميتواند از توانايي هاي حركتي پايه جدا باشند، لذا مطالعه اين حركتها وپرورش آنان ميتواند توانايي هاي ذهني را تقويت و يا در صورت نياز ترميم نمايد .نتايج قطعي واندكي وجود دارد كه نشان ميدهد برنامههاي حركتي و فراگيري موثر ميشود اما لزوماً نميتواند منطقي به اصلاح توانايي تحصيلي و يادگيري شود، ملاحظات بيشتر دراين مورد نشان ميدهد كه نقش تكامل زبان در يادگيري به طور نسبي در اغلب تئوريهاي يادگيري مورد غفلت قرار گرفته است بالاخره ارتباط بين رشد حركتي ويادگيري با ملاحظه كودكاني كه داراي مهارتهاي حركتي بالايي بوده اما قادر به يادگيري خواندن و يا توفيق در ساير حيطه هاي تحصيلي نيستند و كودكاني كه واجد مهارتهاي چشمگير تحصيلي بوده ولي از نظر اعمال حركتي وفعاليتهاي جسميدر سطح پايين تري قرار دارند ميتواند زير علامت سئوال برود1.
بنابراين موارد فوق باعث گرديد تا محقق درصدد برآيد تا در اين زمينه دست به بررسي و تحقيق بزند و كشف نمايد كه آيا آمادگي جسماني و فعاليتهاي حركتي و بدني ميتواند نقش موثري در رشد و توسعه قواي ذهني و پيشرفت تحصيلي دانش آموزان داشته باشد .
اهداف پژوهش :
هدف اصلي اين پژوهش جستجوي باسخن قطعي تر و روشن به اين پرسش است كه آيا آمادگي جسماني و فعاليتهاي بدني و حركتي ميتواند نقش موثري در پيشرفت تحصيلي داشته باشد ؟
اهداف فرعي اين پژوهش عبارتند از :
- رشد و نمو طبيعي وسالم بدن موجب افزايش هر چه بيشتر رشد ذهني ميشود.
- برنامههاي ورزشي و سلامتي و رشد و تناسب اندام، براي رشد مغزي و جسمي و رواني بهترين عامل است.
- ايجاد انگيزه بيشتر جهت پيشرفت تحصيلي دانش آموزان و حضور دانش آموزان كارآمد لايق و زرنگ در ورزش.
سئوالات پژوهش :
- آيا بين ميزان آمادگي جسماني و پيشرفت تحصيلي دانش آموزان رابطه اي وجود دارد ؟
- آيا بين ميزان آمادگي جسماني و پيشرفت تحصيلي دانش آموزان دختر رابطه اي وجود دارد ؟
- آيا بين ميزان آمادگي جسماني و پيشرفت تحصيلي دانش آموزان پسر رابطه اي وجود دارد ؟
تعاريف عملياتي :
1 ـ پيشرفت تحصيلي :
تسلط بر اطلاعات و دانش نظري در يك زمينه معين، منظور از پيشرفت تحصيلي يا ميانگين نمرات درسي نوبت اول دانش آموزان در سال تحصيلي 85 ميباشد.
2 ـ وضعيت جسماني :
منظور همان آمادگي جسماني ميباشد. توانايي بدن در انجام كارهاي خود با كار اين هر چه تمامتر كه اين امر مستلزم برخورداري از يك تندرستي كلي جسماني وتوانايي بر انجام كارها وفعاليتهاي قدرتي ميباشد. مظنور از آمادگي جسماني در اين تحقيق عبارتست از نمره اي كه هر دانش آموز از آزمون آمادگي جسماني كسب كرده است.
3 ـ نيروي عضلاني :
عبارت از مقدار نيرويي كه بشود بوسيله يك ماهيچه بروز داد. در اين پژوهش پرش جفت و نيروي عضلاني پا را ارزيابي ميكند.
4 ـ چابكي :
يعني انجام كاري در حداقل زمان ممكن يا تغيير جهت سريع و وبدست آوردن تعادل بدن به صورت ارادي در حداقل زمان لازمه، چابكي سرعت زياد ، قدرت زياد، تعادل و هماهنگي ميباشد دو 9*4 متر رفت و برگشت اين قابليت را اندازه گيري ميكند .
5 ـ استقامت عضلاني :
قابليت تكرار انقباض يا ادامه فعاليت طولاني يك يا گروهي از عضلات را استقامت عضلاني ميگويند. استقامت عضلاني به مقدار زياد به قدرت شخص بستگي دارد. ( دوي 540 متر ) 1.
6 ـ سرعت :
يعني انتقال قسمتي يا تمام بدن از نقطه اي به نقطه ديگر درحداقل زمان ممكن ( دو 45 متر ) .
زمينه نظري مسأله مورد پژوهش :
تئوري هاي مربوط به ارتباط ذهن و بدن وتاثيرات متقابل اين دو بر روي يكديگر از ويژگي خاصي برخوردار است . هر كدام از اين تئوريها بر پايه يافته هاي تجربي نظريه پردازان و با توجه به تجربيات روانشناسي و تربيتي مايه گرفته است وهر كدام به صورتي بيان كنندة ارتباط قواي ذهني و هوشي با رفتارهاي حركتي و جسماني در نزد انسان است .
بعضي از اين تئوريها از طريق تجربيات علمي و پژوهشهاي گوناگون پايه علمي پيدا كرده اند ولي بعضي ديگر در حد تئوري و نظريه علمي مانده اند 1.
مفهوم (رشد يكپارچه ) يعني : ( توجه به رابطه متقابل جنبه هاي ذهني و غير ذهني پايه و اساس بسياري از تئوريهاي رشد و تكامل كودكان را تشكيل ميدهد 2.
در ذيل چند نظريه درباره ارتباط ذهن و بدن و تئوريهاي مربوط به تأثير پذيري قواي ذهني ( هوش، حافظه و يادگيري ) از فعاليت بدني و ورزشي آورده ميشود :
تئوري سن ارگانيكي اولسون 3 ميگويد كه اجراهاي حركتي يك كودك با عوامل متعددي مانند پيشرفت حركتي ،انگيزش اجتماعي و ذهني در ارتباط است و از روي سن ارگانيكي فرد ميتوان موقعيت و استعداد ذهني فرد را برآورده و پيش بيني كرد.
[1] – Plato
2- احمد ازاد ( مباني تربيتبدني و ورزش )
1ـ عقلائي، محمد، مقايسه وضعيت تحصيلي دانش آموزان ورزشكار و غير ورزشكار
1 ـ ورزش و ارزش نشريه ماهانه، اداره كل تربيتبدني وزارت آموزش و پرورش .
1ـ رمضاني، فريبرز، گلزار سيد اصغر زاده
2ـ مجموعه مقالات دومين كنگره علمي ورزشي مدارس كشور.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.