پایان نامه بررسی تطبیقی جرم سقط جنین در ایران و انگلستان
فهرست مطالب
- چکیده 1
- مقدمه 2
- فصل نخست :
- کلیات تحقیق و تعاریف
- هدف : 6
- اهمیت موضوع : 6
- سئوالات تحقیق. 6
- فرضیه ها 6
- مبحث نخست: جنین. 8
- گفتار اول: تعریف جنین. 8
- گفتار دوم: مراحل تکامل جنین. 9
- بند اول: مراحل تکامل جنین درفقه اسلامی: 9
- بنددوم: مراحل تکامل جنین درعلم جنین شناسی. 11
- مبحث دوم: سقط جنین. 12
- گفتار اول: تعریف سقط جنین. 12
- گفتار دوم: تمیز سقط جنین ازمفاهیم مشابه 13
- بند اول: سقط جنین وقتل. 13
- بند دوم:سقط جنین و وضع جمل پیش ازموعد 18
- گفتار سوم: انواع سقط جنین. 19
- بند اول: سقط جنین غیر ارادی. 19
- بند دوم: سقط جنین ارادی: 21
- بند سوم : سقط درمانی ازمنظر اخلاق کاربردی. 31
- بند چهارم : سقط درمانی ازمنظر فقه پزشکی. 32
- گفتار سوم : بررسی قانون سقط درمانی ازمنظر حقوق جزای پزشکی. 33
- بند اول : سقط جنین غیر درمانی. 34
- فصل دوم:
- نظریه های ناظر به حمایت کیفری از جنین
- مقدمه 42
- مبحث اول: نظریه ممنوعیت مطلق. 42
- گفتار اول: قداست حیات.. 44
- گفتار دوم: حق حیات جنین: 46
- گفتار سوم:حق انتخاب جنین. 47
- گفتار چهارم: حفظ حق جامعه 47
- مبحث دوم: نظریه های آزادی مطلق ونسبی: 47
- گفتار اول: نظریه آزادی مطلق: 48
- بند اول: حفظ حیات وسلامت مادر: 51
- بند دوم: کاهش مرگ ومیر مادر: 52
- بندسوم: حق انتخاب زن: 52
- گفتار دوم: نظریه آزادی نسبی: 52
- فصل سوم :
- مصادیق حمایت کیفری از جنین درحقوق ایران و انگلستان
- بخش دوم: مصادیق حمایت کیفری از جنین درحقوق ایران. 56
- جرم انگاری در راستای حمایت ازحق حیات جنین. 56
- مبحث اول: جرم انگاری سقط جنین. 56
- گفتار اول: رکن قانونی جرم سقط جنین: 58
- بند اول :رکن قانونی درقوانین سابق. 59
- بند دوم: رکن قانون درقانون مجازات اسلامی سال 1392. 63
- گفتار دوم: رکن مادی جرم سقط جنین. 64
- بند اول: رفتار مرتکب: 64
- بند دوم: بارداری زن. 65
- بند سوم :وجود جنین یا حمل زنده: 66
- بند چهارم : اثبات رابطه سببیت: 67
- گفتار سوم: رکن معنوی سقط جنین : 68
- بند اول :رکن معنوی سقط جنین عمدی: 68
- بند دوم :رکن معنوی سقط جنین غیر عمدی: 69
- گفتار چهارم : مجازات جرم سقط جنین. 70
- بند اول : دیه 70
- بند دوم: تعزیر: 71
- مبحث دوم: سایر حمایت های کیفری ازحق حیات جنین: 76
- گفتار اول: مرگ جنین دررحم مادر: 76
- گفتار دوم: اخراج جنین زنده ازرحم مادر: 76
- گفتار سوم: تاخیر دراقامه مجازات مادر باردار: 76
- بخش سوم: مصادیق حمایت کیفری ازجنین درحقوق انگلستان. 78
- حمایت از حق حیات جنین. Error! Bookmark not defined.
- مبحث اول:سابقه و مقررات مربوط به سقط جنین. 78
- مبحث دوم:فرایند قانون گذاری سقط جنین در حقوق انگلستان. 79
- گفتار اول: فرآیند قانونگذاری سقط جنین پیش از تصویب قانون1967. 79
- گفتار دوم:فرآیند قانونگذاری سقط جنین پس از تصویب قانون 1967. 88
- بند اول: سقط جنین از نظر عنصر قانونی. 95
- بند دوم: سقط جنین از نظر شکل گیری عنصر مادی. 96
- بند سوم:سقط جنین از نظر عناصر روانی. 99
- نتیجه گیری. 101
- پیشنهادات : 102
- منابع : 138
چکیده
جرم سقط جنین که از جمله جرائم زنان میباشد، امروز گریبانگیر تمامی کشورهای دنیا به خصوص کشورهای پر جمعیت شده است. که بازتاب این معضل جتماعی تأثیر گذار بر دیگاههای حقوقدانان و جرم شناسان بوده است. بدلیل اینکه دیگر قوانین راجع به سقط جنین با وجود مسائل جدید اعم از مسائل پزشگی و مسائل اجتماعی و اقتصادی و نظائر آن با هدف و اطلاق عمومی جوامع مطابق نبوده و این مهم حقوقدانان را بر انگیخته تا در تنظیم قوانین مسائل و مشکلات ر ا مد نظر قرار دهند که امروزه شاهد دگرگونی و تحول در قوانین راجع به سقط جنین به خصوص در کشورهای اروپایی میباشیم، همچنین تأثیر گذار بر دیدگاههای جرم شناسان بوده است و بالا بودن رقم سیاه در جرم مذبور به خصوص در سالهای اخیر، از دید جرم شناسان دور نبوده است و در این راستا این دسته از نظریه پردازان نیز توصیههایی را به جامعه حقوقی کیفری ارائه دادهاند.
تمایل انسان به حفظ موجودیت و ادامه نسل، در ذات آدمی نهفته است با این وصف مسئلهٔ سقط جنین از جمله موضوعاتی است که افزون بر لطمه به حقوق اجتماعی، از رزایل اخلاقی نیزمحسوب میشود. لذا در متون اسلامی مورد نهی قرار گرفته و در نظام حقوقی کشورها تدابیری برای مقابله با ان پیش بینی شده است. این مقاله به مطالعهٔ تطبیقی سقط جنین و مجازات ان در نظام حقوقی دو کشور ایران و انگلستان میپردازد.
واژگان کلیدی:
جرم، حمل، سقط جنین، مجازات، سقط درمانی، قانون، انگلستان، ایران
مقدمه
سقط جنین از جمله جرائمی است که شاید آمارو رقم سیاه آن از خیلی جرائم دیگر بیشترو پنهانیتر است. اقدام به سقط جنین که در اغلب نظامهای حقوقی جهان به عنوان جرم شناخته شده و حسب مورد برای آن مجازاتهای حبس، جزای نقدی و مجازاتهای مالی در نظر گرفته شده است، درنظام حقوقی ایران نیز وجهه کیفری داشته و برای مرتکبین ومعاونین آن مجازاتهایی درنظر گرفته شده است. با وجود اینکه سقط جنین یکی از مسائل مهم وبحث برانگیز محافل مختلف علمی، اجتماعی وفرهنگی کشور است، مع الوصف کمتر پیرامون آن نوشته یا سخن گفته میشود. به تحقیق میتوان گفت که گفتگوها همانند خود موضوع معمولاً مخفیانه و بدور از دید اندیشمندان وصاحب نظران انجام میگیرد. در دنیای کنونی مسأله سقط جنین یکی از معضلات و مشکلات کلیه کشورها به حساب میآید و در سراسر دنیا این مشکل به گو نه ای است که دیگر سخن از مجازات آن امری عبث و بیهوده است. بدیهی است مبارزه باآن به شیوه کیفری از نوع مبارزه با معلول است و شیوع خارج از حد متعارف آن را میتوان معلول تمدن جدید وپیشرفتهای علمی، صنعتی و اجتماعی عصر حاضر دانست. آزادی مطلق برای سقط جنین نیز امری مذموم و خلاف شرع بوده والبته ممنوعیت مطلق آن هم باید با تأمل و تفکر زیاد مورد بررسی قرار بگیرد.
در تمام دنیا مشکلات ومسائل سقط جنین مربوط به این است که قوانین مربوطه هیچگونه انطباقی با آنچه عملاً بسیاری از افراد انجام میدهند، ندارد. مسائل ومشکلات وابسته به سقط جنین سخت در هم وپیچیده است. اغلب این دشواریها را تحت عنوان مشکلات اخلاقی، قانونی، اجتماعی و پزشکی طبقه بندی میکنند. جامعه امروز هر روز بیش از روز پیش، نگران نیکبختی افراد بشر و برخورداری آنان از حقوق و منزلت انسانی است. سقط جنین مسأله دیرینه سال، قرون و اعصار است که طی چند قرن اخیر اکثریت قریب باتفاق کشورها آن را در بوته فراموشی نهادهاند، چنین غفلتی شاید در بسیاری از زمینههای کار بشر سابقه داشته باشد ولی به خصوص در مورد همه حوادث و مسائلی که به نوعی با مسائل جنسی مربوط بودهاند، انکار ناپذیر میباشد.
نکتهای که همواره باید به آن به عنوان یک مشکل ثانوی توجه داشت، این است که عموماً در بحث سقط جنین، جهات اخلاقی و انسانی امر، تنها متوجه جنین ساقط شده میگردد ومادر فراموش میشود. عموم مردم را عقیده بر آن است که حیات از لحظه عقد نطفه وجود دارد و اخلاقاً سقط موجود زنده صحیح نیست. گروهی دیگر را عقیده بر آن است که تا وقتی جنین قادر به ادامه زندگی در محیط خارج از زهدان نباشد، نمیتوان آن را موجود زندهای فرض کرد. به نظر میرسد انتخاب یکی از این نظرات ویافتن پاسخ دقیقی برای این معما دشوار باشد ولی آنچه مسلم است، این است که به طور کلی تصمیم و روشی که به سودعموم باشد ناگزیر با منافع و خواست معدودی از افراد تعارض خواهد داشت.
منشأ اصلی وضع قوانین مربوط به محدودیت سقط جنین، وجود این دیدگاه اخلاقی بوده است ولی ما شواهد فراوانی داریم که مثلاً وضع قوانین ناظر بر اخلاق با حل یک مشکل، صد مشکل دیگرآفریده است. امروزه این حقیقت انکار ناپذیراست که تراژدی قوانین مربوط به منع سقط جنین اسف بارتر از خود سقط جنین است. کشورهای مختلف براساس فرهنگ، آداب ورسوم، باورها واعتقادات مذهبی قوانین متفاوتی را در ارتباط با سقط جنین وضع نمودهاند. سقط جنین به عنوان یک معضل اجتماعی در تمامی جوامع تلقی میشود به طوری که سلامت خانواده و جامعه را با مشکل مواجه مینماید. تعداد زیاد اولاد، جنسیت، اختلافات خانوادگی، حاملگی مکرر و ناخواسته، ارتباطات جنسی نامشروع، عدم آموزش، عدم آگاهی دقیق از روشهای کنترل باروری وجلوگیری از حاملگیهای ناخواسته، زمینه مساعدی را جهت انجام سقطهای غیر بهداشتی فراهم مینماید و در این ارتباط متأسفانه سقط جنین به عنوان روشی جهت کنترل حاملگی و کنترل خانواده به کار گرفته میشود. اگر چه محدودیتهای قانونی وشرعی تا حدی میتواند نقش بسزایی را در تصمیم گیری افراد نسبت به انجام یا عدم انجام این امر ایفاء نماید ولی در مواقع اضطراری معمولاً تصمیم گیریها از حیطه کنترل فرد خارج میشود به طور که فرد علیرغم همه موانع به سقط جنین به هر وسیله وشکلی متوسل میشود. به نظر میرسد در موضوع سقط جنین بحث بر سر آن است که یا به قوانین محدود کننده سقط جنین شدت و قاطعیت بیشتربخشیده شود ویا با تجدید نظر وتغییر لازم آنها را با نیازهای جامعه و خواست مردم منطبق سازند، به اعتقاد بسیاری از حقوقدانان راه اخیر منطقیتر میباشد. تاریخ و گذشته جوامع بشری به ما آموخته است که تلاش در راه محکمتر کردن و تشدید موازین قانونی آنگاه که اکثریت افراد
مشمول، آنرا تحمل ناپذیر و غیر قابل اجرا مییابند، نتیجهای جز دستیابی به را ههای انحرافی و غلط نداشته ودر عین حال مسأله اصلی همچنان لاینحل باقی مانده و روز به روز نیز بدتر شده است.
اگر وضع و تدوین قوانین، تنها براین اساس باشد که سقط جنین اخلاقاً غلط ومذموم است تنها نتیجه آن وقوع یک سلسله دشواریها و بلاتکلیفیهای اجتماعی خواهد بود. به جرأت میتوان گفت که تا به امروز در جهت مبارزه با قوانین محدود کننده سقط جنین توجه و دقتی آنچنان که باید مبذول نشده است. جامعه امروز ناچار است که با تعدیل محدودیتهای قانونی موجود به قطع عوارض و مصائب ناشی از محدودیتهای قانونی سقط دست زند. لازمه این کار بالا بودن هر چه بیشتر سطح آگاهی جامعه و تفهیم واقعیتهای علمی امروز به توده مردم است و برای نیل به این هدف بایدصریح و صادق بود ولی در ضمن باید در نظر داشت که قانونی یا آزاد کردن سقط جنین نیز خود موجب شیوع سقط وحتی در بعضی موارد، انتخاب سقط به جای روشهای جلوگیری میشود و این امر مسأله ای است که لازم است قبل از اقدام به تغییر قانون سقط جنین آن را کاملاً مدنظر داشت.
در حال حاضر بااستناد به قسمتی از ماده 17 آئین نامه انتظامی نظام پزشکی که به استناد نظریه شورای نگهبان در بعضی قسمتها معتبر شناخته شده و فتاوی معتبر فقهاء که در موارد سکوت قانون مورد استناد قرار میگیرد، سقط جنین توسط پزشک، به منظور حفظ جان مادر از خطرات ادامه بارداری، در صورت شرایط زیر مجاز است:
1-ادامه بارداری برای جان مادر خطرناک باشد.
2-جنین در مرحله قبل از ولوج روح قرار داشته باشد.
3-رضایت زوج وزوجه تحصیل گردد.
درصورت اظهار نظر پزشکی قانونی مبنی بر لزوم قطع بارداری، اگر شوهر یا زن به دلایلی راضی به قطع بارداری نبوده یا زن متوجه وخامت حال خود نباشد و همچنین در موارد فوری رضایت یا عدم رضایت آنها مطرح نیست و این در صورتی است که عمل سقط جنین خطرات بیشتری برای مادر به دنبال نداشته باشد.
لازم به ذکر است که در مورد قصاص و مجازات مقرردر قانون مجازات اسلامی بعداً در بحث مجازات سقط جنین به تفصیل سخن خواهیم گفت.
علی ملکی –
عالی