پایان نامه بررسی تطبیقی حقوق ایران و اسناد بین المللی
فهرست محتوا
فهرست مطالب
- چکیده. 1
- مقدمه. 2
- الف) بیان موضوع. 5
- ب) اهمیت موضوع. 6
- ج)اهداف پژوهش… 6
- د) سوالات تحقیق.. 6
- ر)فرضیه های تحقیق.. 7
- ز)نوع و روش تحقیق.. 7
- ی)سوابق تحقیق.. 7
- ه)موانع تحقیق.. 7
- مقدمه. 9
- مبحث اول: تعریف تابعیت و تقسیمات آن. 9
- گفتار اول: مفهوم لغوی تابعیت.. 9
- گفتار دوم: مفهوم حقوقی تابعیت.. 10
- گفتار سوم: اقسام تابعیت.. 14
- مبحث دوم: مفهوم بیگانه و تقسیمات آن. 15
- گفتاراول: مفهوم لغوی بیگانه. 15
- گفتاردوم: مفهوم حقوقی بیگانه. 15
- گفتار سوم: اقسام بیگانگان. 16
- گفتار چهارم: تحولات کلی مربوط به وضع حقوقی بیگانگان. 21
- مبحث سوم: منابع و سیر دخالت بیگانگان در ایران. 22
- گفتار اول: اصول و منابع شناخت حقوق بین الملل در ایران. 23
- بند اول: مقتضیات حقوق بین الملل. 23
- بنددوم:رفتار متقابل. 24
- بندسوم: قانون داخلی.. 25
- مقدمه. 28
- مبحث اول: حقوق اتباع بیگانه در ایران و بین الملل. 28
- گفتار اول: در حقوق ایران. 28
- بنداول: حقوق مخصوص جامعه ایران که بیگانه از آن محروم است.. 30
- گفتار دوم: در کنوانسیون های بین المللی.. 31
- مبحث دوم: اقسام حقوق اتباع بیگانه در ایران. 31
- گفتار اول: حقوق عمومی اتباع بیگانه. 32
- گفتار دوم: حقوق سیاسی اتباع بیگانه. 41
- گفتار سوم: حقوق خصوصی اتباع بیگانه. 44
- گفتار چهار:اصل کلی استملاک در حقوق ایران. 45
- مبحث سوم : احوال شخصیه اتباع بیگانه. 47
- مبحث چهارم: حقوق بیگانگان در کنوانسیون های بین المللی. 50
- مبحثپنجم: وضعیت اشخاص حقوقی بیگانه. 54
- مبحث ششم: شناسایی حداقل حقوق برای بیگانگان. 57
- نتیجه گیری.. 61
- پیشنهادات.. 65
- فهرست منابع. 67
چکیده
اتباع هر کشوری تابع قوانین دولت متبوع خویش بوده و نسبت به وضعیت حقوقی آنها در امور مختلف در قلمرو سرزمین دولتهای دیگر، بر اساس قوانین مقرر و عهدنامههای دو جانبه، چند جانبه و بین المللی تعیین تکلیف شده ست، نظر به وجود وقایع حقوقی متعدد (بیع، اجاره، ارث، و…) بر احوال اتباع خارجی در ایران، مکانیسمهای خاص حقوقی برای آنها تعریف و تبیین شده است. اصل کلی در ایران این است که هر بیگانهای میتواند از همه حقوق مدنی متمتع شود مگر در مواردی که قانون بنابه جهت خاصی استثناءکرده باشد. ماده 961 قانون مدنی این اصل را چنین بیان داشته است ((جز در موارد ذیل اتباع خارجه نیز از حقوق مدنی متمتع خواهند بود.1- در مورد حقوقی که قانون آن را صراحتاً از اتباع خارجه سلب کرده است؛ 2- در مورد حقوق مربوط به احوال شخصی که قانون دولت متبوع تبعهٔ خارجه آن را قبول نکرده؛ 3- در مورد حقوق مخصوصه که صرفاً از نقطه نظر جامعهٔ ایرانی ایجاد شده باشد)). تحقیق حاضر با عنوان حقوق اتباع بیگانه: بررسی تطبیقیحقوق ایران و اسناد بین المللی میباشد. همانطور که مطالعه خواهد شد، بطور کلی، یکی از این حقوق، حقوق مالی شامل حق تملک اموال غیر منقول، اشتغال، معاملات منقول و غیرمنقول، تقسیم ترکه، اخذ تأمین و… میباشد. اتباع بیگانه دارای حقوق دیگری نیز هستند از جمله حقوق عمومی، سیاسی و مسائل مربوط به احوال شخصیه آنان.
در این تحقیق ما به بررسی تطبیقی حقوق اتباع بیگانه در قانون ایران و اسناد بین المللی، در دوفصل میپردازیم. میخواهیم بدانیم که اتباع بیگانه در حقوق داخلی وبین المللی چه کسانی هستند و چه حقوقی دارند؟ در فصل اول به بیان کلیات ومفاهیم تابعیت و شناخت تبعه بیگانه و سابقه تاریخی آن میپردازیم و در فصل دوم به بررسی حقوق اتباع بیگانهدر ایران و اسناد بین المللیخواهیم پرداخت. اینکه بیگانگان چه حقوقیدارند و شرایط آنها در برخورداری از این حقوق به چه صورت است؟ در پایان به نتایجی دست یافتهایم که به آنها اشاره خواهیم کرد و پیشنهاداتی ارائه خواهیم کرد.
کلید واژگان: تابعیت، بیگانه، حقوق اتباع بیگانه، اسناد بین المللی
مقدمه
تاریخچهٔ وضع بیگانگان در ایران به قبل از ظهور اسلام برمیگردد. دوران رژیم کاپیتولاسیون یک وضع منافی با استقلال و حیثیت و شئون ملی ما در این مملکت بهوجود آورد و بیگانگان هیچ محرومیت یا محدودیتی نداشته و حقوقی را مغایر با اصول بینالمللی و ناقض استقلال سیاسی و قضایی ما به دست آورند.
در اسلام نیز فردی را که مسلمان نباشد بیگانه یا خارجی تلقی میکند و در مقابل مسلمانان را از هر نژاد، زبان، ملیت و تابعیت امت واحد میداند. با این طرز تلقی اسلامی، اهل کتاب، مستأمن، بتپرستان جزو بیگانگانشمرده شده و حقوق و آزادیهاییبرای آنها پیش بینی شده است.
متقابلاً بیگانگان نیز وظایف و تکالیفی را درجامعه اسلامی بهعهده دارند که از آنها به شرایط “امان” یاد شده است.
اتباع هر کشوری تابع قوانین دولت متبوع خویش بوده و نسبت به وضعیت حقوقی آنها در امور مختلف در قلمرو سرزمین دولتهای دیگر، بر اساس قوانین مقرر و عهدنامههای دو جانبه، چند جانبه و بین المللی تعیین تکلیف شده ست، نظر به وجود وقایع حقوقی متعدد (بیع، اجاره، ارث، و…) بر احوال اتباع خارجی در ایران، مکانیسمهای خاص حقوقی برای آنها تعریف و تبیین شده است. وضعیت حقوقی معاملات اتباع فوق باتوجه به شمول و دامنهً فراگیر آن، از زمره موضوعات مهم و بحث برانگیز در محافل علمی، دانشگاهی، حقوقی، و اجرایی بوده و سؤالات مبتلابهی را در اذهان بوجود آورده است. مفروض حقوقی و اصلی این تحقیق آن است که اتباع خارجه به تجویز ماده 961 قانون مدنی و مستفاد از اصل قانون اساسی جمهوری اسلامی، مجاز به خرید و تملک اموال غیر منقول در ایران برابر موازین مقرر بوده و تملک قانونی آنها نسبت به آن اموال تابع شرایط خاص میباشد، لذا ممنوعیتی بر بیع با آنها متصور نمیباشد، مگر به موجب نص صریح قانون و مفهوم مخالف ماده 961 قانون مدنی حکایت از تجویز استملاک اتباع خارجه دارد. برابر اصل 14 قانون اساسی و مستفاد از آیهٔ 8 سوره 61(ممتحنه)؛ ” دولت جمهوری اسلامی ایران و مسلمانان موظفند نسبت به افراد غیر مسلمان با اخلاق حسنه و قسط و عدل اسلامی عمل نمایند و حقوق انسانی آنان را رعایت کنند. این اصل در حق کسانی اعتبار دارد که بر ضد اسلام و جمهوری اسلامی ایران توطئه یا اقدام نکنند”.
علاوه بر قوانین متعدد مربوط به حقوق اتباع خارجی در ایران و لزوم انطباق وضعیت حقوقی آنها با آئین نامهها و دستورالعملهای مربوط آنچه که مربوط است، قوانین راجع به حقوق آنها در زمینه حقوق خصوصی (اموال ومالکیت) میباشد. طبق ماده 961 قانون مدنی مصوب 6/11/1313 ش، ” جز در موارد ذیل اتباع خارجه نیز از حقوق مدنی متمتع خواهند بود: 1- در مورد حقوقی که قانون آن را صراحتاً از اتباع خارجه سلب کرده است؛ 2- در مورد حقوق مربوط به احوال شخصی که قانون دولت متبوع تبعهٔ خارجه آن را قبول نکرده؛ 3- در مورد حقوق مخصوصه که صرفاً از نقطه نظر جامعهٔ ایرانی ایجاد شده باشد”. از اینرو، برابر این قانون، اصل برتمتع اتباع خارجی از حقوق خصوصی در ایران بوده و محرومیت آنها استثناء بوده و نیازمند نص صریح قانون میباشد. اصل مزبور مقید به شرط نیز نشده و حتی، مشروط به وجود عهدنامهها و رفتار متقابل نگردیده است.
در ایران آزادی ورود، بدون قید و شرط نیست و بیگانگان برای ورود به خاک ایران ملزم به رعایت تشریفات و مقررات هستند که در صورت عدم رعایت این مقررات، به مجازاتهای مقرر در ماده 13 و 15 قانون فوق محکوم خواهند شد. هر دولتی حق دارد که تبعهٔ خارجهای را که اقامت او در کشور غیرمطلوب است اخراج کند. محدودیتی که براین موضوع میتوان وارد ساخت این است که هیچ دولتی نباید کلیه اتباع خارجه را که مقیم درخاک او هستند دفعتاً اخراج کند. در ماده 13 قانون ورود و اقامت اتباع بیگانه، برای حفظ امنیت ویامصالح عمومی ویا به ملاحظات صحی، ورود و اقامت یا خروج و عبور خارجیان محدود یامشروط شده است. اما برای اینکه حقوق بیگانگان در ایران دارای ضمانت اجرایی باشد، قوانین ایران نیزحق ترافع قضایی واعتراض به دستور اخراج بیگانه از کشور را برای بیگانگان منظور کرده است.
پناهندگان نیز گروهی از بیگانگان در ایران محسوب میشوند. اینگونه بیگانگان به علل سیاسی، مذهبی، نژادی یا عضویت درگروههای خاص اجتماعی از ترس جان و شکنجه خود و افراد خانوادهاشان به کشور ایران پناهنده میشوند.
پناهندگی با تقاضای پناهنده آغاز و در صورت پذیرش پناهندگی توسط کمیته پناهندگان وزارت کشور تکمیل میشود. بنابراین ورود پناهنده به ایران مستلزم اخذ روادید است و اگر کسی بدون کسب اجازه وارد ایران شود مرتکب جرم شده و بایستی مجازات شود، اما فردی که تقاضای پناهندگی او پذیرفته میشود معاف از مجازات است[1]. در دوران کنونی قوهٔ قانونگذاری هر کشور، گذشته از وضع قاعدههای حاکم بر روابط حقوقی اتباع آن کشور با یکدیگر و یا دولت، تنظیم قاعدههای حاکم بر روابط با اتباع بیگانه را نیز در قلمرو خود از یک جهت حق و از جهت دیگر تکلیف خود میشمارد. قاعدههایی که بدین گونه از سوی قانونگذاران هر کشور درباره بیگانگان وضع میگردند عام میباشند، به این معنی که شامل همهٔ بیگانگان میگردند. در کنار این قاعدهها، قواعدی دیگر هم یافت میشوند که تنها شامل دستهای از بیگانگان میباشند، مانند: قاعدههایی که آنها را دولتها در عهدنامههای میان خود، به نفع اتباع یکدیگر میپذیرند و اجرای آنها را متعهد میگردند. با وضع این قاعدهها دولت نشان میدهد برای بیگانگان در قلمرو خود قائل به شخصبت حقوقی بوده آنها را بهره مند از حقوق میشناسد. این ترتیب از حیث نظم داخلی مفید و با مقتضیات نظم بین المللی سازگار و با ماده 6 اعلامیه جهانی حقوق بشر به این عبارت: «هرکس حق دارد شخصیت حقوقی او در همه جا محترم شمرده شود»، هماهنگ است. با این وصف دولتها ناگزیر نیستند حقوق بیگانگان را برابر حقوق اتباع خود قرار دهند. اگر مقایسهای اجمالی میان حقوق اتباع و بیگانگان در کشورهای گوناگون صورت گیرد دیده میشود اگر حقوق این دو دسته افراد در مواردی یکسان است در مواردی دیگر متفاوت و حقوق بیگانگان از حقوق اتباع محدوتر است؛ حتی در مواردی آنان به لحاظ بیگانه بودن از برخی حقوق محروماند. در ایران مقررات قانون گوناگون درباره وضعیت بیگانگان موجود است. این مقررات بر دو گونهاند: یک دسته مقرراتی میباشند که در آنها شرایط آمدن بیگانه به ایران و اقامت و کار او در این سرزمین و خروج او از کشور تعیین گردیدهاند. این مقررات از مقررات اداری است و هر بیگانهای در ایران باید وضعیت خود را با آن تطبیق دهد. دستهای دیگر قاعدههایی میباشند که در آنها حقوق بیگانگان در ایران تعیین گردیده است. اولویت مقررات دسته اول بر دسته دوم در آن است که شرط استفاده بیگانه از برخی حقوق در ایران بسته به انطباق وضع او با مقررات اداری یاد شده میباشد، مانند آنکه شرط استفادهٔ بیگانه از حق کار در ایران آن است که وی روادید ورود، پروانه اقامت و پروانه کار از مراجع ذیربط ایرانی گرفته باشد.
الف) بیان موضوع
صاحب نظران براین اعتقادند که باید در شناخت حقوق افرادی که در یک جامعه به عنوان بیگانه شناخته میشوند تلاش نمائیم تابا تحقیق وتفحص در لابلای قوانین و مقررات مندرج در قطعنامههای بین المللی وهمچنین تدابیر ملی که از سوی دولتها اتخاذ گردیده حقوق و آزادیهایی که برای یک فرد خارجی در نظر گرفته شده را یافته ودر راه توسعه وتکامل این حقوق گامی مثبت برداریم لذا جامعه بین الملل در این رابطه قطعنامههای بسیاری را منعقد نموده وبدیهی است که هیچ دولتی ملزم به پذیرفتن یک نفر خارجی در خاک خود نیست اما همین که بیگانه را به خاک خود پذیرفت باید یک سلسله حقوق برای او در نظر بگیرد بنابراین به نظر میرسد که رفتار با بیگانگان باید یک چارچوب حقوقی را مشخص نمود ودر قالب قوانین داخلی خود رادر این زمینهتنظیم نمایند به طور کلی منظور از طرح بحث شناخت حقوق اشخاصی است که در کشوری هستند که تابعیت آن را ندارند خواه به علت دارا بودن تابعیت دولت دیگر. در این تحقیق علاوه بر بازشناسی این قضیه که در همه کشورها محدودیتهایی برای حقوق بیگانگان مقرر شده است که مبتنی بر مصالح ملی است. مصالح هر کشور هم ایجاب میکند که بیگانگان از پارهای از حقوق محروم یا اعمال برخی از آنها را مشروط به شرایط خاصی مینماید. در این تحقیق به این سؤال پاسخ میدهیم که حقوق اتباع بیگانه، در قوانین داخلی ایران و اسناد بین المللی چگونه است؟
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.