پایان نامه بررسی دیدگاه ابن تیمیه در مراتب توحید وشرک
فهرست مطالب
- مقدمه. 1
- تعریف مسأله. 2
- پیشینه بحث… 2
- تألیفات شیعه. 2
- تألیفات اهل سنت… 2
- ضرورت بحث… 3
- هدف پژوهش…. 3
- الف) هدف اصلی.. 3
- ب) هدف فرعی.. 3
- سؤالات… 3
- سؤال اصلی.. 3
- سؤالات فرعی.. 4
- فرضیهها 4
- فرضیهی اصلی.. 4
- فرضیههای فرعی.. 4
- روش تحقیق.. 5
- فصل اول: شخصیت ابن تیمیه. 6
- گفتار اول: زندگینامه. 7
- مذهب ابن تیمیه. 9
- گفتار دوم: اوضاع سیاسی اجتماعی عصر ابن تیمیه. 10
- فقدان قدرت مرکزی.. 10
- حرکتهای مسیحیان و اروپائیان در بلاد اسلامی.. 10
- هجوم مغولان به سرزمینهای مسلمانان. 10
- عصر فرهنگی ابن تیمیه. 11
- گفتار سوم: ابن تیمیة از دیدگاه علمای اهل سنت… 13
- فصل دوم: توحید.. 26
- توحید در لغت و اصطلاح.. 27
- فرق أحد و واحد در توحید. 28
- توحید و فطرت… 29
- جایگاه توحید در قرآن. 30
- جایگاه توحید در مذاهب اسلامی.. 33
- اقسام توحید (توحید نظری و توحید عملی) 34
- مراتب توحید نظری.. 35
- الف- توحید ذاتی.. 36
- ب- توحید صفاتی.. 38
- ج- توحید افعالی.. 39
- اقسام توحید افعالی.. 40
- 1-توحید در آفرینش (خالقیت) 40
- 2- توحید در ربوببیت… 41
- 3- توحید در ربوبیت تشریعی (قانون گذاری) 41
- 4- توحید در حاکمیت… 42
- اقسام توحید عملی.. 42
- 1-توحید در عبادت… 43
- برداشتی نادرست از عبادت… 43
- عذر بدتر از گناه! 44
- حل اشکال و معنای حقیقی عبادت… 45
- ادله توحید عبادی خداوند. 47
- خالقیت خداوند. 47
- ربوبیت خداوند. 47
- الوهیت خداوند. 47
- مالکیت مرگ و حیات… 48
- زمامداری نفع وضرر. 48
- 2- توحید در اطاعت… 48
- تفاوت توحید در عبادت با توحید در اطاعت… 49
- 3-توحید در استعانت… 49
- فصل سوم: شرک… 51
- مفهوم لغوی شرک… 52
- مفهوم اصطلاحی «شرک» 53
- نحوه تحقق مفهوم«شرک» 54
- اقسام شرک… 55
- شرک در الوهیت… 55
- شرک در خالقیت… 55
- شرک در ربوبیت… 56
- شرک در عبادت و طاعت… 57
- معیار شرک در قرآن. 57
- بررسی منطقی، و داوری در موارد اختلافی شرک… 60
- توسل به پیامبران و صالحان. 60
- 2.استمداد از پیامبران و صالحان و استغاثه به آنان. 61
- آثار و تبعات شرک در قرآن. 62
- شرک، گناهی نابخشودنی.. 62
- شرک، ظلمی بزرگ… 63
- شرک موجب حبط عمل.. 63
- شرک، موجب سقوط از مقامات عالی.. 63
- 5-شرک، سبب محرومیت از بهشت… 63
- شرک، گمراهی آشکار. 64
- شرک و ناپاکی باطنی.. 64
- فصل چهارم: مراتب توحید و شرک از دیدگاه ابن تیمیه و وهابیت… 65
- گفتار اول: اقسام توحید از دیدگاه ابن تیمیه و هابیت… 66
- «توحید ربوبی» 68
- توحید در الوهیت… 69
- توحید در اسما و صفات… 70
- نقد و بررسی.. 70
- بررسی معنای اله. 70
- توحید عبادی.. 75
- مراحل تکامل عقاید انحرافی در توحید عبادی.. 76
- مرحله اول: دوره بنیادین.. 76
- مرحله دوم: دوره تکامل.. 77
- مرحله سوم: دوره انتقال. 78
- مرحله چهارم: دوره تکامل و تبلور. 78
- مرحله پنجم: دوره گرایشهای اعتدالی.. 78
- عبادت از دیدگاه ابن تیمیه. 79
- ربوبیت تشریعی و عبادت در نزد ابن تیمیه. 79
- ربوبیت تکوینی و عبادت از دیدگاه ابن تیمیه. 81
- انواع عبادت از دیدگاه ابن تیمیه. 82
- استدراکی در دیدگاه ابن اتیمیه و محمد بن عبدالوهاب… 82
- بررسی مفهوم عبادت در قرآن. 85
- گفتار دوم: شرک از دیدگاه ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب… 89
- تعریف شرک… 89
- شرک در صدر اسلام از دیدگاه ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب… 90
- نقد دیدگاه ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب در مورد شرک در صدر اسلام. 92
- اقسام شرک از دیدگاه ابن تیمیه ومحمد ابن عبد الوهاب… 97
- نقد و بررسی.. 98
- نزاع صغروی در شرک ربوبی.. 98
- ابن تیمیه و وهابیت و نزاع در شرک ربوبی.. 100
- بررسی تکمیلی مفهوم شرک… 101
- نتیجه گیری.. 104
مقدمه
بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدالله رب العالمین و صلی الله علی محمدٍ خیر خلقه و خیر من نطق بلسانٍ عربیٍّ مبین و علی آله افضل بریّته من بعده.
و اما بعد:
سپاس خدایی را که هیچ سخنوری توانایی ستایش او را ندارد، و هیچ حسابگری نمیتواند نعمتهایش را شماره کند، و کوشندگان جهان قادر نیستند حق او را ادا کنند. پروردگاری که افکار بلند، قدرت درک او را ندارند، و انسانهای زیرک با همه هوش و استعدادشان نمیتوانند به کنه ذات او دست یابند. خدایی که صفاتش را پایانی نیست، و با صفات مخلوقاتش نمیتوان او را شناخت، و این مربوط به زمانی معین و یا طولانی نیست. او موجودات را با قدرت خویش آفرید، و با لطف و رحمتی که نسبت به بندگانش داشت، بادها را پراکنده ساخت، و توسط کوهها، لرزه زمین را مهار کرد. قدم اول در دین، شناخت پروردگار است.
توحید فصل مشترک تمام انبیاست و خداوند پیامبران مختلف خود را به میان ملتها فرستاده تا مردم را به یکتا پرستی آن هم بدون واسطه دعوت کنند. اما در گذر تاریخ تمامی ادیان به جز اسلام از این دایره خارج شده و از طرق مختلف از این موضوع منحرف گردیدهاند. توحید چیزی نیست جز اقرار به یگانگی خداوند و اخلاص در قبول بندگی او.
هنگامی که توحید دچارخدشه شود، رفتار مؤمن در ارتباط خالصانه با خداوند نیز دچار خدشه میشود که نتیجهٔ عملی آن انحراف در احکام و اعتقادات است. با مقایسه میان اسلام ناب محمدیa و دیگر مذاهب اسلام به خوبی این تفاوتها آشکار میشود..
یکی از وسیلههای بسیار واضح و مطلوبی که برای بررسی صدق ادعای مذاهب مختلف اسلام میتوان بهکار برد، مباحث توحیدی هست که راجع به صانع متعال مطرح میشود و از این طریق که اولین گام در شناخت دین میباشد و مقدم بر هر بحث دیگری نظیر نبوت، عدل، معاد، امامت و… میباشد؛ واضح است که اگر دین یا مذهبی در توحید دارای اعتقادات صحیحی نباشد، به سایر مسائل آن دین نیز توجهی نخواهد شد، چراکه بحث توحید هم اشرف مباحث دینی، و هم اهم مسائلی است که باید بررسی شود.
تعریف مسأله
ابن تیمیه در مبحث توحید و شرک و مراتب آن دیدگاه ویژهای دارد. در باب توحید، او معتقد است مراتب توحید بر سه نوع است: توحید ربوبی، توحید الوهی، توحید در اسماءو صفات. و نیز در مبحث شرک معتقد است که شرک بر چهار قسم است که عبارتند از: شرک در دعا، شرک در نیت، قصد، اراده، شرک در طاعت و شرک در محبت؛ که بر اساس آن دیگر مذاهب اسلامی را مشرک میخواند. ما در این رساله به روش عقلی و نقلی و بر اساس آیات و روایات به بررسی این دیدگاه خواهیم پرداخت.
مبحث توحید از جمله مباحثی است که در کتابهای شیعه از دیرباز بدان پرداخته شده است و به دیدگاه ابن تیمیه نیز در ضمن تألیفات علمای شیعه و اهل سنت اشاره گردیده است. از جمله:
- منهاج الشریعه، سید مهدی قزوینی، 1358
- البراهین الجلیه فی رد ابن تیمیه، سید حسن کاظمی، 1354
- الامامة الکبری و الخلافة العظمی، سید محمد حسن قزوینی، 1385
- فرقه وهابیت و پاسخ شبهات آنها، علی دوانی، 1366
- درسنامه نقد وهابیت، نجم الدین طبسی، 1391
- شفاء السقام، ملأ علی قاری (فقیه مشهور حنفی مقیم مکه)، 1014
- المقاله المرضیه فی رد علی ابن تیمیه، محمد ابن ابی بکر أخنایی، 763
- الرد علی ابن تیمیه، عیسی بن مسعود منکاتی
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.