پایان نامه بررسی رابطه بین مدیریت ریسک اعتباری با مطالبات معوق بانک ملت
فهرست محتوا
فهرست مطالب
- چکیده……………………………………………………………………………………………………………………………………………………1
- کلمات کلیدی: ……………………………………………………………………………………………………………………………………….1
- فصل اول: کلیات تحقیق
- 1-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………….3
- 1-2-بیان مسأله ………………………………………………………………………………………………………………………………………4
- 1-3-اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………10
- 1-4-اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………….. ……………………………..11
- 1-4-1- هدف اصلی تحقیق………………………………………………………. …………………………………………………………..11
- 1-4-2- اهدف فرعی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………11
- 1-5-سؤالات و فرضیات تحقیق………………………………………………………………………………………………………………..11
- 1-5-1-سؤالات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………..11
- 1-5-1- 1-سؤال اصلی تحقیق……………………………………………………………………………………………………. …………..11
- 1-5-1- 2-سؤال فرعی تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………11
- 1-5-2- فرضیات تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………….12
- 1-5-2-1-فرضیات اصلی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………12
- 1-5-2-2-فرضیات فرعی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………12
- 1-6-قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………. ………………………………………………..13
- 1-6-1-قلمرو مکانی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………….13
- 1-6-2-قلمرو زمانی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..13
- 1-6-3-قلمرو موضوعی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………..13
- 1-7-تعریف اصطلاحات و واژهها…………………………………………………………………………………………………………….13
- فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
- 2-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………….19
- 2-2- ادبیات و پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………20
- 2-2-1- ادبیات تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………20
- 2-2-1-1- بانک و بانکداری ………………………………………………………………………………………………………………….20
- 2-2-1-2- ضرورت بانکداری ………………………………………………………………………………………………………………..20
- 2-2-1-3- جایگاه ریسک ……………………………………………………………………………………………………………………..21
- 2-2-1-4- تاریخچه و جایگاه ریسک ………………………………………………………………………………………………………23
- 2-2-1-5- نظریه ریسک ……………………………………………………………………………………………………………………….26
- 2-2-1-6- اهمیت ریسک ……………………………………………………………………………………………………………………..26
- 2-2-1-7- روشهای محاسباتی ریسک ……………………………………………………………………………………………………..27
- 2-2-1-8- مدیریت ریسک ……………………………………………………………………………………………………………………28
- 2-2-1-9- اصول و مقررات کمیته بال در خصوص مدیریت ریسک ………………………………………………………………29
- 2-2-1-10- تعریف ریسک ……………………………………………………………………………………………………………………30
- 2-2-1-11- طبقه بندی ریسکها ……………………………………………………………………………………………………………30
- 2-2-1-12- مفهوم ریسک تسهیلات ………………………………………………………………………………………………………..32
- 2-2-1-13- مهمترین ریسکهای بانکی …………………………………………………………………………………………………..34
- 2-2-1-14- تأثیر ریسک اعتباری بر بانک یا موسسه مالی …………………………………………………………………………….36
- 2-2-1-15- مدلهای محاسبه ریسک اعتباری و تحلیل مدل CR …………………………………………………………………….36
- 2-2-1-16- معیارها و مدلهای مورد استفاده برای رتبه بندی مشتریان ……………………………………………………………39
- 2-2-1-17- رویکرد فعلی در کشور درخصوص نرخ سود سپردهها و تسهیلات اعطایی …………………………………….41
- 2-2-1-18- تعیین نرخ سود تسهیلات و سپردهها در سالهای نه چندان دور ……………………………………………………..44
- 2-2-1-19- بررسی عقود مبادلهای و مشارکتی در بستههای سیاستی و نظارتی بانک مرکزی …………………………….48
- 2-2-1-20- بانکها براساس بخشهای مختلف درخصوص عقود مشارکتی …………………………………………………50
- 2-2-1-21- رویکرد سایر کشورها درخصوص نرخ سود …………………………………………………………………………….50
- 2-2-1-22- مروری بر عملکرد شرکتهای بیمه با هدف پوشش ریسک …………………………………………………………..51
- 2-2-1-23- چگونگی تعیین نرخ بهره در وامهای رهنی ………………………………………………………………………………53
- 2-2-1-24- تعریف ریسک عملیاتی ……………………………………………………………………………………………………….55
- 2-2-1-25- اهمیت ریسکهای عملیاتی ………………………………………………………………………………………………..56
- 2-2-1-26- ویژگیهای تعریف ریسک عملیاتی از دیدگاه کمیته بال ……………………………………………………………56
- 2-2-1-27- روشهای اندازه گیری ریسک عملیاتی …………………………………………………………………………………….57
- 2-2-1-28- استقرار ساختاری برای مدیریت نقدینگی …………………………………………………………………………………60
- 2-2-1-29- نظارت و اندازه گیری خالص وجوه مورد نیاز …………………………………………………………………………..60
- 2-2-1-30- کنترلهای داخلی برای مدیریت ریسک نقدینگی ……………………………………………………………………61
- 2-2-1-31- ویژگیهای داراییهای نقد شونده در بانکها …………………………………………………………………………62
- 2-2-1-32- ویژگیهای بدهیها در بانکها ………………………………………………………………………………………….63
- 2-2-1-33- مدلهای مدیریت نقدینگی …………………………………………………………………………………………………….69
- 2-2-1-34- استراتژیهای مدیریت ریسک اعتبار مالی ……………………………………………………………………………….72
- 2-2-1-35- معرفی بانک ملت و مدیریت شعب بانک ملت در استان سمنان……………………………………………………..73
- 1-تاریخچه بانک ملت …………………………………………………………………………………………………………………………..75
- 2-شبکه بین المللی بانک…………………………………………………………………………………………………………………………76
- 3-اهداف /چشم انداز/مأموریتها…………………………………………………………………………………………………………….76
- 4-معرفی مدیریت شعب بانک ملت استان سمنان………………………………………………………………………………………….79
- 2-2-2- پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………..80
- 2-2-2-1-پیشینه تحقیق داخلی…………………………………………………………………………………………………………………80
- 2-2-2-2-پیشینه تحقیق خارجی……………………………………………………………………………………………………………….85
- 3-2-2-2- استخراج مدل مفهومی تحقیق………………………………………………………………………………………………….90
- فصل سوم: روش تحقیق
- 3-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………….92
- 3-2- روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………93
- الف) دسته بندی تحقیقات بر حسب هدف………………………………………………………………………………………………….93
- 1-تحقیق بنیادی…………………………………………………………………………………………………………………………………….93
- 2-تحقیق کاربردی…………………………………………………………………………………………………………………………………94
- 3-تحقیق و توسعه………………………………………………………………………………………………………………………………….94
- ب) دسته بندی تحقیقات بر حسب نحوه گردآوری دادهها (طرح تحقیق)………………………………………………………..94
- تحقیق توصیفی (غیر آزمایشی)………………………………………………………………………………………………………………….94
- تحقیق آزمایشی……………………………………………………………………………………………………………………………………..94
- تحقیق کاربردی………………………………………………………………………………………………………………………………….. 94
- 3-2-1-جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………………………………..95
- 3-2-2-حجم نمونه……………………………………………………………………………………………………………………………… 97
- شیوه نمونه گیری……………………………………………………………………………………………………………………………………97
- 3-2-2-1- ابزار گردآوری دادهها………………………………………………………………………………………………………….100
- 3-3- فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………..102
- 3-3-1- فرضیه اصلی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………102
- 3-3-2- فرضیات فرعی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………102
- فرضیه اول تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………….102
- فرضیه دوم تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………102
- فرضیه سوم تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………..102
- فرضیه چهارم تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….102
- 2-2- فرضیه پنجم تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..102
- 2-3- فرضیه ششم تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………102
- 3-4-قلمرو تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………….102
- 3-4-1-قلمرو مکانی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………102
- 3-4-2-قلمرو زمانی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………..103
- 3-4-3-قلمرو موضوعی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………103
- 3-5- روش تجزیه و تحلیل دادهها…………………………………………………………………………………………………………103
- الف) آمار توصیفی………………………………………………………………………………………………………………………………104
- ب) آمار استنباطی…………………………………………………………………………………………………………………………….. 104
- فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادهها
- 4-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………..106
- 4-2-توصیف آماری دادهها………………………………………………………………………………………………………………….106
- 4-3-جامعه آماری و حجم نمونه و روش نمونه گیری…………………………………………………………………………………108
- 4-3-1-جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………………………………108
- 3-3-2-حجم نمونه……………………………………………………………………………………………………………………………..108
- 4-4- نتایج آزمونهای اولیه دادهها………………………………………………………………………………………………………109
- 4-4-1-توصیف آماری دادهها و ویژگیهای دادهها……………………………………………………………………………… 109
- 4-4-2-آزمون تعیین نرمالیتی متغیرها………………………………………………………………………………………………………109
- 4-5- نحوه اندازه گیری متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………………………………111
- 4-6- تجزیه تحلیل دادهها و آزمون فرضیههای تحقیق……………………………………………………………………………….111
- 4-6-1-نتایج آزمون فرضیه اول تحقیق……………………………………………………………………………………………………111
- فرضیه اول تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………111
- 4-6-2-نتایج آزمون فرضیه دوم تحقیق……………………………………………………………………………………………………115
- فرضیه دوم تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………..115
- 4-6-3-نتایج آزمون فرضیه سوم تحقیق…………………………………………………………………………………………………..119
- فرضیه سوم تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………….119
- 4-6-4-نتایج آزمون فرضیه چهارم تحقیق…………………………………………………………………………………………………123
- فرضیه چهارم تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………..123
- 4-6-5-نتایج آزمون فرضیه پنجم تحقیق…………………………………………………………………………………………………..127
- فرضیه پنجم تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………….127
- 4-6-6-نتایج آزمون فرضیه ششم تحقیق…………………………………………………………………………………………………..131
- فرضیه ششم تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………….131
- 4-6-7-نتایج آزمون فرضیه اصلی اول تحقیق……………………………………………………………………………………………135
- فرضیه اصلی اول تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………..135
- 4-6-8-نتایج آزمون فرضیه اصلی دوم تحقیق……………………………………………………………………………………………139
- فرضیه اصلی دوم تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………..139
- فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
- 5-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………145
- 5-2-بحث………………………………………………………………………………………………………………………………………….145
- 5-2- 1-خلاصه نتایج آزمون فرضیههای تحقیق به تفکیک (بحث بر روی یافتههای تحقیق)…………………………….145
- 5-2-2-خلاصه نتایج آزمون فرضیه اول تحقیق………………………………………………………………………………………….145
- 5-2-3- خلاصه نتایج آزمون فرضیه دوم تحقیق…………………………………………………………………………………………146
- 5-2-4-خلاصه نتایج آزمون فرضیه سوم تحقیق…………………………………………………………………………………………147
- 5-2-5- خلاصه نتایج آزمون فرضیه چهارم تحقیق……………………………………………………………………………………..148
- 5-2-6- خلاصه نتایج آزمون فرضیه پنجم تحقیق……………………………………………………………………………………….149
- 5-2-7-خلاصه نتایج آزمون فرضیه ششم تحقیق………………………………………………………………………………………..150
- 5-2-8-خلاصه نتایج آزمون فرضیه اصلی اول تحقیق………………………………………………………………………………….151
- 5-2-9-خلاصه نتایج آزمون فرضیه اصلی دوم تحقیق…………………………………………………………………………………152
- 5-2-10-نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………. 154
- 5-3-محدودیتهای تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………..155
- 5-4- پیشنهادات تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………. 156
- 5-4-1- پیشنهادات کاربردی تحقیق………………………………………………………………………………………………………..156
- 5-4-2- پیشنهادات تحقیق برای انجام مطالعات آتی……………………………………………………………………………………158
- فهرست منابع و مآخذ تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….159
- الف) منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………………………..159
- ب) منابع لاتین……………………………………………………………………………………………………………………………………..164
- فهرست پیوستها و ضمائم تحقیق …………………………………………………………………………………………………………170
چکیده
هدف مطالعه حاضر بررسی رابطه بین مدیریت ریسک اعتباری با مطالبات معوق بانک ملت به صورت یک مطالعه مطالعه موردی درمدیریت شعب بانک ملت استان سمنان بوده است. جامعه آماری تحقیق حاضر بانک ملت استان سمنان بوده است. نمونه آماری تحقیق حاضر در مدیریت شعب بانک ملت استان سمنان دربازه زمانی سالهای 1391-1381، میباشد. پژوهش حاضر به لحاظ روش درجمله تحقیقات توصیفی و ازنوع مطالعات همبستگی میباشد. علاوه براین روش تجزیه تحلیل دادهها، تحلیل همبستگی یا تحلیل واریانس بوده که سعی در تبین رابطه علت و معلولی بین مدیریت ریسک اعتباری (به عنوان متغیرمستقل تحقیق که خود شامل:1-ریسک اعتباری وامهای دریافتی مشتریان به صورت انفرادی (که متناظر با تحلیل انفرادی ریسک اوراق بهادار است)، و 2-ریسک اعتباری سبد وام (که معادل تحلیل ریسک سبد اوراق بهادار است))، با مطالبات معوق (به عنوان متغیروابسته تحقیق) بانک ملت در مدیریت شعب بانک ملت استان سمنان بوده است که نتایج تحقیق حاضر نشان میدهد که: رابطه بین مدیریت ریسک اعتباری با مطالبات معوق بانک ملت و به صورت یک مطالعه موردی درمدیریت شعب بانک ملت استان سمنان معنا دار بوده است. ودر سطح خطای 5%(درصد)، وهمچنین درسطح اطمینان 95%(درصد)، رابطه معنی داری را بین دومتغیرمدیریت ریسک اعتباری با مطالبات معوق بانک ملت و به صورت یک مطالعه موردی درمدیریت شعب بانک ملت استان سمنان را نشان میدهد. بنابراین با توجه به خروجیهای نرم افزارآماری (SPSS) که در جداول فوق نشان داده شده است، میتوان بیان نمود، ازآن جا که سطح معنی داری (sig)، کمتراز پنج درصد است، فرض H0 درسطح خطای پنج درصدرد میشود و وجود همبستگی بین این دو متغیر تأیید میشود. واین نتایج را میتوان به کل جامعه آماری تحقیق، یعنی بانک ملت تعمیم داد.
واژگان کلیدی: مدیریت ریسک اعتباری، مطالبات معوق، مدیریت شعب بانک ملت استان سمنان.
1-1-مقدمه
ایجاد و گسترش وابستگیهای بین المللی در بسیاری از جنبههای سیاسی و اجتماعی، به ویژه در شرایط جهانی شدن اقتصاد، باعث شده است انگیزههای لازم به منظور یکپارچگی سیستمهای بانکی و مالی از جایگاه ویژهای برخوردار شود. به تبع آن، اهمیت مسائل حسابداری و مدیریت بانکی در مفهوم جهانی و درک آن بسیار ضروری شده است. در همین راستا، کنترل و بررسی مستمر اقلام کلیدی ترازنامه و ارزیابی مسائل مهم در ترازنامه از جمله نقدینگی، توان واریز بدهیها و انعطاف پذیری مالی و همچنین تراکم، تنوع، زمان بندی و کیفیت داراییها و بدهیها بسیار ضرورت دارد.
ریسک اعتباری از این واقعیت ریشه میگیرد که طرف قرارداد[1] نتواند یا نخواهد تعهداتش را انجام دهد. بهشیوهٔ سنتی، تأثیر این ریسک با هزینهٔ ریالی ناشی از نکول[2] طرف قرارداد سنجیده میشود. زیانهای ناشی از ریسک اعتباری ممکن است قبل از وقوع واقعی نکول از جانب طرف قرارداد، ایجاد شود.
بنابراین، ریسک اعتباری را میتوان به عنوان زیانی محتمل تعریف کرد که در اثر یک رویداد اعتباری اتفاق میافتد. رویداد اعتباری زمانی واقع میشود که توانایی طرف قرارداد در انجام تعهداتش تغییر کند. با این تعریف، تغییر ارزش بازار بدهی بهخاطر تغییر رتبهبندی اعتباری (یا تغییر آگاهی بازار از توانایی طرف قرارداد نسبت به انجام تعهداتش)، را نیز میتوان بهعنوان ریسک اعتباری در نظر گرفت (رادپور،1390).
تا سال 1970 بیشتر فعالیتهای بانکی شامل پرداختهای اعتباری بود. به عبارت دیگر، واسطه گری بین سپردههای کوچک و کم هزینه و اعطای وام بود.
قیمت گذاریها و سرمایه گذاریها مبتنی بر تصمیم گیریهای ساده بود و کلیدیترین چالش مدیریت، کنترل کیفیت داراییها، زیان وامها و هزینههای سربار بود.
بروز مشکلات تورم، رکود اقتصادی و بی ثباتی نرخهای بهره در اواخر دهه 1970 و اوایل 1980، باعث شد تا مدیریت داراییها و بدهیها در بانکها برای نگهداری حاشیه سود پذیرفتنی، بسیار ضرورت پیدا کند) جرونینگ و براتانوویچ،2003).
کمیته نظارت بانکی در بانک تسویه بین المللی معروف به کمیته بال بر این باور است که نقدینگی در بانکها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و کمبود نقدینگی پیامدهای گستردهای به همراه دارد. به همین منظور تحقیقات و مطالعات گستردهای در زمینه دستیابی به یکسری رویهها و اصول اساسی برای مدیریت نقدینگی انجام داده است.
پس از انتشار گزارشی در سپتامبر 1992 با عنوان «چارچوبی برای اندازه گیری و مدیریت نقدینگی»، با انجام اصلاحات و تغییرات لازم و با در نظر گرفتن اصول کلی و اساسی در مدیریت نقدینگی بانکها در فوریه 2000، نشریهای با عنوان «روشهای مؤثر در مدیریت نقدینگی بانکها» از سوی کمیته یاد شده منتشر شد. پایه و اساس این نشریه مشتمل بر 14 اصل کلیدی در نحوه مدیریت نقدینگی بانکهاست که در 94 بند تشریح شده است. فعالیت بانکها و مؤسسات مالی در حوزههای اعطای تسهیلات، سرمایه گذاری، صدور انواع اوراق قرضه، صدور انواع گواهی سپرده، صدور ضمانت نامهها و گشایش انواع اعتبارات اسنادی و یا به عبارت دیگر، اقدام به ایفای نقش دربازارهای پول و سرمایه، آنها را در معرض مخاطرات و ریسکهای خاص اینگونه فعالیتها قرارداده است.
بانکها با انواع متنوعی از ریسکها روبرو میباشند، ریسکی که این تحقیق به آن میپردازد، ریسک عملیاتی نامیده میشود. در حال حاضر بانکهای معتبرجهانی در حال انجام اقدامات قابل توجهی در زمینه مقابله با ریسکهای عملیاتی میباشند. این اقدامات شامل مراحل زیر میشود:
1-شناسایی ریسکهای عملیاتی درمؤسسه مالی (در اینجا منظور همان زیانهای عملیاتی است).
2- ارزیابی و یا به بیان دقیقتر کمی کردن ریسکهای عملیاتی (که نتیجه آن تعیین میزان سرمایه مورد نیاز برای مقابله با ریسکهای عملیاتی میباشد.)
3- مدیریت ریسکهای عملیاتی که شامل انتقال ریسک (با استفاده از ابزار بیمه و …) و یا انجام اقداماتی درجهت کاهش میزان ریسکهای عملیاتی سازمان میباشد).
1-2-بیان مسأله
واقعیت این است که مشکلات زیادی در میزان تأثیر گذاری ریسک بر عملکرد بانکها ایجاد شده است که این مشکلات ناشی از عدم تفکیک میزان نوع ریسک وامها بر عملیات بانکی میباشد. یعنی اینکه ما مشاهده میکنیم که اقدام تفکیک در وامهای بانکی یعنی در دو بخش حقیقی و حقوقی و سنجش آنها در عملکرد بانکها کاملاً متفاوت بوده اما نشان میدهد که صنعت بانکداری و دست اندرکاران آن با توجه به حجم مطالبات موجود میبایست به این مقوله مهم اهتمام ویژه و بیشتری داشته باشند که در عمل چنین نیست. از مهمترین عوامل موجود میتوانیم به کمبود فرصتهای بهینه، عدم وجود نیروهای متوسط و عدم بکارگیری ابزارهای مدیریت علمی ریسک اشاره کنیم که بانکها میبایست بدان توجه ویژه داشته باشند که تحقیق حاضر براساس مشکلات موجود شکل گرفته است. و به همین منظور مدیریت ریسک اعتباری که یکی از مهمترین مباحث بانکداری نوین میباشد را در دو سطح به شرح ذیل انجام دادهایم:
1- بررسی ریسک اعتباری وامها و مشتریان به صورت انفرادی (که متناظر با تحلیل انفرادی ریسک اوراق بهادار است).
2- بررسی ریسک اعتباری سبد وام به صورت غیرانفرادی (که معادل تحلیل ریسک سبد اوراق بهادار است).
ارزیابی و سنجش توان بازپرداخت مشتریان اعتباری بهصورت انفرادی و محاسبهٔ احتمال عدمبازپرداخت اعتبارات دریافتی آنها را “اعتبارسنجی” گویند. اعتبارسنجی، نظامی است که به وسیلة آن بانکها و مؤسسات اعتباری با استفاده از اطلاعات حال و گذشتهٔ متقاضی، احتمال عدمبازپرداخت وام توسط وی را ارزیابی نموده و به او امتیاز خاص خود را میدهند. این روش ابزاری عینی برای مدیریت ریسک اعتباری بانکها بوده و مشتریان اعتباری را بیطرفانه و بر اساس آمار و اطلاعات کیفی و کمّی طبقهبندی مینماید. مدلهای اعتبارسنجی را میتوان به دو گروه عمده تقسیم نمود:
1) مدلهای اعتبارسنجی پارامتری مانند:
2) مدلهای اعتبارسنجی غیرپارامتری مانند:
- برنامهریزی ریاضی
- درختوارههای طبقهبندی (الگوریتمهای تقسیمبندی بازگشتی)[6]
- مدلهای نزدیکترین همسایگان[7]
- فرآیند سلسله مراتب تحلیلی[8]
- سیستمهای خبره[9]
- شبکههای عصبی مصنوعی[10]
ارزیابی و سنجش ریسک اعتباری سبد وامهای بانک با در نظر گرفتن اثرات متنوعسازی و ارتباط میان موقعیتهای مختلف موجود در سبد وام و ادارهٔ سبد اعتبارات بر این اساس، “مدیریت سبد اعتباری[11]” نام دارد.
بانکهای موفق در سطح جهان، سیستمهای اعتبارسنجی و مدیریت سبد اعتباری متناسب خود را توسعه میدهند. چنین سیستمهایی مدیران بانک را در جهت اتخاذ هرچه بهتر تصمیمات اعتباری یاری میدهد، تصمیماتی که بر پایهٔ ارزیابیهای کیفی و کمّی وامهای انفرادی و سبد اعتباری بانک قرار دارد.
اهداف توسعهٔ نظام اندازهگیری و مدیریت ریسک اعتباری
هدف از اجرای این طرح، طراحی سازوکاری برای اندازهگیری و مدیریت ریسک اعتباری بانک است. چنین سازوکاری شامل ارزیابیهای ریسک اعتباری در هر دوسطح وامهای انفرادی و سبد وام است.
این سازوکار تصمیمات مدیریت ریسک اعتباری و دایرهٔ اعتبارات بانک را در جهت شناسایی و تخصیص وام به مشتریان معتبر راهنمایی میکند و در عین حال تصمیمات مدیریت سبد وام را برای بهرهبرداری بهینه از اثرات تنوع بخشی سبد پشتیبانی مینماید.
چنین سازوکاری داری ویژگیهای زیر است:
- بر اساس چنین سازوکاری فرآیندهای بانک در زمینهٔ اعطای وام به مشتریان مورد بازنگری قرار میگیرد و در صورت امکان، فرآیندهای جایگزین جهت بهبود و تسریع فرآیندهای وامدهی پیشنهاد میگردد.
- از طریق این سازوکار زمینهای فراهم میشود که تصمیمات مربوط به اعطای وام در میان شعبههای مختلف بانک از وحدت رویه برخوردار باشد. بدینترتیب، بستری برای ارزیابی عملکرد دایرهٔ اعتباری شعب مختلف بانک بر مبنای معیاری واحد ایجاد میگردد و طراحی سیستمهای پاداش مبتنی بر عملکرد شعب میسر میشود.
- بهوسیلهٔ چنین سازوکاری مشتریان معتبر از غیرمعتبر تمیز داده میشوند و منابع بانک به سمت متقاضیانی جریان مییابد که بهلحاظ اعتباری ازاستحقاق بیشتری برای دریافت وام برخوردارند. این سازوکار همچنین ضمانتها و وثیقههای موردنیاز برای اعطای وام به مشتریان را بر اساس نمرهٔ اعتباری آنها تنظیم میکند و از سختگیری و سهلگیری بیمورد نسبت به متقاضیان جلوگیری میکند.
بدین ترتیب، مشتریان با کیفیت بانک با سهولت بیشتری وام میگیرند و مشتریان بیکیفیت تنها با ارائهٔ تضمینهای محکم موفق به اخذ وام میشوند.
در نتیجه، چنین سازوکاری ضمن توسعهٔ بازار بانک به سمت مشتریان معتبر، ریسک اعتباری سبد وام بانک را بهنحومؤثری تحت کنترل و نظارت مدیران بانک قرار میدهد.
- اتخاذ سیاستهای بسیار محافظهکارانه در برابر تصمیمات اعتباری باعث کاهش ریسک اعتباری بانک میشود، ولی این کاهش ریسک به بهای کاهش درآمد بهرهٔ بانک تمام میشود. اینگونه سیاستها خصوصاً در محیطهای رقابتی منجر به حذف مؤسسه مالی از صحنهٔ رقابت میشود. از طرفی دیگر اعطای بیبرنامهٔ اعتبار نیز به طرز فزایندهای باعث افزایش ریسک اعتباری و در نهایت زیانهای اعتباری بانک خواهد شد.
بنابراین، اعطای اعتبار به متقاضیان وام مستلزم برقراری مصالحهای میان ریسک و بازده است. سازوکار مدیریت ریسک اعتباری بانک، صرفاً ریسک اعتباری هرکدام از متقاضیان وام را محاسبه میکند تا با فرض مشابهت وثیقههای وام (برای مشتریان معتبر و غیرمعتبر) در صورت امکان، نرخ بهرهٔ دریافتی از مشتریان بر اساس نقش آنها در ریسک اعتباری سبد وامهای بانک تعدیل گردد.
- از مجرای چنین سازوکاری امکان افزایش کیفیت سبد وامهای بانک فراهم میگردد. بنابراین با راهاندازی این سازوکار انتظار میرود تسهیلات اعطایی سوختشده ومعوق بانک کاهش یابد و در نتیجه جریانهای نقدی ورودی حاصل از بازپرداخت سود و اصل وامها با قطعیت بیشتری قابلپیشبینی میشود.
بدینترتیب سازوکار مدیریت ریسک اعتباری علاوه بر کاهش هزینههای ناشی از سوخت وامها و افزایش سودآوری تا حدودی به رفع مسائل ناشی از ریسک نقدینگی بانک کمک میکند.
- مدیریت بهینهٔ ریسک اعتباری بانک و ایجاد سبدی از وامهای باکیفیت، راه را برای صدور اوراق بهادار با پشتوانهٔ وامهای رهنی هموار میکند. صدور چنین اوراقی، با آزاد سازی وامهای اعطایی بانک وجوه لازم را برای سرمایهگذاری مجدد و یا رفع مشکلات مالی در اختیار بانک قرار میدهد.
- عدمتوجه به ریسک اعتباری، بانکها را بر آن میدارد تا برای پوشش ریسک اعتباری به افزایش ذخایر
وامها بپردازند. مهمترین پیامد افزایش ذخایر تسهیلات کاهش بازدة سرمایهگذاری بانک و در نتیجه کاهش سودآوری خواهد بود.
سازوکار مدیریت ریسک اعتباری با ارایهٔ تخمینهای قابلاتکا از ریسک اعتباری موجب میشود تخمین ذخایر از حالت تجربی و محافظهکارانه خارج شود. چنین وضعیتی به احتمال زیاد به کاهش مقدار ذخایر و افزایش دقت تخمینها منجر میشود.
- چنین سازوکاری مطابق با پیمانهای کمیتهٔ بال در زمینهٔ اندازهگیری و مدیریت ریسک اعتباری است. بنابراین از طریق راهاندازی چنین سازوکاری بانک با رعایت استانداردهای ریسک اعتباری کمیتهٔ بال، از رتبهٔ بالاتری در میان بانکها برخوردار شده و در روابط برونمرزی خود با سایر بانکها، نهادهای مالی و… از تسهیلات بیشتری (ازجمله برخورداری از وامهایی با نرخ بهرهٔ پایین) بهرهمند خواهد گردید.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.