پایان نامه بررسی راههای مناسب ترغیب و تشویق دانش آموزان به مطالعه تحقیق و پژوهش در مقطع متوسطه
چكيده
هدف از پژوهش حاضر بررسی راههای مناسب ترغیب و تشویق دانش آموزان به مطالعه تحقیق و پژوهش در مقطع متوسطه بود. جامعه آماری پژوهش شامل 300 دانش آموز دختر و پسر دبیرستانی شهرستان مهر در سال تحصیلی 90-1391 بود. به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای تعداد 60 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. روش تحقیق توصیفی- پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود. پایایی پرسشنامه با استفاده از روش محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برابر با 90/0 به دست آمد. روایی محتوایی و صوری پس از اصلاح فرم اولیه، توسط تعدادی از متخصصان علوم تربیتی مورد تایید قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد كه میزان مطالعات غیر درسی دانش آموزان بطور معناداری کمتر از متوسط ( میانگین مساوی 76/2) است. بین میزان مطالعات غیر درسی دانش آموزان در سه رشته مختلف تحصیلی تفاوت معناداری مشاهده نشد (971/.=F). بین علاقه دانش آموزان به مطالعه منابع غیر درسی و نمرات آنان در دروس مختلف رابطه معنادار بدست آمد. همچنین بین میزان مطالعات غیر درسی دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معناداري در سطح 01/0 مشاهده نشد (26/2=T).
واژه های کلیدی : مطالعات غيردرسي-دبیرستان- موضوع درسي-رشته تحصیلی- پیشرفت تحصیلی
مقدمه :
براي بهبود وضعيت مطالعه و يادگيري در فراگيران و نيز جهت افزايش سرعت و خواندن و درك مطالب خواندني , آموزش شيوه ها فنون و مهارتهاي مطالعه و يادگيري به عنوان يكي از دروس آموزشي در تمام سطوح تحصيلي در نظر گرفته شود به نظر بسياري از روانشناسان , داشتن انگيزه در مطالعه نقش اساسي دارد , انگيزه نيرويي است كه انسان را وادار به كار و فعاليت مي كند اميد است با مطالعه اين نوشته ها و تحقيقي كه انجام شده است , بتوانم كمكي ناچيز به آينده سازان اين مرز و بوم داشته باشم مدت زيادي است تشويق و عادت به مطالعه هدف اصلي برنامه هاي آموزش و پرورش مي باشد . آمار و ارقام مربوط به دانش آموزاني كه مطالعه براي آنها مفهومي به جز خواندن كتابهاي درسي و گاه اندك مطالعه ديگري ندارند , بسيار اندكي مي باشد. تعيين علل اين پديده هنوز روشن نيست زيرا مطالعه انواع فراوان دارد و الگوهاي مطالعه بطور قابل توجهي برحسب گروه سني , ميزان تحصيلات و وضعيت اجتماعي – فرهنگي افراد متفاوت است. اگر خواسته باشيم افرادي كه مطالعه نمي كنند روزي به مطالعه روي آورند لازم است مسائل زياد ديگري مورد بررسي و تحقيق قرار گيرند . عادت مطالعه مانند هر عادت ديگري اكتسابي است . اين عادت از طرف بسياري از افراد تحصيلكرده مورد استقبال قرار مي گيرد و عادتي است كه تأثير مثبت در افراد و ملت ها دارد. چيدوكريشنامورتي يكي از عارفان بزرگ هندي در ميان سخنان خود گفته هايي درباره مطالعه و تحصيل آورده است كه اشاره به آن مي شود. آيا تاكنون از خود پرسيده ايد كه مطالعه و تحصيل چيست ؟ چرا ما به مدرسه مي رويم ؟ چرا موضوعات مختلفي را ياد مي گيريم , هرچند داشتن شغل و امرار معاش امري ضروري است , آيا همه هدف همين است ؟ آيا ما فقط براي اين امر به مطالعه و يا تحصيل مي پردازيم . آيا صرفاً به دليل اينكه محيط شما را مجبور مي كند چيزي را فرا مي گيريد . وقتي يادگيري صرفاً وسيله اي براي رسيدن به جايي باشد , به محض اينكه به آنچه كه مي خواستيد برسيد , وسيله را فراموش مي كنيد اين به هيچ وجه يادگيري نيست . اشتباهي كه بيشتر جوانان ما مي كنند , اين است كه درس خواندن و مطالعه را كاري بسيار ساده مي گيرند . همين كه با ترتيبي بيش و كم به دبستان و يا مدرسه بروند و كمابيش تكاليفي را برعهده آنها گذاشتند انجام دادند , ديگراحتياجي به راهنمائي جز همان كتابهاي درس و همان آموزگار و دبير نيز ندارند. گمان مي كنند همه درس خواندن و مطالعه را مي دانند و اين كار آسانتر و ساده تر از آن است كه به راهنماوي جز همان كتابهاي درسي و محيط آموزشگاه خود لازم داشته باشند , اين شبهه به اندازه اي نادرست است كه اغلب جبران پذير نيست . زماني كه دوره برومند جواني گذشت و از مطالعه و بحث و درس فارغ شدند مي بينند سالها خطا كرده اند . در اين ترديدي نيست كه براي درس خواندن و بهتر چيز يادگرفتن احتياج به راهنمايي ديگري جز آنچه در آموزشگاه هست دارند. اگر افراد به انواع روشهاي مطالعه آگاهي كافي داشته باشند و بدانند كدام مطالعه براي چه شزايط و مكاني لازم است به طور حتم در وقت خود صرفه جويي كرده و استفاده بهينه را خواهند برد . بر همه ما روشن است هركاري راه و روشي دارد و بدون راه صحيح و درست هرگز انسان به مقصد مورد نظر نمي رسد . پس مطالعه كه خود رسيدن از مجهولات به معلومات مي باشد و جزء اركان اساسي پيشرفت يك جامعه مي باشد بدون روشهاي صحيح هرگز راه به جايي نخواهد برد. بعد از آنكه راه و روش مشخص شد , لازمه موفقيت و درك و فهم مطالب , خوب مطالعه كردن مي باشد . اگر مطالعه با حوصله و دقت كافي نباشد و اگر هدف فهميدن نباشد نمي تواند يك مطالعه مفيد و موثر باشد . بلكه مطالعه اي مفيد و پرفايده خواهد بود كه سرعت فهم و درك مطالب در آن باشد و فرد بتواند به راحتي مسائل را تجزيه و تحليل نمايد و بر معلومات خويش افزوده و گاهي در جهت برداشتن مشكلات خود و همنوعان خود بردارد. (سیف ،1355)
بیان مساله
آموزش و پرورش به عنوان یکی از مهمترین نهادهای اجتماعی در زندگی بشری، از دیرباز وظیفه مهم توانا ساختن انسان برای انطباق با محیط پیرامونش را به عهده داشته است. شوق آموختن سابقهای به اندازه عمر جوامع دارد. جوامع به این نیاز به دو گونه پاسخ دادهاند: آموزش به شیوهای سنّتی یا غیر رسمی از طریق خانواده، بزرگسالان، ریشسپیدان و… و دیگر آموزش و پرورش رسمی. جامعه برای حفظ موجودیت خود به کمک این دو شیوه به اجتماعی کردن افراد خود پرداخته است.(شکرف نجفی ،1376)
آموزش و پرورش رسمی، آموزشی است که عمدتا در مدارس و سایر مؤسسات آموزشی با یک هدف و برنامه از پیش تعیین شده انجام میشود. در حالی که آموزش غیر رسمی،فرایند همیشگیآموزشو پرورشِ فرد در جامعهبه منظور انطباق او با زندگی اجتماعی است. چنین آموزشی علاوه بر افزایش اطلاعات فرد در حوزه آموزش رسمی به توسعه بینش، استعدادها و مهارتهای او در بیشترِ زمینههای فردی و اجتماعی منجر میشود.
تجربه کشورهای پیشرفته جهان معاصر نشان داده است که آموزش و پرورش در این کشورها علاوه بر تأکید بر آموزشهای برنامهای، تشویق دانشآموزان به مطالعه و تحقیق را سرلوحه اهداف خود قرار دادهاند و برای این مهم هر ساله سهم عظیمی از بودجه خود را به تحقیقات علمی و استفاده از علوم روز و بهرهمندی از آخرین دستاوردهای علمی بشری اختصاص دادهاند.(شریعتی ،1376)
قرن حاضر به ما نشان داد؛ دانش بشری طی دورههای کوتاه، یعنی هر چهار یا پنج سال، دو برابر میشود. آیا مشغول کردن دانشآموزان، این ذخیرههای غنی و ارزشمند آینده، به بخش کوچکی از اطلاعات و وادار کردن آنان به حفظ مطالب کتابهای درسی، میتواند متناسب با نیازهای روز افزون جامعه ما باشد؟ آیا نظام اجتماعی (خانواده، مدرسه، رسانهها و…) توانسته است دانشآموزان را به آموختن فراتر از آنچه در مدارس یاد میگیرند، سوق دهد؟ چه عواملی موجب گرایش دانشآموزان به مطالعه مستمر میشود؟ و اساسا وضعیت مطالعه آنها (به ویژه مطالعه غیردرسی) چگونه است؟
پاسخ این پرسشها را در جاهای مختلف میتوان جستوجو کرد: خانواده، اجتماع، مطبوعات، رادیو و تلویزیون،… و مهمتر از همه مدارس.(افروز ،1373)
مدارس کشور بهترین و مناسبترین مکان برای ترویج مطالعه میباشند. در این محیط، بسیاری از کودکان و نوجوانان زیر پوشش قرار میگیرند. مدارس ضمن اینکه انتقال معلومات و دانش را به فراگیران به عهده دارند، در بارور کردن استعدادهای ذهنی و جامعهپذیری دانشآموزان نقش مهمی ایفا میکنند.
متأسفانه دانشآموزان مدارس ما معمولاً رغبتی به مطالعه غیردرسی از خود نشان نمیدهند. به نظر میرسد این رسم غلط از گذشته تا به امروز در مدارس ما شکل گرفته است که دانشآموز تنها موظف است کتابهای درسیاش را بخواند، سپس امتحان بدهد و نتیجه تلاش او نمرهای باشد که در برگهای به نام کارنامه درج گردد. آموزش و پرورش با وجود استفاده از بیشترین منابع مادی و برخورداری از غنیترین منابع انسانی جامعه نتوانسته است ضرورت و اهمیّت مطالعه غیردرسی را برای دانشآموزان به یک ارزش درونی شده تبدیل نماید. به همین دلیل است که (به اعتقاد بسیاری از صاحبنظران) در سطوح بالاتر هم دانشآموزان صرفا به مطالعه کتابهای درسی میپردازند.(دشتی ،1376)
ارائه راهحل برای این مشکل، قبل از هر چیز مقتضی شناسایی دقیق وضعیت موجود مطالعه غیردرسی دانشآموزان دوره مورد نظر است. بنابراین مسأله اصلی پژوهش حاضر عبارت است از:
«نبودن اطلاعات لازم در مورد وضعیت و میزان مطالعه غیردرسی دانشآموزان دوره متوسطه نظری نقاط شهری استان فارس»
اهمیت و ضرورت تحقیق
این پژوهش به منظور «بررسی راههای مناسب ترغیب و تشویق دانش اموزان به مطالعه تحقیق و پژوهش در مقطع متوسطه» انجام شده است و هدف از اجرای آن ارائه تصویری از وضعیت و میزان مطالعه غیردرسی دانشآموزان دوره متوسطه به منظور فراهم کردن زمینه لازم جهت برنامهریزی فرهنگی برای دانشآموزان پسر و دختر دوره مذکور بوده است. برای تحقق این هدف سوالهایی در خصوص ابعاد کیفی و کمّی مطالعه غیردرسی مطرح و به بررسی نظر دانشآموزان در مورد آنها پرداخته شد.(حری ،1351)
امروزه مطالعه یا خواندن، یکی از مهمترین ابزارهای ارتباط انسان با جهان پیرامون و به ویژه آثار به جا مانده از دیگران است. نظامهای آموزشی جوامع پیشرفته علاوه بر تشویق دانشآموزان به مطالعه کتابهای درسی، آنها را به مطالعه منابع غیردرسی نیز هدایت میکنند و از این طریق به ایجاد عادت مطالعه در افراد همت میگمارند. از این رو در این جوامع مطالعه به یک عادت درونی شده تبدیل میشود و افراد حتی پس از پایان تحصیلات مدرسهای یا دانشگاهی مطالعه را یکی از نیازهای اساسی خود احساس میکنند. این در حالی است که به اعتقاد بسیاری از صاحبنظران مسایل تعلیم و تربیت آنچه از گذشته تا به امروز در فرایند آموزش، تدریس و امتحان در مدارس ما مطرح گردیده، صرفا افزایش سطح محفوظات و بازپس دادن آن بوده است. از این رو از مطالعه تنها به عنوان وسیلهای (در یک مقطع زمانی خاص) جهت نفوذ بر سدّی به نام «امتحان» استفاده شده است. به همین سبب مطالعه مستمر و به ویژه مطالعه غیردرسی در برنامه زندگی افراد جایگاه واقعی خود را پیدا نمیکند و به تدریج به ایجاد این باور منجر میشود که مطالعه همانا خواندن دروس مدرسه یا دانشگاه به منظور موفقیت در امتحان است. به نظر میرسد قبل از شناسایی عوامل مؤثر بر میزان مطالعه غیردرسی افراد، «وضعیت موجود شناسایی و ترسیم» شود. پژوهش حاضر با قبول این نکته، به بررسی وضعیت مطالعه غیردرسی دانشآموزان دوره متوسطه شهرستان مهر پرداخته است.(فخرایی ،1375)
اهداف تحقیق
هدف اصلی پژوهش حاضر عبارت است از:
«ارائه تصویری از وضعیت و میزان مطالعه غیردرسی دانشآموزان دوره متوسطه شهرستان مهر به منظور فراهم کردن زمینه لازم جهت برنامهریزی فرهنگی برای دانشآموزان پسر و دختر دوره مذکور».
هدف فوق به اهداف اختصاصی زیر محدود میشود:
هدف اول بررسی وضعیت مطالعه غیردرسی دانشآموزان در ابعاد کیفی
برای رسیدن به این هدف، موارد زیر بررسی شده است:
موضوعات مطالعه غیردرسی، راههای تأمین منابع مطالعه غیردرسی، جهتدار بودن مطالعه غیردرسی، میزان کاربرد روشهای مطالعه از سوی دانشآموز و راهنمای مطالعه غیردرسی.
هدف دوم بررسی وضعیت مطالعه غیردرسی دانشآموزان در ابعاد کمّی
برای رسیدن به این هدف، موارد زیر بررسی شده است:
زمان مطالعه؛ مکان؛ امکانات و تجهیزات مطالعه؛ میزان مطالعه؛ نوع منابع مطالعه؛ و هزینه تأمین منابع مطالعه.
فرضیات تحقیق
سؤالهای پژوهشی که براساس اهداف اختصاصی پژوهش تعیین شده عبارتند از:
الف. سؤالهای مربوط به هدف (بررسی وضعیت مطالعه غیردرسی در ابعاد کیفی)
- موضوعات مطالعه غیردرسی دانشآموزان به ترتیببیشترین میزاناستفاده کدامند؟
- راههای تأمین منابع مطالعه غیردرسی دانشآموزان کدامند؟
- راهنمایان و مشوّقهای مطالعه غیردرسی دانشآموزان چه افرادی هستند؟
- موضوعاتمطالعه غیردرسیدانشآموزاندر جهت خاصیاست یا به صورتپراکندهاست؟
5 میزاناستفادهدانشآموزان از روشهایمختلف مطالعه در مطالعه غیردرسی،چقدر است؟
ب. سؤالهای مربوط به هدف (بررسی وضعیت مطالعه غیردرسی در ابعاد کمّی)
- مطالعه غیردرسی دانشآموزان در طول روز، هفته و ماه چند دقیقه است؟
- مطالعه غیردرسیدانشآموزان در طول شبانهروز،بیشتر در چه زمانی انجام میشود؟
- مطالعه غیردرسی دانشآموزان در طول سال، بیشتر در چه فصلی انجام میشود؟
- سهم هریک از منابع مطالعه غیردرسی در هزینههای دانشآموزان چقدر است؟
5 منابع مطالعه غیردرسی دانشآموزان به ترتیب بیشترین میزان استفاده کدامند؟
- مطالعه غیردرسی، اولویت چندم فعالیّتهای زمان فراغت دانشآموزان است؟
- وضعیت امکانات در اختیار دانشآموزان (مکان، تجهیزات و…) برای مطالعه غیردرسی چگونه است؟
تعريف عملياتي واژه ها :
براي واژه مطالعه نظير هر لغت ديگر تعاريف بسيار وجود دارد .
مطالعه يعني : آهسته خواندن و از نظر گذراندن مطالب است كه از دو صفت سرعت و فهم بايد برخوردار باشد
مطالعه واقعي : عبارت است از فهميدن و درك مطالب خواندني بدون كمك ديگران .
روشهاي صحيح مطالعه : روشهايي كه به بهترين وجه ممكن در راه سرعت مطالعه و فهميدن مطالب به ما كمك مي كنند و مانع عوامل مزاحم هستند , مي باشد.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.