پایان نامه بررسی نقش نظریه سلسله مراتبی در تبیین ساختار سرمایه شرکتها در چارچوب مدل چرخه عمر شرکت در شرکتهای پذیرفته شده بورس اوراق بهادر تهران
فهرست محتوا
چکیده
هدف این تحقیق، بررسی نقش نظریه سلسله مراتبی در تبیین ساختار سرمایه شرکتها در چارچوب مدل چرخه عمر شرکت در شرکتهای پذیرفته شده بورس اوراق بهادر تهران میباشد. در این تحقیق برای بررسی نقش نظریه سلسله مراتبی از سه روش تأمین مالی شامل: بدهیهای خالص، ارزش ویژه خالص (حقوق صاحبان سهام) و سود انباشته جدید استفاده میشود. همچنین از مدل پارک و چن (2006) برای تفکیک شرکتها در مراحل مختلف چرخه عمر استفاده شده است. تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی بوده و از بعد روششناسی از نوع تحقیقات همبستگی ِعلی پس از وقوع میباشد. همچنین این تحقیق به لحاظ ارتباط با محیط پیرامونی از نوع تحقیقات شبه تجربی میباشد. جامعه آماری تحقیق، شرکتهای پذیرفته شده در بورس تهران میباشند که با روش نمونهگیری حذف سیستماتیک، 99 شرکت در طی 6 سال (جمعاً 594 سال-شرکت) در نمونه آماری این تحقیق قرار گرفتهاند. بازه زمانی تحقیق شامل سالهای 1386 الی 1391 میباشد. برای آزمون فرضیههای صورتبندی شده از رگرسیون حداقل مربعات معمولی چندگانه خطی با نوع دادههای تلفیقی (پولد) استفاده میشود. نتایج تحقیق نشان میدهد که تئوری سلسله مراتبی، الگوهای مالی شرکتهای در حال رشد را بهتر از شرکتهای بلوغ یافته شرح میدهد. نتایج تحقیق همچنین نشان میدهد در دوره رشد و افول شرکتها بیشتر تمایل دارند مشکلات تأمین مالی خود را از طریق کاهش سود تقسیمی (سود انباشته جدید) تأمین نمایند ولی در دوره بلوغ شرکتها از تمام راههای تأمین مالی استفاده میکنند.
کلمات کلیدی: نظریه سلسله مراتبی در تبیین ساختار سرمایه شرکتها، چرخه عمر، کسری وجوه
فهرست مطالب
- فصل اول : کلیات تحقیق
- 1-1. مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….. 1
- 1-2. بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………. 2
- 1-3. بیان ضرورت و اهمیت موضوع……………………………………………………………………………………. 3
- 1-4. اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 4
- 1-5. سوالات تحقیق .. 5
- 1-6. فرضیههای تحقیق…………………………………………………………………………………………………….. 6
- 1-7. قلمرو تحقیق…………………………………………………………………………………………………………… 7
- 1-7-1. قلمرو زمانی .. 7
- 1-7-2. قلمرو موضوعی……………………………………………………………………………………………………. 7
- 1-7-3. قلمرو مکانی……………………………………………………………………………………………………….. 7
- 1-8. تعریف مفهومی متغیرهای تحقیق………………………………………………………………………………….. 7
- 1-9. مدل تحقیق……………………………………………………………………………………………………………… 9
- 1-10. ساختار پژوهش……………………………………………………………………………………………………… 10
- فصل دوم : ادبیات،چارچوب نظری و پیشینه
- 2-1. مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….. 12
- 2-2. بخش اول: روشهای تأمین مالی شرکتها……………………………………………………………………… 12
- 2-2-1. سیستم مالی…………………………………………………………………………………………………………. 12
- 2-2-1-1. بازارهای مالی…………………………………………………………………………………………………… 13
- 2-2-1-2. واسطههای مالی………………………………………………………………………………………………… 15
- 2-2-2. ساختار و منابع اصلی تأمین مالی .. 16
- 2-2-2-1. تأمین مالی بر اساس منبع…………………………………………………………………………………….. 17
- 2-2-2-2. تأمین مالی بر اساس مدت…………………………………………………………………………………… 20
- 2-2-3. سهام عادی………………………………………………………………………………………………………….. 30
- 2-2-3-1. ویژگیهای سهام عادی (حقوق و امتیازات سهامداران)……………………………………………….. 31
- 2-2-3-2. تأمین مالی از طریق انتشار سهام عادی……………………………………………………………………. 33
- 2-2-3-3. سایر جنبههای تأمین مالی از طریق حقوق صاحبان سهام……………………………………………… 35
- 2-2-4. سودهای توزیع نشده……………………………………………………………………………………………… 36
- 2-2-4-1. سود انباشته . 39
- 2-2-4-2. سود سهمی……………………………………………………………………………………………………… 42
- 2-2-5. وام بلندمدت……………………………………………………………………………………………………….. 44
- 2-2-5-1. ویژگیهای وامهای بلندمدت……………………………………………………………………………….. 45
- 2-2-5-2. تأمین مالی از طریق وام بلند مدت…………………………………………………………………………. 45
- 2-2-6. وام کوتاهمدت………………………………………………………………………………………………………. 46
- 2-2-6-1. انواع وامهای کوتاهمدت … 47
- 2-2-6-2. شرایط وام……………………………………………………………………………………………………….. 49
- 2-2-7. نوآوری در تأمین مالی……………………………………………………………………………………………. 49
- 2-3. بخش دوم: هزینههای تأمین مالی و ساختار سرمایه……………………………………………………………. 50
- 2-3-1. هزینهی سرمایه (تأمین مالی)……………………………………………………………………………………. 51
- 2-3-1-1. محاسبه اجزای هزینهی سرمایه………………………………………………………………………………. 52
- 2-3-1-2. محاسبه هزینهی سرمایه در کل (متوسط هزینهی سرمایه)……………………………………………… 59
- 2-3-2. ساختار سرمایه……………………………………………………………………………………………………… 61
- 2-3-2-1. عوامل مؤثر بر ساختار سرمایه……………………………………………………………………………….. 62
- 2-3-2-2. نظریات مختلف پیرامون ساختار سرمایه………………………………………………………………….. 63
- 2-4. بخش سوم: چرخه عمر شرکتها 70
- 2-4-1. ایجاد…………………………………………………………………………………………………………………. 70
- 2-4-2. طفولیت……………………………………………………………………………………………………………… 71
- 2-4-3. رشد سریع………………………………………………………………………………………………………….. 72
- 2-4-4. بلوغ………………………………………………………………………………………………………………….. 73
- 2-4-5. تکامل………………………………………………………………………………………………………………… 75
- 2-4-6. دوران پیری ثبات………………………………………………………………………………………………….. 76
- 2-4-7. نحوه عملکرد و تعیین موقعیت واحد های تجاری در منحنی چرخه عمر…………………………….. 82
- 2-4-8. ویژگیهای مالی واحد های تجاری در مراحل مختلف چرخه عمر شرکت……………………………. 83
- 2-5. بخش چهارم: پیشینهی تحقیق………………………………………………………………………………………. 85
- 2-5-1. تحقیقات خارجی.. 85
- 2-5-2. تحقیقات داخلی…………………………………………………………………………………………………… 89
- فصل سوم : روش شناسی پژوهش
- 3-1. مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….. 96
- 3-2. روش و نوع پژوهش…………………………………………………………………………………………………. 97
- 3-3. جامعهی آماری………………………………………………………………………………………………………… 97
- 3-4. تعیین حجم نمونه و نمونهگیری .. 98
- 3-5. روش و ابزار گردآوری دادهها…………………………………………………………………………………….. 99
- 3-6. سوالات تحقیق………………………………………………………………………………………………………… 100
- 3-7. تدوین فرضیهها……………………………………………………………………………………………………….. 101
- 3-8. تعریف متغیرهای پژوهش…………………………………………………………………………………………… 102
- 3-9. روش تجزیه و تحلیل دادهها……………………………………………………………………………………….. 105
- 3-9-1. یافتههای توصیفی………………………………………………………………………………………………….. 105
- 3-9-2. یافتههای استنباطی…………………………………………………………………………………………………. 105
- فصل چهارم : یافته های پژوهش
- 4-1. مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….. 110
- 4-2. تحلیل توصیفی………………………………………………………………………………………………………… 111
- 4-3. بررسی نحوه توزیع دادهها………………………………………………………………………………………….. 114
- 4-4. جدول همبستگی بین متغیرها 115
- 4-5. نتایج آزمون فرضیه……………………………………………………………………………………………………. 118
- 4-5-1. نتایج آزمون فرضیه اصلی اول . 118
- 4-5-1-1. نتایج آزمون فرضیه فرعی اول………………………………………………………………………………. 119
- 4-5-1-2. نتایج آزمون فرضیه فرعی دوم………………………………………………………………………………. 120
- 4-5-1-3. نتایج آزمون فرضیه فرعی سوم……………………………………………………………………………… 122
- 4-5-2. نتایج آزمون فرضیه اصلی دوم . 123
- 4-5-2-1. نتایج آزمون فرضیه فرعی چهارم…………………………………………………………………………… 124
- 4-5-2-2. نتایج آزمون فرضیه فرعی پنجم…………………………………………………………………………….. 125
- 4-5-2-3. نتایج آزمون فرضیه فرعی ششم…………………………………………………………………………….. 127
- 4-5-3. نتایج آزمون فرضیه اصلی سوم…………………………………………………………………………………. 128
- 4-5-3-1. نتایج آزمون فرضیه فرعی هفتم……………………………………………………………………………… 129
- 4-5-3-2. نتایج آزمون فرضیه فرعی هشتم…………………………………………………………………………….. 131
- 4-5-3-3. نتایج آزمون فرضیه فرعی نهم……………………………………………………………………………….. 133
- 4-6. خلاصه آزمون فرضیهها 135
- 4-7. خلاصهی فصل………………………………………………………………………………………………………… 135
- فصل پنجم : تفسیر یافته ها و پیشنهادات
- 5-1. مقدمه . 136
- 5-2. تحلیل و تفسیر نتایج آزمون فرضیه تحقیق………………………………………………………………………. 137
- 5-2-1. تحلیل و تفسیر نتایج آزمون فرضیه اصلی اول………………………………………………………………. 137
- 5-2-2. تحلیل و تفسیر نتایج آزمون فرضیه دوم . 138
- 5-2-3. تحلیل و تفسیر نتایج آزمون فرضیه سوم . 139
- 5-3. نتایج جانبی حاصل از تحقیق………………………………………………………………………………………. 140
- 5-4. نتیجهگیری کلی……………………………………………………………………………………………………….. 142
- 5-5. پیشنهادات تحقیق…………………………………………………………………………………………………….. 142
- 5-5-1. پیشنهادات مبتنی بر نتایج تحقیق……………………………………………………………………………….. 142
- 5-5-2. پیشنهادات برای تحقیقات آینده………………………………………………………………………………… 143
- 5-6. محدودیتهای انجام تحقیق…………………………………………………………………………………………… 143
- 5-7. محدودیتهای تعمیم نتایج تحقیق…………………………………………………………………………………… 143
- 5-8. خلاصهی فصل………………………………………………………………………………………………………… 144
- منابع و ماخذ:……………………………………………………………………………………………………………….. 145
1-1. مقدمه
بحث ساختار سرمایه به چگونگی ترکیب منابع تأمین مالی شرکت، از قبیل بدهیهای کوتاهمدت، اوراق قرضه، بدهی بلندمدت، سهام ممتاز و سهام عادی اشاره دارد. برخی شرکتها هیچ برنامهٔ از پیش تعیین شدهای را برای ساختار سرمایهٔ خود در نظر نمیگیرند و تنها به تناسب تصمیمات مالی اتخاذ شده توسط مدیریت مالی، بدون هیچ گونه برنامهریزی مشخصی اقدام به تغییر ساختار سرمایهٔ شرکت میکنند. این شرکتها اگر چه ممکن است در کوتاهمدت به موفقیت دستیابند، اما سرانجام در تأمین منابع مالی لازم برای فعالیتهای خود با مشکلات عمدهای مواجه میشوند. چنین شرکتهایی ممکن است قادر نباشند استفادهٔ بهینهای از منابع موجود خود داشته باشند. در نتیجه، این واقعیت بیش از پیش محرز میشود که یک شرکت باید ساختار سرمایهٔ خود را به گونهای برنامهریزی نماید که قادر باشد میزان بهرهوری از وجوه را حداکثر نموده و وضعیت خود را با سهولت بیشتری با تغییر شرایط وفق دهد (هامپتون و دیگران[1]، 1389، 167). شرکتها ناچارند ساختار سرمایهٔ اولیهٔ خود را هنگام تأسیس و راهاندازی واحد انتفاعی طرحریزی نموده و سپس هرگاه برای انجام سرمایهگذاریها نیاز به تأمین وجوه باشد، تصمیمات ساختار سرمایه تحت تأثیر قرار میگیرد.
1-2. بیان مسئله
تصمیمات مربوط به تأمین مالی و تعیین ترکیب بهینه ساختار سرمایه از یک طرف و توجه به ریسک شرکت، بویژه ریسک مرتبط با توان بازپرداخت بدهیها، از طرف دیگر از جمله مسائلی است که در تصمیمگیری مدیریت حائز اهمیت است (جولا, 1389). یکی از مهمترین اجزای هر فعالیت اقتصادی فراهم کردن منابع مالی مورد نیاز است؛ که این منابع را میتوان از محل حقوق صاحبان سهام یا بدهی تأمین کرد. در همین راستا مدیران مالی در شرکتها تضمین بهترین ترکیب منابع تأمین مالی یا به عبارت دیگر ساختار سرمایه میباشد و تصمیمات اتخاذ شده در این زمینه در راستای افزایش ارزش شرکت است. موضوع ساختار سرمایه از جمله مسائلی است که تاکنون تحقیقات و آزمونهای زیادی بر روی آن انجام شده است و در حال حاضر نیز تحقیقات نظری و بررسیهای تجربی در مورد آن ادامه دارد (کشاورز, 1391).
سرمایهگذاری یک امر ضروری و حیاتی در رشد و توسعه اقتصادی هر کشوری است. برای اینکه وجوه لازم جهت سرمایهگذاری فراهم آید، باید یک سری منابع برای تأمین مالی وجود داشته باشد. بنابراین مدیران مالی میبایست در تأمین مالی ضمن در نظر داشتن منابع مختلف، به ریسک و بازده شرکت و تأثیر آن بر روی ریسک و بازده سهام عادی شرکت در بازار بورس نیز توجه داشته باشند. عواملی که ریسک یک شرکت را تعیین میکنند متعددند. یکی از این عوامل ساختار سرمایه شرکت میباشند. از جمله اینکه شرکت در ساختار سرمایه خود چقدر آورده سهامداران و چقدر بدهی دارد. به این علت که استفاده از بدهی موجب ایجاد یک سری تعهدات ثابت (هزینههای مالی) برای شرکت میشود؛ لذا این تعهدات ثابت، ریسک شرکت را بالا میبرد چرا که اگر شرکت نتواند اصل و فرع وام را بازپرداخت کند به درماندگی مالی گرفتار میگردد (جولا, 1389). ارزیابی مطلوبیت یک بستر سرمایهگذاری در وضعیت نامطمئن بر اساس مقادیر ریسک و بازده آن است. یکی از مسائل مهم اثرگذار بر ریسک و بازده سهام عادی نیز، تصمیمات مربوط به ساختار سرمایه است. استفاده از بدهی ارزان قیمت ممکن است باعث کاهش هزینه سرمایه شرکت شود، ولی از طرفی ممکن است موجب افزایش ریسک مالی و هزینه ورشکستگی نیز شود (خرم, 1383).
در تحقیق حاضر در جستجوی پاسخگویی به این سؤال هستیم که در تعیین ساختار سرمایه چه مقدار از تئوری سلسله مراتبی پیروی میکنیم. به عبارتی میخواهیم بدانیم با توجه به چرخهٔ حیاتی که سازمان در آن قرار دارد، چگونه ساختاری برای تأمین مالی انتخاب میشود؛ شرکت در این دوره از حیاتش چه مقدار ریسکپذیر و یا ریسکگریز میباشد و اینکه در انتخاب ساختار سرمایهاش، میزان بازده و سودآوری را مدنظر قرار میدهد؟
پاسخگویی به این سؤالات در قالب چرخهٔ حیات سازمانی پیگیری میشوند و سعی میکنیم تا شرکتهای تولیدی را در سه دسته شرکتهای در حال رشد، شرکتهای بلوغ یافته و پیر و شرکتهای در حال افول دستهبندی کرده و فرضیه تحقیق را مورد بررسی قرار دهیم.
1-3. بیان ضرورت و اهمیت موضوع
تصمیمگیری در مورد ساختار سرمایه، یکی از چالشبرانگیزترین و مشکلترین مسائل پیشروی شرکتها، اما در عین حال حیاتیترین تصمیم در مورد ادامهٔ بقای آنها است. با مراجعه به تحقیقات و متون دانشگاهی مشاهده میشود که عمدهترین دلایل ناکامی شرکتها فقدان یا عدم کفایت سرمایهگذاری و تأمین مالی نامناسب و ناکافی آنان است. اغلب مالکان شرکتهای کوچک ازمهارتهای تجاری قوی برخوردار نبوده و به این ترتیب فهم واستنباط درستی از شرایط و نحوهٔ فعالیت بازارهای مالی و عرضهکنندگان منابع تأمین مالی ندارند. به عنوان مثال، مالکان اینگونه شرکتها ممکن است ترکیب نامناسبی از منابع (بدهی در مقابل سرمایه) را انتخاب کنند، یا اینکه منابعی را تحصیل کنند که تعهدات و محدودیتهای نقدینگی بالایی را برای آنان به دنبال داشته باشد و یا قراردادهایی منعقد کنند که تعهدات هزینهای بالایی را برای آنان به دنبال داشته باشد. حتی ممکن است برای تأمین مالی به عرضهکنندگان منابعی مراجعه کنند که کار کردن با آنها مشکلساز باشد. بنابراین، ممکن است ضعفهای موجود منجر به سرمایهگذاری نامناسبی شود که ادامهٔ بقا و حیات شرکت را تهدید کند. ساختار سرمایهٔ نامناسب برای هر شرکتی و یا به طور خاص در مورد شرکتهای کوچک همهٔ زمینههای فعالیت یک شرکت را تحت تأثیر قرار میدهد و میتواند منجر به بروز مسایلی نظیر عدم کارایی در بازاریابی محصولات، عدم کارآمدی و ناتوانی در بکارگیری مناسب نیروی انسانی و موارد مشابه شود (اوتامی، 2012).
با این وجود تا کنون تحقیق جامعی در این زمینه در ایران صورت نگرفته است. این در حالیست که با بررسی رابطه بین ساختار سرمایه و چرخه عمر شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میتوان بسیاری از تعهدات و زیانهای ناشی از ساختار سرمایه را با توجه به چرخه عمر سازمانی که شرکتها در آن قرار گرفتهاند را شناسایی و کنترل نموده و با ارائه راهکارهای مناسب ترکیب بهینه ساختار سرمایه را برای شرکتها (در مرحله رشد، بلوغ و افول) تعیین نمود. در این تحقیق با توجه به اهمیت بررسی هر یک از متغیرها و تاثیرگذاری آنها بر هم به بررسی رابطه بین این متغیرها میپردازیم.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.