پایان نامه بررسی وضعیت استناد به نظرات پزشکی قانونی در محاکم قضایی
فهرست محتوا
فهرست مطالب
- عنوان
- چکیده 1
- کلیــات
- مقدمه. 3
- بیان مسئله. 5
- اهمیت و ضرورت تحقیق.. 8
- اهداف تحقیق.. 10
- سؤالات تحقیق.. 10
- فرضیههای تحقیق.. 11
- تعریف متغیرها 11
- روش تحقیق.. 12
- فصل اول: مفاهیم و ادبیات تحقیق
- 1-1- مفاهیم، تاریخچه و اهمیت کارشناسی.. 14
- 1-1-1- گفتار اول: حجّیت… 14
- 2-1-1- کارشناس… 14
- 3-1-1- کارشناسی.. 15
- 4-1-1- پیشینه تاریخی.. 16
- 5-1-1- اهمیت کارشناسی.. 17
- 2-1- ادله فقهی حجیت نظر کارشناس… 18
- 1-2-1- کتاب… 18
- 2-2-1- سنت… 20
- 3-2-1- اجماع. 22
- 4-2-1- سیره عقلاء. 22
- 1-4-2-1- بیان سیره 23
- 2-4-2-1- مبنای سیره 23
- 3-1- کارشناسی در حقوق موضوعه. 24
- 1-3-1- اعتبار نظریه کارشناسی.. 24
- 2-3-1- میزان تاثیر نظر کارشناسی.. 26
- 3-3-1- اختیار قضات در ارزیابی نظر کارشناس… 27
- 4-3-1- کارشناسی به عنوان یکی از ادله اثبات دعوی.. 28
- 4-1- پزشکی قانونی…………………………………………….. 30
- 4-1-1- تاریخچه پزشکی قانونی.. 30
- 5-1- آموزش… 32
- 6-1- وظایف قضایی پزشکی قانونی.. 32
- 1-6-1- ارزش قضایی کارشناس پزشکی قانونی.. 33
- 7-1- فرآیند حضور پزشک در صحنه جنایت درقانون ایران. 34
- 1-7-1- کالبدشکافی در قوانین کیفری ایران. 36
- 2-7-1- تحقیقات مقدماتی و کشف جرم. 36
- 3-7-1- دستور قضایی.. 37
- 1-3-7-1- کالبدشکافی، دستورقضایی یا تکلیف پزشک قانونی.. 38
- 4-7-1- ملاحظات علمی پزشکی قانونی.. 40
- 8-1- مقررات معاینه پزشکی قانونی.. 41
- 1-8-1- معاینه در محل.. 41
- 2-8-1- صحنه بکر. 42
- 3-8-1- ارائه اطلاعات صحنه جرم به پزشک… 44
- 4-8-1- اقدامات پزشکی قانونی در بررسی صحنه جرم. 44
- 1-4-8-1- عکس برداری.. 45
- 2-4-8-1- اخذ شرح حال. 45
- 5-8-1- معاینه پزشکی بعد از ارسال به پزشکی قانونی.. 46
- 6-8-1- مقررات پزشکی قانونی در ارائه دلیل.. 47
- 9-1- تشخیص علت مرگ با کالبدگشایی.. 48
- 1-9-1- حشره شناسی قانونی.. 49
- 2-9-1- زبان شناسی قانونی.. 50
- 10-1- موارد کاربرد DNA در پزشکی قانونی وکشف جرایم. 51
- 11-1- تغییرات اولیه پس از مرگ… 52
- 12-1- مقررات پزشکی قانونی در جرایم جنسی.. 53
- 1-12-1- اطلاعاتی برای متخصصین لابراتوار. 54
- 2-12-1- ثبت یا صورت جلسه جراحات وارده 54
- 13-1- خودکشی یا آدم کشی؟. 55
- 1-13-1- آیا مرگ از خفه کردن رخ داده؟. 55
- 2-13-1- قطع نفس… 56
- 14-1- سقط جنین.. 57
- 15-1- کودک آزاری.. 58
- 16-1- جنون. 59
- فصل دوم: اعتبار نظریه کارشناسی در محاکم کیفری
- 1-2- جایگاه کارشناسی در ساختار ادله اثبات… 66
- 2-2- مبنای حجیت نظر کارشناس در دعاوی.. 70
- 1-2-2- کارشناسی وسیلهای برای رسیدن قاضی به علم. 70
- 2-2-2- کارشناس به عنوان دلیل مستقل (حجیت خبر واحد) 71
- 3-2-2- کارشناس به عنوان شهادت… 72
- 3-2- شرایط نظر کارشناس… 72
- 1-3-2- صریح و روشن بودن. 72
- 2-3-2- قاطع و منجر بودن. 73
- 3-3-2- موجه و مستدل بودن. 73
- 4-3-2- مطابقت با قرار ارجاع. 73
- 5-3-2- عدم مخالفت با اوضاع و احوال. 74
- 6-3-2- شرایط کارشناس یا موضوع کارشناسی.. 74
- 4-2- جایگاه کارشناس و رجوع به وی در نظام قضایی.. 75
- 5-2- اعتبار نظر کارشناس در محاکم کیفری.. 76
- 1-5-2- ارزیابی نظر کارشناسی.. 78
- فصل سوم: جایگاه نظریه کارشناسی پزشکی قانونی در ادله اثبات دعوی
- 1-3- ارزش اثباتی کارشناسی پزشکی قانونی در نظام کیفری.. 83
- 1-1-3- سیستم ادله اثبات دعوا 83
- 1-1-1-3- دوره دلایل ماوراء طبیعی و جایگاه کارشناسی.. 83
- 2-1-1-3- دوره دلایل قانونی و جایگاه کارشناسی.. 84
- 3-1-1-3- دوره دلایل معنوی و جایگاه کارشناسی.. 84
- 4-1-1-3- نظام ادله علمی.. 84
- 2-1-3- نظام حقوق جزای ایران. 85
- 3-1-3- جایگاه کارشناسی پزشکی قانونی در نظام تقنینی.. 85
- 2-3- ارجاع به کارشناس… 88
- 1-2-3- ارجاع در اموری که قاضی خود تخصصی ندارد. 88
- 2-2-3- ارجاع در اموری که قاضی خود دارای تخصص است… 89
- 3-2-3- ضمانت اجرای عدم ارجاع در امور تخصصی.. 91
- 3-3- تکلیف قاضی در پذیرش یا رد نظریه کارشناس… 91
- 4-3- نقش پزشکی قانونی در پیشگیری از وقوع جرم. 93
- تحقیقات میدانی و اسنادی.. 95
- پروندههای مورد بررسی در پزشکی قانونی ارومیه. 97
- نتیجه گیری.. 106
- راهکارها و پیشنهادات… 114
- منابع. 115
- چکیده انگلیسی.. 118
چکیده
دگرگونیهای ایجاد شده در ابعاد زندگی بشر در دهههای اخیر روابط اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و هنری و … را بسیار پیچیده و مملو از پدیدههای بدیع و نو ظهور نموده و به دنبال آن جرائم و تجاوز به حقوق دیگران نیز به نوعی متحول شده که پرداختن به همه آنها و تجزیه و تحلیل مسائل بدون کمک و اظهار نظر افراد متخصص و اهل فن را غیر مقدور ساخته است. به دلیل این دگرگونیها جامعه بشری ناگزیر از تخصصی نمودن امور گردیده. و به همین دلیل موضوع بحث کارشناسی از اهمیت ویژهای برخوردار گردیده است.
در بسیاری از اختلافات به لحاظ شرایط و ماهیت خاص امکان رسیدگی قضایی مستلزم به اظهار نظر اشخاص متخصص و مورد اطمینان است تا قضات بتوانند با اطمینان خاطر احکام عادلانهتری را صادر کنند. نظر اهل خبره و کارشناسان در محاکم و حل اختلافات باعث میشود آراء قضایی دارای پشتوانه بیشتری باشند و بتوانند هرچه بهتر بستر عدالت را فراهم نمایند و لذا به همین دلیل ارجاع امور به کارشناس از اهمیت ویژهای برخوردار و مهم و ضرورت دارد میزان حجیت و اعتبار نظر کارشناس در ادله مورد بررسی قرار گیرد.
کلید واژهها: حجیت، کارشناسی، نظرات پزشکی قانونی، دلیل، اعتبار نظر
کلیــات
مقدمه
«کارشناسی» از جمله مهمترین دلایل اثبات است که در غالب پروندهها مورد استناد قرار میگیرد و کمتر پروندهای میتوان یافت که در آن موضوعات تخصصی که نیاز به بررسی فنی توسط کارشناس دارد، مطرح نباشد. از این رو، ارجاع امور به کارشناس و صدور قرار کارشناسی به اقدامی متداول در رسیدگی به دعاوی تبدیل شده است. بسیاری از آرای محاکم نیز مبتنی بر نظر کارشناس و مستند به آن است. اهمیت ویژه کارشناسی در رسیدگی به دعاوی، طلب میکند که احکام و آثار و رابطه آن با سایر ادله اثبات مورد توجه قرار گیرد و با تبیین هر چه بیشتر موقعیت وحجیت اعتبار آن، از برخی اشتباهات قضایی در این رابطه، جلوگیری شود.
سئوالات و استعلامهای گوناگون مراجع رسمی و قضایی از پزشکان قانونی، پیچیدگی جرائم، انواع گوناگون بیماریها و آسیبهای جسمی، روحی و روانی که بر بشر عارض میگردد، حساسیت و اهمیت صدور آرا و احکام قضایی، آسیبهای گوناگون اجتماعی از یک سو و از سوی دیگر، اصل مهم و اساسی پیشگیری از وقوع جرائم و از آن مهمتر اصل حیاتی و مهم احقاق حق و اجرای عدالت تمامی سازمانها و مؤسسات مسئول در کارشناسی و پزشکی قانونی را در دنیا را ملزم میدارد که همواره به بهترین دانشها و تجهیزات روز مجهز شده و از بهترین نیروهای انسانی بهرهگیرند. کارشناسی پزشکی قانونی در اجرای عدالت دارای ارزش فوق العاده زیادی میباشد زیرا قاضی دادگاه، که مسئول تعیین سرنوشت انسانهای متهم است، جهت دادن رأی صواب در هر موردی نیازمند داشتن اطلاعات صحیح از حقایق امر در آن موضوع میباشد و در مواردی که دادرسی درباره جسم و جان آدمی صورت میگیرد، تنها پزشکی قانونی میتواند اطلاعات موردنظر را در اختیار وی قرار دهد و پزشک قانونی وقتی میتواند اطلاعات صحیح و کاملی از انسان جهت کارشناسی بدست آورد که در رشته خود معلومات کافی داشته و از آناتومی، فیزیولوژی، روان شناسی، آسیب شناسی و سایر رشتههای مربوط دارای اطلاعات کافی باشد تا بتواند با نیروی علم و دانش خود به اسرار وجودی که مورد کارشناسی و تحقیق و تجسس وی قرار میگیرد پی برده و گوشههای تاریک قضایا را برای دادگاه روشن سازد تا حدی که قاضی بتواند با اتکاء به اطلاعات حاصل متهم را تبرئه کرده یا به مجازات برساند و از اینجا اهمیت معلومات و اطلاعات علمی پزشکان قانونی و ضرورت تربیت متخصصین این رشته روشن میشود.
در حقوق اسلام نظر اهل خبره به طور وسیع مورد توجه قرار گرفته و در ابواب مختلف فقه به نحو گسترده، به نظر اهل خبره استناد شده و مصادیق متعددی از موضوعات تخصصی که در آنها رجوع به اهل خبره ضرورت دارد مطرح شده است.
با توجه به تحول، توسعه و پیشرفتهای حاصله در این دوران اثبات برخی از موضوعات از پیچیدگی خاصی برخوردار شده و تشخیص آنها نیازمند خبرویت و تخصص خاص است که با ارائه معلومات فنی و تخصصی، حقیقت موضوع روشن میشود از این رو رجوع به کارشناسان و خبرگان جهت انجام تحقیقات و کشف واقعیت در بسیاری از مباحث اعم از کیفری، حقوقی، خانوادگی و امور حسبی و…. از اهمیت بالایی برخوردار است مانند ارزیابی و تعیین میزان خسارات ناشی از تصادفات وسائط نقلیه، تعیین ارزش سهام و سهم الشرکهٔ شرکتهاو کارخانجات، کارشناسی خط و امضاء، تعیین اجاره بها و اجرت المثل و امور مربوط به ابنیه و برآورد خسارت آنها، تعیین سرقفلی و حق کسب و پیشه، تشخیص و تطبیق و تعیین حدود ثبتی و اختلافات ملکی، و بسیاری از امور دیگر از اهمیت خاصی برخوردار گردیده که میبایست توسط کارشناسان و ارباب فن معلوم گردد تا اینکه دادرس با حصول شرایط دیگر نسبت به رسیدگی و صدور حکم قضیه اقدام نماید.
از آنجا که حکم تابع موضوع است و با تبدیل موضوع حکم نیز تغییر و با تأیید آن حکم نیز تأیید میگردد. لذا موضوع مجهول با تشخیص کارشناس معلوم و جهات تاریک و ابهام آن برطرف و چهره واقعی آن نمایان میشود. در واقع کارشناس، موضوع شناسی و دادرس، حکم یابی میکند و حکم واقعه را با حصول شرایط دیگر بر موضوع حمل میکند از این رو که حکم دادرس تبعیت از موضوع شناسی کارشناسی میکند اهمیت آن روشن میشود امروزه قضات به لحاظ پیچیدگی امور را به کارشناس و اهل فن ارجاع میدهند سؤال آن است که قاضی مجبور است براساس نظریه کارشناس رأی دهد یا نه به عبارت دیگر نظر کارشناس حجیت دارد یا خیر در این نوشتار به جهت اهمیت موضوع؛ میزان اعتبار و حجّیت نظریه کارشناس مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
بیان مسئله
پزشکی قانونی عبارت است از بکار بردن دانش پزشکی در کارهای مربوط به حقوق و تکالیف مردم در جامعه.[1] پزشکی قانونی یا دادپزشک مرجعی صاحب صلاحیت برای اظهار نظر پزشکی حقوقی در دادگاهها است.
علم پزشکی قانونی[2] که اغلب بصورت کلمه اختصاری (پزشکی قانونی) بکار میرود، استفاده از طیف گستردهای از علوم برای پاسخ به سؤالات مورد نظر در محاکم قضایی است. این رشته علمی اغلب در رابطه با جرم و جنایت و با اقدامات مدنی کاربرد دارد. علاوه برارتباط این رشته با نظام حقوقی، علم پزشکی قانونی شامل قواعد و روش شناسی علمی و عالمانه برای کشف حقایق مرتبط با یک حادثه و یا صحنه سازیهای مجرمان درمحل جرم و کشف مواردی در ارتباط با جسد میباشد.[3]
پزشکی قانونی در سراسر دنیا پل ارتباطی دو شاخه مهم از دانش و معرفت بشری و فصل مشترک دو عرصه مهم از حیات در جوامع مدنی یعنی عدالت و طبابت است.
هم اکنون پزشکی قانونی در مورد مرگهای ناگهانی طبیعی در بالغین و کودکان، شکنجه و مرگ در زندان، تشخیص هویت، تروماتولوژی (ضرب و جرح)، مرگ ناشی از سلاح گرم و انفجارات، خفگیها، غرقشدگیها، تروماهای حرارتی (سوختگی، سرمازدگی، گرمازدگی)، برقگرفتگی و صاعقهزدگی، حاملگی و سقط جنین، نوزادکشی، کودکآزاری، مسائل جنسی در پزشکی قانونی، کلیات سمشناسی، الکلها، داروهای مخدر و توهمزا، آفتکشها، سموم گازی و سموم دارویی، مرگ در محیط کار و غیره آزمایش، تحقیق و اعلام نظر کرده و نتایج آن را بر اساس طبقه بندی به مراجع قضایی یا رسانهها اعلام میکند.
در ایران پزشکی قانونی سازمانی است به منظور کارشناسی در امور پزشکی که نظریات آن برای مراجع قضائی و سایر دستگاههای دولتی مورد استفاده میباشد و جهت بررسی و تحقیق در امور پزشکی قانونی در پیشگیری از وقوع جرم تشکیل شدهاست. رئیس این سازمان از سوی رئیس قوه قضائیه از میان پزشکان واجد صلاحیت تعیین میشود.
قاضی وظیفه کشف حقیقت را دارد و پزشکی قانونی مهمترین ابزار برای کشف حقیقت در عدالت کیفری است. البته وظایف تعیین شده برای هر دو گروه قاضی و پزشک در قوانین نوعی همیاری را میرساند. پزشک برای کالبدشکافی و تشریح نیاز به اجازه مقام قضایی دارد و از طرفی مقام قضایی برای کشف حقیقت در فرآیند دادرسی کیفری پروندهای که رسیدگی به آن به او محوّل شده است نیازمند اطلاعات علمی و تخصصی پزشک است که با معاینه دقیق و تجزیه و تحلیل اطلاعات پیچیده مربوط به ساختار بدن انسانی و نیز نتایج فنی حاصله قاضی را یاری مینماید.
Abstract
Changes made in the aspect of life in recent decades made the social economic, cultural and artistic relation ships very complex and it’s full of new and emerging phenomena and followed by the crimes and violating of others has changed and deal with all of them and analyze problems with out the help of professionals and expert’s say, it is impossible. The transformation of human society make the affairs expertise. And because of that, this subject expertis metter has a particulat importance.
In many differences in term of the specific nature, judicial scrutiny is required to comment professionals and be trusted and the judge could issue a more equitable sentences with confidence opinion of experts and professionals in the courts and dispute redolution judicial opinions can be backed more to provide beuer context justice. So why refer to the expert is have particular importance and necessity. The authonty and validity of expert’s opinion exmined.
Key words: Validity, Expertise, Forensice coments, Reason, Points of view
[1] – ادیب، محمدحسین، پزشکی قانونی، انتشارات شرکت سهامی چهر، تهران، 1327
[2]. forensic science
[3] – اندیشه، جعفر، مجله علمی پزشکی قانونی. دوره 14. شماره 51. پاییز 1389
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.