پایان نامه تاثیر چرخه قاعدگی بر عوامل منتخب آمادگی جسمانی در دانش آموزان دختر غیرورزشکار دوره ی متوسطه
فهرست محتوا
چکیده:
عنوان: تأثیر چرخه قاعدگی بر عوامل منتخب آمادگی جسمانی در دانش آموزان دختر غیرورزشکار دورهٔ متوسطه
زمینه و هدف: زنان در طی زندگی با شرایط ویژهای روبرو میشوند از آن جمله آنها قاعدگی میباشد. چرخهای که هر 28 روز تکرار میشود و دارای سه مرحله لوتئال، فولیکولار و خونروی میباشد. ممکن است برخی از ورزشکاران در برخی از مراحل قاعدگی از کارایی بیشتر یا کمتری برخوردار باشند که این تفاوتها در انجام فعالیتهای روزمره به علت خفیف بودن آنها قابل صرفنظر کردن است اما در سطوح قهرمانی ممکن است مهم باشد. لذا هدف از تحقیق حاضر بررسی اثر چرخه قاعدگی بر سطح آمادگی جسمانی دانش آموزان غیر ورزشکار میباشد. مواد و روشها: 20 دانش آموز غیر ورزشکار 20-16 ساله به صورت دردسترس و به طور انتخابی تعیین شدند و در سه مرحله چرخه قاعدگی از آنها تستهای آمادگی جسمانی (قدرت، سرعت، استقامت قلبی- عروقی، استقامت عضلانی، انعطافپذیری و چابکی) به عمل آمد. یافتهها: یافتهها نشان داد تأثیر چرخه قاعدگی بر فاکتورهای مختلف آمادگی جسمانی متفاوت است. چرخه بر قدرت، سرعت، استقامت قلبی- عروقی، استقامت عضلانی و انعطافپذیری تاثیری نداشت اما تاثیرش بر چابکی معنیدار بود و در مرحله خونروی بهتر از سایر مراحل بود. نتیجهگیری: مشاهدهشد کهچرخهدر اجرای آزمون دوی چابکی (دوی رفت وبرگشت 94 متر) تأثیر داشت و اجرای دوی رفت و برگشت 94 متر در مرحلهخونروی بهتر از سایر مراحل بخصوص مرحلهلوتئال است. با توجهبهاینکه در مرحله لوتئال بهدلیل احتباس آب احساس رخوت و کندی در حرکات محتمل است، ممکن است آزمودنیها پس از ورود بهمرحلهخونروی به لحاظ روانی به احساس آرامش و سبکبالی برسند و اجرای بهتری در این مرحله نسبت به سایر مراحل، بهخصوص مرحلهفولیکولی، داشتهباشند.
کلید واژهها: چرخه قاعدگی-عوامل منتخب آمادگی جسمانی-دختران غیر ورزشکار-دورهٔ متوسطه
فهرست مطالب
- فصل اول:مقدمه و کلیات تحقیق
- 1-1.مقدمه. 1
- 1-2. بیان مساله. 3
- 1-3. اهمیت و ضرورت تحقیق.. 3
- 1-4. متغیّرهای تحقیق.. 4
- 1-4-1. متغیر مستقل.. 4
- 1-4-2. متغیر وابسته. 5
- 1-5. اهداف تحقیق.. 5
- 1-5-1. اهداف کلی.. 5
- 1-5-2. اهداف اختصاصی.. 5
- 1-6. فرضیه های تحقیق.. 5
- 1-7. تعاریف واژه های تحقیق.. 5
- 1-7-1. چرخه قاعدگی.. 5
- 1-7-2. آمادگی جسمانی.. 6
- 1-7-3. دانش آموزان غیر ورزشکار 6
- 1-7-4. مراحل مختلف چرخه قاعدگی.. 6
- فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق
- 2-1. مقدمه. 8
- 2-2. مبانی نظری تحقیق.. 8
- 2-2-1. فیزیولوژی چرخه قاعدگی.. 8
- 2-2-2. سیستم داخلی تولید مثل زنانه و عملکرد آنها در بدن.. 9
- 2-2-3. فازهای قاعدگی.. 11
- 2-2-3-1. فاز تکثیری(مرحله استروژنی): 11
- 2-2-3-2. فاز ترشحی.. 12
- 2-2-3-3. فاز خونریزی.. 13
- 2-2-4. هورمونهای زنانه. 13
- 2-2-5. هورمونهای گونادوتروپیک و اثرات آنها بر تخمدانها 14
- 2-2-6. هورمونهای جنسی زنانه. 17
- 2-2-6-1. استروژن.. 18
- 2-2-6-2. دلایل افزایش هورمون استروژن در بدن.. 20
- 2-2-6-3. عملکرد استروژنها در بدن.. 21
- 2-2-6-3-1. تاثیر استروژنها بر تخمدانها 21
- 2-2-6-3-2. اثر استروژن بر لوله های رحمی.. 21
- 2-2-6-3-3. اثر استروژنها بر رحم.. 21
- 2-2-6-3-4. تاثیر استروژن بر مهبل.. 22
- 2-2-6-3-5. تاثیر استروژن بر پستانها 22
- 2-2-6-3-6. اثر استروژنها بر استخوانها 22
- 2-2-6-3-7. اثر استروژنها بر تشکیل پروتئینها 22
- 2-2-6-3-8. اثر استروژنها بر متابولیسم ورسوب چربی.. 22
- 2-2-6-3-9. اثر استروژنها بر توزیع مو. 23
- 2-2-6-3-10. اثر استروژنها بر پوست… 23
- 2-2-6-3-11. اثر استروژنها بر تعادل الکترولیتی.. 23
- 2-2-6-3-12. اثر استروژن بر سیستم قلبی و عروقی و متابولیسم.. 23
- 2-2-6-3-13. اثر استروژن بر سوبسترا 23
- 2-2-6-3-14. اثرات استروژن بر اضطراب… 23
- 2-2-6-3-15. اثرات استروژن بر هورمون رشد. 24
- 2-2-6-4.اعمال داخل سلولی استروژنها 24
- 2-2-6-5. یائسگی واستروژن: 24
- 2-2-6-6. پروژسترون.. 26
- 2-2-6-6-7. اعمال پروژسترون در بدن.. 27
- 2-2-6-6-7-1. اثر پروژسترون بر رحم. 27
- 2-2-6-6-7-2. اثر پروژسترون بر پستانها 27
- 2-2-6-6-7-3. اثر پروژسترون بر لوله های رحمی.. 28
- 2-2-6-6-7-4. اثر پروژسترون بر تعادل الکترولیتی.. 28
- 2-2-6-6-7-5. اثر گرمازایی.. 28
- 2-2-6-6-7-6. سایر اثرات پروژسترون در بدن. 28
- 2-2-6-6-8. سنتز استروژنها و پروژسترونها 29
- 2-2-6-6-9. انتقال استروژنها و پروژسترونها در خون.. 29
- 2-2-6-6-10. سرنوشت استروژنها و پروژسترونها 29
- 2-2-6-6-11. تعادل استروژن و پروژسترون.. 30
- 2-2-7. ورزش و قاعدگی: 31
- 2-2-7-1. علل بروز قاعدگی نامنظم ورزشکاران: 31
- 2-2-7-2. قاعدگی دیررس: 31
- 2-2-7-3. اختلالات قاعدگی: 31
- 2-2-8. هورمونهای جنسی و ورزش…. 32
- 2-2-9. آمادگی جسمانی.. 33
- 2-2-9-1. اهمیت و ضرورت آمادگی جسمانی.. 34
- 2-2-9-2. ارزیابی آمادگی جسمانی عمومی.. 34
- 2-2-9-2-1. قدرت… 34
- 2-2-9-2-1-1. قدرت عضلانی.. 34
- 2-2-9-2-1-2. انواع قدرت.. 34
- 2-2-9-2-1-3. اندازه گیری قدرت.. 34
- 2-2-9-2-2.استقامت عضلانی.. 34
- 2-2-9-2-3.استقامت قلبی وتنفسی: 35
- 2-2-9-2-4.انعطاف پذیری: 35
- 2-2-9-2-5.سرعت: 35
- 2-2-9-2-6.چابکی: 35
- 2-2-9-2-6-1. اندازه گیری چابکی: 35
- 2-2-9-3. تفاوتهای جنسیت درفاکتورهای آمادگی جسمانی: 36
- 2-2-9-4. اثر چرخه قاعدگی بر عملکرد ورزشی.. 36
- 2-2-9-5. توان هوازی.. 38
- 2-3. بخش دوم: پیشینه پژوهش…. 40
- 2-3-1. ارتباط بین چرخه قاعدگی واجزای مختلف موثر بر عملکرد ورزشی.. 40
- 2-3-2. ارتباط چرخه قاعدگی و حد اکثر اکسیژن مصرفی(V O 2 m a x) 40
- 2-3-3. ارتباط چرخه قاعدگی و متابولیسم انرژی.. 45
- 2-3-4. ارتباط چرخه قاعدگی و وزن بدن.. 48
- 2-3-5. ارتباط چرخه قاعدگی و ورزش استقامتی.. 52
- 2-3-6. ارتباط چرخه قاعدگی و آمادگی جسمانی: 54
- فصل سوم: روش تحقیق
- 3-1. مقدمه. 56
- 3-2. روش تحقیق.. 56
- 3-3. جامعه و نمونه آماری.. 56
- 3-4. متغیرهای تحقیق.. 56
- 3-4-1. متغیر مستقل.. 56
- 3-4-2. متغیر وابسته. 56
- 3-4-3. متغیرهای قابل کنترل.. 57
- 3-4-4. متغیرهای غیر قابل کنترل.. 57
- 3-5. ابزار و روشهای اندازه گیری.. 57
- 3-6. روشهای اندازه گیری متغیرها 58
- 3-6-1. اندازه گیری مشخصات آزمودنیها 58
- 3-6-2. روشهای اندازه گیری متغیرهای وابسته. 58
- 3-7. روش اجرای تحقیق: 61
- 3-8. محدودیتهای تحقیق: 61
- 3-9. روشهای تجزیه و تحلیل آماری.. 61
- فصل چهارم: یافته های تحقیق
- 4-1. مقدمه. 64
- 4-2. بررسی توصیفی یافته های تحقیق.. 64
- 4-3. نرمال سازی دادهها 66
- 4-3. آزمون فرضیه ها 67
- 4-3-1. استقامت عضلانی.. 67
- 4-3-2. قدرت… 68
- 4-3-3. انعطاف پذیری.. 69
- 4-3-4. سرعت… 70
- 4-3-5. استقامت قلبی- عروقی.. 71
- 4-3-6. چابکی.. 72
- 4-4. نتیجه گیری.. 73
- فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات
- 5-1. مقدمه. 75
- 5-2. خلاصه تحقیق.. 75
- 5-3. بحث و بررسی.. 76
- 5-4.نتیجه گیری.. 78
- 5-5.پیشنهادات… 79
- 5-5-1.پیشنهادات کاربردی.. 79
- 5-5-2.پیشنهادات پژوهشی.. 79
- منابع و موٌاخذ فارسی: 80
- منابع و ماخذ انگلیسی: 85
- پیوستها 92
- چکیده انگلیسی: 96
فصل اول: مقدمه و کلیات تحقیق
1-1. مقدمه
تاثیرات مثبت ورزش و فعالیت بدنی بر کسی پوشیده نیست. ورزش اگر بصورت صحیح و طبق برنامه انجام گیرد میتواند مفید و سودمند باشد. اما موارد خاصی وجود دارد که از دیر باز مهم و پیچیده بنظر میرسد با افزایش زنان ورزشکار که در سطوح بالا به رقابت میپردازند و تمرینات طاقت فرسایی انجام میدهند، در همین راستا مشکلات عدیدهای بوجود میآید. حضور بانوان بعنوان نیمی از پیکره جامعه در فعالیتهای ورزشی انکار ناپذیر است. مسئله اساسی اینجاست که زنان در طی زندگی با شرایط ویژهای روبرو میشوند. زنان دورههای مختلفی را در طول زندگی خود تجربه میکنند. که تقابل آنها با فعالیت بدنی و ورزش مورد پرسش بسیاری از افراد قرار گرفته است. ازجمله آنها قاعدگی میباشد. تحقیقات زیادی صورت گرفته است تا نشان دهد که آیا زنان در طی دوره قاعدگی میتوانند در فعالیتهای ورزشی شرکت کنند؟
در یک زن کامل در طول 28 روز یک چرخه کامل و منظم روی میدهد که همراه با ایجاد تغییرات فیزیکی در ساختمان دیواره رحم و فولیکولهای تخمدانی و نیز در هورمونهای مربوط به آن است. چرخه را میتوان به سه مرحله عمده فولیکولی (13-12) روز که طی آن فولیکولهای تخمدانی رشد میکنند، مرحله تخمکگذاری که درست در میانه چرخه قرار دارد و یک تا دو روز طول میکشد و بالاخره مرحله لوتئال که در طی آن جسم زرد تولید شده مدت 15 روز طول میکشد، تقسیم نمود. (زن ورزش وتندرستی، 1382، ص 86). مرحله اول یازمان خونروی شامل روزهای 1 تا)5-4 (مرحله دوم مرحله فولیکولی شامل روزهای 14-5 مرحله سوم مرحله لوتئینی شامل روزهای 28-15 میباشد. (مشکوتی فرحناز،1386، ص 99)
محورهای اصلی درگیر در چرخه قاعدگی عصبی، هیپوتالاموسی، هیپوفیزی و تخمدانی هستند چرخهقاعدگی با خون ریزی دورهای رحم شروع میشود. دراین زمان سطح استروژن (استرادیول) کاهش مییابد و هیپوتالاموس و هیپوفیز قدامی با افزایش تولید عامل آزادکننده گنادوتروپین و هورمونهای گنادوتروپیک پاسخ میدهند. مرحله قبل از تخمک گذاری هنگامی شروع میشود کهخونروی قاعدگی متوقف شده است و یک فولیکول تخمدانی تحت تأثیر FSH بالیده میشود. سطح استروژن، FSH و LH گردش خون در این مرحله افزایش مییابد. با بالیدهشدن فولیکول تخمدانی یک تخم بتدریج به داخل لوله فالوپین (تخمک گذاری) آزاد میشود. هورمون مهم در این زمان LH است که تخمک گذاری را راهاندازی میکند. در پایان مرحله تخمک گذاری سطوح استرادیول و پروژسترون بطور آشکاری کاهش مییابد و قاعدگی را راهاندازی میکند. (مالینا بوچارد،1381، 544) بین زنان و مردان تفاوتهایی وجود دارد تمرینات بدنی منظمی که زنان به منظور شرکت در رشتههای ورزشی انجام میدهند ضمن آنکه آثاری بر سیستم هورمونی دارد بر دستگاه تولید مثل نیز آثار زودگذری دارد. در بازیهای المپیک یونان باستان، تنها مردان بودند که حق شرکت در بازیهای المپیک را داشتند. این سیاست در نخستین دوره برگزاری بازیهای المپیک مدرن (جدید) سال 1896 در آن اعمال شد. علت اتخاذ این سیاست این بود که فعالیت بدنی میتواند برای تندرستی زنان زیانبار باشد و ضمناٌ آثار معکوسی بر بارداری به جای خواهد گذاشت. امروزه نیز بعضی از این دیدگاهها در برخی کشورها موجود میباشد. ازسال 1990 بدنبال کوششهای کمیته بینالمللی المپیک (IOC) کمیتههای برگزارکننده و فدراسیونهای بینالمللی (IFS) برنامه المپیک زنان روندی رو به رشد دارد. همهٔ رشتههای ورزشی موظف شدهاند تا در برنامههای خود مسابقات زنان را نیز بگنجانند. مشارکت زنان در ورزش در قرن بیستم میلادی بویژه در اواخر آن افزایش چشمگیری یافتهاست. در دنیای امروز شاید هیچ رشته ورزشی که زنان در آن مشارکت نورزند یافت نگردد. امروزه به این نتیجه رسیدهاند که زنان چه از نظر جسمانی و چه از نظر روانی قادر به شرکت در فعالیتهای شدید ورزشی هستند. از این رو به زنان اجازه شرکت در مسابقات داده شد و زنان همچون مردان در مسابقات ورزشی شرکت میکنند. خوشبختانه بیشتر زنان به فواید ورزش و تمرین پیبرده و دریافتهاند که تمرینات ورزشی سلامتی و شادابی آنان را تضمین میکند از این رو میزان علاقه و رغبتشان به ورزش روز به روز افزایش مییابد. (عبداللهپور، اعظم 1385، ص 4)
هیچ دلیل قاطعی وجود ندارد که قاعدگی بر عملکرد بدنی تأثیر منفی داشته باشد. اما ممکن است برخی از ورزشکاران در برخی از مراحل قاعدگی از کارایی بیشتر یا کمتری برخوردار باشند. این تفاوتها در انجام تواناییهای جسمانی، در انجام فعالیتهای روزمره بعلت خفیف بودن آنها، قابل صرفنظر کردن است اما در سطوح قهرمانی ممکن است مهم باشدو برخی از زنان ورزشکار خود را با این تغییرات منطبق میکنند مثلاً در دوره قاعدگی در تمرینات یا مسابقات شرکت نمیکنند، برخی دیگر با مصرف قرصهای ضد بارداری و دیگر داروهای هورمونی دورهٔ قاعدگیشان را در زمان مسابقات تغییر میدهند. (کردی رامین،1378، ص 168)
با وجود تحقیقات انجام شده در زمینه ورزش بانوان، متاًسفانه دربارهٔ اثرات قاعدگی بر عملکرد ورزشی، هنوز سوًالات و ابهامات زیادی وجود دارد که میبایست با پژوهشهای گسترده، اصلاحات عمده صورت گیرد. از این رو برای یافتن پاسخ به پرسشهایی که در این رابطه مواجه میشود و بیان علل تفاوت رکوردهای ورزشی بین زنان و مردان، پژوهشگران لازم دیدند که در این رابطه پژوهشهایی انجام دهند. متاسفانه یافتههای پژوهشهای بدست آمده یکسان نبوده و گاهی متضاد بودند. (عبدالله پور، اعظم،1385، ص 5) با توجه به تفاوت فرهنگی و زیستی که مابین زنان ایرانی و کشورهای دیگر جود دارد و همچنین با توجه به وجود نتایج متضاد در این زمینه، پژوهش حاضر ارائه شده و پژوهشگر در تلاش است سطح آمادگی جسمانی زنان غیر فعال را در مراحل مختلف دوره قاعدگی مورد مطالعه قرار دهد
1-2. بیان مساله
حضور بانوان در فعالیتهای ورزشی امری انکار ناپذیر است. مسئله اساسی اینجاست که زنان در طی زندگی با شرایط ویژهای روبرو میشوند و دورههای گوناگون را در طول زندگی خود تجربه میکنند. اندامهای دستگاه تولید مثل زن شامل تخمدانها، لولههای رحمی، رحم، مهبل میباشد. تخمدانها که تعدادشان 2 عدد میباشد، سلول تخم یعنی تخمک و هورمونهای جنسی زنانه یعنی استروژن و پروژسترون تولید میکنند که مسئول ایجاد و حفظ صفات جنسی زنانه میباشند. تفاوتهای ساختاری و فیزیولوژیک یک زن و مرد باعث تنوع در پاسخهای آنها نسبت به فعالیت ورزشی و جسمانی میشود. هورمونهای جنسی مهمترین عامل تفاوت فیزیولوژیک میان ویژگیهای زن و مرد بشمار میروند. بدنبال مواجه زنان ورزشکار با هر مرحله از چرخه قاعدگی تغییرات هورمونی متفاوتی در بدن آنها رخ میدهد با یا بدون واسطه بر ظرفیت و کارایی بدن مؤثر باشد. تولید مثل طبیعی زن بوسیله تغییرات ژنتیک ماهانه در ترشح هورمونهای زنانه و تغییرات معادل در اندامهای جنسی مشخص میگردد که به آن دوره یا سیکل جنسی زن، Menstrual cycle یا Femal Sexul cycle میگویند. مدت سیکل بطور متوسط 28 روز است ولی میتواند به کوتاهی 20 روز یا به بلندی 45 روز باشد. سیکل ماهانه وابستگی کامل به هورمونهای گونادوتروپیک مترشحه از هیپوفیز قدامی دارد و در هر دوره ماهیانه فقط یک تخمک قابلیت باروری دارد. همچنین در هر سیکل ماهیانه افزایش و کاهش دورهای در ترشح FSH و LH دیده میشود دو هورمون مهم جنسی تخمدانها عبارتند از استروژن و پروژسترون. تغییرات پنهانی و فیزیولوژیکی در بدن زنان در طول چرخه قاعدگی و تأثیر آنها بر عملکردهای ورزشی، لزوم بررسی و توجه بیشتر به این مساله را برای متخصصان علوم ورزشی ضروری میگرداند. لذا در طی این مطالعه بدنبال تأثیر چرخه قاعدگی بر سطح آمادگی جسمانی دانشآموزان در طول دورههای مختلف قاعدگی هستیم.
1-3. اهمیت و ضرورت تحقیق
با توجه به اهمیت حفظ آمادگی جسمانی در دانشآموزان بویژه دانشآموزان دختر، و اینکه دانش آموزان با مهمترین تحول بلوغ یعنی چرخه قاعدگی روبرو میشوند، دانشآموزان در مراحل مختلف قاعدگی از اجرای تستهای آمادگی جسمانی امتناع میورزند. با توجه به اینکه اجرای ورزش از ریتم روزانه پیروی میکند و این اجراها در زنان تحت تأثیر ریتمهای ماهانه نیز قرار میگیرد با توجه به این مساله اجرای ورزش و بهبود آن از اهمیت خاصی برخوردار است. بنابراین نیاز به مطالعات جدی در زمینه تأثیر چرخه قاعدگی بر عوامل آمادگی جسمانی برای دستیابی به بهترین عملکرد جسمانی در مراحل مختلف چرخه احساس میشود.
در تحقیقی که بر روی دختران 18-15 ساله انجام شد نشان داده شد که مراحل مختلف چرخه قاعدگی بر اجرای آزمون کشش بارفیکس اصلاح شده، درازنشست و انعطافپذیری در گروه ورزشکار و غیر ورزشکار تأثیر معناداری نداشت اما بر اجرای دوی رفت و برگشت 9×4 متر در دو گروه ورزشکار و غیر ورزشکار تأثیر معناداری داشت و همچنین در گروه غیر ورزشکار مراحل مختلف چرخه بر اجرای آزمون دوی 45 متر و 540 متر تأثیر معناداری نداشت اما در گروه ورزشکار اجرای دوی 45 متر و دوی 540 متر در مرحله اول دوره بهتر از سایر مراحل بود. (رمضانی، براتی، 1397، 23-22)
ویرت و لوهمن نشان دادند قدرت و استقامت در مراحل مختلف قاعدگی با یکدیگر متفاوت است. (wirth and loh man 1986)
در تحقیق دیگری که تأثیر چرخه قاعدگی بر عملکرد قایقرانی 2000 متر را بررسی کردهاند، بیان شده است که در مرحله میانی، لوتئال، میانگین ضربان قلب، 2 VO بیشتر از مرحله میانی (فولیکولار) بود همچنین vo2m ax در مرحله لوتئال از مرحله فولیکولار بالاتر بود. (Forsyth-j.jaclcy 2008)
در تحقیق دیگر که درمیان دانشآموزان دختر 17-15 سال انجام گرفته نتایج زیر بدست آمد که در مراحل مختلف چرخه، سرعت دوی 20 متر، چابکی 9×4 متر و انعطافپذیری در افراد غیر ورزشکار تفاوت معنیداری وجود نداشت. (آقاعلینژاد، صداقتی،1386، ص 103)
جاکسون و همکاران در تحقیق ضعیفترین اجرا در شاخصهای قدرت و سرعت را در مرحله پروژسترون گزارش کردند. (Jacohson.b.h.and.w.lenz.1998.pp565-566)
همچنین ویرت و لوهمن نشان دادند که قدرت استقامت ایزومتریک در مراحل مختلف قاعدگی با یکدیگر متفاوت است. (Wirth.1998.pp16-20)
با توجه به وجود تناقضات و ابهامات موجود تمرکز به این نکته که اکثر مطالعات انجام شده در این حیطه روی آزمودنیها، ورزشکاران نخبه بودهاند مطالعه حاضر با هدف بررسی اثرات مختلف قاعدگی بر عوامل منتخب آمادگی جسمانی در دختران غیر ورزشکار متوسطه اجرا شد
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.