پایان نامه تعیین الگوی کشت بهینه، مقایسه الگوی موجود با الگوی بهینه
چکیده
این مطالعه در شهر مشهد و به منظور تعیین الگوی کشت بهینه، مقایسة الگوی موجود با الگوی بهینه انجام شده است.
کشاورزی، فعالیتی است که همواره تحت تأثیر عوامل طبیعی همچون سیل، خشکسالی، حمله آفتها و مانند آن قرار دارد از سوی دیگر، عوامل گوناگونی چون قیمتها، تغییر عملکرد و هزینه ها نیز همراه با عوامل طبیعی موجب بروز ریسک و نبود حتميت در این فعالیت می شود. بنابراین تصمیم گیری در چنین شرایطی نیاز به ابزارهای مناسب و کارا برای منظور کردن عوامل پیشگفته در طراحی نظام های زراعی دارد الگوهای گوناگونی در دهه های اخیر پدید آمده و توسعه یافته که در آنها سعی شده است تا ریسک در تصمیم گیریها دخالت داده شود در این پژوهش از الگوی برنامه ریزی ریسکی همچون موتاد استفاده شده است همچنین مقایسة الگوی کشت فعلی با الگوی بهینه کشت در شرایط ریسک انجام شده است. داده های این تحقیق مربوط به بخش کشاورزی ، دورة مورد مطالعه 6 سال از سال 1380 تا 1385 و منطقه مورد بررسی شهرستان مشهد مرکز استان خراسان رضوی می باشد. در این پزوژه از بسته نرم افزاري WINQSB استفاده شده است. محصولات مورد بررسي شامل گندم آبي ، جو آبي ، چغندر قند ، پياز آبي و گوجه فرنگي آبي است.
نتایج به دست آمده نشان داد که پیاز آبی در سیستم برنامه ریزی خطی ساده و همچنین در شرایط ریسک سطح زیر کشت آن به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. در حالی که سطح زیر کشت گوجه فرنگی در شرایط ریسک کاهش می یابد که این مطلب به دلیل محدودیت نیروی کار، نیاز فراوان به آب و بالا بودن هزینه آبیاری می باشد.
کلید واژگان : الگوی بهینه کشت ، مدل برنامه ریزی خطی ساده ، ریسک، موتاد ، شهر مشهد
فصل اول
مقدمه
بخش کشاورزی استان خراسان رضوی به عنوان یکی از بزرگترین و مهمترین تولید کنندگان محصولات کشاورزی با برخورداری از ظرفیتها و توانمندیهای وسیع با بیش از 1087466 هکتار سطح زیر کشت انواع محصولات زراعی و باغی بیش از 11739546 واحد دامی با تولید بیش از 9/7592413 تن انواع محصولات زراعی و باغی و دامی جایگاه تعیین کننده ای در اقتصاد ملی و استان داشته و نقش مهمی در تأمین نیازهای حیاتی جامعه، امنیت غذایی، تأمین مواد اولیه مورد نیاز صنایع، و ایجاد اشتغال دارد. 1/31 درصد اشتغال استان در این بخش قرار دارد که بعد از بخش خدمات بیشترین نقش را در اشتغال استان داشته و بیش از نیمی از جمعیت روستایی استان اشتغال و منبع تأمین درآمدشان بخش کشاورزی می باشد.
بخش کشاورزی استان در اغلب محصولات مهم رتبه های اول تا سوم کشور را دارا می باشد و سهم ارزش افزوده بخش کشاورزی استان از کل کشور 4/10 درصد و سهم ارزش افزوده بخش از تولید ناخالصی داخلی استان 1/15 درصد می باشد که بالاترین سهم را در مقایسه با سایر بخشهای اقتصادی دارد. بخش کشاورزی با توجه به ظرفیت و توانمندیهای قابل توجه و بازده سرمایه گذاری بیشتر، اشتغال زایی بالاتر به ازاء هر واحد سرمایه گذاری و پایین بودن هزینه تولید در مقایسه با سایر بخشها نقش مهمی در توسعه اقتصادی استان دارد شهر مشهد مركز شهرستاني به همين نام و مركز پهناورترين استان، يعني خراسان است.
موقعيت جغرافيايي
شهر مشهد داراي 313337 كيلومتر مربع مساحت مي باشد و در 36 درجه و 17 دقيقه عرض شمالي و 59 درجه و 36 دقيقه و 45 ثانيه طول شرقي قرار دارد. وسعت شهرستان مشهد 28/10329 كيلومتر مربع است و در حوضه آبريز كشف رود و در انتهاي جنوبي دشت رسوبي توس واقع است و دو رشته كوه هزار مسجد در شمال و بينالود در جنوب آن قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دريا حدود 970 متر و فاصله زميني آن با تهران 934 كيلومتر است، و رودخانه كشف رود در 8 كيلومتري شمال اين شهر از شمال غرب به سمت شرق جريان دارد. شهرستان مشهد محدود است از شمال به جمهوري تركمنستان و از شمال غربي به درگز و چناران و از غرب و جنوب به شهرستانهاي نيشابور و فريمان و از شرق و جنوب شرقي با سرخس و تربتجام هم مرز است.
اين شهرستان در پايان سال 1384 داراي 4 بخش به نامهاي 1- بخش مركزي 2- بخش احمد آباد 3- بخش رضويه 4- بخش طرقبه و 5 شهر و 13 دهستان و 660 آبادي بوده كه 465 آبادي آن داراي سكنه و195 آبادي فاقد سكنه است. جمعيت شهرستان مشهد براساس آخرين سرشماري در سال 1385، 2848637نفر بوده است كه 2434306 نفر ساكن درنقاط شهري و 414331 درمناطق روستائي ساكن بودهاند. در نظام سلسله مراتب شهري ايران، مشهد در مرتبه دوم بعد از تهران قراردارد كه به دليل اعتبار فرامنطقهاي و عوامل مختلفي همچون قرارداشتن در مسير راههاي تجاري و ارتباطي كشورهاي آسياي ميانه و افغانستان، همواره جمعيت آن در حال افزايش است.
آب و هوا
مشهد به دليل موقعيت جغرافيايي خاص كه درمنطقه مرزي بين شمال و جنوب خراسان قراردارد و همچنين تداخل جبهههاي مختلف آب و هوايي، داراي آب و هوا و خصوصيات ويژه اقليمي است و قسمت اعظم دشت مشهد- نيشابور، جزء اقليم سرد و خشك و قسمتي از دشت مشهد – قوچان، نيم خشك و سرد و بخش كوچكي از بلندترين ارتفاعات رشته كوه هاي بينالود و هزار مسجد جزء اقليم مرطوب سرد ميباشد و در مجموع شهر مشهد داراي آب و هواي متغير، اما معتدل و متمايل به سرد و خشك است و از تابستانهاي گرم و خشك و زمستانهاي سرد و مرطوب برخوردار است. بيشترين درجه حرارت در تابستانها 35 درجه بالاي صفر و كمترين آن در زمستان 15 درجه زير صفر و ميزان بارندگي متغير و ميانگين بارندگي سالانه در مشهد حدود 253 ميليمتر ميباشد. جدول شماره 1 وضعیت جوی شهرستان مشهد را در سال 1384 نشان می دهد.
جدول 1: وضعيت جوي شهرستان مشهد در سال 1384
متوسط بارندگي سالانه (ميليمتر) | حد اكثر حرارت روزانه (سانتيگراد) | حد اقل حرارت روزانه
(سانتيگراد) |
حد اكثرسرعت باد(متربرثانيه) | تعداد روزهاي يخبندان در سال | تعداد ساعات آفتابي درسال (ساعت) |
5/207 | 8/40 | 2/11- | 13 | 55 | 1/2981 |
مأخذ: سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی
جدول شماره 2 میزان بارندگی ، درجه حرارت و میانگین رطوبت شهرستان مشهد را نشان می دهد بیشترین میزان بارندگی مربوط به ماه فروردین و کمترین میزان بارندگی در ماه مرداد می باشد
بیشترین درجه حرارت در تیر ماه و کمترین در جه حرارت در بهمن ماه می باشد.
بیشترین درصد رطوبت در ماه های دی و بهمن و کمترین درصد رطوبت در مردادماه است.
جدول 2: ميزان بارندگي, درجه حرارت,ميانگين رطوبت شهرستان مشهد
ماه | فروردین | ارديبهشت | خرداد | تير | مرداد | شهريور | مهر | آبان | آذر | دي | بهمن | اسفند | سالانه |
بارندگي
(ميليمتر) |
3/51 | 1/35 | 9/10 | 7/1 | 1 | 3/1 | 7/5 | 2/17 | 2/21 | 3/27 | 3/39 | 4/48 | 6/260 |
حرارت
(سانتيگراد) |
9/12 | 3/18 | 4/23 | 6/26 | 9/25 | 1/25 | 9/15 | 9/10 | 9/5 | 6/2 | 5/2 | 1/7 | 5/14 |
رطوبت
(درصد) |
61 | 56 | 40 | 36 | 33 | 36 | 46 | 62 | 69 | 70 | 70 | 66 | 54 |
مأخذ: سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی
منابع تأمين آب زيرزميني دشت مشهد شامل چشمه، قنات، چاهعميق و نيمه عميق است.با توجه به جدول شماره 3 شهرستان مشهد دارای 6 رودخانه مهم می باشد که عبارتند از:
- رودخانه شانديز
- رودخانه طرقبه
- رودخانه جاغرق
- رودخانه طرق
- رودخانه كارده
- رودخانه كشف رود
جدول 3 : تعداد چشمه و قنوات شهرستان مشهد
تعداد چشمه(رشته) | تعداد قنات(دهنه) | تعداد چاهها(حلقه) | تعداد رودخانه | آب مصرفي بخش كشاورزي(ميليون مترمكعب) | ||
عميق | نيمه عميق | كل | ||||
56 | 870 | 1057 | 181 | 1238 | 6 | 760 |
مأخذ: سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی
جدول شماره 4 تعداد چاه های کشاورزی شهرستان مشهد را در پایان سال 85 نشان می دهد چاه های کشاورزی شهرستان به دو صورت چاه های برقدار عمیق و نیمه عمیق و چاه های غیر برقی عمیق ونیمه عمیق تقسیم بندی شده است .
جدول 4 : تعداد چاههاي كشاورزي شهرستان مشهد در پايان سال 1385
تعداد چاههاي غير برقي | تعداد چاههاي برقدار | ||||
عميق | نيمه عميق | جمع | عميق | نيمه عميق | جمع |
232 | 118 | 350 | 825 | 63 | 204 |
مأخذ: سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی
جدول شماره 5 سدهای مخزنی در شهر مشهد را نشان می دهد در مشهد سه سد مخزنی مهم کارده ، طرق و چالی دره وجود دارد که سدهای کارده و طرق به صورت بتنی دو قوسی با حجم آب قابل تنظیم به ترتیب 24 و14 میلیون متر مکعب وحجم مخزن به ترتیب28.1 و33.1 میلیون متر مکعب است همچنین سد چالی دره نیز به صورت خاکی با حجم آب قابل تنظیم 1.4 میلیون متر مکعب وحجم مخزن 1.4 میلیون متر مکعب می باشد.
جدول 5 : سدهاي مخزني در مشهد
نام سد | نوع سد | ارتفاع از كف(متر) | حجم مخزن (ميليون متر مكعب) | حجم آب قابل تنظيم(ميليون متر مكعب) | سال
بهره برداري |
كارده | بتني دو قوسي | 50 | 1/28 | 24 | 67 |
طرق | بتني دو قوسي | 60 | 1/33 | 14 | 67 |
چالي دره | خاكي | 25/24 | 4/1 | 4/1 | 81 |
مأخذ: سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی
جدول شماره 6 پتانسیل منابع آبی که به صورت آب زیر زمینی ،آب سطحی و پساب است و همچنین میزان بهره برداری از منابع آب زیرزمینی و سطحی در شهر مشهد را نشان می دهد.
جدول 6 : پتانسيل منابع آبهاي سطحي وزير زميني و بهره برداري در مشهد
پتانسيل منابع آب | ميزان بهره برداري از منابع آب | |||||
آب
زير زميني |
آب
سطحي |
پساب | جمع | زير زميني | سطحي | جمع |
7/997 | 9/873 | 6/278 | 2/1655 | 5/1368 | 1/240 | 6/1608 |
مأخذ: سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی
وضعيت اقتصادي
مشهد به جهت دارا بودن دشت حاصلخيز و نيز از جهت دامپروري و صنعت از اهميت زيادي برخوردار است. در زمينه كشاورزي، دشت مشهد داراي اراضي مزروعي گسترده است و زراعت اصلي آنها گندم، جو، چغندر قند، پنبه، علوفه، جاليز صيفي جات، نخود آبي و ديم است و باغات ميوه نيز از وسعت قابل ملاحظهاي برخوردار است و محصولات عمده مشهد سيب، گلابي، هلو، گوجه فرنگي، گيلاس، آلبالو و… است. مراتع مشهد اكثراً ييلاقي است و مستعد داشتن گونههاي علوفهاي، دارويي و صنعتي ميباشد. مساحت مراتع شهرستان مشهد، حدود 531613 هكتار است و مراتع احيا و اصلاح شده به مساحت 5600 هكتار و مساحت جنگلها حدود 1099 هكتار است. درختان موجود در جنگلها، زبان گنجشك، اقاقيا، افرا، بيد، كاج، سرو خمرهاي و سرو نقرهاي است. مشهد از نظر پرورش دام و طيور نيز اهميت دارد.
جدول شماره 7 میزان سطح زیر کشت ،تولید و عملکرد محصولات زراعی شهرستان مشهد را
در سال 1385 نشان می دهد همان طور که ملاحظه می فرمایید گندم آبی ودیم دارای بیشترین سطح زیر کشت(هكتار) می باشد و چغندر علوفه ای دارای کمترین سطح زیر کشت(هكتار) است محصول چغندر قند بیشترین میزان تولید(تن)و نخود کمترین میزان تولید(تن) را دارد.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.