پایان نامه تلافات زناشویی عامل خطرساز برای اختلالات روانی
مقدمه:
بيان مسئله
جنگ در تمام دوران، جوامع بشري را تهديد كرده است. هر جنگي زيانهايي دارد، زيانهاي مالي قابل جبران هستند، اما زيانهاي رواني مشكل جبران مي شوند و از مهمترين عوارض جنگ هستند. فردي كه از جنگ بر مي گردد بايد خود را هم با خانواده وفق دهد و هم با اجتماع، اكثر اين افراد در وفق دادن دچار مشكل مي شوند و خود را در اين ميان غربيه مي پندارند. اين افراد نه تنها خود دچار مشكلات رواني فراواني مي شوند، بلكه خانواده ي آن ها نيز درگير اين قضيه مي شوند، به خصوص همسران اين افراد در معرض خطر بيشتري هستند و رضايت زناشويي اين افراد كاهش پيدا مي كند. بر طبق آمارها نرخ طلاق در اين افراد دو برابرافراد عادي مي باشد (هاشمي، 1385).
اگر اعضاء خانواده از سوي منابعي حمايت شوند، توانايي بيشتري براي كمك به فرد حادثه ديده دارند. رضايت زناشويي از موارد مهمي است كه موجب سازگاري خانواده مي شود. نظام خانواده بايد نظام محكم و پايداري باشد. بهداشت خانواده يكي از مسائل مهمي است كه در استحكام نظام خانواده نقش دارد.
اختلافات زناشويي عامل خطرساز براي اختلالات رواني مانند افسردگي، اعتياد و … مي باشد. همچنين مشكلات ارتباطي در خانواده با بيماريهاي جسمي نيز همبستگي دارد. افرادي كه روابط رضايت بخش وحمايت كننده دارند، احتمال كمي وجود دارد كه مبتلا به بيماري سختي شوند و اگر هم بيمار شوند سريعتر بهبود مي يابند.
بعد از مرگ ناگهاني در خانواده مشكلات زناشويي و طلاق شديدترين فشارهايي هستند كه افراد تجربه مي كنند (بلوم، آشرو وايت 1987 به نقل از طغياني 1386).
با توجه به نقش رابطه ي زوجين بر سلامت جسم و روان آموزش شيوه هاي مختلف روان درماني ضروري مي باشد.
متأسفانه بيشتر پژوهشهاي صورت گرفته توصيفي است و كمتر آموزشي است. با توجه به افزايش مشكلات زناشويي در همسران جانبازان لازم است به آن ها آموزشهايي داده شود تا با مشكلات خود مقابله كنند و تا حد امكان سبك زندگي خويش راتغيير دهند تا بتوانند علاوه بر بهبود خود به همسرانشان نيز كمك كنند.
تحقيقات نشان داده است كه خود دلگرم سازي[1] باعث ميشود افراد بسيار با جرأت تر، بردبارتر و با اعتماد به نفس بالاتري عمل كنند و نيز داراي رفتار دوستانه تري با ديگران بوده، احساس ثبات بيشتري نموده و همچنين بهتر قادر باشند با مسائل و مشكلات خود مقابله كنند. حال اگر اين روش آموزشي بتواند اين نتايج را در همسران جانبازان ايجاد كند، شايد بتواند بر رضايت زناشويي ونيز سلامت رواني آن ها تاثير بگذارد. اين تحقيق در صدد بررسي اين احتمال ميباشد.
آدلر[2] بنيانگذار روانشناسي فردنگر[3] چهار نياز اصلي را بيان مي كند كه عبارتند از:
نياز به ارزشمندي، احساس قابليت، نياز به تعلق و دلگرم سازي.
دلگرم سازي آن چيزي است كه باعث مي شود ديگران احساس خوبي داشته باشند، عملكرد مؤثر داشته و براي مشكلات خود به شكلي موثرتر برنامه ريزي كنند، داراي اعتماد به نفس و حس رضايت باشند.
يكي از پيامدهاي دلگرم سازي اين است كه شخص احساس تعلق مي كند و از وقف خود براي بهزيستي جامعه احساس رضايت مي كند. دلگرم سازي هم هدف شخصي وهم هدف اجتماعي دارد. آنچه مهم است داشتن نگرشهاي مثبت نسبت به مسائل اطراف است. اما بسياري از افراد اين گونه نيستند و با احساس عدم كفايت و حقارت زندگي مي كنند. آن ها معتقدند مفيد نيستند. اين ياس و دلسردي بايد توسط افرادي در جهت افزايش دلگرم سازي،رضايت مندي و سلامت رواني و برآوردن نيازهاي زندگي درمان شود. يكي از روشهاي درماني در مواجهه با اين افراد روش آموزشي شوانكر است (باهلمن ودينتر[4]، 2001).
تئو و آنتینيو شوانكر[5] اين برنامه ي آموزشي را بر اساس روانشناسي فردنگر آدلر در سال 1980 تهيه كردند. آن ها مفهوم دلگرم سازي را پرورش دادند و آن را از يك مفهوم تئوريك به صورت روش علمي و قابل اجرا در آوردند.
خانوادههاي جانبازان با مشكلات عديده اي مواجه هستند كه در نتيجه به مشكلات عاطفي و زناشويي در آن ها منجر مي شود.
حال اين سئوال مطرح ميشود كه آيا روش دلگرم سازي شوانكر قادر است باعث ارتقاء سلامت رواني و رضايت زناشويي همسران جانبازان شود؟!
- 1 اهميت و ضرورت تحقيق
خانواده يكي از مهمترين نهادهاي اجتماعي است و يك ارگانيسم زنده است. سلامت آن منوط به سلامت اعضاي آن است. نقص يا تغيير در هر يك از اعضاء بر كل خانواده تاثير گذار است.
مروري بر پژوهشهايي كه در ايران صورت گرفته است، نشان مي دهد كه از سال 1370 تا كنون مشكلات جانبازان و خانواده هاي آن ها رو به افزايش است. با گذشت 28 سال از آغاز جنگ ايران و عراق هنوز جانبازان و خانواده هاي آنان با مشكلات فراواني دست و پنجه نرم مي كنند. با در نظر گرفتن مشكلات و آمارهاي رو به افزايش اين مشكلات، لزوم توجه جدي به اين معضل احساس مي شود. از سوي ديگر آموزشهاي خانواده يكي از اولويتهاي پژوهشي بنياد جانبازان است كه اين پژوهش مي تواند مورد استفاده آن ها و خانواده ي جانبازان قرار گيرد.
همچنين پژوهشهاي بسياري حمايت تجربي قابل توجهي را براي اثرمندي رويكردهاي مختلف زوج درماني در درمان ناهماهنگي هاي زناشويي فراهم مي سازند.
از ضرورتهاي اين پژوهش مي توان موارد ذیل را نام برد:
– ارتقاء بهداشت رواني خانواده هاي شاهد و ايثارگر
– كاهش اختلالات رواني در سطح جامعه
– پايين آوردن ميزان طلاق و عوارض ناشي از آن در خانواده هاي جانبازان
– كوتاه مدت بودن رويكرد مورد پژوهش
و …
- 1 هدف تحقيق
هدف اين پژوهش عبارت است از:
«تعيين ميزان اثربخشي روش آموزش دلگرم سازي شوانكر بر سلامت رواني و رضايت زناشويي همسران جانبازان».
- 1 فرضیه هاي تحقيق
فرضيه هاي اصلي:
1- آموزش همسران جانبازان با رويكرد شوانكر رضايت زناشويي آن ها را افزايش ميدهد.
2- آموزش همسران جانبازان با رويكرد شوانكر سلامت رواني آن ها را افزايش مي دهد.
فرضيه هاي فرعي:
1- آموزش همسران جانبازان با رويكرد شوانكر علائم جسماني آن ها را كاهش مي دهد.
2- آموزش همسران جانبازان با رويكرد شوانكر مشكلات خواب و اضطراب آن ها را كاهش ميدهد.
3- آموزش همسران جانبازان با رويكرد شوانكر كاركردهاي اجتماعي آن ها را افزايش مي دهد.
4- آموزش همسران جانبازان با رويكرد شوانكر افسردگي آن ها را كاهش مي دهد.
- 5. 1 تعريف مفاهيم و واژگان اختصاصي طرح
- 5. 1 دلگرم سازي:
- 1. 5. 1تعريف نظري: دلگرم سازي همه ی آن چيزي است كه از يك فرد انسان ديگري با اين مشخصات مي سازد: احساس بهتر، كاركردهاي مؤثرتر، غلبه مؤثرتر بر مشكلات،
اعتماد به نفس بالاتر، داشتن رغبت بيشتر براي مشاركت در امر سلامت ديگران و به طور كلي جامعه. فرد احساس مي كند به قدر كافي انسان خوبي است و توسط ديگران پذيرفته شده است و همواره احساس مي كند كه: «من مي توانم» (شوانكر، 1991). - 1. 5. 1تعريف عملياتي: فرايندي است كه با استفاده از جلسات آموزشي شوانكر طي 10 جلسه سعي در افزايش وتقويت آن داريم (به پيوست مراجعه شود).
- 5. 1 سلامت رواني:
- 2. 5. 1تعريف نظري: شامل شرايطي است كه سطوح بالايي از نشانه هاي سلامت هيجاني (رضايت خاطر وشادي بالا)، پذيرش خود، رشد شخصي، هدفمندي در زندگي، تسلط بر محيط، حس تعلق وتعامل عاطفي را در برمي گيرد (كريمي زاده، 1384). مشخصه ی آن نداشتن اضطراب و نشانگان مختل كننده ی زندگي و ظرفيت ايجاد رابطه ي حسنه و رضايت بخش با ديگران وظرفيت مقابله ي مناسب با تنيدگيها و تناقضهاي زندگي مي باشد (كورسیني، 1999 به نقل از اسدي، 1382).
- 2. 5. 1تعريف عملياتي: نمره اي كه فرد در آزمون سلامت عمومي GHQ كسب ميكند.
- 5. 1 رضايت زناشويي[6]:
- 3. 5. 1 تعريف نظري: به اعتقاد هيلمن (1994) رضايت زناشويي به رويدادهاي مثبت يا منفي كلي كه زوجين درمورد رابطه شان احساس مي كنند، اشاره دارد كه اين رويدادهاي مثبت يا منفي را با عناوين مختلفي نظير خشنودي رابطه، سازگاري رابطه و احساسات رابطه مي نامند (هالفورد[7]، 1384 به نقل از هاشمي، 1385).
- 3. 5. 1 تعريف عملياتي: در اين پژوهش رضايت زناشويي نمرهاي است كه فرد درآزمون اينریچ[8] 47 سئوالي كسب مي كند.
- 5. 1جانباز:
- 4. 5. 1 تعريف نظري: جانباز يعني كسي كه جان خود را فدا مي كند يا كسي كه جان خويش را در معرض خطر مي اندازد (معين، 1375).
- 4. 5. 1 تعريف عملياتي: به فردي اطلاق مي شود كه در طول مدت جنگ (يا دوران انقلاب) به علت حضور در يكي از مناطق جنگي يا ساير مناطق، توسط يكي از انواع سلاحهاي جنگي يا ضربات وارده دچار مجروحيت شده باشد. جانبازان بسته به عامل مجروحيت يا ناحيه ي مجروحيت به گروههاي زير تقسيم مي شوند:
– جانبازان مصدوم شيميايي كه به وسيله ي گازهاي شيميايي دچار مصدوميت شده اند.
– جانبازان عصبي رواني كه به علل مختلف از جمله موج انفجار سلاحهاي مخرب،
شكنجههاي جسمي و روحي، مشاهده ي حوادث ناگوار و ضربه زننده، تحمل فشارهاي شديد و … به انواع مختلف اختلالات رواني مبتلا شده اند.
– جانبازان ضايعه ي نخاعي كه از ناحيه ي نخاع شوكي به طور كامل يا نسبي آسيب
ديده اند.
– جانبازان با نقايص يا با تركيبي از آسيبها و صدمات جسمي و روحي.
- 5. 1 همسر جانباز:
به زني گفته مي شود كه همسر شخص جانباز بوده و در كنار وي داراي زندگي مشترك باشد.
[1] – Self- Encauragement
[2] – Odler.A
[3] – Individual Psychology
[4] – R.Bahlamann & L.Dinter
[5] – Schoenaker. Antoniq & Teo
[6] – Marital satisfaction
[7] – W.K.Halford
[8] – Enriching Nurturin Relation ship communication
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.