پایان نامه جوشكاري اصطكاكي كامپوزيت هاي زمينه فلزي (متالوژي صنعتي)
فهرست مندرجات
چکيده………………………………………………………………………………………………………………………… 5
فصل اول
کامپوزيت
1-1مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………7
1-2 کامپوزيت هاي زمينه فلزي……………………………………………………………………………………..9
فصل دوم
جوشکاري اصطکاکي کامپوزيتهاي زمينه فلزي
2-1 دسته بندي روشهاي اتصال کامپوزيتها…………………………………………………………………..49
2-2 جوشکاري اصطکاکي ………………………………………………………………………………………………61
2-3 نتايج و بحث…………………………………………………………………………………………………………….82
فصل سوم
3-1 نتايج………………………………………………………………………………………………………………………..99
منابع……………………………………………………………………………………………………………………….101
چکيده:
کامپوزيت مخلوطي در مقياس ماکروسکوپيک از 2 تا چند ماده مختلف است که اين مواد خصوصيات فيزيکي و شيميايي خود را حفظ کرده و مرز مشخصي را با يکديگر تشکيل مي دهند.
اين مخلوط در مجموع و با توجه به برخي معيارها خواص بهتري از هر يک از اجزاي تشکيل دهنده خود دارا مي باشد. هر کامپوزيت عموماً 2 ناحيه متمايز يعني فاز پيوسته و فاز ناپيوسته وجود دارند. روش هاي اتصال کامپوزيت ها به 3 صورت پروسه ذوبي، پروسه حالت جامد و ديگر انواع است. يکي از اين روش ها جوشکاري اصطکاکي چرخشي مي باشد.
اين روش، روشي نسبتاً جديد و مناسب براي اتصال کامپوزيت هاي زمينه فلزي است . در اين روش 2 قطعه نسبت به يکديگر ثابت بوده و به يک صفحه نگهدارنده متصل اند و توسط ابزار مخصوص اين روش، اتصال بين 2 کامپوزيت صورت مي گيرد.
در اين روش، ناحيه اتصال بسياري از عيوب ميکروساختاري موجود در روش هاي معمول اتصال مانند قوس الکتريکي ندارند.
فصل اول
کامپوزيت هاي زمينه فلزي
مقدمه
كامپوزیت ها (مواد چند سازه ای یا کاهگل های عصر جدید )رده ای از مواد پیشرفته هستند که در آنها از ترکیب موادساده به منظور ایجاد موادی جدید با خواص مکانیکی و فیزیکی برتر استفاده شده است.اجزای تشکیل دهنده ویژگی خود را حفظ کرده در یکدیگر حل نشده و با هم ممزوج نمی شوند.استفاده از این مواد در طول تاریخ نیز مرسوم بوده است .از اولین کامپوزیتها یا همان چندسازههای ساخت بشر میتوان به کاه گل وآجرهای گلی که در ساخت آنها از تقویت کننده کاه استفاده می شده است اشاره کرد..هنگامی که این دو باهم مخلوط بشوند در نهایت آجرپخته بدست می آید که بسیار ماندگار تر و مقاوم تر از هر دو ماده اولیه یعنی گل و کاه است.قایقهایی که سرخپوستها با قیر و بامبو میساختند و تنورهایی که از گل، پودر شیشه و پشم بز ساخته میشدند و در نواحی مختلف کشورمان یافت شده است،نیز از کامپوزیتهای نخستین هستند. بسیاری از نیازهای صنعتی صنایعی مانند صنایع فضایی ، راکتورسازی، الکترونیکی و غیره نمیتواند با استفاده از مواد معمولی شناخته شده ، برآورده شود. اما قسمتی از آن نیازها، میتواند با استفاده از چندسازهها یا کامپوزیتها برآورده گردد.
تعریف کامپوزیت
معمولا یک ماده کامپوزیت را به صورت یک مخلوط فیزیکی در مقیاس ماکروسکوپیک ازدو یا چند ماده مختلف تعریف می کنند که این مواد خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خودرا حفظ کرده و مرز مشخصی را با یکدیگر تشکیل می دهند.این مخلوط در مجموع و با توجه به برخی معیارها خواص بهتری از هریک از اجزای تشکیل دهنده خودرا دارا می باشد.در کامپوزیت عموما دو ناحیه متمایز وجود دارد.
۱- فاز پیوسته (ماتریس)
2-فاز ناپیوسته(تقویت کننده)
در یک کامپوزیت به طور کلی الیاف،عضو بار پذیر اصلی سازه هستند در حالیکه ماتریس آنها رادر محل وآرایش مطلوب نگاه داشته وبعنوان یک محیط منتقل کننده بار بین الیاف عمل می کند،به علاوه آنهارااز صدمات محیطی دراثربالارفتن دما ورطوبت حفظ می کند.
تقسیم بندی مواد کامپوزیت
1) کامپوزیت های زمینه سرامیکی ( CMC )
2) کامپوزیت های زمینه فلزی ( MMC)
3) کامپوزیت های زمینه پلیمری ( PMC ) : که رایجترین دسته کامپوزیت هستند و بیش از 90 درصد مصرف جهانی کامپوزیت را به خود اختصاص داده اند.
نقاط قوت کامپوزیتها
- وزن کم این مواد در عین بالا بودن نسبت مقاومت به وزن آنها (حتی تا 15 برابر برخی از فولادها ).
- مقاومت بالا نسبت به خوردگی.
- وجود روش های مختلف ساخت و امکان تولید اشکال پیچیده و متنوع
مهمترین موارد کاربرد کامپوزیت
سابقه استفاده از کامپوزیتهای پیشرفته به دهه 1940 باز میگردد. در آن زمان ارتشهای آمریکا و شوروی سابق در رقابتی تنگاتنگ با یکدیگر ، موفق به ساخت کامپوزیت پایه پلیمری الیاف بور – رزین اپوکسی برای استفاده در صنعت هوا فضا شدند. 20 تا 30 سال پس از آن ، کامپوزیتهای پایه پلیمری بطور گستردهای به سوی صنایع شهری از جمله ساختمان و حمل و نقل روی آوردند. بطور مثال امروزه خودروهایی ساخته میشود که تماماْْ کامپوزیتی هستند. استفاده از کامپوزیتها در این کاربرد به علت ویژگیهایی چون وزن کمتر، در نتیجه سوخت کمتر و عمر طولانیتر آنهاست.
مواد کامپوزیت تقویت شده با الیاف ،ترکیبی از مقاومت کششی ومدول بهتر نسبت به مواد فلزی را دارند وبعلت پایین بودن وزن مخصوص نسبت به وزن (مقاومت کششی ویژه) نسبت مدول به وزن (مدول ویژه)، مواد کامپوزیت به طور مشخص بهتراز موادفلزی هستند ودر بسیاری از کاربردهایی که کاهش وزن سازه از اهمیت برخوردار است میتواندد جایگزین فلزات شوند.
با توجه به پایداری بسیار زیاد کامپوزیتهای پایه پلیمری و مقاومت بسیار خوب آنها در محیطهای خورنده، این کامپوزیتها، کاربردهای وسیعی در صنایع دریایی پیدا کردهاند که از آن جمله میتوان به ساخت بدنه قایقها و کشتیها و تاسیسات فراساحلی اشاره داشت. استفاده از کامپوزیتها در این صنعت، حدود 60% صرفهجویی اقتصادی داشته است که علت اصلی آن مربوط به پایداری این مواد است. صنعت ساختمان وصنایع مرتبط باآن پرمصرفترین صنعت برای مواد کامپوزیتی است که در فصل 3 با برخی از آنها بیشتر آشنا میشویم. ساخت بدنه هواپیما.ساخت پره های توربین بادی و پره های هلی کوپتر وپوشش رادار هواپیمااز کاربردهای کامپوزیت در صنعت هوافضا است. این مواد در صنعت نفت وگاز نیز به منظور ترمیم وتقویت سازه های فرسوده و ترمیم لوله های فرسوده نفت و گاز . عایق توربین به کار میروند..(کامپوزیت ها با توجه به ساختار شبکه ای و طولی ای که دارند گرما را فقط در جهت طولی منتقل می کنند و نه عرضی بنا بر این به عنوان عایق گرما برای دیواره توربین ها مناسب می باشند. – نقل قول از دکتر مظاهری رئیس گروه آیرودینامیک وپیشرانش دانشکده هوا-فضای شریف.)
مصرف سرانه مواد کامپوزیتی در کشور
مصرف سرانه مواد کامپوزیتی در کشور یک دهم سرانه مصرف در کشورهای پیشرفته است و سالانه بیش از6 میلیون تن مواد کامپوزیتی به ارزش 145 میلیارد دلار در صنایع مختلف جهان مصرف میشود. به گفته دکتر مهرداد شکریه، رئیس موسسه کامپوزیت ایران و عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت:“ سرانه مصرف کامپوزیت در کشورهای پیشرفته جهان 3 کیلوگرم است در حالی که این سرانه در کشور ماتنها 3/0کیلوگرم است ولی درعین حال ایران از نظر سرانه مصرف مواد کامپوزیتی، همرده کشورهای آسیایی قرار دارد. علت پایین بودن سرانه مصرف مواد کامپوزیتی در این قاره وسعت این قاره و نیز وجود کشورهای فقیردر این منطقه است، در عین حال کشور ژاپن با سرانه 5/4 کیلوگرم در سال به عنوان نمونهای از یک کشور آسیایی پیشرفته با مصرف سرانه مواد کامپوزیتی است“
کامپوزیت های زمینه فلزی
كامپوزيت هاي زمينه فلزي را مي توان به طرق مختلف دسته بندي كرد. يك دسته بندي بر اساس نوع و ميزان اجزاي تقويت كننده ي موجود و ذرات، لايه ها و رشته ها و نيز مواد مركب نفوذي صورت مي گيرد (شكل3-1) مواد كامپوزيتي رشته اي خود مي توانند به حالاتي چون مواد كامپوزيتي رشته اي پيوسته (تك يا چند رشته اي) و رشته هاي زير يا مواد كامپوزيتي طره اي (مودار) تقسيم شوند. (شكل 4-1)
دسته بندي مواد كامپوزيتي با زمينه فلزي
شكل1-1- دسته بندي مواد كامپوزيتي با زمينه فلزي
ذره ای طره ای/رشته ای ریز تک رشته ای
شكل1-2 نمايش شماتيك سه نوع از مواد كامپوزيتي با زمينه فلزي
2-1-تركيب مواد براي دستيابي به مواد كامپوزيتي با زمينه فلزي سبك
1-2-1-تقويت و استحكام بخشي
تقويت مواد كامپوزيت شبكه فلزي به شكل هاي گوناگون صورت مي پذيرد كه با در نظر گرفتن توليد، فراورش و سامانه ي شبكه اي ماده ي كامپوزيتي، روش مناسب مورد استفاده قرار مي گيرد. به طور كلي موارد زير در تقويت و استحكام بخشي قابل اجرا هستند:
-چگالي كم
-سازگاري مكانيكي (ضريب انبساط گرمايي اي كه با وجود كم بودن براي شبكه ي ماده مركب مناسب باشد)
-سازگاري شيميايي
-پايداري دمايي
-مدول الاستيسيته ي زياد
-مقاومت كششي و فشاري زياد
-قابليت فراورش خوب
-بازدهي اقتصادي قابل قبول
اين موارد تنها با استفاده از اجزاي تقويت كننده ي غير آلي غير فلزي، قابل دستيابي هستند. براي تقويت فلز، ذرات سراميكي، رشته ها يا رشته هاي كربني به طور معمول استفاده ميشوند. با توجه به چگالي زياد و تمايل به واكنش با آلياژ فلزي، استفاده از رشته هاي فلزي معمولاً به شكست مي انجامد. اينكه كدام يك از اجزا در نهايت مورد استفاده قرار مي گيرند بستگي به شبكه ي انتخاب شده و كاربرد مورد نظر دارد. در مرجع (5/4) اطلاعات مورد نياز درباره ي ذرات، رشته هاي كوتاه، طره ها و رشته هاي پيوسته ي مورد استفاده براي تقويت فلزات آورده شده است كه شامل داده هاي مربوط به توليد، فراورش و ويژگي ها است. براي نمونه، مثال هايي در جدول 1-1 نشان داده شده اند. توليد، فراورش و نوع كاربرد روش هاي تقويت متفاوت بستگي به روش توليد مواد كامپوزيتي دارد. (مرجع (7و3) مي توان از تركيب روش هاي تقويت نيز براي استحكام بخشيدن استفاده كرد (روش هيبريد)
هر روش تقويت يك فرم نوعي دارد كه حاكي از اثرات ايجاد شده در مواد مركب و فرم تقويتي حاصل است. جدول 2-1 نمايشگر فرم هاي ممكن تقويت گروه هاي فلزي مختلف است. شكل 5-1، استحكام ويژه و نيز مدول يانگ ويژه را براي مواد كامپوزيتي رشته اي شبه ايزوتروپيك با شبكه هاي متعدد در مقايسه با فلزهاي يكپارچه نشان ميدهد. گروه فلزات تقويت شده ي غير پيوسته، بهترين شرايط را براي رسيدن به اهداف توسعه، تكنولوژي هاي توليد اعمالي و اجزاي تقويت كننده عرضه مي دارد. ذرات و طره ها مانند رشته هاي كوتاه، بهره ور هستند و توليد واحدها در تعداد زياد ممكن است. همسانگردي نسبتاً زياد خواص در مقايسه با فلزهاي سبك تقويت شده ي پيوسته رشه بلند و نيز امكان فراورش مواد كامپوزيتي از طريق مهندسي توليد شكل دادن و بريدن از مزاياي ديگر است.
جدول1-1- ويژگي هاي تقويت كننده هاي غير پيوسته ي نوعي براي آلومينيوم و منيزيم
تقویت کننده | سافیل(Al2O3) | ذرات SiC | ذراتAl2O3 |
ساختار کریستالی | -Al2O3δ | هگزاگونال | هگزاگونال |
چگالی(g cm^-3) | 3.3 | 3.2 | 3.9 |
میانگین قطر(µm) | 3.0 | متغییر | متغییر |
طول(mµ) | Ca.150 | – | – |
سختی موز | 7.0 | 9.7 | 9.0 |
استحکام(MPa) | 2000 | – | – |
مدول یانگ | 300 | 200-300 | 380 |
جدول 1-2- ظرفيت هاي خواص مربوط به مواد مركب فلزي گوناگون
انواع MMC | خواص استحکامی | مدول یانگ | خواص در دماهای بالا | سایش | ضریب انبساطی | هزینه |
پشم معدنی:MMC | * | * | ** | ** | * | متوسط |
MMC ناپیوسته تقویت شده | ** | ** | * | *** | ** | پایین |
MMC تقویت شده با رشته بلند | ** | ** | ** | * | *** | بالا |
دیگر رشته ها | *** | *** | *** | * | ** | بالا |
شكل 1-3-استحكام كششي ويژه و مدول يانگ ويژه براي مواد كامپوزيتي رشته اي شبه ايزوتروپيك در مقايسه با بعضي آلياژهاي فلزي
2-2-1- سيستم هاي آلياژ زمينه
انتخاب آلياژهاي مناسب براي زمينه عمدتاً با در نظر گرفتن كاربرد مورد نظر براي ماده ي كامپوزيتي، صورت مي گيرد. با توسعه ي كامپوزيت هاي فلزي سبك كه فرآيند توليد عموماً ساده اي را دارا هستند، آلياژهاي فلزي سبك معمول، بيشتر به عنوان مواد زمينه مورد استفاده قرار مي گيرند. در موزه ي متالوژي پودر، آلياژهاي خاصي را مي توان مورد استفاده قرار داد و از ويژگي هايي نظير نرخ بالاي جامد شدن حين توليد پودر كه ناشي از حضور همين آلياژ هاست، بهره برد. اين سيستم هاي مشكل جدانشيني و تفكيك ذرات را كه در فرآيندهاي جامد سازي معمول پيش مي آيد، دارا نيستند. استفاده از سيستم هايي با حالت فوق اشباع يا نيمه پايدار نيز ممكن ميباشد. مثال هايي از پيكربندي زمينه در زير آمده است:
-آلياژهاي ريخته گري متداول:
-G-AlSil2CumgNi
-G-AlSi9mg
-G-AlSi7 (A356)
-AZ91
-AE42
-آلياژهاي غير ريختني متداول:
-AlmgSicu (6061)
-AlCuSimn(2014)
-AlZnmgCu1.5 (7075)
-TiAl6V4
-آلياژهاي ويژه:
-Al-Cu-Mg-Ni-Fe-alloy (2681)
-Al-Cu-Mg-Li-alloy (8090)
-Az91Ca
براي مواد كاركردي، فلزهاي نجيب يا كم آلياژ يا بدون آلياژ غير آهني، مورد استفاده قرار مي گيرد. علت اين امر تمايل براي حفظ رساندگي و شكل پذيري و چكش خواري زياد آنها است. در نتيجه سخت كردن ماده با پراكندن ذرات ريز با فازهاي مختلف داخل آن براي رسيدن به ويژگي ها و خواص مكانيكي مورد نظر در دماي اتاق يا دماهاي بالاتر، راه حلي بهينه به نظر ميرسد.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.