پایان نامه شروط ناعادلانه قرارداد لیسانس از منظر حقوق رقابت
فهرست محتوا
فهرست مطالب
- عنوان صفحه
- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 1
- فصل اول: مفاهیم و مبانی (قرارداد لیسانس، حقوق رقابت)……………………………………………………………… 6
- مبحث اول: قرارداد لیسانس……………………………………………………………………………………………………………….. 7
- گفتار اول: مفهوم قرارداد لیسانس و اقسام آن……………………………………………………………………………………….. 7
- قسمت اول: مفهوم قرارداد لیسانس……………………………………………………………………………………………………… 7
- بند اول: تعریف قرارداد لیسانس………………………………………………………………………………………………………….. 8
- بند دوم: ماهیت قرارداد لیسانس………………………………………………………………………………………………………… 10
- قسمت دوم: اقسام قراردادهای لیسانس……………………………………………………………………………………………….. 14
- بند اول: لیسانس غیر انحصاری…………………………………………………………………………………………………………. 15
- بند دوم: لیسانس انحصاری……………………………………………………………………………………………………………….. 15
- بند سوم: لیسانس منفرد…………………………………………………………………………………………………………………… 16
- بند چهارم: لیسانس ارادی…………………………………………………………………………………………………………………. 17
- بند پنجم: لیسانس غیر ارادی……………………………………………………………………………………………………………. 17
- مبحث دوم: درآمدی بر حقوق رقابت………………………………………………………………………………………………….. 19
- گفتار اول: مفهوم و اقسام رقابت…………………………………………………………………………………………………………. 19
- قسمت اول: رقابت و موضع کشورها……………………………………………………………………………………………………. 19
- قسمت دوم: مفهوم رقابت………………………………………………………………………………………………………………….. 22
- قسمت سوم: اقسام رقابت تجاری……………………………………………………………………………………………………….. 24
- بند اول: رقابت کامل………………………………………………………………………………………………………………………… 24
- بند دوم: انحصار کامل………………………………………………………………………………………………………………………. 26
- بند سوم: رقابت عملی………………………………………………………………………………………………………………………. 27
- بند چهارم: رقابت مؤثر……………………………………………………………………………………………………………………… 28
- بند پنجم: رقابت انحصاری……………………………………………………………………………………………………………….. 29
- قسمت چهارم: مقایسه حقوق رقابت و رقابت غیر منصفانه……………………………………………………………………. 29
- قسمت پنجم: رابطه مالکیت فکری و حقوق رقابت……………………………………………………………………………….. 31
- گفتار دوم: پیشینه حقوق رقابت………………………………………………………………………………………………………… 34
- قسمت اول: جایگاه قواعد در اسلام…………………………………………………………………………………………………….. 34
- بند اول: تلقی رکبان…………………………………………………………………………………………………………………………. 36
- بند دوم: احتکار 37
- بند سوم: اکل مال به باطل و قاعده لاضرر………………………………………………………………………………………….. 38
- قسمت دوم: پیشینه حقوق رقابت در جهان و ایران………………………………………………………………………………. 39
- بند اول: تاریخچه حقوق رقابت در جهان……………………………………………………………………………………………. 39
- بند دوم:: تاریخچه حقوق رقابت در ایران……………………………………………………………………………………………. 41
- گفتار سوم: مبانی و اهداف حقوق رقابت……………………………………………………………………………………………… 43
- قسمت اول: مبانی و ضرورت حقوق رقابت…………………………………………………………………………………………… 44
- قسمت دوم: اهداف حقوق رقابت………………………………………………………………………………………………………… 46
- بند اول: اهداف اقتصادی…………………………………………………………………………………………………………………… 47
- الف: کارایی اقتصادی………………………………………………………………………………………………………………………… 47
- ب: افزایش رفاه………………………………………………………………………………………………………………………………… 48
- ج: جلوگیری از سوء استفاده از قدرت بازاری 48
- د: حمایت از آزادی رقابت و جلوگیری از محدود کردن آن……………………………………………………………………. 50
- بند دوم: اهداف غیر اقتصادی…………………………………………………………………………………………………………….. 50
- الف: اهداف سیاسی………………………………………………………………………………………………………………………….. 51
- ب: حمایت از استقلال فردی و برخورداری همه از فرصتهای اقتصادی برابر…………………………………………… 51
- بند سوم: تحلیل اهداف حقوق رقابت………………………………………………………………………………………………….. 52
- بند چهارم: اهداف حقوق رقابت در ایران……………………………………………………………………………………………… 56
- فصل دوم: بررسی شروط قرارداد لیسانس و ضمانت اجرای آن……………………………………………………….. 59
- مبحث اول: بررسی شروط قرارداد لیسانس با توجه به اصول حقوق رقابت………………………………………………. 60
- گفتار اول: تحدیدات قرارداد لیسانس از منظر حقوق رقابت……………………………………………………………………. 60
- قسمت اول: تعریف وعناصر توافقات ضد رقابتی……………………………………………………………………………………. 61
- بند اول: وجود توافق…………………………………………………………………………………………………………………………. 62
- بند دوم: وجود دو یا چند فعال تجاری……………………………………………………………………………………………….. 63
- بند سوم: داشتن موضوع یا اثر ضد رقابتی…………………………………………………………………………………………… 64
- بند چهارم: داشتن تأثیر محسوس………………………………………………………………………………………………………. 64
- قسمت دوم: بررسی موضع کشورها در خصوص توافقات ضد رقابتی………………………………………………………… 65
- ……………………………………………………………………………………………………………….. 140
مقدمه:
حقوق مالکیت فکری شاخهای از علم حقوق است که مجموع قوانین و مقرراتی را برای حمایت از اموال غیرمادی که ساخته ذهن بشر است مشخص میکند. بدون وجود این حمایتها از ابداعات اشخاص، حق آنها ممکن است توسط افراد سودجو به راحتی و با کمترین هزینه مورد نقض قرار گیرد، که پیامد این امر بی رغبتی فرد مبتکر و عدم سرمایه گذاری در این نوع فعالیتها و در نهایت عدم پیشرفت و توسعه جامعه است. با توجه به مراتب مذکور، حقوق مالکیت فکری با اعطای حق انحصاری به پدیدآورنده اثر فکری و حمایت از او در برابر ناقضین سعی در ایجاد بستری مناسب برای بروز استعدادها و شکوفایی خلاقیت افراد دارد تا بدین وسیله هم جامعه از این نوآوری بهره مند شود و توسعه یابد و هم پدیدآورنده با طیب خاطر فعالیتهای تحقیق و توسعه خود را ادامه دهد.
پدیدآورنده اثر فکری که دارای حق انحصاری است میتواند به طرق مختلف از این حق بهره برداری کند که یکی از آنها انعقاد قرارداد لیسانس (مجوز بهره برداری) است. در این قرارداد طرفی که در موقعیت برتر اقتصادی قراردارد، ممکن است با درج شروطی در قرارداد از موقعیت خود سوء استفاده کند و شروط غیر منصفانهای را برطرف مقابل تحمیل کند. در اینجا است که مباحث حقوق رقابت که هدفشان عمدتاً ایجاد بستری آزاد و مناسب برای گردش کالاها و خدمات و مبارزه با انحصار گرایی و رقابت غیر منصفانه است مطرح میشود. هر چند طرفین با توسل به اصل حاکمیت اراده و آزادی قراردادی میتوانند شروطی را در قرارداد ذکر کنند، اما باید توجه داشت که این آزادی تا جایی است که با قواعد آمره و نظم عمومی در تضاد نباشد. (نظم عمومی خود شاخههایی دارد که یکی از آنها نظم عمومی اقتصادی است و یکی از مسائل مهم نظم عمومی اقتصادی حقوق رقابت است.) بنابراین در قرارداد لیسانس طرفین نمیتوانند شروطی را در قرارداد درج کنند که باعث شود رقابت از مسیر معمول خود خارج شده و بازار بصورت انحصاری در آید. درج شروط محدود کننده (شروطی که برای طرفین ایجاد محدودیت میکند.) در قرارداد لیسانس ممکن است باعث ایجاد انحصار در بازار، تضعیف طرفی که از موضع اقتصادی ضعیفی نسبت به طرف مقابل برخوردار است و افزایش قیمت شود. البته باید به این نکته توجه داشت که درج بسیاری از شروط محدود کننده فی نفسه ناعادلانه و مغایر با حقوق رقابت نیست و گاهی شروط با این که ایجاد محدودیت میکنند، اما مغایرتی با حقوق رقابت نداشته و صحیح هستند. منظور از قید ناعادلانه در این تحقیق با توجه به قسمت آخر عنوان که عبارت “از منظر حقوق رقابت” است، شروطی است که ضدرقابتی بوده و با مفهوم ناعادلانه[1] که در حقوق انگلیس آمده (شروطی که هر چند ضد رقابتی نیستند اما ناعادلانه محسوب میشوند) متفاوت است. در این تحقیق برآنیم تا وضعیت شروط مندرج در قرارداد لیسانس را با توجه به قواعد حقوق رقابت از مجرای بررسی دکترین، حقوق موضوعه، آرای دادگاهها و نمونه قراردادهای لیسانس مشخص سازیم.
سؤالات تحقیق:
سؤال اصلی:
ملاک ضد رقابتی بودن شروط ضمن قرارداد لیسانس چیست؟
سؤال فرعی:
در صورت ضد رقابتی بودن شروط ضمن قرارداد لیسانس وضعیت عقد و شرط چگونه خواهد بود؟
فرضیهها:
به نظر میرسد تعیین ملاک در هر کشور با سطح توسعه یافتگی آن کشور مرتبط بوده، شرایط و موقعیت اقتصادی طرفین قرارداد هم تعیین کننده است؛ با این حال شروطی که مقصود ذی نفع از توسل به آنها محدود کردن رقابت، لطمه به موقعیت رقابتی رقیب و انحصارگرایی در بازار از طریق تحمیل این شروط بر طرف قرارداد است، ذاتاً ضدرقابتی تلقی میشوند.
فرضیه فرعی:
با توجه به نوع شرط و اثری که ممکن است در وضعیت رقابت و بازار داشته باشد، باید قائل به تفکیک شد؛ دربعضی موارد شرط وعقد صحیح است ودر موارد دیگر شرط و عقد هر دو باطل است و بعضاً شرط باطل و عقد صحیح میباشد.
سوابق مربوط:
با توجه به نوپا بودن حقوق مالکیت فکری در ایران هنوز مباحث و مسائل آن بطور موشکافانه و دقیق مورد بررسی قرار نگرفته است و اکثر کارهای انجام شده در حد مقدمهای برای ورود به موضوع بودهاند. موضوع مذکور نیز بهطور مستقل بر روی آن کاری انجام نشده است. هر چند در برخی از کتب – مثل قراردادهای لیسانس تألیف آقای روحالله صابری، حقوق رقابت بازرگانی در اتحادیه اروپا تألیف آقای مجید شکوهی- و مقالهها- مانند اعمال و رویههای محدود کننده تألیف آقای دکتر مهدی زاهدی- اشارهای به این موضوع شده است. جدید التصویب بودن قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و اجرای سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی (مصوب 1387) که در بردارنده مقررات رقابتی ایران است و عدم وجود مقرراتی خاص برای انعقاد قرارداد لیسانس مؤید همین امر است. اما در کشورهای پیشرفته با توجه به سابقه قانونگذاری طولانی مانند قانون شرمن امریکا مصوب 1890 میلادی و بروز دعاوی متعدد رویههایی در این خصوص شکل گرفته است.
اهداف تحقیق:
شناخت شروط قرارداد لیسانس و اینکه درج چه شروطی در این قرارداد با مقررات حقوق رقابت سازگاری دارد و چه شروطی مغایر با این مقررات است. آیا ملاکهایی که در قانون مدنی برای شروط ضمن عقد احصا شده است، در قراردهای مربوط به مالکیت فکری از جمله قرارداد لیسانس قابل اعمال است؟ همچنین آشنایی با ضمانت اجرای این شروط و اینکه آیا بطلان این شروط تأثیری بر اصل قرارداد دارد یا نه. برای نیل به این اهداف علاوه بر بررسی دکترین و مقررات موضوعه حسب مورد به بررسی قراردادها و دعاوی مطروحه توجه و اشاره خواهیم کرد.
اهمیت تحیقیق:
با توجه به اینکه در کشور ما مقررهای در خصوص قرارداد لیسانس وجود ندارد و قانون اجرای سیاستهای کلی اصل 44 نیز که مقررات رقابتی کشور ما را در بردارد جدیدالتصویب و دارای نواقصی است، لذا بررسی این موضوعات میتواند کمک شایانی به ما در تحقق اهداف توسعهای کشور داشته باشد. در بررسیها باید این نکته را مدنظر قرارداد که کشور ما بیش از آنکه تولید کننده اموال فکری باشد، مصرف کننده است، در نتیجه در وضع قوانین و بیان تحلیلها باید موضعی اتخاذ شود که متناسب با این وضعیت باشد و بتواند نیازهای کشور را به فناوریهای نو وجدید تأمین نماید.
[1].Unfair Contract Terms
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.