پایان نامه طراحی، اعتبار و پایایی سنجی آزمون ارزیابی ارگونومیکی برای مهارتهای ورزشی شنا و دوومیدانی
فهرست محتوا
فهرست مطالب
- فصل اول: کلیات پژوهش
- مقدمه 3
- 1.1. بیان مسئله 3
- 2.1. اهمیت و ضرورت تحقیق. 5
- 3.1. هدفهای تحقیق. 6
- 4.1. سوالهای تحقیق. 6
- 5.1. قلمرو تحقیق. 6
- 6.1. تعریف واژگان پژوهش… 6
- فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش
- مقدمه 10
- 1.2. مبانی نظری. 10
- 1.1.2. ارگونومی. 10
- 2.1.2. روشهای ارزیابی ارگونومی. 12
- 1.2.1.2. روش ربا 13
- 2.2.1.2. روش رولا. 16
- 3.2.1.2. روش او آس (OWAS) 20
- 4.2.1.2. روش کیوای سی (QEC) 24
- 5.2.1.2. روش اوکرا (OCRA) 28
- 6.2.1.2. روش سی تی دی (CTD) 32
- 7.2.1.2. روش اسای (SI) 34
- 3.1.2. شنا 37
- 1.3.1.2. تاریخچه شنا 37
- 2.3.1.2. تجهیزات.. 39
- 3.3.1.2. کرال سینه 39
- 4.3.1.2. کرال پشت.. 43
- 5.3.1.2. قورباغه 45
- 6.3.1.2. پروانه 47
- 4.1.2. دوومیدانی. 51
- 1.4.1.2. تاریخچه دوومیدانی. 52
- 2.4.1.2. دوها شامل. 54
- 3.4.1.2. پرشها شامل. 60
- 4.4.1.2. پرتابها شامل. 65
- 5.1.2. آسیبها و مکانیسم بروز آسیبهای رایج در شنا و دوومیدانی. 73
- 1.5.1.2. آسیبهای اسکلتی. 78
- 2.5.1.2. آسیب بافتهای نرم 78
- 3.5.1.2. آسیب مفاصل. 78
- 4.5.1.2. آسیب عضلانی – تاندونی (استرین) 79
- 5.5.1.2. آسیب وارد بر رباط (اسپرین) 79
- 2.2. پیشینهی تحقیق. 83
- 1.2.2. تحقیقات انجام گرفته در مورد علل شیوع و اپیدمی آسیبها 84
- 2.2.2. مطالعات در مورد طراحی، اعتبار و پایایی سنجی آزمونهای ارزیابی ارگونومیکی شغلی. 87
- فصل سوم: روش شناسی پژوهش
- مقدمه 91
- 1.3. روش تحقیق. 91
- 2.3. جامعه آماری. 91
- 3.3. نمونه آماری. 91
- 4.3. ابزار اندازه گیری اطلاعات.. 91
- 5.3. روش جمع آوری اطلاعات.. 91
- 1.5.3. اهداف روش RSEA.. 91
- 2.5.3. مراحل ارزیابی در روش RSEA.. 92
- 1.2.5.3. مرحله اول: مشاهده و ثبت وضعیت مهارت.. 92
- 2.2.5.3. مرحله دوم: امتیاز گذاری. 92
- 1.2.2.5.3. فاکتورهای مورد ارزیابی در روش RSEA.. 93
- 3.2.5.3. مرحله سوم: تعیین امتیاز نهایی و سطح اولویت اقدامات اصلاحی. 93
- 6.3. روش آماری. 94
- فصل چهارم: یافتههای پژوهش
- مقدمه 96
- 1.4. آمار توصیفی. 96
- 2.4. پایایی سنجی آزمون. 113
- فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
- مقدمه 116
- 1.5. خلاصه تحقیق. 116
- 2.5. بحث و بررسی. 116
- 3.5. نتیجه گیری. 120
- 4.5. پیشنهادات تحقیق. 121
- 1.4.5. پیشنهادات برخاسته از تحقیق. 121
- 2.4.5. پیشنهادات برای تحقیقات آینده 121
چکیده:
با توجه به پیشرفت علوم ورزشی و حرفهای شدن ورزش، اشتغال گستردهٔ افراد به ورزش و گذراندن بخش عمدهای از زندگی روزمره در فعالیتهای ورزشی، ورزش به عنوان شغل و حرفه مطرح میشود. متخصصین ارگونومی در محیطهای شغلی با استفاده از آزمونهای ارگونومیکی و تاکید بر رعایت اصول ارگونومیکی و بیومکانیکی در فعالیتهای شغلی بروز آسیبهای اسکلتی و عضلانی پیش بینی و پیشنهاداتی جهت پیشگیری از آسیب ارائه میکنند، اما در حوزه ورزش چنین آزمونی وجود ندارد. هدف از انجام این تحقیق طراحی، اعتبار و پایایی سنجی آزمون ارگونومیکی در دو رشته شنا و دو و میدانی میباشد. برای طراحی آزمون با بررسی ساختار آزمونهای رایج در ارگونومی محیطهای شغلی و ارزیابی مهمترین اصول ارگونومیکی استفاده شد و آزمون با تقسیم بدن به هشت قسمت گردن، بازوها، ساعد، مچ دستها، تنه، رانها، ساق پاها و مچ پا، پاسچر، تکرار، اعمال نیرو، نیروهای خارجی و شدت اعمال نیروی ورزشکار طراحی شد. اعتبار صوری آزمون توسط متخصصین مورد تأیید قرار گرفت و اعتبار آزمون با مقایسه نتایج حاصل از ارزیابی نفرات اول تا سوم شرکت کننده در المپیک 2012 لندن و تحقیقات انجام شده در مورد شیوع آسیب در دو رشته شنا و دوومیدانی بررسی شد که هم خوانی قابل قبولی داشت. ضریب همبستگی آزمون در رشته شنا 0.92 و در رشته دوومیدانی 0.72 و ضریب آلفای کرونباخ در رشته شنا 0.35 و در رشته دوومیدانی 0.33 محاسبه شد.
طراحی، اعتبار، پایایی سنجی، ارزیابی، ارگونومیکی، مهارتهای، شنا، دوومیدانی
فصل اول
(کلیات پژوهش)
مقدمه
رشد روزافزون علم و فناوری، ابعاد گوناگون زندگی بشری را تحت الشعاع خود قرار داده است و به مفهوم کلی، با ایجاد تحولی مثبت در بهرهوری از زمان، کیفیت و کمیت زندگی را بهبود بخشیده است. در مقوله ورزش پیامد این رشد، حرفهای شدن فعالیتها در چهارچوب رشتههای گوناگون ورزشی، رسیدن به سطوح بالاتر اجرا و کسب رکوردهای آرمانی در مقایسه با گذشته است. در این بین علم ارگونومی[1] یا مهندسی فاکتورهای انسانی در تطابق و تعامل فعالیتها و محیط با قابلیتهای انسان نقش بسزایی دارد.
مبحث ارگونومی در دید کلی و آنتروپومتری به طور مشخص، نزد پژوهندگان و طراحان بزرگ صنایع دارای پیشینه بس طولانی است. دانش ارگونومی به معنی به کار بردن علوم بشری در ارتباط با افراد یا گروهها با محیط تعریف شده است که این محیط میتواند حوزههای شغلی تخصصی، محیط زندگی، ورزشی و تفریحی را تحت پوشش قرار دهد. درون مایه اصلی دانش ارگونومی صرف نظر از دانش به کار گرفته شده عبارت است از رابطه فرد و فعالیت مورد نظر (رایلی، 2010).
در عصر حاضر ورزش حرفهای تا حدی توسعه یافته و پیش رفته است که محققان ورزشی تلاش نمودهاند تا در فرآیند آماده سازی ورزشکاران برای شرکت در فعالیتهای رقابتی و تحلیل استرسها و آسیبهای ناشی از فعالیت را مورد توجه قرار دهند. تا کنون روش مناسب ارزیابی تعامل انسان با فعالیتهای ورزشی با نگاه کیفی سازی اجرای مهارت در محیط و شرایطی ایمن طراحی، اعتبار و پایایی سنجی نشده است، در این تحقیق در نظر است طراحی[2]، اعتباریابی[3] و پایایی[4] سنجی آزمون ارگونومیکی در حوزه علوم ورزشی در مهارتهای ورزشی شنا و دو و میدانی مورد بررسی قرار گرفت.
1.1. بیان مسئله
“ارگونومی عبارت است از مطالعه علمی انسانها در ارتباط با محیط کارشان”. اگر اجزاء تعریف فوق با مفهوم وسیع مدنظر باشد این تعریف مرسوم به اندازه کافی گویا خواهد بود. مفهوم کار بایستی محدوده وسیعی از رفتار انسان را در بر گیرد و تنها به وظیفهای که فرد در یک حرفه خاص انجام میدهد محدود نگردد، بلکه تمام اعمالی را که وی هنگام بیکاری و فعالیتهای روزمره انجام میدهد را نیز شامل شود. همینطور مطالعه محیط کار بایستی نه تنها محیط فیزیکی و اشیاء (نظیر ماشینها، اسباب و اثاثیه و ابزار آلات و …) بلکه فاکتورهای روانی نظیر بار فکری، جریان و پردازش اطلاعات و تعاملات اجتماعی با سایرین را در بر گیرد (فیزنت و همکاران، 2010).
زمینههایی که ارگونومی در آنها فعالیت میکند بطور عمده عبارت است از طراحی ابزار، وسائل، ماشینها و تاسیسات به طرز صحیح و مطلوب، طراحی روش انجام کار با توجه به بهترین نحوه اجرا و متناسب با سیستم عضلانی و ساختمان
فیزیکی بدن انسان و همچنین با هماهنگی روانی میان افراد، محیط و ابزار کار، وضعیت صحیح قرار گرفتن بدن و حرکات انسان حین انجام کار و شرایط فیزیکی مناسب در محیط کار (صادقی و همکاران، 1392).
اصول ارگونومی بطور یکسان در زمینه ورزش، فراغت و تفریح و نیز محیطهای کاری صدق میکنند (رایلی، 2010). در مهارتهای ورزشی بویژه در ورزشهای حرفهای عواملی چون سن، جنسیت و ویژگیهای فیزیک بدن در کیفیت و اجرای مهارتهای ورزشی ایفای نقش میکنند، به موازات آن در فعالیتهای اوقات فراغت و تفریح عوامل مذکور میتواند با توجه به نوع و شدت فعالیتهای مذکور مؤثر واقع شوند.
به طور کلی میتوان گفت فعالیت ورزشی و تفریحی مشخصهها و جاذبههای خاص خود را دارد. بنابراین به نظر نمیرسد بتوان الگوی تکی ارگونومی را برای ورزشها به کار برد. روشهای تحلیل کار که به عنوان مثال برای یک نوع فعالیت صنعتی طراحی شده است، اینکه بتوان از این روشها و یا تعدیل آن در مهارتهای ورزشی استفاده کرد، جای تأمل و بررسی دارد. با این حال این اصل مهم در بحث ارگونومی را شاید بتوان در مهارتهای ورزشی نیز بکار گرفت که در آن هر سه منبع سخت افزاری، نرم افزاری و انسان را در بررسی ارگونومیکی مهارتهای ورزشی مورد توجه قرار گیرد. هردوی سخت افزار و نرم افزار از نظر ماهیت پیچیدگیشان در ورزشها و سطح آنها فرق میکنند، این منابع با محیط که میتواند مخاطرات ومنابع فشار بسیاری را به وجود بیاورد، تعامل دارند. از این رو انتخاب لوازم تحلیلی باید طبق رویهای تعیین شوند که ابتدا مشکلات اصلی را بررسی و سپس راهکارهایی را برای آنها نتیجه گیری کند (رایلی، 2010).
در نگرش ارگونومیک، به منظور کاهش آسیبهای اسکلتی- عضلانی در محیط کار باید تمام عناصر تشکیل دهندهٔ سامانهٔ کار که میتوانند در وقوع این آسیبها نقش داشته باشند مورد ارزیابی فراگیر قرار گیرند. این نگرش فراگیر میتواند زمینه ساز دست یابی به راه حل بهینه جهت حذف یا کاهش شیوع آسیبهای اسکلتی – عضلانی در محیط کار شود.
در این تحقیق تجزیه و تحلیل مهارتهای ورزشی شنا و دو و میدانی پایه و اساس طراحی آزمون ارزیابی ارگونومیکی را تشکیل میدهد، چرا که در دو سیال مجزا آب و هوا اجرا میشوند. شنا از معدود ورزشهایی است که در آن تمامی مفاصل و عضلات بدن به شیوهای منحصر به فرد درگیر هستند و این ورزش ترکیبی از همه عوامل مختلف آمادگی جسمانی علاوه بر تکنیک است که اگر هر کدام از این عوامل مختل شوند فرد مستعد آسیب و نیز عدم کسب نتایج مطلوب میشود (گایینی، 1382). مهارتهای اساسی که در ورزش دو و میدانی مورد بحث قرار میگیرد در بهبود عوامل ادراک حرکتی و عواملی نظیر سرعت، چابکی، تعادل، نیرو و هماهنگی نقش مستقیم و موثری دارد. مهارتهای حرکتی پایه نظیر راه رفتن، دویدن، پرش کردن، پرتاب کردن، لی لی کردن، عبور از موانع و… همه در این رشته مدنظر هستند و کاربرد این مهارتها نیز در اغلب فعالیتهای سایر رشتههای ورزشی امری انکار ناپذیر است (بیات و همکاران، 1386).
علل آسیب دیدگی در ورزش به مکانیزمهای خارجی و درونی تقسیم میشود. اولی شامل کفش نامناسب، شرایط آب و هوایی و سطوح زمین بازی خطرناک و برخورد با افراد یا اشیاء فیزیکی دیگر است و عوامل درونی شامل انعطاف مفصلی نامناسب، خستگی، اصول نادرست بیومکانیکی، ضعف عضلانی، عدم توانایی ساختارهای اسکلتی عضلانی در تحمل نیروهای داخلی و خارجی و عدم توانایی برای تصمیم گیری صحیح ذهنی میباشد. هر ورزشی میزان وقوع صدمات و مکانیزمهای پیشامدی مختص خود را دارد، شناخت صحیح این مکانیزمها در طراحی روشهای ارزیابی ارگونومیکی برای شناسایی علل وقوع آسیبها و روشهای پیشگیری ضروری میباشد (رایلی، 2010).
در محیطهای شغلی با استفاده از آزمونهای ارگونومیکی برای پیش بینی و پیش گیری از آسیبهای اسکلتی-عضلانی ناشی از استرسهای کاری (تکرار، اعمال نیروی زیاد، استرس تماسی، وضعیت نامناسب بدن و ارتعاش) فعالیتهایی که برای کاربر آسیب زا میباشند شناسایی شده و با توجه به میزان آسیب زایی توصیههای در جهت اصلاح روش اجرای فعالیت پیشنهاد میشوند. استفاده از این آزمونها در فعالیتهای ورزشی با توجه به تفاوتها ماهوی سؤال برانگیز میشود، این تحقیق در پی پاسخ به این سؤال است که آیا آزمون ارزیابی ارگونومیکی برای رشتههای ورزشی شنا و دو و میدانی مردان قابل طراحی بوده و از اعتبار و پایایی لازم برخوردار است؟
2.1. اهمیت و ضرورت تحقیق
در گذشته ورزش و تفریح بکلی از فعالیت شغلی در زندگی افراد جدا انگاشته میشدند. ولی امروزه شرکت گسترده افراد در فعالیتهای ورزشی، تمرینی وتفریحی و استفاده از ورزش به عنوان شغل حرفهای افراد و گذراندن اوقات زیادی از زندگی روزمره در محیطهای ورزشی ارزیابی مجدد عوامل انسانی در این حوزهها را ناگزیر ساخته است. لذا استفاده از روشهای مناسب برای ارزیابی تعامل ارگونومیکی ورزشکار با مهارت ورزشی در جهت کیفی سازی اجرای مهارت در محیط و شرایط ایمن حائز اهمیت میباشد، لیکن خلاء وجود چنین روشهای ارزیابی و کیفی سازی مهارتهای ورزشی احساس میشود.
با انجام این تحقیق و با طراحی، اعتبار و پایایی سنجی آزمون ارزیابی ارگونومیکی مختص حوزه ورزش، ارزیابی ارگونومیکی مهارتهای ورزشی شنا و دو و میدانی فراهم خواهد شد. امید میرود بتوان با استفاده از این آزمون مهارتهای ورزشی این دو رشته را از لحاظ ارگونومیکی مورد ارزیابی قرار داد و با توجه به میزان استرسهای وارد به ورزشکار حین اجرای مهارت، آسیبهای احتمالی را پیش بینی کرد و با ارائه پیشنهادات جهت اصلاح مهارت و طرح ریزی برنامههای تمرینی متناسب از آسیب جلوگیری کرد و عملکرد و کارایی ورزشکار را در اجرای مهارت ارتقاء بخشید.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.