پایان نامه عوامل بزهکاری زنان
فهرست محتوا
چکیده؛
جرم شناسان در یک تقسیم بندی کلی علل بزهکاری را در سه دسته روانی، زیستی و اجتماعی طبقه بندی میکنند. در این تحقیق به بررسی و تجزیه و تحلیل این عوامل مؤثر در ارتکاب جرائم توسط زنان پرداخته شده و علاوه بر آن به طور اختصاصی و موردی جامعه آماری از زنان محبوس در بند نسوان زندان قم نیز مورد مصاحبه و مطالعه قرار گرفته شد. مهمترین هدف از انجام این تحقیق، پیشگیری از عوامل جرم زا و کاهش میزان جرم و جنایت در سطح اجتماع، برپایهٔ مطالعات علمی و پژوهشی میباشد. شهر قم به دلیل دارا بودن بعد سیاسی و مذهبی شرایط خاصی دارد که لزوم تمرکز بیشتری را در زمینه بزهکاری زنان در این شهر نشان میدهد. در این تحقیق سعی شده میزان و علت ارتکاب بزهکاری توسط زنان در شهر قم مشخص شود تا با بررسی این عوامل و تبیین مشکلات و دشواریهای آنان به پیشگیری و کاهش از وقوع جرم در این شهر منجر گردد. روش تحقیق حاضر در دو فصل اول کتابخانهای میباشد و در فصل سوم میدانی است که به جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه پرداخته شده و دادهها در جداول و نمودارها دسته بندی شده و سپس مورد تجزیه و تحلیل واقع شدهاند.
واژگان کلیدی: عوامل، بزهکاری، زنان
فهرست مطالب
- عنوان صفحه
- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1
- بیان مسئله و موضوع تحقیق…………………………………………………………………………………………………….. 1
- سؤالهای اصلی…………………………………………………………………………………………………………………………… 2
- فرضیات…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2
- اهمیت موضوع……………………………………………………………………………………………………………………………… 3
- اهداف…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3
- پیشینه انجام کار…………………………………………………………………………………………………………………………. 4
- روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………… 4
- ساماندهی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………….. 4
- فصل اول – کلیات ……………………………………………………………………………………………………………………….. 5
- 1 – 1 تعریفها .………………………………………………………………………………………………………………………………… 5
- 1-1-1 تعریف عوامل …………………………………………………………………………………………………………….. 5
- 1-1-2 تعریف بزهکاری ………………………………………………………………………………………………………… 8
- 1-1-3 تعریف زنان ……………………………………………………………………………………………………………….. 12
- 1- 1- 4 معرفی شهر قم………………………………………………………………………………………………………….. 14
- 1-2 پیشینهٔ تاریخی بزهکاری زنان ……………………………………………………………………………… 16
- 1-2-1 قبل از اسلام ……………………………………………………………………………………………………………….. 16
- 1-2-2 بعد از اسلام ………………………………………………………………………………………………………………. 19
- 1-2-2-1 آیات قرآن راجع به زنان ………………………………………………………………………………. 20
- 1-2-2-2 سلوک معنوی زن ………………………………………………………………………………………… 21
- 1-2-2-3 اصالت و استقلال زن …………………………………………………………………………………… 22
- 1-3 منابع ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 24
- 1-3-1 حقوق جزای عمومی ……………………………………………………………………………………………….. 24
- 1-3-1-1 منابع الزامی ………………………………………………………………………………………………….. 24
- 1-3-1-2 منابع ارشادی ………………………………………………………………………………………………… 27
- 1-3-2 اسناد و معاهدات بین المللی ………………………………………………………………………………….. 30
- فصل دوم – علل و عوامل بزهکاری زنان …………………………………………………………………………. 33
- 2-1 عوامل زیست شناختی ……………………………………………………………………………………………………………. 35
- 2-1-1 تأثیر وراثت و ژن در بزهکاری …………………………………………………………………………………. 36
- 2-1-2 تأثیر شکل ظاهری و آناتومی بدن زنان در بزهکاری و تفاوتهای زیستی آنها با مردان ……………………………………………………………………………………. 39
- 2-1-3 تأثیر اختلالات زیستی، جسمی و هورمونی در بزهکاری …………………………………. 43
- 2-2 عوامل روانشناختی …………………………………………………………………………………………………………………. 46
- 2-2-1 نظریههای روانشناختی بزهکاری …………………………………………………………………………. 48
- 2-2-2 شخصیت جنایی بزهکار …………………………………………………………………………………………… 52
- 2-2-2-1 متغییرهای شخصیت جنایی ………………………………………………………………………….. 52
- 2-2-2-2 هستهٔ مرکزی شخصیت جنایی ………………………………………………………………… 54
- 2-2-3 عوامل روانی بزهکاری زنان …………………………………………………………………………………… 59
- 2-2-3-1 تجربیات تلخ دوران کودکی ………………………………………………………………………….. 59
- 2-2-3-2 ترس، اضطراب و کاهش عزت نفس ……………………………………………………………….. 59
- 2-2-3-3 محیط اجتماعی از نظر ذهنی و نفسانی ………………………………………………………… 60
- 2-2-3-4 نبود آزادی ………………………………………………………………………………………………………. 61
- 2-2-3-5 اعتقادات مذهبی ……………………………………………………………………………………………… 61
- 2-2-3-6 شکست در زندگی ……………………………………………………………………………………………. 62
- 2-2-3-7 اعتیاد ……………………………………………………………………………………………………………….. 62
- 2-2-3-8 مهاجرت …………………………………………………………………………………………………………… 63
- 2-3 عوامل جامعه شناختی …………………………………………………………………………………………………………… 65
- 2-3-1 نظریههای جامعه شناختی بزهکاری …………………………………………………………………….. 67
- 2-3-2 عوامل بزهکاری در سطح خانواده ………………………………………………………………………… 71
- 2-3-2-1 فوت والدین ……………………………………………………………………………………………………. 72
- 2-3-2-2 غیبت والدین ……………………………………………………………………………………………….. 73
- 2-3-2-2-1 عدم حضور مادر ……………………………………………………………………………….. 74
- 2-3-2-2-2 عدم حضور پدر …………………………………………………………………………………. 74
- 2-3-2-3 ناسازگاری والدین …………………………………………………………………………………………. 75
- 2-3-2-4 طلاق، اثرات و عوامل آن ……………………………………………………………………………… 76
- 2-3-2-4-1 عوامل طلاق ……………………………………………………………………………………… 76
- 2-3-2-4-2 اثر طلاق بر زنان ……………………………………………………………………………… 77
- 2-3-2-4-3 اثر طلاق بر فرزندان …………………………………………………………………………. 78
- 2-3-2-5 خشونت خانوادگی ………………………………………………………………………………………… 79
- 2-3-2-6 عدم کفایت خانواده در تربیت، حمایت و اقناع عاطفی فرزندان …………………. 81
- 2-3-2-7 ناهنجاریهای خانواده شخصی …………………………………………………………………… 83
- 2-3-2-8 موقعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی خانواده …………………………………………. 84
- 2-3-2-9 اعتیاد در خانواده …………………………………………………………………………………………… 87
- 2-3-3 عوامل بزهکاری در سطح جامعه ………………………………………………………………………….. 90
- 2-3-3-1 محیط آموزشی ……………………………………………………………………………………………… 90
- 2-3-3-2 محیط فرهنگی و مذهبی …………………………………………………………………………….. 91
- 2-3-3-3 افزایش ناموزون جمعیت و توزیع نامتعادل آن ……………………………………………. 91
- 2-3-3-4 فقر، بیکاری و تحولات اقتصادی جامعه ………………………………………………………. 92
- 2-3-3-5 نقش و موقعیت اجتماعی زنان …………………………………………………………………….. 93
- 2-3-3-6 عدم بهره برداری صحیح از اوقات فراغت و ارتباط با دوستان ناباب……………. 94
- 2-3-3-7 مهاجرت و شهرنشینی …………………………………………………………………………………… 95
- 2-3-3-8 رسانهها و وسائل ارتباط جمعی …………………………………………………………………. 96
- 2-3-3-8-1 رسانه و نقش آن در تحریک به ارتکاب جرم …………………………………. 98
- 2-3-3-8-2 رسانه و نقش آن در تسهیل ارتکاب جرم ………………………………………. 99
- 2-3-3-8-3 رسانه و نقش آن به عنوان ابزار وقوع جرم …………………………………….. 99
- فصل سوم – عوامل بزهکاری زنان در بند نسوان قم ………………………………………………. 101
- 3-1 تحلیل دادهها …………………………………………………………………………………………………………………….. 102
- 3 -2 پیوستها ………………………………………………………………………………………………………………………………… 108
- 3-2-1 جداولها ……………………………………………………………………………………………………………………….. 109
- 3-2-2 نمودارها …………………………………………………………………………………………………………………………. 117
- 3-2-3 پرسشنامه ………………………………………………………………………………………………………………………. 136
- نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………………………….. 140
- ارائه راهکارها ………………………………………………………………………………………………………………………….. 144
- فهرست منابع ………………………………………………………………………………………………………………………….. 146
مقدمه
الف) بیان مسئله و موضوع تحقیق:
زنان نیمی از جمعیت جامعه بشری را تشکیل می دهندکه نقش عمدهای را در جامعهٔ امروز ایفا میکنند و مسئولیتهای مختلفی بر دوش آنها قرار گرفته است و در ادامه حیات انسانی به اندازهٔ مردان نقش دارند. برخلاف غالب نظریههای امروزی که زنان را افرادی میدانند که مورد ظلم قرار گرفتهاند و در غالب موارد بزه دیده واقع میشوند، باید گفت با توجه به تحولات اجتماع و پذیرفتن نقشها و تکالیف جدید از سوی زنان، شرایط و امکانات جرم از سوی آنان نیز فراهم است وآن ها همانند مردان میتوانند به عنوان یک بزهکار مطرح گردند. زنان عصر حاضر بیش از زنان دیگر اعصار از چارچوب خانه خارج شده، آزادی بیشتری پیدا کرده و همچنین در معرض آسیبهای بسیار واقع شدهاند. با نگاهی به زندان و بازداشتگاه زنان میتوان پی برد که عدهای از آنان به جرگهٔ بزهکاران و مجرمان پیوستهاند که عوامل بسیاری در این امر دخیلاند که بررسی این عوامل به مبارزه با جرم منجر خواهد شد.
از آن جا که زنان مادران آینده هستند و مجرم بودن آنان تأثیر سوء بسزائی در تربیت صحیح نسل آینده ساز جامعه دارد و چون زنان همیشه کانون مهر و محبت و استحکام خانواده بودهاند، بزهکاری آنان ضربهٔ سنگینی به جامعه می زند و موجب نگرانی فرهنگی و تربیتی نسل آینده میشود و سلامت و امنیت روانی و اجتماعی جامعه را تهدید میکند. زیرا وقتی زن به عنوان ریشه و اساس و بنیان خانواده به بزهکاری متمایل گردد، از سایر اعضای خانواده به ویژه فرزندان نمیتوان انتظار داشت که در راه درست و صحیح قدم بگذراند چرا که از یک تربیت صحیح و درست محروم ماندهاند در حالی که اگر مرد در یک خانواده به بزهکاری روی آورد، دور از ذهن نیست اگر مادری فاداکار و متعهد به حفظ و بقای کانون خانواده همت گمارد و فرزندان را از قدم گذاشتن در راههای ناصواب بازدارد، زیرا تربیت فرزندان اساساً از دامن مادران شکل میگیرد. لذا پرداختن به علل روی آوردن زنان به بزهکاری از موضوعاتی است که نیاز همهٔ جوامع در هر عصری میباشد و جامعه برای بقا و پایداری خود باید تدابیر مناسبی جهت جلوگیری از انحرافات زنان و بازپروری آنها به عمل آورد که این امر جز از طریق بررسی کارشناسانه و تجزیه و تحلیل این عوامل جرم زا ممکن نمیباشد. رشد فزایندهٔ جرم و جنایت از چنان سرعتی برخوردار است که بیشتر کشورهای جهان درصدد چاره جویی برآمدهاند. کشور ایران نیز یکی از جوامع مبتلا به این مسئله است. آمار تعداد زندانیان محبوس در زندانهای ایران بسیار بالا میباشد که در میان این آمار، تعداد قابل ملاحظهای را زنان زندانی تشکیل میدهند. این روند رشد جرائم در سالهای اخیر در شهر قم توجه برانگیز شده است و ما شاهد رشد روز افزون بزهکاری به خصوص در میان زنان این شهر هستیم.
موضوع این تحقیق علاوه بر بررسی و تجزیه و تحلیل عوامل زیستی، روانی و اجتماعی مؤثر در ارتکاب جرائم توسط زنان است و به طور اختصاصی و موردی جامعه آماری از زنان محبوس در بند نسوان زندان قم نیز مورد مصاحبه و مطالعه قرار میگیرد.
ب) سؤالهای اصلی:
سؤال اساسی این تحقیق این است که آیا متغیرهای زیست شناختی، روان شناختی و جامعه شناختی رابطه مستقیم و مؤثری بر بزهکاری زنان دارد؟
و در صورت وجود رابطه مؤثر و معنادار مابین این متغیرها و بزهکاری زنان، میزان و چگونگی تأثیر آنها بر بزهکاری زنان استان قم چگونه است؟
ج) فرضیات:
فرضیات ذهنی در اثبات سؤال اصلی تحقیق این بوده است که در ایجاد زمینهٔ مساعد برای گرایش زنان به بزهکاری عواملی موثرند و رابطهای مستقیم و قوی با آن دارند.
1) به نظر میرسد متغییرهای زیست شناختی مانند آناتومی بدن و یا اختلالات زیستی و جسمی و …، بر بزهکاری زنان اثر گذار میباشد.
2) به نظر میرسد متغییرهای روان شناختی مانند تجربیات تلخ دوران کودکی، ترس و اضطراب، شکست در زندگی و …، بر بزهکاری زنان اثر گذار میباشد.
3) به نظر میرسد متغییرهای جامعه شناختی مانند نا بسامانیهای خانواده (فوت یا غیبت والدین، طلاق، ناسازگاری، خشونت و اعتیاد در خانواده) و یا ناهنجاریهای موجود در جامعه مانند فقر، بیکاری، تحولات اقتصادی جامعه، محیط آموزشی و فرهنگی، مهاجرت، رسانهها و وسائل ارتباط جمعی و …، بر بزهکاری زنان اثر گذار میباشد.
4) به نظر میرسد این متغییرهای سه گانه بر بزهکاری زنان بزهکار محبوس درزندان در استان قم تأثیر فراوانی داشته است.
د) اهمیت موضوع:
بررسی مشکلات و معضلات جامعه زنان از اهمیتی به مراتب بیشتر از دشواریهای زندگی مردانه برخوردار است زیرا مواجه شدن زنان با مشکلات فردی و اجتماعی به ویژه از جنبه اخلاقی و اجتماعی کل جامعه را با خطر رو به رو میسازد. اهمیت نقش زنان به عنوان مادران خانواده و تربیت کنندگان کودکان بر هیچکس پوشیده نیست، لذا سلامت اخلاقی و رفتاری آنها نیز دارای اهمیت بالایی میباشد.
با توجه به آنچه ذکر شد لزوم توجه و عنایت به وضعیت زنان به عنوان طبقهای که در رشد یا انحطاط جامعه نسبت به مردان نقش فعالتری را ایفا میکنند، ضرورت دارد چنانچه دچار فساد و رفتارهای انحرافی در قالب اعمال مجرمانه گشتند، توجهی خاص مبذول گردد و در شناختن و شناسایی علل این گونه رفتارهای مجرمانه و راهکارهای پیشگیری از آن اهتمام شود.
شهرقم به دلیل دارا بودن بعد سیاسی و مذهبی شرایط خاص و ویژهای دارد. وجود دو مکان مقدس حرم حضرت معصومه (س) و مسجد مقدس جمکران در آن و همچنین اینکه شهر قم یک شاهراه ارتباطی بین چندین استان کشور میباشد و تأثیر این شرایط بر کاهش و یا افزایش میزان جرم در شهر قم لزوم تمرکز بیشتر بر این موضوع را نشان میدهد.
ن) اهداف:
اولین هدف از پرداختن به موضوع علل بزهکاری زنان پیشگیری از عوامل جرم زا و کاهش میزان جرم و جنایت در سطح اجتماع، برپایهٔ مطالعات علمی و پژوهشی میباشد. همچنین به کارگیری سیاست جنایی پیشگیری از وقوع جرم از طریق مبارزه با علل بزهکاری به جای سیاست جنایی مجازات و کیفر که ناکارایی آن به تجربه ثابت شده است، از اهداف مدنظراست.
از طرف دیگر جنسیت زن در بحث مسئولیت کیفری در قوانین فعلی، تاثیری در مسئولیت او نداشته و حتی سبب تخفیف این نوع مسئولیت نمیشود. ونیز در صدور حکم به محیطی که متهم در آن بار آمده است و شرایطی که زمینه ساز بزهکاری وی بودهاند توجه خاصی مبذول نمیشود. هدف دیگر آن است که برای رعایت انصاف و عدالت در رسیدگیهای کیفری این عوامل مورد توجه قرارگیرند و قانون گذاران با آگاهی و شناخت کامل از اجتماع خود به وضع قوانین و مقررات و راهکارهای اجرایی دیگر بپردازند. علاوه بر این هدف آن است که میزان و علت ارتکاب بزهکاری توسط زنان در شهر قم مشخص شده و با بررسی این عوامل و تبیین مشکلات و دشواریهای آنان به پیشگیری و کاهش از وقوع جرم در این شهر منجر شود.
و) پیشینهٔ انجام کار:
در زمینهٔ آسیب شناسی کجروی ها و انحرافات اجتماعی و بزهکاری زنان کتابها و مقالاتی به تألیف رسیده است که مورد استفاده اینجانب قرار گرفت و عناوین آنها در فهرست منابع ذکر شده است ولی در خصوص علل و عوامل بزهکاری زنان در شهر قم، کتاب یا مقالهای که دربارهٔ این موضوع تألیف شده باشد، یافت نشد.
ه) روش تحقیق:
روش تحقیق حاضر در دو فصل اول تحلیلی- توصیفی میباشد و در فصل سوم میدانی و پیمایشی است که به جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه که نمونهٔ آن در پیوست تحقیق آورده شده است، پرداخته شده و دادهها در جداول و نمودارها دسته بندی شده و سپس مورد تجزیه و تحلیل واقع شدهاند.
جامعهٔ آماری پژوهش حاضر تعداد 100 نفر از زنان محبوس در بند نسوان زندان لنگرود قم (تنها مرکز نگهداری زنان بزهکار در شهر قم) در اسفندماه سال 1393 میباشد که به عنوان نمونههای تصادفی از کل زندانیان زن انتخاب شده است. پرسشنامهها از طریق اداره کل زندانهای استان قم به زندان لنگرود فرستاده شد و توسط مددکاران اجتماعی مستقر در زندان زنان، بین زندانیان توزیع و پاسخ نامهها جمع آوری و به اینجانب تحویل داده شد.
ی) ساماندهی تحقیق:
این تحقیق در سه فصل گردآوری شده است. در فصل اول به بیان کلیات پرداخته شده و شامل سه مبحث تعاریف، پیشینه تاریخی و منابع میباشد. در فصل دوم علل وعوامل بزهکاری زنان مورد بحث و بررسی قرار گرفته شده و شامل سه مبحث عوامل زیست شناختی، روانشناختی و جامعه شناختی بزهکاری میباشد. در فصل سوم به بررسی عوامل بزهکاری زنان در بند نسوان قم پرداخته شده است و شامل تحلیل دادهها و جداول و نمودارها میباشد.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.