پایان نامه قراردادهای الکترونیکی و نقش بیمه سایبر در توسعه آن
فهرست محتوا
چکیده
تجارت الکترونیکی به سرعت در حال توسعه است. فنّاوری نوین، برنامههای رایانهای پیشرفته که موسوم به سیستم هوشمند رایانهای هستند را قادر به انعقاد قراردادهای الکترونیکی به طور مستقل و بدون دخالت انسان نموده است و موجب شده است تا توجه بسیاری از نویسندگان حقوقی و تنظیمکنندگان کنوانسیونهای بینالمللی به این امر مهم جلب گردد.
قراردادهای الکترونیکی بر خلاف قراردادهای سنتی پدیدهای نوپا در تجارت بین الملل است که با توجه به تفاوت جغرافیایی و مکانی دو طرف برای تجارت و انعقاد قرارداد میتوان ابزار مناسبی برای جایگزینی با روش سنتی لحاظ و به نتایج مؤثر آن همچون رونق تجارت امیدوار بود. قرارداد الکترونیکی همکاری متقابل اراده دو یا چند شخص در ایجاد ماهیت حقوقی از طریق داده پیام است و ابراز اراده از طریق وسایل الکترونیکی انجام میگیرد، که در آن باید ارکان عقد و شرایط صحت آن کاملاً محقق شده و رعایت شوند.
این تحقیق به ماهیت قراردادهای الکترونیکی و نقش بیمه سایبر در توسعه و گسترش آن پرداخته است. نگارنده بر این فرض معتقد است با افزایش امنیت فضای سایبر با موارد جدیدی همچون بیمه سایبر که میتواند مخاطرات این فضا را پوشش دهد، امیدوار به افزایش انعقاد قرارداد در این فضا بود. البته در کنار عوامل دیگری همچون اعتماد سازی فضای سایبر و آموزش و افزایش سطح آگاهی مردم و مواردی از این قبیل.
در این تحقیق که از منابع حقوقی؛ هم منابع فارسی و هم منابع دست اول خارجی استفاده شده است ابتدا کلیات مربوط به قراردادهای الکترونیک و فضای سایبر بیان شده است و سپس انواع قراردادهای الکترونیک مثلاً قراردادهای بین تاجر و تاجر و قراردادهای تاجر و مصرف کننده و انواع روشهای انعقاد قرارداد بررسی مطرح گردیده و در آخر به بررسی پدیده بیمه سایبر و تبین نقش آن در توسعه و گسترش قراردادهای الکترونیکی پرداخته است.
به طور کلی دستاورد ما در این تحقیق شناخت ماهیت قرارداد الکترونیکی، برسی عامل مهم اعتماد سازی مردم و گسترش خدمات الکترونیکی منجمله قراردادهای الکترونیک با استفاده از پوشش بیمه نامههای سایبر بود.
کلمات کلیدی: تجارت بین الملل، تجارت الکترونیک، قرارداد الکترونیک، فضای سایبر، بیمه سایبر
فهرست مطالب:
- فصل اول: کلیات… 9
- مقدمه: 10
- بیان مسأله. 11
- اهمیت و ضرورت پژوهش…. 12
- پرسش های پژوهش…. 12
- فرضیات پژوهش…. 12
- مشکلات و موانع پژوهش…. 12
- اهداف پژوهش…. 13
- پیشینه پژوهش…. 14
- روش پژوهش…. 15
- سازماندهی تحقیق.. 15
- فصل دوم: ادبیات تحقیق.. 16
- مبحث اول: معنا و مفهوم تجارت الکترونیک و قراردادهای الکترونیک…. 17
- گفتار نخست: تجارت الکترونیکی.. 17
- بند نخست: مفهوم تجارت الکترونیکی.. 17
- بند دوم: پیشینه تجارت الکترونیکی.. 20
- بند سوم: تجارت الکترونیکی در برابر تجارت سنتی.. 22
- گفتار دوم: قراردادهای الکترونیکی.. 23
- بند نخست: مفهوم قرارداد الکترونیکی.. 24
- بند دوم: پیشینه قراردادهای الکترونیک…. 25
- بند سوم: تعریف قراردادهای الکترونیک…. 29
- گفتار سوم: طبقه بندی انواع قراردادهای الکترونیک…. 37
- بند اول: شکل قرارداد. 37
- بند دوم: شرایط شکلی مورد تراضی.. 38
- گفتار چهارم: مقایسه قراردادهای الکترونیک با سایر قراردادها 39
- گفتار پنجم: ویژگیهای حقوقی تجارتی و بین المللی بودن در قراردادهای الکترونیک…. 42
- بند اول: مفهوم تجارت… 42
- بند دوم: تجارت داخلی.. 42
- بند سوم: تعریف تاجر در حقوق ایران. 42
- بند چهارم: غیرتجاری بودن معاملات غیرمنقول. 43
- بند پنجم: اصل تجاری بودن معاملات تجار. 44
- بند ششم: ماهیت حقوقی تجارت الکترونیکی.. 45
- بند هفتم: طرفهای تجارت… 46
- بند هشتم: تجارت بین یک شخص حقیقی و یک سیستم کامپیوتری.. 46
- بند نهم: تجارت بین دو سیستم کامپیوتری.. 46
- گفتار ششم: منابع حقوقی قراردادهای الکترونیک…. 46
- بند اول: مقررات بین المللی.. 47
- بند دوم: قوانین منطقه ای.. 47
- بند سوم: عرف و عادت تجاری.. 47
- گفتار هفتم: مقرّرات داخلی.. 49
- بند اول: قانون. 49
- بند دوم: قوانین ملی.. 49
- بند سوم: اصول کلی حقوق.. 50
- بند چهارم: آرای دادگاهها و مراجع داوری.. 50
- بند پنجم: عقاید علماء حقوق.. 50
- مبحث دوم: اصطلاحات فضای سایبر. 51
- گفتار اول: مفهوم فضای سایبر. 51
- بند اول: اصطلاحات عمومی.. 52
- گفتار دوم: مفاهیم امنیت مبادلات… 63
- بند اول: قابلیت استناد و تمامیت «داده پیام» 63
- بند دوم: امضای الکترونیکی و امضای دیجیتال. 64
- بند سوم: شیوة رمزنگاری متقارن و نامتقارن. 66
- گفتار دوم: اصطلاحات شبکه. 69
- بند اول: مفاهیم اولیه. 69
- گفتار سوم: مفاهیم اینترنت… 72
- بند اول: اینترنت… 72
- بند دوم: انواع خدمات و تهدیدات… 73
- بند سوم: نام دامنه. 76
- بند چهارم: نمایش برخط.. 78
- مبحث سوم: مقدمات و اصول بیمه. 79
- گفتار اول: تعریف بیمه. 79
- بند اول: تعریف لغوی.. 79
- بند دوم: تعریف اصطلاحی.. 80
- بند سوم: بیمه بین المللی.. 81
- گفتار دوم: شرایط بیمه و پیشینه آن. 82
- بند اول: شرایط بیمه. 82
- بند دوم: سابقه تاریخی.. 83
- گفتار سوم: شناخت قرارداد بیمه. 86
- بند اول: ماهیت حقوقی قرارداد بیمه. 86
- بند دوم: بیمه نامه و محتوای آن. 88
- بند سوم: انواع بیمه نامه. 88
- گفتار چهارم: اوصاف بیمه در تجارت بین الملل.. 90
- بند اول: انعقاد قرارداد. 90
- بند دوم: پرداخت حق بیمه. 91
- بند سوم: شکل قرارداد بیمه. 92
- فصل سوم: تشکیل و انعقاد قراردادهای الکترونیکی… 94
- مبحث اول: قرارداد الکترونیکی.. 95
- گفتار اول: شرط تشکیل شدن قرارداد. 95
- بند اول: نقش “داده پیام” در تشکیل قرارداد. 95
- بند دوم: شرایط اساسی تشکیل الکترونیکی قراردادها 96
- بند سوم: قصد و رضای طرفین.. 97
- بند چهارم: معلوم و معین بودن موضوع معامله. 106
- بند پنجم: مشروع بودن جهت معامله. 107
- گفتار دوم: تشکیل قرارداد توسط رایانه. 107
- بند اول: نیابت رایانه از اصل ساز. 108
- بند دوم: سیستم رایانه ای به عنوان شخص…. 109
- گفتار سوم: ایجاب و قبول الکترونیکی.. 109
- بند اول: ایجاب… 110
- مبحث دوم: تشکیل قرارداد الکترونیک…. 115
- گفتار اول: زمان و مکان تشکیل قراردادهای الکترونیکی.. 115
- بند اول: لزوم توجه به مقتضای ایجاب… 116
- بند دوم: نظریه لحظه اعلام. 117
- بند سوم: نظریه لحظه ارسال. 118
- بند چهارم: نظریه لحظه وصول. 119
- بند پنجم: بررسی مقرّرات داخلی ایران. 120
- گفتار دوم: اثبات و تفسیر قراردادهای الکترونیکی.. 122
- بند اول: اثبات قراردادهای الکترونیکی.. 122
- بند دوم: تفسیر قراردادهای الکترونیک…. 123
- گفتار سوم: امضاء الکترونیک…. 125
- بند اول: ماهیت امضاء. 126
- بند دوم: امضاء الکترونیک…. 126
- بند سوم: نحوه ایجاد یک امضای الکترونیک…. 127
- بند چهارم: گواهینامه دیجیتال. 128
- بند پنجم: مرجع گواهی امضای الکترونیک…. 128
- بند ششم: مزایای استفاده از امضای الکترونیک…. 129
- بند هفتم: قابلیت استناد امضای الکترونیک از نظر حقوقی.. 130
- بند هشتم: سابقه قانونی امضای دیجیتال. 131
- گفتار چهارم: روشهای پرداخت ثمن در قراردادهای الکترونیک…. 131
- بند اول: پرداخت ثمن به شیوه سنتی در بیع بین المللی.. 132
- بند دوم: روشهای پرداخت ثمن به صورت الکترونیکی.. 135
- گفتار پنجم: انواع الگوهای قرارداد در تجارت الکترونیک…. 138
- بند اول: قرارداد بین بنگاه و بنگاه. 138
- بند دوم: قرارداد بین بنگاه و مصرف کننده. 139
- بند سوم: قراردادهای بین دو مصرف کننده. 139
- بند چهارم: قراردادهای بین مصرف کننده و بنگاه. 139
- بند پنجم: سایر الگوهای قرارداد الکترونیکی.. 140
- بند ششم: بررسی سایتهای تجارت الکترونیک در ایران. 140
- گفتار ششم: انحلال قراردادهای الکترونیک…. 141
- فصل چهارم: بـیـمه سایبـر. 142
- مبحث اول: تبیین مبانی بیمه سایبر. 143
- گفتار نخست: معرفی بیمه سایبر. 143
- بند اول: بیمه الکترونیکی.. 143
- بند دوم: بیمه سایبر. 147
- بند سوم: لزوم بیمه سایبر. 148
- بند چهارم: چالش بیمه سایبر. 149
- بند پنجم: بیمه مسئولیت فضای سایبر. 149
- مبحث دوم: توسعه بیمه سایبر. 151
- گفتار اول : بیمه نامه های سنتی.. 151
- گفتار دوم: بیمه وابسته. 151
- گفتار سوم: بیمه پذیری مخاطرات مجازی.. 152
- گفتار چهارم: ظهور اولین بیمه نامه های هکر. 152
- گفتار پنجم: وقایع سببی، افزایش ریسک ها و سازگاری با قوانین.. 153
- گفتار ششم: مخاطرات قابل بیمه سایبر. 156
- بند اول: خطر از دست دادن داده. 156
- بند دوم: خسارت بازسازی.. 157
- بند سوم: خسارت به مالکیت فکری.. 157
- گفتار هفتم: برخی از انواع بیمه نامه سایبر. 158
- گفتار هشتم: مباحث اقتصادی بیمه سایبری.. 161
- بند نخست: بیمه سایبری امنیت IT را بالا می برد. 161
- بند دوم: تعیین استاندارد برای مسئولیت توسط بیمه سایبری.. 162
- بند سوم: افزایش رفاه اجتماعی توسط بیمه سایبری.. 163
- گفتار نهم: بازار بیمه سایبری در حال ظهور. 164
- فصل پنجم: نتیجه گیری… 167
- فهرست منابع و مآخذ. 172
- پـیوسـت: قانون تجارت الکترونیکی.. 180
مقدمه:
تجارت، میتواند به تبادل کالا یا خدمات به ویژه در مقیاس بزرگ گفته شود. در گذشته تجارت اغلب به صورت چهره به چهره میان دو طرف صورت میگرفت. اما در طول قرنها و دههها تجارت روندی پیچیده به خود گرفت. امروزه با پیشرفت تکنولوژی و اختراعات جدید، بشر به تکامل خود نزدیک میشود، یکی از مهمترین اختراعات؛ اینترنت بود. شبکهای بهم متصل که تبادل اطلاعات را متحول کرد. با پیدایش اینترنت و شبکههای اطلاع رسانی وابسته به آن؛ جامعه برای استفاده از این فضا احساس نیاز کرد و رفته رفته خدمات الکترونیکی ایجاد شد و به مرور زمان گسترش پیدا کرد. پس از این بود که پدیده تجارت الکترونیک به منصه ظهور رسید و قراردادهای الکترونیکی ایجاد شد. از طرفی تجّار که با مشقّتهای فراوان و ریسکهای بسیار به شیوهای سنتی دست به تجارت میزدند مشتاق استفاده از این فضا جهت تسهیل و توسعهٔ تجارت شدند. اما این مهم خود نیازمند بسترهایی از جمله آگاهی و نحوهٔ استفاده از این فضا بود.
باید توجه داشت عوامل مختلفی مانع گسترش تجارت الکترونیک بالاخص در ایران وجود دارد؛ عواملی همچون: عدم آگاهی مردم، سرعت کم اینترنت، فراهم نبودن بسترهای لازم، عدم اعتماد و ایمن نبودن فضای سایبر. به نظر نگارنده مهمترین عامل جهت توسعه و گسترش خدمات الکترونیکی؛ افزایش ایمنی در این فضا میباشد. چرا که فضای سایبر با مخاطراتی همراه است. در مواجهه با تهدیدات بالقوه این فضا چندین گزینه جهت مدیریتِ مخاطرات وجود دارد؛ که کاهش خطر و انتقال خطر از آن جملهاند. کاهش خطر توسط متخصصان امنیت با فراهم آوردن مکانیزم های امنیتی و حفاظتی بر آورده میشود و انتقال خطر که توسط شرکتهای بیمه بر آورده میشود.
این پژوهش در نظر دارد با رویکردی حقوقی به عامل دوم جهت مدیریت مخاطرات؛ یعنی انتقال خطر توسط شرکتهای بیمه بپردازد. باید گفت تنها زمانی کاربر میتواند با خیال راحت از فضای سایبر استفاده کند که یا احتمال خطر و خسارت به صفر برسد یا در صورت بروز حادثه شخص ثالثی خسارت بوجود آمده را جبران کند. شاید برخی معتقد باشند فضای سایبر امن و استفاده از آن موجب خسارتی نخواهد شد اما در پاسخ باید گفت افرادی که از خدمات الکترونیکی استفاده میکنند یا در این فضا، قراردادی منعقد میکنند اگر متضرر بشوند چگونه میتوانند خسارت وارده را جبران کنند؟
با توجه به مصائب و مشکلات موجود و دلایل مطرح شده ضرورت وجود بیمهای جهت پوشش مخاطرات فضای سایبر نشان داده شد. بنابراین در این پژوهش به طور مبسوط با این پدیده آشنا میشوید.
بیان مسأله
بسیاری از اقتصاددانان، متخصصان و دوراندیشان عقیده دارند که در سالهای اخیر، انقلابی مشابه انقلاب صنعتی به وقوع پیوسته که جهان را وارد «عصر اطلاعات» کرده و بسیاری از جنبههای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حیات بشر را دستخوش تحوّلی شگرف، نموده است. یکی از ابعاد این تحوّل، تغییراتی است که در روابط اقتصادی بین افراد، شرکتها با یکدیگر و افراد با شرکتها و دولتها، به سرعت از حالت سنتی خود که مبتنی بر مبادله بر مبنای اسناد و مدارک کاغذی است، خارج شده و به سوی انجام مبادلات از طریق بهره گیری از سیستمهای مبتنی بر اطلاعات الکترونیکی، در حرکت است. تجارت الکترونیکی به دلیل سرعت کارآیی، کاهش هزینهها و بهره برداری از فرصتهای زودگذر، عرصه جدیدی را در رقابت گشوده است، تا آنجا که گفته میشود، عقب افتادن از این سیر تحول، نتیجهای جز منزوی شدن در عرصه اقتصاد جهانی، نخواهد داشت. بنابراین با گسترش اینترنت، پیدایش امکانات جدید و شکل گیری خدمات الکترونیکی؛ تجّار مایلاند برای تسهیل در امر تجارت از این امکانات استفاده کنند و میل به تجارت الکترونیک بیشتر از تجارت به روشهای سنتی بروز کرده است، چرا که یکی از مشکلات تجارت بین الملل دوری مسافت میباشد. اما باید توجه داشت هریک از دو روش سنتی یا الکترونیکی مخاطراتی را در بردارد، در روش سنتی خطر غرق شدن و تصادم کشتی، دزدان دریایی و یا موارد دیگر و در روش الکترونیکی خطرهای جدید و ناشناخته. بنابراین ناآگاهی از فضای سایبر و نتیجهٔ آن بی اعتمادی به این فضا، باعث عدم استفاده از تجارت الکترونیکی در معنای گستردهٔ آن میباشد، چرا که مخاطراتی که استفاده از فضای تبادل اطلاعات را تهدید میکند، میتواند مانع گسترش و تأثیر منفی برای این طریق جهت تجارت باشد.
حال با توجه به مشکلات گفته شده سؤال اینجاست چه راه حلی برای بر طرف کردن مشکلات و امن کردن فضای سایبر و توسعهٔ آن میتوان ارائه داد؟ آیا بیمه سایبر میتواند این نقش را ایفا کند؟
به نظر نگارنده مشکلات فوق میتواند لزوم وجود بیمه سایبر را توجیه کند به طور مختصر در تعریف بیمه سایبر میتوان گفت: بیمهای که مخاطرات فضای سایبر را پوشش میدهد. بنابراین در این پژوهش با استفاده از روش کتابخانهای، مقالات محققان و منابع موجود؛ ضمن پرداختن به ماهیت قراردادهای الکترونیکی به معرفی بیمه سایبر و نقش آن در توسعه قراردادهای الکترونیکی میپردازیم.
لازم به ذکر است این پژوهش با رویکردی حقوقی به تأثیر بیمه در اینترنت اشاره دارد و با تبیین و معرفی نسل جدید بیمه نامه (بیمه سایبر یا بیمه فضای مجازی) و بیان نقش آن و تشویق شرکتهای بیمهای جهت پذیرش مسئولیت مخاطرات جدید از یک طرف و تشویق شرکتهای ارائه دهنده خدمات الکترونیکی جهت بیمه کردن خدمات خود از طرف دیگر، سعی در گسترش خدمات الکترونیکی، تجارت الکترونیکی و در نهایت قراردادهای الکترونیکی دارد.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.