پایان نامه مدلسازي و آناليز خواص مكانيكي نانولوله هاي كربني
چکيده
از آنجائيکه شرکت هاي بزرگ در رشته نانو فناوري مشغول فعاليت هستند و رقابت بر سر عرصه محصولات جديد شديد است و در بازار رقابت، قيمت تمام شده محصول، يک عامل عمده در موفقيت آن به شمار مي رود، لذا ارائه يک مدل مناسب که رفتار نانولوله هاي کربن را با دقت قابل قبولي نشان دهد و همچنين استفاده از آن توجيه اقتصادي داشته باشد نيز يک عامل بسيار مهم است. به طور کلي دو ديدگاه براي بررسي رفتار نانولوله هاي کربني وجود دارد، ديدگاه ديناميک مولکولي و محیط پيوسته. ديناميک مولکولي با وجود دقت بالا، هزينه هاي بالاي محاسباتي داشته و محدود به مدل هاي کوچک مي باشد. لذا مدل هاي ديگري که حجم محاسباتي کمتر و توانايي شبيه سازي سيستمهاي بزرگتر را با دقت مناسب داشته باشند بيشتر توسعه يافته اند.
پيش از اين بر اساس تحليل هاي ديناميک مولکولي و اندرکنش هاي بين اتم ها، مدلهاي محيط پيوسته، نظير مدلهاي خرپايي، مدلهاي فنري، قاب فضايي، بمنظور مدلسازي نانولوله ها، معرفي شده اند. اين مدلها، بدليل فرضياتي که براي ساده سازي در استفاده از آنها لحاظ شده اند، قادر نيستند رفتار شبکه کربني در نانولوله هاي کربني را بطور کامل پوشش دهند.
در اين پایان نامه از ثوابت ميدان نيرويي بين اتمها و انرژي کرنشي و پتانسيل هاي موجود براي شبيه سازي رفتار نيرو هاي بين اتمي استفاده شده و به بررسي و آناليز رفتار نانولوله هاي کربني از چند ديدگاه مختلف مي پردازيم، و مدل هاي تدوين شده را به شرح زير ارائه مي نمائيم:
- مدل انرژي- معادل
- مدل اجزاء محدود بوسيله نرم افزار ANSYS
- مدل اجزاء محدود بوسيله کد عددي تدوين شده توسط نرم افزار MATLAB
مدل هاي تدوين شده به منظور بررسي خصوصيات مکانيکي نانولوله کربني تک ديواره بکار گرفته شده است. در روش انرژي- معادل، انرژي پتانسيل کل مجموعه و همچنين انرژي کرنشي نانو لوله کربني تک ديواره بکار گرفته مي شود. خصوصيات صفحه اي الاستيک براي نانو لوله هاي کربني تک ديواره براي هر دو حالت صندلي راحتي و زيگزاگ در جهت هاي محوري و محيطي بدست آمده است.
در مدل اجزاء محدود بوسيله نرم افزار ANSYS ، به منظور انجام محاسبات عددي، نانو لوله کربني با يک مدل ساختاري معادل جايگزين مي شود.
در مدل اجزاء محدود سوم، كد عددي توسط نرم افزار MATLAB تدوين شده که از روش اجزاء محدود براي محاسبه ماتريس سختي براي يک حلقه شش ضلعي کربن، و تعميم و روي هم گذاري آن براي محاسبه ماتريس سختي کل صفحه گرافيتي، استفاده شده است.
اثرات قطر و ضخامت ديواره بر روي رفتار مکانيکي هر دو نوع نانو لوله هاي کربني تک ديواره و صفحه گرافيتي تک لايه مورد بررسي قرار گرفته است. مشاهده مي شود که مدول الاستيک براي هر دو نوع نانو لوله هاي کربني تک ديواره با افزايش قطر لوله بطور يکنواخت افزايش و با افزايش ضخامت نانولوله، کاهش مي يابد. اما نسبت پواسون با افزايش قطر ،کاهش مي يابد. همچنين منحني تنش-کرنش براي نانولوله تک ديواره صندلي راحتي پيش بيني و تغييرات رفتار آنها مقايسه شده است. نشان داده شده که خصوصيات صفحه اي در جهت محيطي و محوري براي هر دو نوع نانو لوله کربني و همچنين اثرات قطر و ضخامت ديواره نانو لوله کربني بر روي آنها يکسان مي باشد. نتايج به دست آمده در مدل هاي مختلف يکديگر را تاييد مي کنند، و نشان می دهند که هر چه قطر نانو لوله افزايش يابد، خواص مکانيکي نانولوله هاي کربني به سمت خواص ورقه گرافيتي ميل مي کند.
نتايج اين تحقیق تطابق خوبي را با نتايج گزارش شده نشان مي دهد.
واژه هاي کليدي: نانولوله هاي کربني ، خواص مکانيکي، محيط پيوسته ، تعادل- انرژي ، اجزاء محدود ، ورق گرافيتي تک لايه، ماتريس سختي.
فصل اول
مقدمه نانو
1-1 مقدمه
1-1-1 فناوري نانو
نانو فناوري عبارت ازآفرينش مواد، قطعات و سيستم هاي مفيد با کنترل آنها در مقياس طولي نانو متر و بهره برداري از خصوصيات و پديده هاي جديد حاصله در آن مقياس مي باشد. به عبارت ديگر فناوري نانو، ايجاد چيدماني دلخواه از اتم ها و مولکول ها و توليد مواد جديد با خواص مطلوب است. فناوري نانو، نقطه تلاقي اصول مهندسي، فيزيک، زيست شناسي، پزشکي و شيمي است و به عنوان ابزاري براي کاربرد اين علوم و غني سازي آنها در جهت ساخت عناصر کاملاً جديد عمل مي کند.
از لحاظ ابعادي، يک نانو متر اندازه اي برابر 9-10 متر است (شکل 1-1) . اين اندازه تقريباً چهار برابر قطر يک اتم منفرد مي باشد.
شکل 1-1: ميکروگراف [1]TEM که لايه هاي نانو لوله کربني چند ديواره [2](MWCNTs)را نشان مي دهد.
خصوصيات موجي (مکانيک کوانتومي) الکترونها در درون مواد و اندرکنشهاي اتمي، بوسيله ي تغييرات مواد در مقياس نانو متري، تحت تأثير قرار مي گيرند. با ايجاد ساختارهاي نانو متري، کنترل خصوصيات اساسي مواد مانند دماي ذوب، رفتار مغناطيسي و حتي رنگ آنها، بدون تغيير ترکيب شيميايي ممکن خواهد بود. به کارگيري اين پتانسيل، باعث ايجاد محصولات و فناوري هاي جديد با کارايي بسيار بالا خواهد شد که قبلاً ممکن نبوده است. سازمان دهي سيستماتيک ماده در مقياس طولي نانو متر، مشخصه کليدي سيستم هاي زيستي است.
ساختارهاي نانو، نظير ذرات نانو و نانو لوله ها، داراي نسبت سطح به حجم خيلي بالايي اند، بنابراين اجزاي ايده آلي براي استفاده در کامپوزيت ها، واکنش هاي شيميايي و ذخيره از انرژي هستند. از آنجا که نانوساختارها خيلي کوچک اند، مي توانند در ساخت سيستم هايي بکار برده شوند که چگالي المان خيلي بيشتري نسبت به انواع مقياس هاي ديگر دارند. بنابراين قطعات الکترونيکي کوچک تر، ادوات سريع تر، عملکردهاي پيچيده ترو مصرف بسيار کمتر انرژي را مي توان با کنترل واکنش و پيچيدگي نانو ساختار، بطور همزمان بدست آورد.
در حال حاضر، نانو فناوري يک تکنولوژي توانمند است، اما اين پتانسيل را دارد که تبديل به يک تکنولوژي جايگزين شود. فناوري نانو نه يک فناوري جديد، بلکه نگرشي تازه به کليه ي فناوري هاي موجود است و لذا روش هاي مبتني بر آن، در اصل همان فناوري هاي قبلي هستند که در مقياس نانو انجام مي شوند.
مراکز علمي و دانشگاهي با آگاهي از توانايي هاي وقابليت هاي نانو فناوري به تحقيق و پژوهش در اين زمينه مي پردارند. تفاوت هايي که در سال هاي اخير در زمينه ي نانو بوجود آمده است، حاکي از افزايش رغبت به اين حوزه مي باشد. در گذشته، تحقيقات بر اساس علايق و تخصص هاي محقق پيش مي رفت، اما اکنون اغلب کشورها داراي برنامه هاي مدون و راهبردي مشخص در اين زمينه هستند و مراکز علمي و تحقيقاتي خود را مامور پيش برد اين برنامه ها کرده اند.
1-2 معرفي نانولولههاي كربني
1-2-1 ساختار نانو لولههاي كربني
نانو لولههاي كربني [3](CNTs) يك نوع آلوتروپ كربن هستند كه اخيراً كشف شدهاند. آنها به شكل مولكول استوانهاي هستند و خواص شگفت انگيزي دارند كه آنها را براي بكارگيري در بسياري از كاربردهاي نانوفناوري، الكترونيك، اپتيك و حوزههاي ديگر علم مواد مناسب مي سازد. آنها داراي استحكام خارق العادهاي بوده، خواص الكتريكي منحصر به فردي دارند، و هادي كارآمدي براي حرارت هستند.
يك نانولوله عضوي از خانواده فلورن هاست، كه باكي بالها را نيز شامل ميشود. فلورنها خوشهي بزرگي از اتمهاي كربن در قالب يك قفس بسته ميباشند و از ويژگي هاي خاصي برخوردارند كه پيش از اين در هيچ تركيب ديگري يافت نشده بودند. بنابراين، فلورنها به طور كلي خانوادهاي جالب توجه از تركيبها را تشكيل ميدهند كه به طور قطع در كاربردها و فناوريهاي آينده مورد استفاده وسيع قرار خواهند گرفت.
ساختارهاي عجيب و غريب زيادي از فلورنها[4]، شامل: كروي منظم، مخروطي، لولهاي و همچنين اشكال پيچيده و عجيب ديگر وجود دارد. در اينجا ما به توضيح مهمترين و شناخته شدهترين آنها ميپرد از يم. ساختار باکي بال[5] در شكل كره و نانولوله به شكل استوانه است كه معمولاً لااقل يك سر آن با درپوش نيم كروي از ساختار باکي بال پوشيده شده است (شكل 1-2) .
شکل 1-2: اشکال متفاوت مواد با پايه کربن
نام آن از اندازهاش گرفته شده، زيرا قطر آن در ابعاد نانومتر (تقريباً 50000 برابر كوچكتر از قطر موي سر انسان) بوده و اين در حالي است كه طول آن ميتواند به بلندي چند ميليمتر برسد. طول بلند چندين ميكروني و قطر كوچك چند نانومتري آنها نسبت طول به قطر بسيار بزرگي را نتيجه ميدهد. لذا ميتوان آنها را تقريباً به صورت فلورنهاي يك بعدي در نظر گرفت. بدين ترتيب انتظار ميرود اين مواد از خواص جالب الكترونيكي، مكانيكي و مولكولي ويژهاي برخوردار باشند. مخصوصاً در اوايل، تمام مطالعات تئوري نانولولههاي كربني به بررسي اثر ساختار تقريباً يك بعدي آنها بر روي خواص مولكولي و الكترونيكيشان معطوف ميشد.
نانولولهها در دو دستهي اصلي وجود دارند: نانولولههاي تك ديواره [6](نانولوله ي کربني تک ديوارهs) و نانو لولههاي چند ديواره [7](MWNTs). نانولولههاي تك ديواره را ميتوان به صورت ورقههاي بلند گرافيت در نظر گرفت كه به شكل استوانه پيچيده شدهاند. نسبت طول به قطر نانولولهها در حدود 1000 بوده و همانگونه كه قبلاً ذكر شد ميتوان آنها را به عنوان ساختارهاي تقريباً يك بعدي در نظر گرفت. نانولولهها مشابه گرافيت تماماً از هيبريد SP2 تشكيل شدهاند،. اين ساختار هيبريدي، از هيبريد SP3 كه در الماس وجود دارد قويتر است و استحكام منحصر به فردي به اين مولكولها ميدهد. نانولولهها معمولاً تحت نيروهاي واندروالس[8] به شكل ريسمان به هم ميچسبند. تحت فشار زياد، نانولولهها ميتوانند با هم ممزوج و متصل شوند و اين امكان به وجود ميآيد كه بتوان سيمهاي به طول نامحدود و بسيار مستحكمي را توليد كرد.
1-2-2 كشف نانولوله
در سال 2006 مارك مونتيوكس[9] و ولاديمير كوزنشف[10] در مقالهاي در ژورنال كربن به بيان مبدأ و منشا جالب، و اغلب تحريف شدهي نانولولهها پرداختهاند. اغلب مقالات معروف و علمي، كشف لولههاي نانومتري توخالي كربني را به سوميوايجيما[11] از NEC در سال 1991 نسبت ميدهند.
وليكن تاريخ لولههاي نانومتري كربن گرافيتي به گذشتهاي دور در سال 1952 بر ميگردد. در آن سال رادشكويچ[12] و لوكيانويچ[13] تصاوير واضحي از لولههاي 50 نانومتري كربني را در مجلهي روسي «شيمي فيزيكي» به چاپ رساندند. ممكن است نانولولههاي كربني حتي قبل از آن سال هم ساخته شده بودند ولي تا زمان اختراع TEM امكان مشاهدهي مستقيم اين ساختارها فراهم نبوده است (اشکال 1-3، 4، 5) . دانشمندان در غرب متوجه اين كشف نشده بودند زيرا به دليل جنگ سرد، تبادل اطلاعاتي بين شرق و غرب بسيار ضعيف بود، و نيز مقاله به زبان روسي به چاپ رسيده بود.
شکل 1-3: تصوير گرفته شده TEM که فلورن هايي کپسول شده به صورت نانولوله هاي کربني تک ديواره[14](SWCNTs) را نشان مي دهد
شکل 1-4: تصوير TEM از نانولوله کربني دو ديواره که فاصله دو ديواره در عکس TEM nm36/0 مي باشد.
شکل 1-5: تصوير TEM گرفته شده از نانوپيپاد[15]
قبل از اولين توليد مصنوعي و يافتن فلورنهاي كوچكتر C60 و C70 اين باور وجود داشت كه اين مولكولهاي كروي بزرگ عموماً ناپايدار هستند. اما محاسبات چند دانشمند روسي نشان داد كه مولكول C60 در حالت گازي پايدار بوده و شكاف باند بزرگي دارد. مشابه اغلب كشفيات بزرگ علمي ديگر، فلورنها نيز به طور تصادفي كشف شدند. در سال 1985 كروتو و اسمالي با نتايج عجيبي در طيف جرمي كربن تبخير يافته روبرو شدند. در پي اين حادثه فلورنها كشف شدند و پايداري آنها در حالت گازي اثبات گشت. اولين مشاهدات فلورنها در طيف نگاري جرمي غيرمنتظره بود. اولين روش توليد انبوه توسط كرچمر[16] و هافمن[17] براي سالها، قبل از پي بردن به آنكه اين روش فلورن توليد ميكند، استفاده ميشده است.
جستجو براي ديگر فلورنها نيز آغاز شد و در سال 1991 نانولولههاي كربني توسط ايجيما و همكارانش كشف شدند. كشف نانولولههاي كربني توسط ايجيما در مادهي حل نشدني لولههاي گرافيتي سوخته شده در دودهي حاصله از تخليهي قوس الكتريكي دو ميلهي كربني، سرچشمهي اين همه، همهمهي امروزي در مورد نانولولههاي كربني است. اين يك كشف اتفاقي ديگر در ارتباط با فلورنها بود، هرچند براي توليد فلورنها، روش تخليهي قوس الكتريكي به خوبي شناخته شده بود. از آن پس محققين زيادي در سرتاسر جهان به مطالعه و بررسي اين نانولولهها مشغولند.
به نظر ميرسد، درست است كه بگوييم نانولولهها به طرز غيرمترقبهاي كشف شدهاند. وليكن در يك مقاله كه توسط ابرلين[18]، اندو[19] و كوياما[20] در سال 1976 چاپ شد، فيبرهاي توخالي كربني در ابعاد نانومتري به روش رشد بخار، به وضوح نشان داده شده بودند. همچنين در سال 1987، در آمريكا يك اختراع به نام جورج تنت[21] براي توليد فيبرهاي مجزاي استوانهاي كربن با قطري بين 5/3 تا 70 نانومتر و طولي حدود 102 برابر قطر آن ثبت شد. اخيراً، اغلب، اعتبار كشف نانولولههاي كربني را به اندو مي دهند و اعتبار شفاف سازي ساختار نانولولهها به ايجيما داده ميشود. يك منظر از ساختار نانولولههاي كربني، ساختار يك بعدي و درون تهي آنها است. ساختار يك بعدي آنها بسيار مورد توجه فيزيكدانها است، زيرا امكان آزمايشات در فيزيك كوانتوم يك بعدي را براي آنها فراهم ميسازد. ساختار درون تهي آنها هم بسيار مورد توجه شيميدانها است، زيرا امكان دربرگيري مولكولها، واكنش در فضاي محصور، و رهاسازي كنترل شدهي مولكولها براي مصارفي همچون رساندن دارو به بدن را ايجاد ميكند ]1[ .
1-3 تاريخچه
در اينجا در يک نگاه به تاريخچه اتفاقات مهم در زمينه نانوفناوري و به خصوص نانولوله هاي کربني مي پرد از يم ]1[ :
1952
- رادشكويچ و لوكيانويچ در مقالهاي در ژورنال روسي Physical Chemistry رشتههاي درون تهي كربن گرافيتي به قطر 50 نانومتر را نشان دادند.
1976
- اندو، ابرلين و كومايا رشد CVD فيبرهاي كربني در ابعاد نانومتري را گزارش دادند.
1979
- آرتور كلارك[22] در مجلهي علمي تخيلي «چشمههاي بهشت» به خيال پردازي در مورد ايدهي بالابرهاي فضايي با استفاده از «يك كريستالي خيالي الماس يك بعدي پيوسته» پرداخت.
1985
- فلورنها كشف شدند.
1987
- در آمريكا ثبت اختراع فيبريلهاي توخالي به نام جورج تنت از شركت هايپريون، صادر شد.
1991
- محقق ژاپني شركت NEC، سوميو ايجيما، به طور اتفاقي نانولولههاي كربني را در دودهي حاصل از جرقهي الكتريكي بين دو ميلهي كربني، كشف كرد.
- ماه اوت – هرينگتون[23] و تام ماگاتاس[24] از شركت صنايع ماگاناس نانولولهها را در CVD كشف كردند كه منجربه توسعه يك روش براي ساخت لايههاي نازک پوششي تك مولكولي نانولوله شد.
1993
- گروههايي از IBM و NEC به سرپرستي دونالد بتيون[25] و ايجيما، هر يك به طور جداگانه نانولولههاي تك ديوارهي كربني، و روش توليد آن با استفاده از كاتاليستهاي فلزي را كشف کردند.
1998
- ترانزيستور نانولولهاي در Delft و IBM ساخته شد.
2001
- در آوريل اين سال IBM شگردي را براي توليد اتوماتيك سطوح خالص و تميز نيمه هادي از نانولولهها را اعلام کرد.
2002
- نانولولههاي كربني چند ديواره به عنوان سريعترين نوسان سازها (بيشتر از 50 گيگاهرتز) به نمايش درآمدند.
- روشي سريع و دقيق براي مدل كردن رفتار كلاسيك نانولوله به روش REBO توضيح داده شد.
2003
- نشان داده شد كه خم كردن نانولوله مقاومت آن را تغيير ميدهد.
- روشي براي ساخت نانولولههاي با خواص فلزي با خلوص بالاي 80% ارائه شد.
- NEC به يك فناوري ساخت با ثبات براي ساخت ترانزيستور نانولولهي كربني دست يافت.
- قيمت نانولولهها در اين سال از 20 تا 1000 يورو در هر گرم، بسته به ميزان خلوص، تركيب (تك ديواره، دو ديواره و يا چند ديواره) و ساير مشخصات تغييراتي را نشان ميدهد.
2004
- محققين دانشگاه تسينقوا[26] و دانشگاه ايالتي لوئيزيانا كاربرد نانولوله در لامپهاي رشتهاي، به جاي فيلمانهاي تنگستني را به نمايش گذاشتند.
- مجلهي طبيعت عكس يك نانولولهي منفرد تك ديواره به طول 4 سانتيمتر را چاپ كرد.
- ملاحظه شد كه تغيير ولتاژ اعمالي به يك نانولوله، باعث ساطع شدن نور در نقاط مختلف در طول آن ميشود.
2005
- يك نمونه نمايشگر نانولولهاي صفحهي تخت 10 سانتيمتري با رزولوشن بالا به نمايش گذاشته شد.
- دانشگاه كاليفرنيا دريافت كه نانولولههاي به شكل Y ميتوانند به صورت يك ترانزيستور عمل كنند.
- جنرال الكتريك اعلام كرد كه ديودهاي نانولولهاي را ساخته است كه داراي بهترين عملكرد هستند و مطابق ديود ايدهآل تئوري رفتار ميكنند. همچنين اثر فوتوولتائيك در ديود نانولولهاي مشاهده شد كه ميتواند به يك تحول عظيم در ساخت سلولهاي خورشيدي منجر گردد، كارايي آنها را بهبود بخشد و بهرهوري اقتصادي آنها را افزون سازد.
- صفحات نانولولهاي در ابعاد 5 در 100 سانتيمتر ساخته شدند.
- كمپاني Applied Nanotech در تگزاس به همراه شش شركت ژاپني ديگر يك تلويزيون نمونهي 25 اينچي نانولولهاي ساختند.
- محققين آزمايشگاههاي LLNL نشان دادند كه وقتي يك مادهي منفجره نظير PETN با لايهاي از نانولولههاي تك ديواره غني شده با 29% آهن، پوشش داده شود ميتوان آن را با تاباندن نور يك فلاش دوربين منفجر كرد در صورتي كه بدون استفاده از اين پوشش اين كار فقط با تاباندن نور ليزر قوي امكان پذير بود.
- محققين روش جديدي براي پوشاندن نانو لوله هاي کربني چند ديواره با مواد مغناطيسي را به نمايش گذاشتند كه بعد از مرتب شدن در يك ميدان مغناطيسي ميتوانستند از فاصلهي 10 ميكرومتري همديگر را جذب كنند. نانولولهها، با گروههاي اسيد كربوكسيليك با بار منفي، فعال شده بودند. نانو ذرات مغناطيسي تهيه شده به روش ماسارت با شستشو در اسيد نيتريك بار مثبت پيدا ميكنند كه توسط نيروي الكترواستاتيك به نانولولهها ميچسبند.
- دانشمندان كرهاي و آمريكايي شاغل در دانشگاه پوهانگ كره و كلمبياي آمريكا تحت هدايت پروفسور فيليپ كيمي كلمبيا و كيم كوانگ سوي پوهانگ، موفق به بيرون كشيدن يك لولهي تو در تو از نانو لوله ي کربني چند ديواره شدند.
- محققين دانشگاه ايالتي فلوريدا تحقيق در خصوص كاربرد صفحات نانولولهاي را آغاز كردند.
- مشاهده شد كه سرعت جريان مايع از داخل آرايههاي نانولوله پنج برابر بيشتر از حد انتظار بود.
- موسسهي صنعتي هندوستان (كانپور)، وجود نانولوله ي کربني در كحل نرم را اعلام كرد.
- گزارشات صنعتي حاكي از رشد 10 تا 100 برابري توليد نانولوله با انواع و خلوص متفاوت در پنج سال آينده است.
2006
- ساخت لايههاي نازک نانولوله به روش تبخير.
- يك روش جديد ديگر براي رشد جنگلي نانولولهها اعلام شد.
- افزايش الاستيسيته از 20% به 280% با ايجاد تغييرات شديد در قطر و هدايت نانولولهها با بالا بردن دما.
- IBM اعلام ميكند كه يك مدار الكترونيكي را ساخته است.
- نانولوله به عنوان چوب بست براي ترميم اعصاب صدمه ديده مورد استفاده قرار گرفت.
- IBM به روشي براي جاگذاري محل دقيق نانولوله، دست يافت.
- دانشگاه رايس ابزاري را براي الك كردن نانولولهها در ابعاد و خواص الكتريكي گوناگون اختراع كرد.
- استفاده از نانولولههاي كربني در آلياژ دوچرخه الياف كربني كه در مسابقات دوچرخه سواري 2006 برنده شد.
- معلوم شد كه نانولولههاي نوساني ميتوانند مولكولهاي منفرد را آشكار و تشخيص دهند.
كاهش قيمت تا نصف، ظرف يك سال تا 67/1 يورو بر گرم در مقادير يك كيلويي براي نانو لوله ي کربني چند ديواره به قطر بزرگتر از 50 نانومتر و طول 50 ميكرومتر
شايان ذکر است در سالهاي اخير پيشرفت در زمينه فناوري نانو به قدري زياد است که ذکر تمامي آنها بر روي کاغذ امکان پذير نيست زيرا به گفته بسياري از محققين قرن 21، قرن فناوري نانو مي باشد و اين موارد ذکر شده نيز تنها شمائي مي باشد از آنچه اتفاق افتاده است.
[1] Transmission Electron Microscope
[2] Multi-Walled Carbon Nanotubes
[3] Carbon Nano Tubes
[4] Fullerene
[5] Bucky Ball C60
[6] Single-Walled Nano Tubes
[7] Multi-Walled Nano Tubes
[8] Van der waals
[9] Marc Monthioux
[10] Vladimir Kuznetsov
[11] Sumio Ijima
[12] Radushkevich
[13] Lukyanovich
[14] Single-Walled Carbon Nano Tubes
[15] Nano Peapods
[16] Krachmer
[17] Huffman
[18] Oberlin
[19] Endo
[20] Koyama
[21] George Tennent
[22] Arthur C.Clarke
[23] Al.Harrington
[24] Tom Msganas
[25] Donald S.Bethune
[26] Tsinghua
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.