پایان نامه مطالعه تطبیقی سازوکارهای حمایت از متهم در طول بازداشت در کنوانسیون های حقوق بشری و حقوق بشردوستانه
فهرست محتوا
فهرست مطالب
- عنوان صفحه
- چکیده……………………………………………………………………………………………………………………………………..1
- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………….2
- الف) بیان مسأله………………………………………………………………………………………………………………………….4
- ب) پرسشهای تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….4
- پ) فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………….5
- ت) سوابق تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………….5
- ث) اهمیت و اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………6
- ج) روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………6
- چ) سازماندهی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………7
- فصل اول: مفاهیم و مبادی حقوق بشر و حقوق بشردوستانه
- مبحث اول: مفهوم حقوق بشر و حقوق بشردوستانه…………………………………………………………………………9
- گفتار اول: مناسبات متقابل حقوق بشر و حقوق بشردوستانه……………………………………………………………..9
- مبحث دوم: مفهوم متهم در حقوق بشر و حقوق بشردوستانه………………………………………………………….10
- مبحث سوم: تفکیک بین نظامیان و غیرنظامیان………………………………………………………………………………11
- فصل دوم: بازداشت و دادرسی عادلانه
- مبحث اول: بازداشت و انواع آن………………………………………………………………………………………………….13
- گفتار اول: بازداشت در لغت و در اصطلاح حقوقی……………………………………………………………………….13
- گفتار دوم: بازداشت قانونی و غیرقانونی……………………………………………………………………………………….14
- بند اول: بازداشت قانونی……………………………………………………………………………………………………………14
- بند دوم: بازداشت غیرقانونی یا خودسرانه و حق جبران خسارت…………………………………………………….15
- گفتار سوم: بازداشت در حبس مجرد یا انفرادی…………………………………………………………………………….18
- مبحث دوم: سایر مباحث مرتبط با بازداشت………………………………………………………………………………….19
- گفتار اول: مدت و مکان بازداشت……………………………………………………………………………………………….19
- گفتار دوم: شرایط بازداشت………………………………………………………………………………………………………..20
- مبحث سوم: مفهوم دادرسی عادلانه……………………………………………………………………………………………..21
- گفتار اول: پیشینه دادرسی عادلانه در نظام بین المللی…………………………………………………………………….22
- بند اول: دادرسی عادلانه در حقوق بشر………………………………………………………………………………………..22
- بند دوم: دادرسی عادلانه در حقوق بشردوستانه…………………………………………………………………………….23
- فصل سوم:
- استانداردهای حقوقی بین المللی در رابطه با بازداشت و حفظ حقوق متهمین طبق اسناد حقوق بشری و حقوق بشردوستانه
- مبحث اول: اسناد بین المللی حمایت از متهم در حقوق بشر و حقوق بشردوستانه……………………………..25
- گفتار اول: اسناد حقوق بشری…………………………………………………………………………………………………….25
- گفتار دوم: اسناد حقوق بشردوستانه…………………………………………………………………………………………….25
- مبحث دوم: تضمینات قانونی حقوق متهم بازداشت شده………………………………………………………………..26
- گفتار اول: حق دسترسی افراد توقیف شده به اطلاعات…………………………………………………………………..26
- بند اول: اطلاع فوری از دلایل بازداشت و دستگیری و تفهیم اتهام…………………………………………………..26
- بند دوم: حق برخورداری از وکیل و اطلاع دادن به زبانی که میفهمد………………………………………………28
- گفتار دوم: حق دسترسی افراد بازداشت شده به محیط بیرون از بازداشتگاه………………………………………..31
- بند اول: حق ارتباط و ملاقات…………………………………………………………………………………………………….31
- بند دوم: حق اطلاع به خانواده از بازداشت و حق دسترسی به پزشک………………………………………………32
- گفتار سوم: حق حضور فوری نزد قاضی یا دیگر مسولان قضایی…………………………………………………….33
- گفتار چهارم: حقوق دوران بازجویی……………………………………………………………………………………………35
- بند اول: ممنوعیت اقرارهای اجباری…………………………………………………………………………………………….36
- بند دوم: حق سکوت و حق برخورداری از مترجم…………………………………………………………………………37
- گفتار پنجم: حق برخورداری از شرایط انسانی بازداشت و رهایی از شکنجه……………………………………..38
- مبحث سوم: بازداشت کودکان و زنان…………………………………………………………………………………………..39
- گفتار اول: کودکان بازداشتی و دادرسی عادلانه آنان………………………………………………………………………39
- گفتار دوم: زنان در حبس…………………………………………………………………………………………………………..42
- مبحث چهارم: حمایت از متهمین بیگانه……………………………………………………………………………………….42
- گفتار اول: دستگیری و بازداشت متهم بیگانه…………………………………………………………………………………43
- گفتار دوم: حمایت و مساعدت کنسولی از متهم در زمان بازداشت…………………………………………………..43
- گفتار سوم: اسناد حمایت از حقوق کنسولی اتباع بیگانه…………………………………………………………………46
- مبحث پنجم: تضمینات بنیادین رفتار با غیرنظامیان و حمایت حقوقی از آنها………………………………….47
- گفتار اول: حمایت عام از تمام افراد غیرنظامی………………………………………………………………………………47
- بند اول: مفهوم احترام به فرد انسانی…………………………………………………………………………………………….48
- بند دوم: حق دسترسی به کمکهای بشردوستانه…………………………………………………………………………..49
- گفتار دوم: حمایت خاص از برخی افراد غیرنظامی………………………………………………………………………..50
- بند اول: زنان، حمایتهای کلی و خاص…………………………………………………………………………………….50
- بند دوم: کودکان، حمایتهای کلی و خاص………………………………………………………………………………..51
- بند سوم: بازداشت شدگان و حقوق حمایتی آنان…………………………………………………………………………..55
- مبحث ششم: حمایت از اسیران جنگی…………………………………………………………………………………………58
- گفتار اول: وضعیت حقوقی اسیران جنگی…………………………………………………………………………………….59
- بند اول: رفتار انسانی با اسیران، حفظ و نگهداری آنان……………………………………………………………………60
- بند دوم: شرایط زندگی اسیران جنگی و اشتغال آنان………………………………………………………………………64
- بند سوم: آزادی اسیران در انجام فرایض و مکاتبات……………………………………………………………………….65
- بند چهارم: شکایت از وضعیت اسارت و تدابیر انضباطی علیه اسیران………………………………………………67
- گفتار دوم: حمایت بین المللی از اسیران………………………………………………………………………………………68
- فصل چهارم:
- شکنجه و ممنوعیت مطلق آن در معاهدات بین المللی و تعهدات دولتهای عضو
- مبحث اول: مباحث مقدماتی در مورد شکنجه……………………………………………………………………………….73
- گفتار اول: مفهوم شکنجه در لغت و در اصطلاح…………………………………………………………………………..73
- گفتار دوم: تعریف شکنجه در اسناد حقوق بشر…………………………………………………………………………….73
- بند اول: اسناد جهانی…………………………………………………………………………………………………………………74
- بند دوم: اسناد منطقهای…………………………………………………………………………………………………………….74
- مبحث دوم: ارکان و مصادیق شکنجه…………………………………………………………………………………………..75
- گفتار اول: ارکان و عناصر شکنجه……………………………………………………………………………………………….75
- گفتار دوم: اقسام و مصادیق شکنجه……………………………………………………………………………………………..76
- بند اول: شکنجه جسمی……………………………………………………………………………………………………………..76
- بند دوم: شکنجه روحی……………………………………………………………………………………………………………..77
- مبحث سوم: اعمال شکنجه نسبت به افراد در بازداشت…………………………………………………………………..78
- مبحث چهارم: ممنوعیت شکنجه و سایر سوء رفتارها…………………………………………………………………….80
- گفتار اول: حق آزادی از شکنجه و رفتارهای غیرانسانی………………………………………………………………….81
- گفتار دوم: ممنوعیت شکنجه و سایر سوء رفتارها در اسناد…………………………………………………………….82
- بند اول: اسناد حقوق بشری………………………………………………………………………………………………………..82
- الف: اسناد جهانی الزام آور و غیرالزام آور……………………………………………………………………………………82
- ب: اسناد منطقهای الزام آور و غیر الزام آور…………………………………………………………………………………84
- بند دوم: اسناد حقوق بشردوستانه………………………………………………………………………………………………..84
- گفتار سوم: ویژگیهای ممنوعیت شکنجه……………………………………………………………………………………86
- مبحث پنجم: تعهدات دولتها در قبال شکنجه…………………………………………………………………………….86
- گفتار اول: ماهیت تعهدات………………………………………………………………………………………………………….87
- گفتار دوم: مهمترین تعهدات دولتها………………………………………………………………………………………..87
- بند اول: جلوگیری از شکنجه……………………………………………………………………………………………………..88
- بند دوم: ایجاد سازوکار دادخواهی مؤثر……………………………………………………………………………………….89
- بند سوم: جبران خسارات قربانیان شکنجه…………………………………………………………………………………….89
- بند چهارم: بی اعتبار دانستن اطلاعات حاصل از شکنجه………………………………………………………………..90
- بند پنجم: سازوکارهای نظارتی……………………………………………………………………………………………………91
- بند ششم: آموزش و اطلاع رسانی………………………………………………………………………………………………..91
- نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………………..93
- پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………………………96
- فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………………………..97
- چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………..106
چکیده
آزادی یکی از اساسیترین ارزشها در جوامع متمدن امروزی است. زمانی که فردی متهم به ارتکاب جرمی میشود، وی در معرض خطر محرومیت از آزادی و دیگر تحریمها قرار میگیرد و ممکن است بازداشت شود. بازداشت شدیدترین نوع تعرض به آزادیهای فردی و بر خلاف اصل آزادی انسانها میباشد، به همین دلیل برابر موازین شناخته شده باید به صورت استثنایی و در مواقع خاص به اجرا گذاشته شود. در پژوهش حاضر سعی شده است به حقوق متهم در بازداشت که به عنوان یکی از مهمترین مباحث حقوق بشر و حقوق بشردوستانه است و شامل مجموعهای از امتیازات و امکاناتی میباشد که در یک دادرسی عادلانه از بدو اتهام تا صدور حکم لازم است متهم از آن برخوردار باشد، توجه شود و این موضوع مورد بررسی قرار گیرد. در این پژوهش با توجه به مطالعه تطبیقی صورت گرفته بین قوانین حقوق بشر و حقوق بشردوستانه میتوان اشاره کرد که در اسناد متعددی نیز از جمله اعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی، کنوانسیونهای ژنو و غیره به این موضوع توجه ویژهای مبذول شده است. متهمی که بازداشت و وارد فرآیند کیفری میگردد تا زمانی که مسئولیت کیفری و مجرمیت او اثبات نگردد، بی گناه فرض میشود. بازداشت همچنین باید با رعایت کلیه شرایط قانونی و با در نظر گرفتن حقوق متهم انجام گیرد. نکته حائز اهمیت این است که با توجه به شأن و کرامت انسان همواره باید با او رفتاری انسانی داشت، اما این موضوع در بسیاری از موارد نادیده گرفته میشود. از جمله رفتارهای غیرانسانی که برای اخذ اقرار از متهم صورت میگیرد، آزار روحی و جسمی او است که در حقوق کیفری تحت عنوان شکنجه مورد بحث قرار میگیرد و آن در واقع یکی از شدیدترین جرائم و یک جنایت بین المللی محسوب میشود. در پژوهش حاضر سعی بر آن شده که با بیان و تأکید بر حمایتهای حقوقی پیش بینی شده در اسناد بین المللی از جمله قانونی بودن بازداشت، دادرسی عادلانه، استانداردهای بین المللی در جهت حمایت از متهمین و همچنین قوانین مربوط به منع شکنجه آنان، سازوکارهای حمایتی از حقوق متهم در طول بازداشت را با روشی توصیفی – تحلیلی و به صورت مطالعه تطبیقی در اسناد حقوق بشری و حقوق بشردوستانه مورد بررسی قرار دهیم، تا حقوق انسانی این فرد به عنوان یک انسان قبل از این که متهم باشد، محفوظ بماند. لذا در پی مطالعات انجام شده و با تطبیق اسناد مربوط در این زمینه میتوان بیان کرد که رعایت حقوق متهم امری الزامی است و شخص متهم در تمام طول بازداشت باید حق برخورداری از تضمیناتی که برای او در نظر گرفته شده است را داشته باشد، در غیر این صورت و عدم دسترسی به تضمینات لازم باید اظهار داشت عدالتی که شخص متهم مستحق آن میباشد، رعایت نشده است.
کلید واژگان: حقوق بشر، حقوق بشردوستانه، حقوق متهم، توقیف و بازداشت، دادرسی عادلانه، سازوکارهای حمایتی
مقدمه
حقوق بشر مجموعه تمام حقوق و وضعیاتی است که شناسایی و رعایت و تضمین علمی آن لازمه حیثیت ذاتی و طبیعی انسان انگاشته میشود. حقوق بین الملل بشردوستانه نیز که با عنوان حقوق جنگ هم شناخته میشود دربردارنده دو مفهوم اصلی است: اول این که اعلام میکند هنگام درگیریهای مسلحانه دولتها باید از سلاحهایی استفاده کنند که رنج غیرانسانی ایجاد نکنند. دوم این که از حیات، سلامت و کرامت انسانهایی که در درگیری مشارکت نکرده یا به مشارکت خود پایان دادهاند شامل غیرنظامیان، اسیران جنگی، مجروحان و بیماران حمایت میکند.
هر انسانی ممکن است به علل مختلف در معرض اتهام قرار گیرد و سروکارش با مراجع قضایی بیفتد، این کلیت در سراسر جهان امکان تحقق دارد و امری جدید نیست. به عبارت دیگر همواره یکی از دغدغههای انسان این بوده که اگر در معرض اتهام قرار گرفت، امکان دفاع از خود را داشته باشد. تلاشهای فراگیر بین المللی نیز برای هنجارسازی قواعد حقوق بشر و ایجاد سازوکارهای نظارتی و حمایتی لازم برای تضمین استانداردهای مزبور، ضرورت احترام به حقوق متهم را به عنوان یکی از اصول پایه دادرسی عادلانه شناخته و سعی شده است تا دولتها نیز التزام بیشتری نسبت به رعایت حقوق انسانها پیدا کنند. با این حال مقررات و معیارهای مرتبط با مرحله توقیف در اسناد متعدد بین المللی قابل مشاهده است و منابع اصلی حقوق بین الملل بشردوستانه نیز بر رعایت این حق در شرایط مخاصمات مسلحانه تأکید دارند.
با توجه به عنوان تحقیق و بیان اجمالی مفاهیم حقوق بشر و حقوق بشردوستانه و سایر توضیحات، حال شایسته است توضیحی اندک در مورد واژههای “متهم” و “بازداشت” نیز بدهیم: متهم از نظر حقوقی به شخصی گفته میشود که به عنوان فاعل کاری است که آن کار، جرم محسوب میشود و لحظه آغاز دوره اتهام در محاکم کیفری بین المللی هنگامی است که یک کیفرخواست معتبر علیه شخص صادر میگردد و سبب تبدیل وضعیت شخص از مظنون به متهم میشود. در ترمینولوژی حقوق بشر بین المللی اصطلاح بازداشت نیز به این شرح مورد تعریف قرار گرفته است: بازداشت به دورهای از محرومیت آزادی شخصی که از هنگام دستگیری یا توقیف شروع شده و تا زمانی که شخص مربوطه در اثر محکومیت نهایی به جهت اقدام مجرمانهاش زندانی یا آزاد میشود، اطلاق میگردد. بازداشت یک اقدام بسیار شدید علیه فرد بوده و باعث میشود متهم معادل یک مجازات جدید را تحمل کند.
به لحاظ سابقه تاریخی، بازداشت متهم امری است که از دیرباز وجود داشته و پس از تحولات جهانی در راستای توجه به حقوق مردم، محدودیت آن مورد توجه واقع شده است و فرض بر عدم امکان بازداشت جز
در موارد محدود که قانون تجویز نماید، قرار گرفته است. در یک بررسی اجمالی بیشترین بیانیههایی که مؤسسات فعال حقوق بشری و بشردوستانه صادر کردهاند در خصوص اعتراض به بازداشت، زندان و دربند بودن افراد است. در اثر حبس برخی از حقوق اساسی فرد نیز توقیف میشود و این فی نفسه علامت سؤال بزرگی در برابر صحت کارکرد این کیفر مینهد.
به طور کلی تمامی انسانها از دستهای حقوق بنیادین برخوردارند و هیچ فردی نمیتواند آنها را از دستیابی به این حقوق و آزادیها محروم سازد. حقوق و آزادیهای حداقل که در معاهدات بین المللی مثل اعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و معاهدات منطقهای پیش بینی شده است باید در هر دعوای کیفری بدون استثناء نسبت به طبقات مختلف مجرمین مثل صغار بزهکار، متهمان نظامی و غیره اعمال گردد. در حقوق بشردوستانه نیز وقوع مخاصمات در سراسر جهان اعم از بین المللی و غیر بین المللی بیش از هر زمانی آشکار کرده که غیرنظامیان تا چه حد هدف حمله قرار میگیرند و نیاز روزافزونی به تضمین حمایتهای حقوق بین المللی بشردوستانه نسبت به آنها وجود دارد. بنابراین بازداشت شدگان نیز همچون دیگر افراد از این حقوق و آزادیها منتفعاند. طبق کنوانسیونهای ژنو و مجموعه اصول برای حمایت از تمامی اشخاص تحت هر شکل از بازداشت یا حبس و دیگر اسناد:
با کلیه اشخاص تحت بازداشت باید به روش انسانی و با احترام رفتار شود. توقیف و بازداشت باید مطابق قانون و توسط ماموران ذی صلاح انجام گیرد. هیچ شخصی را نمیتوان بدون دستور بازداشت معتبر در زندان پذیرفت. هیچ شخص بازداشتی یا حبس نباید در معرض شکنجه یا مجازاتهای بی رحمانه قرار گیرد.
بدترین مجازاتی که نسبت به بازداشت شدگان اعمال میگردد شکنجه آنان است. امروزه بر خلاف گذشته شکنجه امری مذموم و از دسته جرائم علیه کرامت و مقام انسانی قلمداد میشود. شکنجه را مشتمل بر تحقیر، فشارهای روانی و رنجهای جسمی میدانند. مساله شکنجه از سال 1973 جزء مسائل روز سازمان ملل قرار گرفت. کنوانسیون بین المللی ضد شکنجه تحت عنوان ” کنوانسیون ضد شکنجه و دیگر مجازاتها یا رفتارهای وحشیانه، غیرانسانی یا تحقیرکننده ” که در سال 1984 به تصویب رسید، نشانهای است از توجه به احترام وجود بشری و نیز هشداری است برای شکنجه کنندگان. ماده 5 اعلامیه جهانی حقوق بشر مقرر میدارد: “هیچ کس نباید شکنجه شود یا تحت مجازات یا رفتاری ظالمانه، ضد انسانی یا تحقیرآمیز قرار گیرد” بنابراین تمام متهمین و افراد بازداشتی باید تحت حمایت قرار گیرند. حق شکنجه نشدن از مهمترین حقوق بنیادینی است که مطابق اسناد بین المللی، رویههای قضایی و عملکرد سازمانهای بین المللی تکلیف به رعایت آن در هر نوع اوضاع و احوال که باشد، ساقط نمیشود.
الف) بیان مسأله
با شروع زندگی اجتماعی، تخلف و ارتکاب جرم هم پدید آمد و از آن جایی که برای تداوم و حفظ نظم اجتماعی مقابله با بزهکاران و مجرمان لازم و ضروری است، دولتها برای برقراری نظم و حفظ حکومت خود به مجازات مجرمان که گاه باید با دستگیری و بازداشت آنان همراه باشد، اقدام مینمایند. لیکن نظام قوانین بین المللی در زمینه نحوه برخورد با افراد بازداشت شده بر این نکته تأکید دارد که میان کسانی که محکوم تشخیص داده شدهاند و حکم زندان دریافت کردهاند و آنان که محکوم نشدهاند فاصله زیادی وجود دارد. تفکیک متهمان از محکومان یکی از آثار تفکرات جدید حقوق کیفری است، لذا این افراد به منظور جلوگیری از فرار یا تبانی و یا جلوگیری از محو دلایل بازداشت میگردند و تا زمانی که گناهشان محرز نشده، بی گناه محسوب میشوند. در طول چند دهه گذشته کمیته حقوق بشر سازمان ملل و دیوان اروپایی حمایت از حقوق بشر، به عنوان نهادهای ناظر بر اجرای اسناد بین المللی با تفسیر مقررات راجع به حقوق متهم پیش بینی کردند که از جمله حقوق متهم آزادی موقت وی پیش از محاکمه است، لذا عمل بر خلاف این قاعده یعنی بازداشت باید مبتنی بر دلایل روشن باشد. با توجه به مطالب ذکر شده و این موضوع که همه افراد دارای آزادی و حقوق بنیادین هستند، افراد بازداشت شده نیز تا زمان اثبات جرم از تمام این حقوق منتفع میباشند. کمیسیون بین آمریکایی مقرر میدارد که حق دفاع از خود مستلزم آن است که به متهم اجازه داده شود تا در هنگام بازداشت از حمایت قانونی برخوردار گردد و در جهت حمایت از این حقوق سازوکارهای نظارتی لازم طبق قوانین بشری و بشردوستانه نیز اتخاذ گردیده است که در این پژوهش به ذکر آنها و تطبیق مسائل مربوط میپردازیم.
ب) پرسشهای تحقیق
پرسش اصلی:
- آیا در رابطه با حمایت از حقوق متهم در طول بازداشت طبق کنوانسیونهای حقوق بشری و حقوق بشر دوستانه سازوکارهایی وجود دارد؟
پرسشهای فرعی:
- در رابطه با دستگیری و بازداشت افراد چه استانداردهای حقوقی بین المللی به کار گرفته شده است؟
- آیا ممنوعیت مطلق شکنجه در مورد متهمین در معاهدات بین المللی مورد قبول واقع شده است؟
پ) فرضیات تحقیق
فرضیه اصلی:
- به نظر میرسد کنوانسیونهای حقوق بشری و حقوق بشردوستانه تا حد قابل توجهی حمایتهای لازم را برای متهمین در بازداشت ارائه میکنند.
فرضیات فرعی:
- اسناد بین المللی بسیاری در رابطه با دستگیری و بازداشت افراد به کار گرفته شده است.
- ممنوعیت شکنجه یکی از والاترین ارزشهای انسانی میباشد و در معاهدات بین المللی به طور مطلق منع شده است.
ت) سوابق تحقیق
در زمینه حمایت از حقوق متهم در طول بازداشت طبق کنوانسیونهای حقوق بشری و حقوق بشردوستانه اگرچه میتوان گفت که مباحثی به صورت مجزا در این دو دسته از حقوق مطرح شده، لیکن منبع خاصی که به مطالعه تطبیقی در هر دو حیطه حقوق بشر و حقوق بشردوستانه بپردازد کمتر مورد توجه قرار گرفته است. با این حال باید متذکر شد که اسناد بین المللی نیز تضمینات حقوقی قابل توجهی برای حمایت از متهم پیش بینی کردهاند که رعایت این موارد منجر به عادلانه شدن فرآیند کیفری میگردد، از جمله این اسناد میتوان به اعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی، کنوانسیونهای چهارگانه ژنو و پروتکلهای الحاقی آن، کنوانسیون منع شکنجه، مجموعه اصول حمایت از همه افراد تحت هرگونه از بازداشت یا حبس، قطعنامههای سازمان ملل به ویژه قطعنامههای 1261، 1314، 1612، 1882 شورای امنیت و غیره اشاره کرد.
کتب و مقالاتی نیز مرتبط با این موضوع به طور اجمالی موجود میباشند که هریک به طور مجزا به حفظ حقوق متهم در اسناد حقوق بشری و حقوق بشردوستانه اشاره دارند. از جمله کتب فارسی میتوان کتابهای «دادرسی عادلانه» که تمام استانداردهای حقوقی در زمینه حمایت از متهم در آن مورد بررسی قرار گرفته است، «حقوق بین المللی بشردوستانه عرفی»، «حقوق بشردوستانه در مخاصمات مسلحانه»، «حقوق اسیران جنگی» که حقوق عام و خاص همه افراد به ویژه زنان و کودکان در بازداشت و همچنین اسیران جنگی در آنها مورد مطالعه قرار گرفته است، «تبیین موضوعی ممنوعیت شکنجه و رفتارهای غیرانسانی در نظام بین المللی حقوق بشر» که تمام ابعاد شکنجه و دیگر رفتارها را نسبت به افراد در بازداشت مورد اشاره قرار داده است، نام برد. در زمینه کتب انگلیسی هم میتوان به «رفتار با زندانیان تحت قوانین حقوق بین الملل»، «جلوگیری از شکنجه»، «رفتار و حالات غیرانسانی، حبس، بازداشت و شکنجه در اروپای امروز» اشاره کرد که در هریک از اینها نحوه رفتار مناسب با بازداشتیان و منع هرگونه شکنجه نسبت به آنان مورد توجه قرار گرفته است. علاوه بر کتب ذکر شده جا دارد به برخی از مهمترین مقالات نیز در این زمینه اشاره شود. مقالات «حقوق متهم در اسناد بین المللی»، «حق آزادی و امنیت شخصی و بررسی شرایط بازداشت موقت طبق ماده 5 کنوانسیون اروپایی حقوق بشر»، «تلاشهای بین المللی برای مقابله با شکنجه و رفتارهای غیرانسانی»، «مشارکت مستقیم غیرنظامیان در مخاصمات مسلحانه» از مقالات مفیدی در این زمینه هستند که هریک سعی در بیان سازوکارهای حمایتی از حقوق متهمین در قوانین حقوق بشر و حقوق بشردوستانه دارند.
همانطور که ذکر شد با توجه به منابع مفیدی که در رابطه با حقوق متهم در طول بازداشت وجود دارد اما ظاهراً مطالعه تطبیقی بین اسناد حقوق بشر و حقوق بشردوستانه در این زمینه کمتر به چشم میخورد، لذا در این پژوهش سعی میشود تا یک بحث کلی و جامع و تطبیقی در رابطه با حمایت از حقوق متهم در طول بازداشت بر اساس اسناد حقوق بشری و حقوق بشردوستانه ارائه گردد.
ث) اهمیت و اهداف تحقیق
با توجه به اهمیت وجود انسانی و توجه به حیثیت و تمامیت جسمی و روانی او و این که هر انسانی دارای حقوق و آزادیهایی میباشد که با توجه به تنوع فراوان شرایط حقوقی، اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی جهان امکان اجرای تمام این مقررات و آزادیها در همه جا و همیشه وجود ندارد، از این رو لازم دانستیم که سازوکارهای موجود در جهت حفظ حقوق متهم در بازداشت را مورد بررسی قرار دهیم. لذا هدف از انجام این پژوهش:
- دفاع و حمایت از افرادی است که در طول بازداشت قانونی یا غیرقانونی از بسیاری حقوق منع شدهاند.
- اعمال جنبههای حمایتی از متهمین طبق قوانین حقوق بشر و حقوق بشردوستانه در تمامی کشورها.
- ارائه راهکارها و آگاهیهای لازم برای حمایت از حقوق متهم به تمام افرادی که در این راستا فعالیت دارند و همچنین رفع موانع و چالشهای موجود.
ج) روش تحقیق
تحقیق ارائه شده به صورت نظری انجام گرفته است و در گردآوری منابع، از شیوه مطالعات کتابخانهای
با مطالعه کتب، مقالات، اسناد و سایتهای اینترنتی با رویکردی توصیفی- تحلیلی استفاده شده است.
چ) سازماندهی تحقیق
مطالب این پژوهش در چهار فصل تدوین گردیده که هر فصل، خود شامل چندین مبحث، گفتار، بند و غیره میشود.
در فصل اول به کلیاتی از موضوع میپردازیم، این فصل به ارائه مفاهیم و تعاریف حقوق بشر و حقوق بشردوستانه اشاره دارد، علاوه بر این سعی شده از ارتباط بین این دو دسته از حقوق توضیحاتی ارائه شود.
در فصل دوم به مباحثی در زمینه بازداشت، قانونی و غیرقانونی بودن آن و همچنین دادرسی عادلانه در نظام بین الملل اشارهای داریم.
در فصل سوم استانداردهای حقوقی بین المللی در رابطه با بازداشت و حفظ حقوق متهمین طبق اسناد حقوق بشری و حقوق بشردوستانه مدنظر قرار میگیرد. در این فصل ابتدا به اسناد بین المللی حمایت از متهم اشاره میشود و سپس از استانداردهای حقوقی بین المللی موجود در این زمینه سخن می گوییم.
نهایتاً در فصل چهارم در مورد شکنجه و ممنوعیت مطلق آن در معاهدات بین المللی و تعهدات دولتهای عضو مباحثی مطرح میشود. در پایان هم نتیجه گیری از مباحث پایان نامه و پیشنهادات ارائه میگردد.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.