پایان نامه مطالعه تطبیقی ماهیت و آثار مالکیت ادبی و هنری در ایران و حقوق بین الملل
فهرست محتوا
فهرست
- چکیده : 1
- مقدمه : 2
- 1)بیان مسأله: 2
- 2) اهمیت و ضرورت انجام: 3
- 3)مرور ادبیات و سوابق مربوطه: 4
- 4)اهداف تحقیق: 6
- 5)سؤالات تحقیق: 6
- 6)فرضیههای تحقیق: 6
- 7) تعریف واژهها و اصطلاحات فنی و تخصصی : 6
- 8)روش شناسی تحقیق: 7
- 9) ساختار تحقیق.. 8
- فصل اول:کلیات
- مبحث اول : مفهوم و اهمیت حمایت از حقوق مالکیت فکری و پیامد های تجاری آن. 10
- گفتار اول : مفهوم حقوق مالکیت فکری.. 10
- بند اول : شیوه ی ملی و داخل.. 13
- بند دوم : شیوه ی منطقه ای.. 14
- بند سوم : شیوه ی بین المللی.. 14
- گفتار دوم : اهمیت حمایت از حقوق مالکیت فکری و پیامد های تجاری آن. 14
- بند اول : تشویق فعالیت های خلاقانه. 15
- بند دوم : حمایت از ابداعات فنی.. 15
- بند سوم : افزایش سرمایه گذاری خارجی.. 15
- بند چهارم : رقابت منصفانه. 16
- بند پنجم : حمایت از مصرف کننده 16
- بند ششم : گسترش انتقال تکنولوژی.. 16
- بند هفتم : موازنه ی میان حقوق و تعهدات… 16
- بند هشتم : تقلیل تقلب های تجاری.. 17
- بند نهم : ارتقاء تأمین حقوق بشر. 17
- مبحث دوم : اصول راهبردی در حمایت از آثار ادبی و هنری.. 18
- گفتار اول : اصل عدم حمایت از ایده ها 18
- بند اول: بررسی مفهومی اصل عدم حمایت از ایده ها 18
- بند دوم : چگونگی انعکاس اصل در مقررات مختلف… 19
- 2-1 : حقوق ایران. 19
- 2-2 : مقررات بین المللی.. 20
- 2-3 : حقوق خارجی.. 21
- گفتار دوم: اصل حمایت بدون تشریفات… 22
- بند اول: بررسی مفهومی.. 22
- بند دوم : چگونگی انعکاس اصل در مقررات مختلف… 22
- 2-1 : حقوق ایران. 22
- 2-2 : مقررات بین المللی.. 25
- گفتار سوم: عدم اهمیت ویژگی های اثر. 26
- بند اول: نوع اثر. 28
- بند دوم: شکل ارائه اثر. 28
- بند سوم: شایستگی اثر. 28
- بند چهارم: هدف و غایت اثر. 29
- گفتار چهارم: ضرورت اصیل بودن اثر. 29
- 1-1: حقوق موضوعه. 30
- 1-2: تفکیک اصالت از تازگی.. 31
- 1-3: اصالت مطلق و اصالت نسبی.. 31
- بند دوم: تشخیص اصالت… 32
- 2-1: آثار ادبی، موسیقایی و هنری.. 32
- 2-2 : عناوین.. 35
- 2-3 : پایگاه های داده 36
- مبحث سوم : سابقه حقوق مالکیت فکری در سازمان جهانی تجارت… 36
- گفتار اول : زمینه مذاکرات… 36
- گفتار دوم : عوامل مؤثر بر شروع مذاکرات دور اروگوئه. 37
- گفتار سوم : مذاکرات ناظر بر حقوق مالکیت فکری.. 38
- فصل دوم : تحولات و منابع حمایتی بین المللی از حقوق مالکیت ادبی و هنری
- مبحث اول : انواع آثار مورد حمایت… 47
- گفتار اول: آثار ادبی.. 48
- بند اول : آثار نوشته. 48
- 1-1 : مفهوم 48
- 1-2 : انواع. 49
- بند دوم : آثار اقتباسی.. 50
- 2-1 : مفهوم خاص…. 50
- 2-2 : مفهوم عام 51
- بند سوم : آثار شفاهی.. 54
- گفتار دوم: عناوین آثار. 55
- گفتار سوم : آثار هنری.. 56
- بند اول : آثار موسیقایی.. 56
- 1-1 : عناصر مورد حمایت در آثار موسیقایی.. 56
- 1-2 : تفکیک آثار موسیقایی اولیه و ثانویه. 58
- 1-3 : اثر موسیقایی عاریت گرفته شده از فرهنگ عامه ( فولکلور) 59
- بند دوم : سایر آثار هنری.. 59
- گفتار چهارم : آثار رایانه ای.. 60
- بند اول : نرم افزارها 60
- 1-1 : مفهوم 60
- 1-2 :حمایت توسط حق مؤلف… 61
- بند دوم : پایگاه های داده یا بانک های اطلاعاتی.. 64
- 2-1 :مفهوم 64
- 2-2 :حمایت تحت عنوان « حقوق خاص» 65
- مبحث دوم : تحولات بین المللی حقوق پدید آورندگان آثار ادبی و هنری.. 66
- گفتار اول : تاریخچه و اهداف تأسیس (WIPO) 66
- بند اول : سیر تاریخی.. 66
- بند دوم : اهداف سازمان. 67
- بند سوم : وظایف سازمان. 67
- گفتار دوم : اندیشه های بین المللی و ماهیت حقوقی حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری.. 68
- بند اول : دیدگاه های مورد حمایت کشور های پیشرفته و در حال توسعه. 68
- بند دوم : توسعه تدریجی ارتباط حقوق مالکیت فکری (GATT) و (WTO) 69
- بند سوم : رابطه بین موافقت نامه (TRIPS) و کنوانسیون برن. 72
- بند چهارم : سایر کنوانسیون ها 73
- گفتار سوم : فرایند الحاق ایران به کنوانسیون برن در راستای حمایت از آثار ادبی و هنری.. 74
- 1-1 : مخالفت با اصل الحاق.. 75
- 1-2 : مخالفت با جنبه ی سیاسی الحاق.. 76
- 1-3 : استدلال مبتنی بر اقدام تلافی جویانه. 76
- 1-4 : عدم تشخیص ضرورت الحاق ایران. 76
- بند دوم : نظرات موافقان و ارزیابی آن ها 77
- 2-2 : ضرورت ورود آثار هنرمندان ایرانی به عرصه بین المللی.. 77
- 2-3 : افزایش اعتبار بین المللی ایران. 78
- 2-4 : گسترش فرامرزی فرهنگ ایران. 78
- 2-5 : ابعاد و جوانب ورود به (WTO) 78
- 2-6 : ره آورد های اقتصادی در عرصه فرهنگی و هنری.. 79
- مبحث سوم : منابع حمایتی حقوق مالکیت آثاز ادبی و هنری در موافقت نامه (TRIPS) 80
- گفتار اول : بررسی منابع حمایتی حقوق پدیدآورنده در موافقت نامه (TRIPS) 80
- بند اول : اهداف موافقت نامه. 80
- بند دوم : اصول موافقت نامه. 81
- 2-1 : اصل ملاحظه منافع عمومی و جلوگیری از سوء استفاده از حق.. 81
- 2-2 : اصل منافع عمومی.. 81
- 2-3 : جلوگیری از سوء استفاده از حق.. 82
- 2-4 : اصل رفتار ملی.. 82
- 2-5: تثبیت تعرفه. 82
- 2-6 : حمایت از صنعت داخلی از طریق تعرفه ها 83
- 2-7 : رفتار دولت کامله الوداد 83
- گفتار دوم : نظام پدیدآورندگان در موافقت نامه (TRIPS) 83
- بند اول : اصول و مبانی حمایت… 83
- بند دوم : ذی نفع حمایت… 84
- بند سوم : موضوع حمایت… 85
- بند چهارم : حقوق مورد حمایت… 87
- 4-1 : حقوق معنوی.. 87
- 4-2 : حقوق مادی.. 87
- فصل سوم:ضمانت اجرا های حمایت از آثار ادبی و هنری در حقوق ایران و بین الملل
- مبحث اول : ضمانت اجرای کیفری حمایت از آثار ادبی و هنری در حقوق ایران و بین الملل.. 90
- گفتار اول : مقررات کیفری ناظر بر حقوق مالکیت ادبی و هنری در مورد آثار ادبی و هنری به مفهوم سنتی آن و حقوق مجاور. 90
- بند اول: حقوق ایران. 90
- 1-1 : نقض حقوق مادی.. 90
- 1-2 : نقض حقوق معنوی.. 95
- بند دوم: حقوق خارجی مقررات بین المللی.. 97
- 2-1 : حقوق خارجی.. 98
- گفتار دوم: ضمانت اجرا حمایت از آثار رایانه ای.. 103
- بند اول : حقوق ایران. 103
- 1-1 : پایگاه های داده 103
- 1-2 : نرم افزارها 103
- بند دوم : حقوق خارجی و مقررات بین المللی.. 106
- 2- 1 : حقوق خارجی.. 106
- 2-2 : مقررات بین المللی.. 107
- گفتار سوم: ضمانت اجراهای کیفری در بستر مبادلات الکترونیکی.. 108
- بند اول: حقوق ایران. 109
- بند دوم: مقررات بین المللی.. 111
- 2-1 : معاهدات وایپو راجع به حق مؤلف و حقوق مجاور سال 1996. 111
- 2-2 : دستورالعمل اروپایی مورخ 22 می 2001. 113
- 2-3 : کنوانسیون جرائم سایبری مورخ 23 سپتامبر 2001. 114
- مبحث دوم : ضمانت اجراهای مدنی در راستای حمایت از آثار ادبی و هنری در ایران و حقوق بین الملل.. 115
- بند اول: آثار ادبی و هنری.. 116
- 1-1 : قانون حمایت از حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان سال 1348. 116
- 2-2 : قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی سال1352. 120
- بند دوم: آثار رایانه ای.. 120
- گفتار دوم : حقوق خارجی و مقررات بین المللی.. 122
- بند اول: حقوق خارجی.. 122
- 1-1 : حقوق فرانسه. 122
- 1-2 : حقوق آلمان. 123
- بند دوم : مقررات بین المللی.. 125
- 2-1 : کنوانسیون برن. 125
- 2-2 : موافقت نامه جنبه های تجاری حقوق مالکیت فکری ( تریپس) 1994. 125
- گفتار سوم: ضمانت اجراهای مدنی در بستر مبادلات الکترونیکی.. 127
- بند دوم: مقررات بین المللی.. 128
- مبحث سوم : نحوه تضمین اجرای حقوق مالکیت فکری در موافق نامه (TRIPS) 128
- گفتار اول : روش های جبرانی، مجازات ها و اجرا 129
- گفتار دوم : پیشگیری از دعاوی و حل اختلافات… 131
- بند اول : شفاف سازی قوانین.. 131
- بند دوم : حل و فصل اختلافات… 131
- نتیجه گیری و پیشنهاد 135
- الف ) نتیجه گیری.. 135
- ب ) پیشنهادات… 139
چکیده:
افکار بشر و دستاورد های فکری و هنری او را نمی توان در چارچوب مرز های داخلی محصور نمود. دانش و هنر فرآورده های بین الملل هستند که مرزی نمی شناسند و با پیشرفت های اخیر، تسریع انتقال اطلاعات را فراهم آورده و جریان بین المللی انتقال دانش نیز سرعت و افزایش چشمگیری یافته است. ارتقاء سطح دانش عمومی سبب شده که استفاده از محصولات و آثار هنری در انحصار طبقه خاصی نباشد و همین امر سبب افزایش تقاضا در خصوص این کالا ها شده است. کشور ایران با برخورداری از تمدنی چندین هزار ساله نقش بسیار ممتازی را در تعالیادبیات و هنر ایفا نموده است. این تمدن تاریخی بخش اعظمی از توسعه و تکامل خود را مرهون آفرینش های ادبی، هنری ایرانیان بوده که در اعصار مختلف بدیع ترین و برجسته ترین فرآورده های خلاق بشری را پدید آورده است. حکومت های ایرانی اغلب حامی و مشوق هنر بوده و به انحاء مختلف مادی و معنوی، آفرینندگان آن ها را مورد حمایت خویش قرار داده اند. در دوران اخیر نیز بارقه های این سیاست هنر پروری با شدت و ضعف دیده می شود. نکته ای که در این میان معمولاً مورد غفلت واقع شده اهمیت حمایت معنوی از آثار هنری و حقوق پدید آورندگان آن ها است. این مهم البته مستلزم بررسی های حقوقی و دقت نظر های قانونی است که قاعدتاً بر عهده جامعه حقوق دانان و مجریان قضایی کشور است. لیکن متأسفانه با وجود قوانین موجود در ایران عملاً به دلایل مختلفی آفرینش های هنری از حمایت حقوقی لازم برخوردار نیست. پایان نامه حاضر دلایل این خلاء ها و نارسایی ها را بررسی کرده و با تحلیل قوانین موضوعه موجود کشور و مقایسه آن با کنوانسیون های بین المللی و در رأس آن ها «کنوانسیون برن» و نیز تحلیل مشکلات گریبانگیر در راه اجرای این قوانین، راهکار های برون رفت از نقایص حقوقی موجود در حوزه هنر و آفرینش های هنری را ارائه می نماید.
کلید واژه: مالکیت ادبی و هنری، آثار ادبی و هنری، خلاء قوانین، ایران، اسناد بین المللی.
مقدمه:
1) بیان مسأله:
از ابتدای خلقت، انسان بنا بر فطرت و طبیعتش برای تلاشهای کم یا زیاد خود ارزش قائل بوده و در آنچه به دست میآورده اعمال سلیقه میکرده و دیگران را نیز از تصرف در آن باز میداشته به طوری که این حس غریزی در بشر منشاء پدیدآوردن اندوختههای شخصی و احساس تعلق به آنها گردیده است. این احساس تنها نسبت به اندوختههای غیبی او محدود نمیشده، بلکه در مورد اشعاری که میسروده، نقاشیهایی که میکشیده و یا مطالبی که مینوشته نیز اعمال میگشته. به عقیده برخی از زمانی که انسان توانسته قلم یا قلممویی در دست بگیرد این احساس وجود داشته است. موارد متعددی از دوران باستان در این مورد وجود دارد به عنوان مثال: هومودور شاگرد افلاطون پس از استفاضه از محضر استاد، یادداشتهای خود را به سیسیل برد و در آنجا فروخت. این عمل که بدون اجازه افلاطون صورت گرفته بود نه تنها مورد شماتت اهل علم و ادب قرار گرفت بلکه خشم مردم را نیز برانگیخت. مالکیت فکری بر مبنای مصادیق مورد حمایت، به دو بخش «مالکیت ادبی-هنری» و «مالکیت صنعتی» تقسیم بندی می شود که در هر بخش مصادیق متفاوتی مورد شناسایی و حمایت قرار می گیرند. حقوق مالکیت ادبی- هنری از سابقهٔ طولانی تری نسبت به حقوق مالکیت صنعتی برخوردار است. در روم و یونان قدیم، سرقت ادبی عملی مذموم شمرده می شده است، در دوران قرون وسطی از آن جایی که آثار، مظهری از الهام الهی بود حق انحصاری برای مولف قائل نبودند و اکثر آثار آن عصر به صورت گمنام منتشر شده است، در اروپا به طور روشن این بحث در عهد رنسانس و با انقلاب فکری- صنعتی که در آنجا خصوصاً در صنعت چاپ پدید آمد، آغاز شد و باید نخستین آثار حمایت از نوشتهها را در امتیازاتی جستجو کرد که حکام و سلاطین اروپایی در قرن 16 به ناشران و کتابفروشان اهدا میکردند که باعث میشد ناشران و چاپخانهداران این احکام را وسیلهای برای دستاندازی به حقوق مولفین قرار دهند. این وضع طی دو قرن در اروپا ادامه یافت تا اینکه برای نخستین بار در سال 1709 در انگلیس قانونی به تصویب ملکه رسید که حقوقی را برای مولفین اثر به رسمیت میشناخت. در اوایل همین قرن در فرانسه نیز قانونی به همین مضمون به تصویب رسید و کمکم بسیاری از کشورهای دیگر در اروپا، آمریکای لاتین و آسیا دست به وضع چنین قوانینی زدند. در اواخر قرن 19 با گسترش ارتباطات و پیشرفت علوم و صنایع نجومی، روشن شد که قوانین ملی هرچند جامع و کامل نباشند، نمیتوانند به خوبی از حقوق معنوی مولفین و مخترعین دفاع نمایند؛ چرا که سوءاستفاده کنندگان با کمک وسایل ارتباط جمعی در خارج از مرزهای ملی اقدام به سرقتهای ادبی و هنری و صنعتی مینمایند. لذا موافقتنامههای دوجانبه و چندجانبه و بالاخره بینالمللی در این زمینه فراهم شد تا این که در زمینه مالکیت صنعتی و حقوق مخترعین به کنوانسیون پاریس 1883 برای حمایت از مالکیت صنعتی انجامید که تا 1996، 140 عضو داشته و در زمینه حقوق مولفین آثار ادبی و هنری و علمی نیز به کنوانسیون برن سوییس در سال 1886 منتهی شد. با ادغام دفاتر این دو کنوانسیون بینالمللی در سال 1893 نخستین سنگ بنای سازمان جهانی مالکیت معنوی گذاشته شد.
در ایران اولین قرارداد مالکیت ادبی میان ایران و آلمان در سال 1309 ه.ش منعقد شد و نخستین رویکردهای قانونی آن نیز در فصل 11 قانون جزا مبحث دسیسه و تقلب در کسب مصوب 1310 میباشد. در سال 1348 قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان در سال 1352، نیز قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات حقوقی به تصویب مجلس شورای ملی رسید و در سال 1337 ایران به کنوانسیون پاریس در زمینه حمایت از مالکیت صنعتی پیوست.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی مسأله حقوق مولفین و مخترعین، به دلیل فتوای حضرت امام در تحریرالوسیله مبنی بر عدم ثبوت چنین حقوقی در شرع، به بحث پیچیدهای تبدیل شد.
مالکیت حقوقی عبارت است از احاطه و سلطنت کسی بر چیزی که این قسم امری است که عقلا آن را بر حسب نیاز جامعه برای اشخاص حقیقی و حقوقی اعتبار کردهاند. لذا هر کس هر چیزی را تالیف میکند چون نتیجه کار فکری اوست مالک و صاحب آن میشود. البته ملکیت او مطلق نیست و دلیل بر حرمت امتناع و تصرفات معنوی وجود ندارد. آنچه جایز نیست نسخهبرداری و تکثیر بدون اجازه مولف است که در این صورت مولف میتواند مطالبه حق نماید.
گروهی دیگر بر این نحو مالکیت (مالکیت فکری و معنوی) خرده میگیرند به این دلیل که به رسمیت شناختن حقوق معنوی باعث میشود تولیدکنندگان آثار فرهنگی و علمی بدون دریافت پول آثار خود را در اختیار جامعه قرار ندهند و از این بابت جامعه لطمه ببیند. مثلاً چنانچه اختراعی مثل برق انجام شود و مخترع آن بخواهد آن را به قیمت گزافی به دنیا عرضه کند معلوم است که بخش عمدهای از جامعه توانایی بهرهمندی از آن را نخواهند داشت و شکاف بین غنی و فقیر روز به روز بیشتر میشود و این مسألهای است که هرگز شارع مقدس به آن راضی نخواهد بود و مصداق آیه شریفه: إن الذین یکتمون بما انزلنا من البینات و الهدی من بعد ما بیناه للناس فی الکتاب اولئک یلعنهم الله و یلعنهم اللاعنون،[1]هستند و پیامبر اکرم نیز فرمودهاند هر کس دانشی را بداند و آن را کتمان کند روز قیامت با افساری از آتش آورده میشود. با توجه به توضیحات فوق این پژوهش در پی آن است که به بررسی تطبیقی ماهیت و آثار مالکیت ادبی و هنری در ایران و حقوق بین الملل بپردازد.
2) اهمیت و ضرورت انجام:
بدون شک، انجام کار های مطالعاتی و تحقیقاتی در زمینه موضوعات مهم، حساس و مبتلا به جامعه، یکی از ضروریات حوزه دانشگاهی است و انجام بهینه آن فقط از عهده نخبگان و شایسته گان شیفته علم و دانش و بالاخص دانش پژوهان ساعی، متهد و معتقد به ارزش های مبنایی ساخته است. و الا پرواضح است که تساهل توام با کم کاری در قلمرو تحقیق و پژوهش، نه تنها مانعی بر ارتقای داده های علمی و آموزشی می باشد، بلکه متاسفانه و به طور حتم، عادت به کم کاری در این بخش، بی مایگی تحقیقات و لزوما عقب افتادگی جامعه علمی کشور در مقایسه با دیگر کشورهای عضو جامعه بین المللی را فراهم خواهد نمود. امروزه درباره اهمیت مالکیت ادبی و هنری و حفظ آن در سطوح ملی، منطقه ای و بین المللی مباحث فراوانی مطرح است و گسترش ارتباطات از طریق شبکه جهانی اینترنت و قابلیت دسترسی سریع و آسان به تمامی اطلاعات و سوء استفاده برخی افراد از آثار و دستاوردهای دیگران بر اهمیت حفظ این نوع مالکیت و اعتبار آن افزوده است. بعضی از سازمانهای بین المللی، بخصوص سازمان جهانی مالکیت فکری یا مختصرا” وایپو WIPO به منظور تبیین و گسترش مالکیت ادبی و هنری در بین جوامع مختلف و نیز در محیط الکترونیکی تحقیقات و بررسی هایی کرده است تا بهتر و دقیق تر ابعاد و ویژگی های آن را مشخص و موقعیت آن را مستحکم نماید.
3) مرور ادبیات و سوابق مربوطه:
تا کنون در این زمینه موضوع این پایان نامه، تحقیق کامل و مدونی که به بررسی تمام جزئیات موضوع پرداخته باشد، صورت نگرفته است همه پژوهش ها به صورت کلی انجام شده است که در ذیل به آنها اشاره می شود.
- بهاره عسکری (1388) در پایان نامه خود با عنوان بررسی حقوق مالکیت فکری به عنوان یکی از موانع غیرتعرفه ای الحاق به سازمان جهانی تجارت به بررسی موضوع پرداخته و می نویسد سازمان جهانی تجارت به عنوان بزرگترین سازمان تنظیم کننده مقررات تجاری در روابط بین المللی بر اصولی چون تجارت آزاد تکیه می کند. از سویی حق مالکیت فکری که نقش مثبتی در پیشرفت و توسعه صنعتی کشورها دارد به دارنده خود حق انحصاری در بهره مندی از این مالکیت را اعطا می کند. بر اساس این حق انحصاری، مالک یا دارنده آن می تواند از جریان آزاد کالا و خدمات جلوگیری کند اما امروزه بر اساس اصول سازمان جهانی تجارت حق مالکیت فکری در زمره آن دسته از حقوق اساسی است که این سازمان شناسایی نموده و حمایت از آن را به عنوان یکی از شرایط الحاق به خود محسوب می نماید.
- جواد عربیان (1380) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان حقوق مالکیت های فکری در فقه با تبیین دیدگاه حضرت امام خمینی(س) می نویسد مالکیت های فکری و حقوقی متعلق به آن از جمله مباحث مستحدثه فقهی و حقوقی است که در زمینه حقوقی بحث های قابل توجهی پیرامون آن صورت گرفته است اما از نظر فقهی بدان دلیل که در زمان شارع مقدس موضوعی به نام حقوق مولف و مصنف و به طور کلی پدید آورنده وجود نداشته است در نتیجه مباحث فقهی فقیری در این باب وجود دارد که آن هم در چند سال اخیر صورت گرفته است. از همین جاست که ضرورت و اهمیت این بحث آشکار میشود. نوشته حاضر با این فرضیه اساسی که ((حق مالکیت فکری)) مشروع و دارای اعتبار شرعی است – تلاشی است در جهت یافتن بسترهای فقهی و حقوقی مناسب برای تبیین و مشروعیت اینگونه حقوق و مالکیت ها. براین اساس این پایان نامه در یک مقدمه و 3 بخش که هریک شامل دو فصل است و یک خاتمه آورده می شود.بخش اول: که کلیت است شامل دو فصل است. در فصل اول به تعریف و توضیح واژگان مرتبط با موضوع بحث پرداخته شده است و در فصل دوم پیشنیه تاریخی حقوق مالکیتهای فکری در قالب چند مبحث ابتدا در جهان و در عهد باستان و قرون وسطی و عهد جدید سپس در فرهنگ و تمدن اسلامی و نهایتا در ایران بررسی شده است؛ نیز در مبحثی کنوانسیونهای بین المللی مرتبط با حقوق مالکیتهای ادبی و هنری و صنعتی و تجارتی و همچنین نهادهای بین المللی ذیصلاح در این رابطه معرفی و توضیح داده شده است. بخش دوم: این بخش به تبیین حقوقی ((مالکیت های فکری)) اختصاص یافته است. در فصل اول مالکیتهای ادبی و هنری در چند مبحث تحت عنوان ماهیت حقوقی این نوع مالکیت ها، شرایط کلی حمایت از اثر و آثار مورد حمایت و حقوق مادی و معنوی پدیدآوردندگان بحث شده است. و در فصل دوم مالکیتهای صنعتی و تجارتی در قالب مباحث کلیات، مفاهم کلی مالکیت های صنعتی و تجارتی، وجوه عمده کنوانسیون بین المللی پاریس و موافقتنامه TRIPS بحث و بررسی شده است. بخش سوم: تبیین فقهی ((مالکیت های فکری)) در این بخش آمده است. در فصل اول مالکیتهای فکری از منظر فقه امامیه و در فصل دوم مالکیت های فکری از منظر فقه عامه مورد بررسی قرار گرفته است. مباحث فصل اول بدین قرار است: ماهیت فقهی ((حق مالکیت فکری))، دیدگاههایی در مشروعیت حق مالکیت فکری))، مستندات فقهی مشروعیت حق مالکیت فکری، مویداتی بر مشروعیت حق مالکیت فکری و در نهایت دیدگاه فقهی حضرت امام خمینی(ره) در این زمینه در مبحث جداگانه ای تبیین شده است. در فصل دوم نیز ابتدا ((حقوق مالکیت های فکری)) از دیدگاه فقه عامه بررسی شده سپس مالکیت های فکری در پرتو مفهوم مال از دیدگاه مذاهب اربعه مورد بحث قرار گرفته است. و در مبحث سوم نیز به دیدگاه چند تن از فقها عامه اشاره شده است. در خاتمه نیز نتیجه گیری کلی از مباحث مطروحه ارائه شده است
- سید مجید حسینی نور آبادی (1390) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان حمایت از طرحهای صنعتی: مطالعه تطبیقی حقوق بینالملل مالکیت فکری و ایران می نویسد مالکیت فکری که بر خلاقیتهای فکری و ذهنی انسان مبتنی است بر خلاف دیگر مالکیتها عینی و ملموس نیست. به طور کلی به دو گروه عمده مالکیت صنعتی و مالکیت ادبی و هنری تقسیم میشود. طرحهای صنعتی به عنوان بخشی از مالکیت صنعتی، حالت تزئینی و زیبایی کالای مصرفی را تشکیل میدهد. ثبت طرحهای صنعتی لازمه کسب حمایت از آن میباشد.
4) اهداف تحقیق:
هدف از این پژوهش در گام اول گرد آوری اطلاعات و مطالعه کم و کیف مسئله مالکیت ادبی و هنری، نحوه حمایت از آن در حقوق ایران و نظام بین المللی وگام دوم بررسی پیامد های مثبت و منفی حمایت از این حقوق در میان اعضای جامعه بین الملل و ایران است.
5) سؤالات تحقیق:
تا کنون در حقوق ایران در زمینه حمایت از مالکیت ادبی و هنری چه تدابیر ی اندیشیده شده است؟
با توجه به اسناد بین المللی موجود، حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری چه مرحله ایی از تکامل را طی کرده است؟
حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری چه تبعاتی را برای کشورها بویژه کشور های در حال توسعه و کشور خودمان در پی خواهد داشت؟
6) فرضیههای تحقیق:
در حقوق ایران در زمینه حمایت از مالکیت ادبی و هنری با وجود موفقیت هایی، همچنان دارای خلا قانون هستیم.
با توجه به اسناد بین المللی موجود، به نظر می رسد در جهت حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری گام های موثری برداشته شده است.
حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری دارای پیامد های مثبت و منفی برای کشورها بویژه کشور های در حال توسعه و کشور خودمان است.
7) تعریف واژهها و اصطلاحات فنی و تخصصی:
دارایی فکری (Intellectual Property): به داراییهای حاصل از خلاقیتهای فکری اشخاص اعم از حقوقی یا حقیقی اطلاق میگردد که عمدتاً در دو زمینه کلّی صنعتی (نظیر اختراعات، طرحهای صنعتی، علائم و نامهای تجاری) و ادبی و هنری (نظیر آثار مکتوب، نرمافزارهای رایانهای، موسیقی، شعر، فیلم و مجسمهسازی) میباشند.
[1]. آیه 159 سوره بقره
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.