پایان نامه مقایسه دعا و نيايش در دختران و پسران دبیرستانی
فهرست:
فصل اول : کلیات
1-1مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………9
2-1 بیان مساله ………………………………………………………………………………………………………………………………..11
3-1 اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….13
4-1اهداف تحقيق…………………………………………………………………………………………………………………………….14
1-5فرضيههاي تحقيق……………………………………………………………………………………………………………………….15
6-1 متغیرهای تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………..15
فصل دوم : پیشینه تحقیق
1-2 مباني نظري تحقيق……………………………………………………………………………………………………………………..19
1-1-2 مفهوم، محتوا و انگيزه دعا از ديدگاه اسلام…………………………………………………………………………………19
2-1-2انگيزههاي دعا………………………………………………………………………………………………………………………..19
3-1-2 درخواستهاي مادّي و دنيايي…………………………………………………………………………………………………..20
4-1-2 در خواستهاي معنوي……………………………………………………………………………………………………………20
5-1-2 تحوّل محتوا و انگيزه دعا از ديدگاه روانشناسان………………………………………………………………………….21
6-1-2اهمیت دعا از منظر روانشناسی ………………………………………………………………………………………………….24
7-1-2دعا از منظر روانشناسی…………………………………………………………………………………………………………….25
8-1-2دعا از منظر روانشناسان…………………………………………………………………………………………………………….27
9-1-2:دعا و نيايش از دیدگاه روان شناسی…………………………………………………………………………………………..29
2-2پیشینه عملی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..33
فصل سوم : روش تحقیق
1-3 روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………..38
2-3جامعة آماري……………………………………………………………………………………………………………………………..38
3-3 ابزار گردآوري اطلاعات…………………………………………………………………………………………………………….38
4-3 تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………………………………………..40
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل اطلاعات
الف. يافتههاي توصيفي……………………………………………………………………………………………………………………..42
ب. يافتههاي مربوط به فرضيهها…………………………………………………………………………………………………………..42
فصل پنجم : بررسی نتایج
1-5 نتيجهگيري……………………………………………………………………………………………………………………………….44
2-5پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………………………48
1-2-5 پيشنهادهاي پژوهشي………………………………………………………………………………………………………………48
2-2-5 پيشنهادهاي كاربردي………………………………………………………………………………………………………………48
3-5 محدودیت ……………………………………………………………………………………………………………………………….49
منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………………50
ضمائم
پرسشنامه ………………………………………………………………………………………………………………………………………..54
چکيده
پژوهش حاضر به مقایسه دعا و نیایش در دختران و پسران دبیرستان شهرستان مهر پرداخته است. به همين منظور، تعداد 100 نفر(50 نفر دختر و 50 نفر پسر ) از دانش آموزان دختر و پسر اين دبیرستان به شيوة نمونهگيري تصادفي ساده انتخاب، و به وسيلة پرسشنامة ميزان پايبندي به دعا قرار گرفتند. هدف اين پژوهش مقایسه دعا و نیایش در دانش آموزان دختران و پسران بود نتایج نشان داد که بین دو گروه دختر و پسر از لحاظ دعا و نیایش تفاوت معنی داری وجود ندارد .(p<0.094)
1-1مقدمه
تمايلات مذهبي يكي از جنبههاي مهم زندگي معنوي انسانها از گذشتههاي دور تا كنون بوده است. ارتباط با خداوند، به ويژه در قالب دعا نيز يكي از مهمترين نيازها و از جمله عوامل رشد و تكامل انسان تلقي ميشود،1 از اينرو، دانشمندان در حوزههاي گوناگون، بهويژه روانشناسي به موضوع دعا توجه كرده و آن را از جنبههاي مختلفي، مانند ارتباط با سلامت تن و روان، ايجاد آرامش در افراد و نيز چگونگي و روند تحوّل فهم آن، مطالعه و بررسي كردهاند. يكي از زمينههاي پژوهش در حوزه دعا، روند تحول محتوا و انگيزه آن در كودكان و نوجوانان بوده است.
پژوهشگراني، همچون گلدمن، لانگ و همكاران، وولي و چاري و نصيرزاده بخشي از پژوهش خود را به انگيزه دعا اختصاص داده و با استفاده از روشهاي باليني و مصاحبه، دريافتهاند كه فهم كودكان و نوجوانان از دعا، به موازات تحوّل شناختي آنها، از الگوي مرحلهاي پياژه پيروي ميكند.
از سوي ديگر، با آنكه در بسياري از پژوهشها بر ماهيت تحوّلي مفاهيم ديني و درك كودكان و نوجوانان تأكيد شده است، پژوهشگراني مانند وولي و فلپس معتقدند كه عوامل و پديدههاي مرتبط با فرهنگ، خرده فرهنگها و نيز آموزش، با تحوّل فهم دعا ارتباط دارد، به گونهاي كه تحوّل مفهوم دعا در كودكان خانوادههاي مذهبي، سريعتر و عميقتر است. بر اين اساس، هر چه آموزشهاي ديني، شفافيت بيشتر و ابهام كمتري داشته باشند، مفاهيم و هويت ديني نيز استحكام و انسجام بيشتري دارند.(قدسی ،1375)
بيترديد، شرايط و آموزههاي ديني اسلام تا حد زيادي با ساير اديان از لحاظ محتوا و شكل متفاوت است و اين تفاوت ميتواند به تبييني متفاوت از مراحل تحوّل محتوا و انگيزه دعا و ساير مفاهيم ديني و نيز گستره سني هر مرحله منجر شود.
وابستگي تحوّل مفاهيم ديني، بهويژه فهم دعا به ويژگيها و ساختارهاي فرهنگي و ديني، مبتني بودن يافتههاي مربوط به تحوّل مفاهيم مذهبي و دعا در كودكان و نوجوانان بر پژوهشهاي انجام شده در جوامع غربي و سكولار، متأثر بودن آنها از مفاهيم مسيحيت و سرانجام نياز به توجّه به خصوصيات آموزههاي ديني و نوع آموزشهايي كه در جامعه اسلامي وجود دارد، اين مسئله اساسي را ايجاد ميكند كه تحوّل فهم دعا در كودكان مسلمان ايران به عنوان يك فرهنگ متمايز از نظر نوع باورهاي ديني، چه مراحلي دارد. به سخن ديگر، مسئله اين پژوهش، كشف مراحل تحوّل فهم كودكان و نوجوانان مسلمان ايراني از دعا و نيز مقايسه آن با مراحل فهم دعا در ساير فرهنگها و اديان با تأكيد بر آموزههاي اسلامي است.
از سوي ديگر، به نظر بعضي از نويسندگان آموزش مفاهيم ديني، قرار گرفتن كودكان و نوجوانان در معرض فرهنگ ديني يا شيوههاي تربيتي مبتني بر آنها ميتواند بر فهم كودكان و نوجوانان از اين مفاهيم سرعت ببخشد و آن را عميقتر سازد. به هر حال، در پژوهش حاضر تلاش ميشود تا به منظور بررسي و تأييد رابطه بين آموزش و محيط آموزشي از يك سو، و محتوا و انگيزه دعا از سوي ديگر، و روشن شدن تفاوتها يا شباهتهاي احتمالي ميان گروههاي مختلف، به مقايسه فرايند تحوّل در مدارس عمومي (كه آموزش در آنها به صورت معمولي انجام ميشود) با مدارسي كه به تربيت ديني دانشآموزان خود اهتمام بيشتري ميورزند، پرداخته شود.(کریمی،1374)
2-1 بیان مساله
شكل گيري برخي گرايش ها در افراد بدين دليل صورت مي گيرد كه آنها را قادر مي سازد بر محيط اجتماعي مسلّط شوند و ارتباطات مهمي را با ديگران برقرار سازند. گرايش ها از سه نوع اطلاعات به دست مي آيند: باورها (در مورد ويژگي هاي مثبت يا منفي موضوع گرايش)، احساسات و عواطف (در مورد موضوع) و اطلاعات (در مورد اعمال گذشته و حال نسبت به موضوع گرايش). گرايش به محض شكل گيري، ارتباط نزديكي با شناخت در حدود موضوع پيدا مي كند. بسياري از صاحب نظران و انديشمندان بر اين باورند كه مذهب تأثير انكارناپذيري بر سلامت روح و جسم و ديگر ابعاد زندگي بشر دارد.
يكي از مفاهيم ضروري مورد بحث دنياي پيچيده انسان كه قدمتي به بلندي هستي وي دارد مفهوم سلامتي به نظر وي، سلامتي مستلزم اين است كه فرد طيف تعادل و مسير هدفمند را با محيط، يعني جايي كه كنشوري خود را در آن آشكار مي سازد، نگه دارد. برخي از نويسندگان مفهوم سلامتي را مترادف با كيفيت زندگي روانكاوان برخورد بدبينانه اي با اين اصطلاح داشته و انسان سالم را افسانه اي بيش نمي دانند. در عين حال، سلامت نسبي رواني را حاصل تعامل ميان قسمت هاي مختلف شخصيت و از جمله «نهاد»، «خود» و «فراخود» و مقتضيات محيط تعريف مي كنند و بهنجاري را ميانجي گري صحيح و منطقي «خود» بين دو قسمت نهاد و فراخود مي دانند.
انسان گرايان براي سلامت رواني وجود برخي ويژگي ها را ضروري مي دانند; ويژگي هايي همچون نوع دوستي، مردمي بودن، پذيرش خود و ديگران، داشتن تجارب عرفاني و مانند آن. رويكردهاي جديدتر روان شناسي (شناخت گرايان) بيش از پيش بر تفكرات و تفسيرهاي ذهني افراد تأكيد دارند، هرچند كه ساير عوامل آسيب پذيري را ناديده نمي گيرند; عواملي همچون تجربه رويدادهاي خاص در گذشته، داشتن ژن هاي خاص، انواع خاص دستگاه عصبي و انواع خاص شخصيت. (آهنگر ،1372)
اخيراً در ميان روان شناسان گرايش هايي پيدا شده، كه طرفدار توجه بيشتر به دين براي سلامت رواني و درمان بيماري هاي رواني است. با پيشرفت روان شناسي و ظهور روان شناسي پيچيده تر كه ناظر به جنبه هاي عاطفي، احساساتي و انفعالي ذهن بود، نظريه هايي درباره دين (مانند نظريه مارت) پديد آمد كه تأثير دين را در نوعي احساس خشوع و خشيّت مي ديد. اين احساس پيش از آنكه به صورت امري قدسي يا قدرتي مرموز تجربه شود، به شكل احساس خشيت تلقّي مي شد. به گفته فرانكل (Frankle, V) بنيانگذار مكتب «معنا درمانگري» اسپليكا (Splika, B) و همكاران، مذهب را به عنوان يك نظام مرجع براي تفسير وقايع زندگي مورد بحث و بررسي قرار مي دهند; مذهب به عنوان يك نظام بامعنا تصور مي شود كه افراد از آن براي كمك به فهم مسائل جهاني، پيش بيني و مهار وقايع و حفظ حرمت خوداستفاده مي كنند. پژوهش هايي كه در خصوص تأثير دين و معنويات بر روي بهداشت رواني صورت گرفته اند نشان مي دهند كه دين و جهان بيني هاي توحيدي ساختارهاي ذهني شخصي افراد را وسعت بخشيده، قابليت، ظرفيت، تفسير و تحليل شناختي را بهبود مي بخشد و بدين سان، توانايي كل نگري افراد افزايش مي يابد. در انسان معتقد به دين احساس آشفتگي عدم كنترل و رهاشدگي رخ نمي دهد. دين و جهان بيني هاي فرهنگي با تدارك زمينه اي كه در آن، فرد خودش را با ارزش و با شكوه تصور مي كند، عزّت نفس نسبتاً پايداري را ايجاد مي نمايند.(خدایاری فر ،1378)
3-1 اهمیت و ضرورت تحقیق
كدام فلسفه است كه چرايى زندگى را توضيح مى دهد؟ به تعبير نيچه «هركس چرايى زندگى را يافته است با هر چگونه اى خواهد ساخت.» روشن است كه جز شناخت راهى كه آفريدگار يكتا به انسان ارائه كرده است، همه مشمول نقصان خواهند بود و اين فقط شعار ما نيست و در تحليل بسيارى از روان شناسان مانند ويليام جيمز، اريك فروم و يونگ نيز آمده است; به طور مثال، فروم (1950) در كتاب روان كاوى و دين مى نويسد: «نياز دينى يعنى نياز به يك الگوى جهت گيرى و مرجعى براى اعتقاد و ايمان. هيچ كس را نمى توان يافت كه فاقد اين نياز باشد.»
فروم همانند يونگ در تحليل عوارض ناشى از پيروى از مكاتب غيرخدايى اعتقاد دارد كه جامعه صنعتى غرب، انسان را از فطرت خود دور كرده و پيدايش بسيارى از مشكلات را، كه ساليوان آن ها را مشكلات زندگى مى نامد، ناشى از نپرداختن به دين الهى مى داند.1
نقش الگوها در رشد و انسجام شخصيت انسان انكارناپذير و يكى از ابزارهاى مهم تربيتى است. انسان الگوطلب است، به دنبال الگوها حركت مى كند، مى آموزد، تقليد مى كند و به آن ها دل مى بندد و چگونه بودن خود را رقم مى زند. عناصر انسانى پيرامون او مثل والدين، مربيان، شخصيت هاى هنرى، ورزشى، علمى و فرهنگى مى توانند الگوى فرد در مراحل مختلف زندگى باشند. اين الگوها نقش تربيتى مهمى دارند; زيرا اگر ضعيف و دروغين و يا دچار انحراف باشند نقش تخريبى غيرقابل انكارى را در ساختار روانى و شكل گيرى شخصيت انسان خواهند داشت. از اين رو، الگوهاى سالم، كامل و پويا از نظر تربيتى و اخلاقى اهميتى به سزا در رشد صحيح روانى، رفتارى و شخصيتى انسان دارند.(سهرابیان ،1379)
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.