پایان نامه مقایسه روش هاي سنجش کيفيت سود با تاکید بر نوع صنعت در شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
فهرست محتوا
فهرست مطالب
- فصل اول؛ کلیات تحقیق
- 1-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………….. 4
- 1-2- بیان مسئله………………………………………………………………………………………………… .4
- 1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق…………………………………………………………………….. 6
- 1-4- اهداف پژوهش …………………………………………………………………………………………. 6
- 1-5- سؤالات تحقیق ………………………………………………………………………………………… 7
- 1-6- فرضیههای تحقیق ……………………………………………………………………………………… 8
- 1-7- روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………. 8
- 1-7-1- نحوه جمع آوری دادهها و اطلاعات ………………………………………………………….. 9
- 1-7-2- قلمرو تحقیق ………………………………………………………………………………………… 9
- 1-7- 3- جامعه و نمونه آماری تحقیق ……………………………………………………………………. 9
- 1-7- 4- روشهای آماری آزمون فرضیهها …………………………………………………………….. 10
- 1- 8- نحوه محاسبه متغیرهای تحقیق …………………………………………………………………… 10
- 1-8-1- شاخص پنمن ………………………………………………………………………………………. 10
- 1-8-2- شاخص بارتون و سیمکو…………………………………………………………………………. 11
- 1-8-3- شاخص لئوز و همکاران………………………………………………………………………….. 11
- 1-9- مدل مفهومی تحقیق ………………………………………………………………………………….. 12
- 1-9-1- مدل مفهومی فرضیه اول تا سوم ……………………………………………………………….. 12
- 1-9-2- مدل مفهومی فرضیه چهارم تا ششم …………………………………………………………… 13
- 1-10- تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق ……………………………………………………………….. 14
- 1-11- ساختار تحقیق ……………………………………………………………………………………….. 14
- فصل دوم؛ مبانی نظری و پیشینه تحقیق
- 2-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………. 17
- 2-2- اهداف حسابداری و گزارشگری مالی ……………………………………………………………. 18
- 2-3- مفهوم سود گزارش شده …………………………………………………………………………….. 19
- 2-3-1- مفهوم سود از دیدگاه حسابداری ………………………………………………………………. 20
- 2-3-2- مفهوم سود از دیدگاه اقتصادی …………………………………………………………………. 20
- 2-3-3- اهداف گزارشگری سود …………………………………………………………………………. 22
- 2-4- ظهور نظریه کیفیت سود …………………………………………………………………………….. 22
- 2-5- نقش مدیریت و کمیته حسابرسی در ارتباط با کیفیت سود ………………………………….. 24
- 2-6- تحلیل کیفیت سود ……………………………………………………………………………………. 25
- 2-7- مفهوم کیفیت سود …………………………………………………………………………………….. 25
- 2-8- کیفیت سود مبنایی برای تصمیمات سرمایه گذاری شرکت …………………………………… 28
- 2-9- روشهای ارزیابی کیفیت سود …………………………………………………………………….. 28
- 2-10- معیارهای اندازه گیری کیفیت سود ………………………………………………………………. 29
- 2-11- مفاهیم و روشهای اندازه گیری کیفیت سود ………………………………………………….. 30
- 2-11-1- ساختارهای کیفیت سود مبتنی بر سری زمانی سود ………………………………………. 30
- 2-11-1-1- ثبات سود ……………………………………………………………………………………… 30
- 2-11-1-2- قابلیت پیش بینی …………………………………………………………………………….. 31
- 2-11-1-3- نوسان پذیری …………………………………………………………………………………. 31
- 2-11-2- سازههای کیفیت سود مبتنی بر ارتباط میان سود، وجه نقد و اقلام تعهدی ………….. 32
- 2-11-3- سازههای کیفیت سود مشتق شده از ویژگیهای کیفی در چارچوب نظری…………… 34
- 2-11-4- سازههای کیفیت سود مبتنی بر کاربرد آن در تصمیم گیری …………………………….. 35
- 2-11-4-1- قضاوتها و برآوردهای الزامی بعنوان اندازه معکوسی از کیفیت سود ……………. 35
- 2-11-4-2- قضاوتها و برآوردهای مخرب بعنوان اندازه معکوسی از کیفیت سود ………….. 36
- 2-12- عناصر تأثیر گذار بر کیفیت سود …………………………………………………………………. 37
- 2-13- تحلیل بنیادی کیفیت سود …………………………………………………………………………. 45
- 2-14- نقش حسابرسان مستقل در ارتباط با کیفیت سود……………………………………………… 47
- 2-15- بخش دوم _ پیشینه تحقیق ………………………………………………………………………. 49
- 2-15-1- مطالعات انجام شده در خارج از کشور …………………………………………………….. 49
- 2-15-2- مطالعات انجام شده در داخل کشور …………………………………………………………. 53
- 2-16- خلاصه فصل دوم …………………………………………………………………………………… 56
- فصل سوم؛ روش شناسی تحقیق
- 3-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………. 59
- 3-2- روش تحقیق …………………………………………………………………………………………… 59
- 3-3- نحوه جمع آوری دادهها و اطلاعات ……………………………………………………………… 60
- 3-4- فرضیههای پژوهش …………………………………………………………………………………… 60
- 3-5- جامعه و نمونه آماری تحقیق ………………………………………………………………………. 61
- 3-6- تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق …………………………………………………………………. 61
- 3-7- چگونگی آزمون فرضیهها ……………………………………………………………………………. 62
- 3-7-1- روش آزمون فرضیه اول …………………………………………………………………………. 62
- 3-7-2- روش آزمون فرضیه دوم …………………………………………………………………………. 63
- 3-7-3- روش آزمون فرضیه سوم ………………………………………………………………………… 63
- 3-7-4- روش آزمون فرضیه چهارم ……………………………………………………………………… 64
- 3-7-5- روش آزمون فرضیه پنجم ……………………………………………………………………….. 64
- 3-7-6- روش آزمون فرضیه ششم ……………………………………………………………………….. 65
- 3-8- نحوه محاسبه متغیرهای تحقیق ……………………………………………………………………… 65
- 3-8-1- شاخص پنمن……………………………………………………………………………………….. 65
- 3-8-2- شاخص بارتون و سیمکو…………………………………………………………………………. 66
- 3-8-3- شاخص لئوز و همکاران………………………………………………………………………….. 66
- 3-9- خلاصه فصل سوم ……………………………………………………………………………………. 66
- فصل چهارم؛ تجزیه و تحلیل دادهها
- 4-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………. 68
- 4-2- آمار توصیفی …………………………………………………………………………………………… 68
- 4-3- نتایج آزمون فرضیهها …………………………………………………………………………………. 69
- 4-3-1- آزمون فرضیه اول …………………………………………………………………………………. 69
- 4-3-1-1- آزمون فرضیه اول به تفکیک صنعت ………………………………………………………. 69
- 4-3-1-1-1- آزمون فرضیه اول در صنعت محصولات دارویی ……………………………………. 70
- 4-3-1-1-2- آزمون فرضیه اول در صنعت محصولات شیمیایی ………………………………….. 71
- 4-3-1-1-3- آزمون فرضیه اول در صنعت خودرو ………………………………………………….. 72
- 4-3-1-2- آزمون فرضیه اول در سطح مجموع سه صنعت دارویی، شیمیایی و خودرو ………. 73
- 4-3-2- آزمون فرضیه دوم …………………………………………………………………………………. 74
- 4-3-2-1- آزمون فرضیه دوم به تفکیک صنعت ………………………………………………………. 74
- 4-3-2-1-1- آزمون فرضیه دوم در صنعت محصولات دارویی ………………………………….. 74
- 4-3-2-1-2- آزمون فرضیه دوم در صنعت شیمیایی ………………………………………………… 75
- 4-3-2-1-3- آزمون فرضیه دوم در صنعت خودرو ………………………………………………….. 76
- 4-3-2-2- آزمون فرضیه دوم در سطح مجموع سه صنعت دارویی، شیمیایی و خودرو …….. 77
- 4-3-3- آزمون فرضیه سوم ………………………………………………………………………………… 78
- 4-3-3-1- آزمون فرضیه سوم به تفکیک صنعت ……………………………………………………… 78
- 4-3-3-1-1- آزمون فرضیه سوم در صنعت دارویی …………………………………………………. 79
- 4-3-3-1-2- آزمون فرضیه سوم در صنعت محصولات شیمیایی …………………………………. 80
- 4-3-3-1-3- آزمون فرضیه سوم در صنعت خودرو …………………………………………………. 81
- 4-3-3-2- آزمون فرضیه سوم در سطح سه صنعت دارویی، شیمیایی و خودرو ……………….. 82
- 4-3-4- آزمون فرضیه چهارم ……………………………………………………………………………… 83
- 4-3-5- آزمون فرضیه پنجم ……………………………………………………………………………….. 84
- 4-3-6- آزمون فرضیه ششم ……………………………………………………………………………….. 85
- 4-4- خلاصه نتایج آزمون فرضیهها ………………………………………………………………………. 86
- 4-5- خلاصه فصل چهارم …………………………………………………………………………………. 87
- فصل پنجم؛ خلاصه نتیجه گیری و پیشنهادها
- 5-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………. 89
- 5-2- خلاصه موضوع تحقیق ………………………………………………………………………………. 89
- 5-3- خلاصه مبانی نظری ………………………………………………………………………………….. 90
- 5-4- خلاصه نتایج حاصل از آزمون فرضیهها ………………………………………………………….. 91
- 5-4-1- نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول …………………………………………………………….. 91
- 5-4-2- نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم ……………………………………………………………. 91
- 5-4-3- نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم …………………………………………………………….. 92
- 5-4-4- نتایج حاصل از آزمون فرضیه چهارم …………………………………………………………. 92
- 5-4-5- نتایج حاصل از آزمون فرضیه پنجم …………………………………………………………… 93
- 5-4-6- نتایج حاصل از آزمون فرضیه ششم ……………………………………………………………. 93
- 5-5- تفسیر کلی نتایج ………………………………………………………………………………………. 93
- 5-5-1- تفسیر نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول …………………………………………………….. 94
- 5-5-2- تفسیر نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم …………………………………………………….. 94
- 5-5-3- تفسیر نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم ……………………………………………………. 95
- 5-5-4- تفسیر نتایج حاصل از آزمون فرضیههای چهارم، پنجم و ششم …………………………. 95
- 5-6- بررسی تطبیقی نتایج تحقیق با تحقیق مشابه داخلی …………………………………………… 95
- 5-7- محدودیتهای تحقیق ……………………………………………………………………………….. 96
- 5-8- پیشنهادهای تحقیق ……………………………………………………………………………………. 96
- 5-8-1- پیشنهادهای مبتنی بر یافتههای تحقیق …………………………………………………………. 96
- 5-8-2- پیشنهاد برای تحقیقات آتی………………………………………………………………………. 97
- 5-9- خلاصه فصل پنجم …………………………………………………………………………………… 98
- منابع و مآخذ
- منابع فارسی ……………………………………………………………………………………………………. 99
- منابع انگلیسی …………………………………………………………………………………………………. 100
- پیوستها
- پیوست الف- فهرست شرکتهای نمونه در تحقیق ………………………………………………….. 105
- پیوست ب- خروجیهای نرم افزار Spss …………………………………………………………….. 108
- چکیده
- چکیده انگلیسی ………………………………………………………………………………………………. 115
چکیده
در میان اطلاعاتی که شرکتها منتشر میکنند سود حسابداری اهمیت بیشتری برای استفاده کنندگان صورتهای مالی دارد. این سود در سیستم تعهدی و با بکارگیری رویههای حسابداری بکارگرفته شده توسط مدیریت محاسبه میشود. مدیران شرکتها ممکن است به دلایل متعدد مانند دریافت پاداش بیشتر و یا امنیت شغلی سود شرکت را بیشتر از واقع نشان دهند و شکل مطلوبتری از عملکرد شرکت را نشان دهند، که به این عمل مدیریت سود گویند. این نارساییها موجب شده که کیفیت سود گزارش شده پایین باشد (پناهی، 1387). مدلهای متعددی برای اندازه گیری کیفیت سود وجود داردولی هیچ واحدی برای اندازه گیری کیفیت سودوجود ندارد که مورد توافق عمومی باشد. این پژوهش به دنبال بررسی رابطه بین معیارهای اندازه گیری کیفیت سود در صنایع خودرویی، محصولات دارویی و محصولات شیمیایی بوده است. به منظور اندازه گیری کیفیت سود از شاخصهای های لئوز و همکاران (2003)، بارتون و سیمکو (2002) و پنمن (2001) استفاده شده است. نتایج آزمون فرضیهها با در نظر گرفتن 63 شرکت، شامل 22 شرکت دارویی، 20 شرکت شیمیایی و 21 شرکت خودرویی در طی دوره 1382 تا 1389 نشان میدهد بین معیار کیفیت سود بارتون و معیار کیفیت سود لئوز در سطح مجموع سه صنعت و همچنین در صنعت شیمیایی رابطهٔ معنی داری وجود دارد ولی در صنعت دارویی و خودرو رابطهٔ معنی داری وجود ندارد. بین معیار کیفیت سود لئوز و معیار کیفیت سود پنمن در سطح مجموع سه صنعت و همچنین به تفکیک صنعت رابطهٔ معنی داری وجود ندارد، بین معیار کیفیت سود پنمن و معیار کیفیت سود بارتون نیز درسطح مجموع سه صنعت و همچنین به تفکیک صنعت هیچ رابطهٔ معنی داری وجود ندارد. همچنین نوع صنعت بر رابطه بین معیارهای کیفیت سود تأثیر ندارد.
واژههای کلیدی:
کیفیت سود، مدلهای اندازه گیری کیفیت سود، نوع صنعت.
مقدمه
امروزه در بازارهای سرمایه پیشرفته، اطلاعات صحیح و بهنگام دارای ارزش زیادی است و افرادی که به نوعی در معرض فرصتها و خطرات ناشی از نوسانات بازار قرار دارند از ارزش و بهای آن بی اطلاع نیستند. با در نظر گرفتن ارزش اطلاعات حسابداری، میتوان این استنباط را داشت که بررسی ابعاد گوناگون این اطلاعات از قبیل نحوه محاسبه و ارائه، کمیت، کیفیت و سایر جنبههای مرتبط با آنها در قالب پژوهشهای گوناگون ضروری است.
هدف این پژوهش مقایسه روشهای سنجش کیفیت سود با تاکید بر نوع صنعت در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است.
امروزه در بازارهای سرمایه پیشرفته، اطلاعات صحیح و بهنگام دارای ارزش زیادی است و افرادی که به نوعی در معرض فرصتها و خطرات ناشی از نوسانات بازار قرار دارند از ارزش و بهای آن بی اطلاع نیستند. با در نظر گرفتن ارزش اطلاعات حسابداری، میتوان این استنباط را داشت که بررسی ابعاد گوناگون این اطلاعات از قبیل نحوه محاسبه و ارائه، کمیت، کیفیت و سایر جنبههای مرتبط با آنها در قالب پژوهشهای گوناگون ضروری است.
هدف این پژوهش مقایسه روشهای سنجش کیفیت سود با تاکید بر نوع صنعت در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. در این فصل به عنوان اولین فصل از این پژوهش، سعی بر آن است که معرفی کلی از ساختار تحقیق ارائه گردد. در این راستا بیان مسئله تحقیق تشریح و سپس اهمیت و ضرورت تحقیق، بیان شده است. پس از آشنای کلی با موضوع و ضرورت انجام آن، به اهداف مورد نظر تحقیق اشاره شده است. در ادامه به فرضیههای تحقیق، نوع و روش تحقیق بکار گرفته شده پرداخته شده و در مورد مسائل اجرایی، جامعه آماری و روش گردآوری دادهها و اطلاعات، دوره زمانی مورد بررسی، نمونه، روشهای جمع آوری و تجزیه و تحلیل دادهها بیان شده، محاسبه متغییرهای تحقیق، ارائه مدل مفهومی و در نهایت به تعریف مفهومی و عملیاتی متغییر های تحقیق پرداخته شده است.
بیان مسئله
سود به عنوان یکی از مهمترین معیارهای ارزیابی عملکرد و تعیین ارزش بنگاههای اقتصادی مورد استفاده قرار میگیرد. سودی که در یک دوره مالی تحقق یافته ولی دریافت نشده باشد کیفیت خوبی ندارد. از یک سو به دلیل وجود محدودیتهای ذاتی در حسابداری نظیر نارساییهای موجود در پروسههای تخمین، پیش بینیهای آینده و امکان استفاده از روشهای متعدد حسابداری و از سوی دیگر به دلیل احتمال دستکاری سود در نتیجه تضاد منافع سهامداران و مدیریت، ممکن است سود گزارش شده در صورتهای مالی منطبق با سود واقعی بنگاه نباشد (علوی و کردستانی، 1389). توجه حرفه حسابداری بر این محور استوار است که سود خالص گزارش شده، نتایج عملیات واحد تجاری را به طور منصفانه منعکس نماید. لیکن محققان، تحلیل گران و سرمایه گذاران به دلیل اهمیت سود به عنوان یکی از مهمترین معیارهای اندازه گیری عملکرد و تعیین کننده ارزش بنگاههای اقتصادی ناگزیر به ارزیابی دقیق آن هستند. برای ارزیابی سود از مفهومی به نام کیفیت سود استفاده میشود. در طول سه دهه اخیر بحث کیفیت سود مورد توجه خاص پژوهشگران قرار گرفته و تلاش بر این بوده است که با دست یافتن به یک روش منطقی و معتبر، کیفیت سود مورد ارزیابی قرار گرفته و عوامل تاثیرگذار بر آن شناسایی شود (دسای[1]وهمکاران،2009). همچنین ارزیابی سود کاربردهای دیگری نیز دارد، برای مثال، تحلیل گران مالی کیفیت سود را بدین منظور ارزیابی میکنند که سطحی مرتبط از سود گزارش شده را تعیین، و بر مبنای آن سود خالص آینده را پیش بینی، و درنتیجه ارزش سهام شرکت را تعیین کنند(چان، 2006). . سهامداران و سرمایه گذاران نیز برای تعیین ارزش سهام شرکت باید علاوه بر کمیت سود، کیفیت آن را نیز مورد توجه قرار دهند؛ یعنی میزان نقدی بودن سود، امکان رشد و قابلیت استمرار؛ به عبارت دیگر، ارزش سهام هر شرکت تنها به سود هر سهم سال جاری بستگی ندارد، بلکه به استمرار سود و ضریب اطمینان نسبت به سودهای آینده نیز بستگی دارد (جهانخانی و ظریف فرد، 1374). عبارت کیفیت سود یک مفهوم ثابت نیست بلکه مفهومی نسبی است از این روتعاریف متفاوتی در رابطه با آن مطرح شده است که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
1- پنمن و ژانگ[2](2002) کیفیت سود را توانایی سود در نشان دادن عایدات آینده تعریف میکنند.
2- اسکیپر و وینسنت[3](2003) کیفیت سود را مرتبط با سود مورد نظر هیکس میدانند، یعنی ازدید آنان کیفیت سود حدی از صداقت است که عایدات گزارش شده در گزارش سود مورد نظر هیکس را نشان دهد.
3- تعریف میخائیل و همکاران[4](2003) از کیفیت سود نیز درجه ارتباط عایدات گذشتهٔ یک شرکت با جریان نقدی آینده آن است.
4-کرسکن هایتر و ملوماد[5](2004) سود با کیفیت را سودی میدانندکه به ارزش شرکت در بلندمدت نزدیکتر بوده و حاوی محتوای اطلاعاتی بیشتر باشد.
در مورد سنجش و اندازه گیری هر صفت کیفی باید معیارهای کمی شناسایی و اندازه گیری شود که نمایانگر ویژگی کیفی مورد نظر است تا از آن طریق فرایند سنجش به طور قابل قبولی انجام شود. استفاده و بکارگیری تعاریف و مفاهیم مختلف در خصوص کیفیت سود توسط محققان و تحلیلگران موجب ایجاد مدلهای مختلف اندازه گیری شده است. هرکدام از مدلهای ارزیابی کیفیت سود برای اهداف محدودی کاربرد دارد و با وجود اینکه هر مدل از معیارهای مختلفی استفاده نمودهاند، ولی هیچ کدام دیدگاه جامعی از کیفیت سود را ارائه نمیدهد. اگر چه تحقیقات دانشگاهی بر روی کیفیت سود با ارائه رویکردها وروش های گوناگون اندازه گیری بهبود یافته است ولی تا کنون یک رویکرد پذیرفته شده مشخصی برای اندازه گیری کیفیت سود تبیین نشده است.
بنابراین، با توجه به این که اطلاعات حسابداری و در رأس آن سود از جمله مهمترین اطلاعاتی است که از نظر بیشتر استفاده کنندگان با اهمیت و مربوط محسوب میشود، پژوهش حاضر با استفاده از سه رویکرد مختلف (شاخص پنمن،[6] شاخص بارتون،[7] شاخص لئوز[8]) به مقایسه روشهای سنجش کیفیت سود در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میپردازد.
1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
تحقیقات زیادی پیرامون کیفیت سود در دنیا انجام شده است همچنین در ایران این تحقیقات معمولاً با تاکید بر صنعت صورت گرفته است لکن تاکنون موضوع ارزیابی کیفیت سود و خاصه روشهای اندازه گیری کیفیت سود در ایران بصورت دقیق مورد مطالعه و بررسی قرار نگرفته است. از طرفی چون سود به عنوان یکی از مهمترین معیارهای ارزیابی عملکرد و تعیین ارزش بنگاههای اقتصادی مورد استفاده قرار میگیرد، بر آن شدیم تا ارتباط بین سه روش مختلف اندازه گیری کیفیت سود (شاخص پنمن (2001)، بارتون (2002) و لئوز و همکاران (2003) ) را مورد بررسی قرار دهیم، تا شاید کمکی برای دست یافتن به یک روش کلی و منطقی جهت اندازه گیری کیفیت سود باشد. بنابراین پژوهش حاضر در راستای نیاز به غنیتر نمودن پژوهشهای حسابداری در این خصوص و همچنین آگاهی بخشیدن به سرمایه گذاران و صاحبان سود در مورد این موضوع است که، ارتباط بین سه شاخص پنمن، باتون و لئوز چگونه است.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.