پایان نامه مقایسۀ هیجانخواهی و سرسختی روانشناختی با جهتگیری مذهبیدر ورزشکاران نخبه و غیر نخبۀ کاراتهکا
فهرست محتوا
چکیده:
هدف این پژوهش، مقایسهٔ هیجانخواهی و سرسختی روانشناختی با جهتگیری مذهبی ورزشکاران نخبه و غیرنخبهٔ کاراتهکا بوده است. پژوهش حاضر، از نوع علی- مقایسهای بوده و به روش همبستگی انجام شد. جامعهٔ آماری تحقیق، متشکل از دو گروه ورزشکاران نخبه و غیرنخبهٔ در دسترس بودند که برای گروه ورزشکاران نخبه از قهرمانان، در سطح تیمهای ملی کاراته استفاده بهعمل آمد و برای گروه ورزشکاران غیرنخبه نیز، از ورزشکاران کاراتهکار در سطح تیمهای منطقهای و هیأتهای ورزشی استفاده شد. ابزار جمعآوری اطلاعات، شامل پرسشنامههای هیجانخواهی زاکرمن، سرسختی روانشناختی اهواز و جهتگیری مذهبی آلپورت بود. روش آماری مورد استفاده در این پژوهش، روش آمار استنباطی، آزمون تی مستقل و رگرسیون چندگانه میباشد.
نتایج این پژوهش نشان داد، بین جهتگیریهای مذهبی ورزشکاران نخبه و غیرنخبه تفاوت معنیداری وجود ندارد؛ با اینحال نتایج آزمون فرضیهٔ دوم نشان داد که بین میانگین هیجانخواهی در بین ورزشکاران نخبه و غیرنخبه، تفاوت معنیداری وجود دارد. به این صورت که میزان هیجانخواهی ورزشکاران نخبه (10/2) بیش از میانگین هیجانخواهی در ورزشکاران غیرنخبه (30/3-) میباشد، و نیز نتایج آزمون فرضیهٔ سوم نشان داد که بین میانگین سرسختی روانشناختی در بین ورزشکاران نخبه و غیرنخبه، تفاوت معنیداری وجود دارد. به این صورت که میزان سرسختی روانشناختی ورزشکاران نخبه (55/52) بیش از میانگین سرسختی روانشناختی در ورزشکاران غیرنخبه (62/43) میباشد. همچنین نتایج بررسی سؤال پژوهش نشان داد که متغیرهای پیشبین جهتگیری مذهبی و سرسختی روانشناختی در بین ورزشکاران نخبه و غیرنخبه، قادر به پیشبینی هیجانخواهی نیستند.
لغات کلیدی:
هیجانخواهی، سرسختی روانشناختی، جهتگیری مذهبی، ورزشکاران نخبه و غیر نخبهٔ کاراتهکا
فهرست مطالب
- فصل اول: «کلیات پژوهش» ۱
- 1-1 مقدمه. ۲
- 1-2 بيان مسئله. ۳
- 1-3 ضرورت… ۴
- 1-4 اهداف پژوهش…. ۵
- 1-4-1 هدف کلی.. ۵
- 1-4-2 اهداف اختصاصی.. ۵
- 1-5 فرضیات… ۵
- 1- 6 پیشفرضهای تحقیق.. ۵
- 1-7 قلمرو تحقیق.. ۶
- 1- ۸ تعریف واژگان. ۶
- 1- ۸-1 تعاریف مفهومی.. ۶
- 1-۸-1-1 هیجانخواهی.. ۶
- 1-۸-1-2 سرسختی روانشناختی.. ۷
- 1-۸-1-3 جهتگیری مذهبی.. ۷
- 1-۸-2 تعاریف عملیاتی.. ۷
- 1-۸-2-1 ورزشکاران نخبه و غیرنخبه: ۷
- 1-۸-2-2 هیجان خواهی : ۷
- 1-۸-2-3 سرسختی روانشناختی : ۸
- 1-۸-2-۴ جهتگیری مذهبی: ۸
- فصل دوم: پیشینۀ پژوهش… ۹
- 2-1 مقدمه. ۱۰
- 2-2 مبانی نظری.. ۱۰
- 2-2-1 هیجانخواهی: ۱۰
- 2-2-۱-۱ نظریههای هیجانخواهی.. ۱۲
- 2-2-۱-۱-۱ نظریۀ جیمز لانگه. ۱۲
- 2-2-۱-۱-2 ديدگاه جدید. ۱۳
- 2-2-۱-۱-۳ نظریۀ هیجانهای متمایز. ۱۳
- 2-2-۱-۱-۴ فرضیۀ بازخورد صورت… ۱۳
- 2- ۲- ۱-۲ مبنای هیجانخواهی.. ۱۴
- 2-2-۱-۲-۱ هیجان و ماجراجویی…………………………………………………………………………………………………………… ۱۴
- 2-2-۱-۲-۲ جستجوی تجربه…………………………………………………………………………………………………………………. ۱۴
- 2-2-۱-۲-۳ عدم بازداری……………………………………………………………………………………………………………………….. ۱۴
- 2-2-۱-۲-۴ حساسیت نسبت به کسالت………………………………………………………………………………………………….. ۱۴
- 2-2-۱-۳ ویژگیهای افراد هیجانخواه……………………………………………………………………………………………………. ۱۵
- 2- ۲-۱-۴ مبنای زیستی هیجانخواهی…………………………………………………………………………………………………….. ۱۶
- ۲-۲-۲ سرسختی روانشناختی.. ۱۸
- ۲-۲-۲-۱ تعریف سرسختی روانشناختی.. ۱۸
- 2-2-2-2 سرسختی روانشناختی در ورزش…. ۲۰
- 2-2-3 جهتگیری مذهبی.. ۲۲
- 2-2-3-1 تعریف جهتگیری مذهبی ۲۲
- 2-2-3-۲ مبانی نظری جهتگیری مذهبی.. ۲۲
- 2-2-3-3 نظریهها ی مربوط به جهتگیری مذهبی.. ۲۲
- 2-2-3-4 جمعبندی مبانی نظری جهتگیری مذهبی.. ۲۵
- 2-3 مروری بر تحقیقات قبلی.. ۲۶
- 2-3-1 تحقیقات انجام شده در داخل کشور. ۲۶
- 2-3-2 تحقیقات انجام شده در خارج کشور. ۳۱
- فصل سوم: «روش اجرای پژوهش» ۳۷
- ۳-۱ مقدمه. ۳۸
- ۳-۲ روش تحقیق.. ۳۸
- 3-3 جامعۀ آماری.. ۳۸
- 3-4 نمونۀ آماری.. ۳۹
- 3-5 ابزار گردآوری اطلاعات… ۳۹
- 3-5-1 پرسشنامۀ هیجانخواهی زاکرمن.. ۳۹
- ۳-۵-۲ چگونگی پیدایش و تحول مقیاس هیجانخواهی زاکرمن ۳۹
- 3-5-۳ پرسشنامۀ سرسختی روانشناختی اهواز. ۴۱
- 3-5-۴ مقیاس جهتگیری مذهبی آلپورت… ۴۱
- 3-6 روش تجزیه و تحلیل دادهها ۴۲
- 3-7 روش گردآوری دادهها ۴۲
- 3-8 متغیرهای تحقیق.. ۴۲
- 3-8-1 متغیرهای ملاک… ۴۲
- 3-8-2 متغیرهای پیشبین.. ۴۳
- 3-9 روشهای تجزیه و تحلیل آماری.. ۴۳
- ۳- ۱۰ محدودیتهای تحقیق.. ۶
- فصل چهارم: «تجزیه و تحلیل دادهها» ۴۴
- 4-1 مقدمه. ۴۱
- ۴-۲ شاخصهای توصیفی مربوط به دو گروه نخبه و غیر نخبه. ۴۱
- 4-۳بررسی نرمال بودن توزیع متغیرهای پژوهش…. ۴۱
- 4-۴ یافتههای استنباطی پژوهش…. ۴۲
- 4-۵ خلاصه و جمعبندی.. ۴۷
- فصل پنجم: «بحث و نتیجهگیری» ۵۷
- 5-1 مقدمه. ۵۸
- 5-2 خلاصۀ تحقیق.. ۵۸
- 5-۳ بحث و بررسی.. ۵۹
- 5-۴ پیشنهاد های برای پژوهشهای آتی.. ۶۱
- 5-۵ کاربردهای تحقیق.. ۶۲
- منابع. ۶۳
- منابع فارسی.. ۶۴
- منابع لاتین……………………………………………………………………………………۶۹
- پیوست و ضمائم.. ۷۴
- پرسشنامۀ جهتگیری مذهبی آلپورت… ۷۵
- مقیاس سرسختی روانشناختی اهواز. ۸۰
- مقیاس هیجانخواهی زاکرمن ۸۲
فصل اول
«کلیات پژوهش»
1-1 مقدمه
کاربرد هیجانها در تعلیم و تربیت و برنامههای یادگیری اجتماعی و ورزشی، امری اجتناب ناپذیر است، زیرا در قرن حاضر علاوه بر توجه به رشد شناختی و آموزشی و مهارتی، میبایست به رشد هیجانی ورزشکاران نیز توجه نمود و آنها را برای همکاری و مشارکت در ورزشهای گروهی، تصمیمگیریهای مسئولانه، مقاومت در مقابل فشار گروه همسالان و تیم مقابل آماده نمود، به طوری که نقش سازندهای در اجتماع، که روزبهروز بر دگرگونیهای آن افزوده میگردد، به عهده گیرند (خسروجردی و خانزاده، ۱۳۸۶).
ورزشکاران برای موفقیت در رشتههای ورزشی باید سطح مناسبی از ویژگیهای کنترل روانشناختی را دارا باشند؛ زیرا به هنگام بازی در موقعیتهایی قرار میگیرند که هیجانات در سطح بالایی وجود دارند و مجبور میشوند در این نوع شرایط پر از هیجان بازی کنند (آقایی، ۱۳۸۶).
مذهب و گرایشهای مذهبی و آیینی بدون شک از همراهان دائمی بشر در طول حیات و تحول تاریخیاش بوده است. چنین گرایشی که نیرومندیاش به قدمت تاریخ بشر میرسد، ذهن هر جستجوگری را به پرسش وامیدارد و این سئوال را در ذهن وی برجسته میسازد که علت این گرایشهای دیرینه چیست؟ گرایشهایی که از سحریانگاری روابط میان پدیدههای جهان تا ارائهٔ علیتشناختیهای عقلانی، همواره در نوسان بودهاند. آنگونه که در تحول فکر کودک نیز میتوان شاهد این تحول و تطور بود (حیدری نسب، ۱۳۸۳). با پذیرفتن اینکه مذهب یک متغیر مهم در زندگی افراد است، میتوان گفت که نفوذ باورها، نگرشها، رفتارها و ویژگیهای ارزشی درون افراد در حوزهٔ زندگی آنها، بایستی جزیی از تحلیلهای روانشناختی باشد. دیدگاهها و نظریات در زمینهٔ مذهب در روانشناسی، متنوع و بسیار است. برای مثال، برخی روانشناسان مثل والتسن[1]و همکاران (۱۹۰۹) (به نقل از خداپناهی، ۱۳۷۹) به نقش دین در سلامت روان افراد اشاره میکنند و اینگونه اظهار میدارند که جهتگیری مذهبی ممکن است بعنوان یک الگوی تجربی مفید برای کشف اینکه چگونه دینداری خالص و دینداری با خلوص کمتر میتواند با شخصیت و سلامت روان ارتباط داشته باشد، مفید باشد (خداپناهی و خوانین زاده، ۱۳۷۹).
با توجه به اهمیت برخی از ویژگیهای شخصیتی، مانند سرسختی روانشناختی و هیجانخواهی که در عملکرد ورزشکاران نقش بسزایی دارند، پرداختن به عوامل دیگر از جمله نگرشها و جهتگیری مذهبی که میتوانند مرتبط با شخصیت باشند، به جهت برنامهریزی و بالا بردن دانش مربیان برای ارتقاء عملکرد ورزشکاران میتواند بسیار مفید باشد.
1-2 بیان مسئله
بررسی و مطالعهٔ شاخصههای روانی و ویژگیهای شخصیتی در قلمرو روانشناسی ورزشی از دیدگاه کاربردی و نظری حائز اهمیت است چرا که از یک سو بطور غیر مستقیم و یا غیر مستقیم، عملکرد ورزشی را متأثر میسازد و از سوی دیگر از طریق اطلاعات کسب شده، زمینهٔ ارتباط متقابل ورزشکار و محیط ورزشی را فراهم میآورد. با توجه به این امر، مطالعهٔ ویژگیهای روانشناختی از جمله هیجانخواهی و سرسختی روانشناختی و در نظر گرفتن ارتباط این دو مقوله با جهتگیری مذهبی در ورزشکاران میتواند عاملی تأثیرگذار در اخذ تصمیمات عاقلانه و منطقی در جهت موفقیت هرچه بیشتر ورزشکاران باشد. تربیتبدنی به مثابهٔ یک نیاز فطری و یک پدیدهٔ اجتماعی- آموزشی در تکامل جسمانی و روانی افراد رسالتی بس بزرگ بر عهده دارد و به پرورش شخصیت و رشد روانی- اجتماعی افراد کمک شایانی میکند. با این حال به نظر میرسد که مطالعات کمتری در حیطهٔ ویژگیهای روانشناختی ورزشکاران صورت گرفته است بهگونهای که پاسخ بسیاری از پرسشها در پردهٔ ابهام باقی مانده است. بعنوان مثال آیا بین ورزشکاران و غیر ورزشکاران و بین ورزشکاران حرفهای و غیرحرفهای از نظر روانشناختی تفاوتی وجود دارد؟ آیا ورزشکاران نیمه حرفهای نیمرخ شخصیتی ویژهای دارند؟
در مجموع، منظور از نگرش و جهتگیری مذهبی، نگرش نظام داری از باورها و اعمال نسبت به امور مقدس است (یاوری، 1385). مؤلفهٔ بعدی یعنی هیجانخواهی، صفت شخصیتی است که ابتدا توسط آیزنک توصیف شد (خیابانچیان، 1376). نهایتاً سرسختی، مفهومی روانشناختی است که به شیوهٔ خاص و با ثبات فرد در واکنش به رویدادهای زندگی اشاره دارد (دیماتئو، 1378) و این عامل روانشناختی از سه مؤلفه تشکیل شده است که عبارتند از: تعهد، مهار، مبارزهجو.
همچنین با در نظر گرفتن تفاوتها میان جهتگیریهای مذهبی با سرسختی روانشناختی و هیجانخواهی میتوان برای رفع مشکل روحی و روانی ورزشکاران با استمداد از راهکارهای پیشنهادی، برنامهریزیهای لازم را بعمل آورد و زمینههای پیشرفت و تعالی هرچه بیشتر ورزشکاران را در سطوح برنامهریزی کلان، استعدادیابی، برنامهریزی تمرین و دستیابی به اهداف عالیهٔ مرتبط با رشتههای مختلف ورزشی فراهم نمود. پژوهش حاضر با هدف بررسی تفاوت برخی ویژگیهای شخصیتی (هیجانخواهی، سرسختی روانشناختی) با جهتگیری مذهبی در ورزشکاران نخبه و غیر نخبهٔ رشتهٔ ورزشی کاراتهکا انجام شده است. با عنایت به این موضوع که مطالعه و شناخت هرچه بیشتر برخی از ویژگیهای شخصیتی مانند سرسختی روانشناختی و هیجانخواهی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفتهاند در ارتقاء عملکرد ورزشکاران نقش بسزایی دارند، پرداختن به عوامل دیگری از جمله ارتباط و تفاوت ویژگیهای فوقالذکر با جهتگیری مذهبی که میتواند مرتبط با شخصیت باشد به منظور برنامهریزی و بالا بردن دانش مربیان برای ارتقاء عملکرد ورزشکاران مثمر ثمر خواهد بود.
با توجه به پیشرفت علم روانشناسی و از طرف دیگر راهکارهای مذهبی موجود برای رفع مشکلات مد نظر و پیش رو در این زمینه نیز، میتوان گامهای مؤثر و کاربردیای را در این راستا برداشت و به حل بنیادین مسائل پیش رو پرداخت. امید است که این پژوهش با اهداف ذکر شده بتواند راهگشایی برای این موارد باشد.
1-3 ضرورت و اهمیت
نظریهپردازان شخصیت، معمولاً گستردگی یا تمامیت را به عنوان هدف نظری عمده مورد توجه قرار دادهاند. در دورههای اخیر، گروهی از روانشناسان به این نتیجه رسیدهاند که نظریههای شخصیتی جامع مانند نظریهٔ فروید، یونگ و دیگران که کوشیدهاند به همه سئوالات مربوط به آدمی پاسخ دهند، در این پاسخگویی ناتوان و عاجز ماندهاند، زیرا پیچیدگی انسان و علل و عوامل متعدد رفتارهای او بیش از آنست که یک نظریه، هر قدر هم جامع، بتواند به همه مسائل انسانی پاسخ دهد. اینان معتقدند که به جای توجه به ساختن نظریههای جامع، بهتر است نظریههایی وضع شوند که تنها یک یا دو جنبه از شخصیت انسان را، اما بطور کاملتر، مورد مطالعه و بررسی قرار دهند (کریمی، ۱۳۷۰).
تحقیقات و نظریهپردازیهایی دربارهٔ هیجانخواهی، سرسختی روانشناختی و جهتگیریهای مذهبی- مؤلفههایی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفتهاند- در داخل و خارج از کشور انجام شده، که رابطهٔ تکتک این متغیرها را با متغیرهای دیگر مورد بررسی و تحقیق قرار دادهاند اما تحقیقی که این سه متغیر را با همدیگر بررسی کرده باشد و تفاوت در میزان هیجانخواهی و سرسختی روانشناختی را با جهتگیریهای درونی و بیرونی مذهبی لحاظ کرده باشد، انجام نشده است.
محقق احتمال میدهد که جهتگیری مذهبی، قادر به پیشبینی میزان هیجانخواهی و سرسختی روانشناختی در دو گروه ورزشکاران نخبه و غیرنخبه میباشد و پژوهش در این راستا به دلیل جدید بودن موضوع و ابهامات بسیاری که در این رابطه وجود دارد، ضروری مینماید. بنابراین یکی از ضرورتها و اهمیتهای این تحقیق، پر کردن خلأ اطلاعاتی موجود در مورد رابطهٔ ساده و چندگانهٔ این سه متغیر است. از آنجا که ویژگی هیجانخواهی و سرسختی در بین ورزشکاران علیالخصوص ورزشهای پر برخورد و مخاطرهآمیز همچون کاراته، صخرهنوردی و … از اهمیت زیادی برخوردار میباشند و همچنین در نظر گرفتن رابطه و مقایسهٔ این دو مؤلفهٔ شخصیتی با جهتگیریهای مذهبی بعنوان راهگشایی برای هدایت و تمرکز افکار در تمام مراحل زندگی شخصی و ورزشی، میتواند موجبات پیشرفت هرچه بیشتر ورزشکاران را در تمامی عرصههای رقابتی فراهم نماید.
همچنین از دیگر ضرورتهای این تحقیق، تعیین میزان اثر هیجانخواهی و سرسختی روانشناختی با در نظر گرفتن میزان تفاوتهای جهتگیری مذهبی بین دو گروه ورزشکاران نخبه و غیرنخبه میباشد که میتواند در زمینهٔ شناسایی ورزشکاران مستعد از کودکی و در نتیجه سوق دادن آنها به سمت ورزشی خاص، کمکهای شایانی کند.
1-5 فرضیات
– بین جهتگیریهای مذهبی ورزشکاران نخبه و غیرنخبهٔ کاراتهکا تفاوت وجود دارد.
– بین میزان هیجانخواهی ورزشکاران نخبه و غیرنخبهٔ کاراتهکا تفاوت وجود دارد.
– بین سرسختی روانشناختی ورزشکاران نخبه و غیرنخبهٔ کاراتهکا تفاوت وجود دارد.
– جهتگیریهای مذهبی و سرسختی روانشناختی میتواند در ورزشکاران نخبه و غیرنخبهٔ کاراتهکا، هیجانخواهی را پیشبینی کند.
1-4 اهداف پژوهش
1-4-1 هدف کلی
مقایسهٔ هیجانخواهی و سرسختی روانشناختی با جهتگیری مذهبی در ورزشکاران نخبه و غیر نخبهٔ کاراتهکا.
1-4-2 اهداف اختصاصی
-تعیین جهتگیریهای مذهبی در ورزشکاران نخبه و غیرنخبهٔ کاراتهکا.
-تعیین هیجانخواهی در ورزشکاران نخبه و غیرنخبهٔ کاراتهکا.
-تعیین سرسختی روانشناختی در ورزشکاران نخبه و غیرنخبهٔ کاراتهکا.
– بررسی امکان پیشبینی هیجانخواهی در ورزشکاران نخبه و غیرنخبهٔ کاراتهکا از طریق جهتگیری مذهبی و سرسختی روانشناختی.
۱- 6 پیش فرضهای تحقیق
– همه آزمودنیها نحوهٔ صحیح انجام آزمون را درک کردهاند.
– همه آزمودنیها انگیزهٔ لازم و کافی برای انجام آزمون را داشتهاند.
– همه آزمودنیها در وضعیت روحی و جسمی سالم به سر میبرند.
1-7 قلمرو تحقیق
انتخاب آزمودنیها از افراد نخبه در رشتههای خود در سطح تیمهای ملی.
انتخاب آزمودنیها از بین افرادی که در ردههای استانی، کشوری، ملی و یا بینالمللی تجربه رقابتی داشتهاند بعنوان افراد نخبه.
انتخاب آزمودنیها از بین افرادی در سطوحی غیر از تیمهای ملی مانند تیمهای شهرستانی بعنوان افراد غیرنخبه.
1- ۸ تعریف واژگان
1- ۸-1 تعاریف مفهومی
1-۸-1-1 هیجانخواهی
هیجانخواهی را میتوان به عنوان نیاز به تنوعجویی در دریافتهای حسی و شورانگیز جدید و تمایل به پذیرش خطرات جسمانی و اجتماعی به منظور کسب تجربههای مشابه تعریف کرد (زاکرمن، ۱۹۷۹).
1-۸-1-2 سرسختی روانشناختی
سرسختی روانشناختی، ترکیبی از باورها درباره خویشتن و جهان است که از سه مؤلفهٔ تعهد، کنترل و مبارزهجویی تشکیل شده است. افراد سختکوش نسبت به آنچه انجام میدهند، متعهدترند و خود را وقف هدفشان میکنند. آنها همچنین احساس میکنند که بر اوضاع مسلطند و خودشان تعیینکنندهاند و تغییرات زندگی را چالشها و فرصتهایی برای رشد و پیشرفت میدانند، نه محدودیت و تهدید (کوباسا و زولا ۱[2]،1983).
1-۸-1-3 جهتگیری مذهبی
جهتگیری مذهبی به نوعی، رابطهٔ آدمی با دین و پایبندی به فرامین دینی را منعکس میکند (شرفی، م: ۱۳۸۰). همچنین جهتگیری مذهبی را مرجعیت بخشیدن به ساختار روابط و مناسبات انسانی در تمام ابعاد آن، در پرتو روابط انسان و خدا میدانند و این که فرد در مناسبات و روابطش تا چه اندازه به آموزهها و انجام رفتارهای توصیه شدهٔ دینی، عاقبتگرایی، و توجه به آخرت نظر دارد و مناسک مذهبی را جدی میگیرد (بهرامی و همکاران، ۱۳۸۰).
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.