پایان نامه گاه نگاري مقايسه اي سفال هاي پيش از تاريخ تپه پرديس و ديگر مناطق باستاني
فهرست:
فصل اول : ويژگي هاي جغرافيايي دشت تهران
1-1 مقدمه ………………………………………………………………….. 2
1-2 ويژگي هاي جغرافيايي دشت تهران …………………………………… 4
فصل دوم : مروري بر تاريخچه مطالعات باستان شناسي در دشت تهران
2-1 نظري به تاريخ مطالعات باستان شناسي در دشت تهران ………………. 9
فصل سوم : معرفي استقرارهاي دشت تهران
3-1 تپه صادق آبادي ………………………………………………………. 16
3-1-1 توصيف سفال ……………………………………………………… 17
3-1-1-1 نقوش هندسي ……………………………………………………. 18
3-1-1-2 نقوش حيواني …………………………………………………… 18
3-2 تپه فخر آباد …………………………………………………………… 19
3-3 تپه معين آباد ………………………………………………………….. 20
3-4 تپه نوده ………………………………………………………………. 21
3-5 تپه ده ماسين ………………………………………………………….. 22
3-6 تپه احمد آباد ………………………………………………………….. 23
3-7 تپه ارسطو ……………………………………………………………. 25
3-7-1 تپه پيش از تاريخي ارسطو ………………………………………… 25
3-7-2 سفال ……………………………………………………………….. 27
3-8 تپه پويينگ…………………………………………………………….. 30
3-8-1 تپه پويينگ …………………………………………………………. 30
3-8-2 تاريخچه مطالعات تپه پويينگ ……………………………………… 31
3-9 تپه مافين آباد ………………………………………………………….. 34
3-10 تپه شغالي پيشوا …………………………………………………….. 35
3-10-1 سفال ……………………………………………………………… 36
3-11 تپه سفالين پيشوا……………………………………………………… 37
3-11-1 محوطه باستاني سفالين …………………………………………… 37
3-12 تپه چشمه علي ………………………………………………………. 38
3-12-1 تاريخچه و نتايج حفاري چشمه علي ……………………………… 38
3-12-2 نقش سفال ………………………………………………………… 47
3-12-2-1 نوسنگي جديد ………………………………………………….. 47
3-12-2-2 كالكولتيك انتقالي ………………………………………………. 48
3-12-2-3 كالكولتيك جديد ………………………………………………. 55
3-13 تپه پرديس …………………………………………………………… 59
3-13-1 لايه نگاري تپه پرديس …………………………………………… 60
3-13-2 گاه نگاري نسبي تپه پرديس بر اساس تركيب سفالها ……………… 64
3-13-3 گاه نگاري مطلق تپه پرديس ……………………………………… 66
3-13-4 توصيف سفال ……………………………………………………. 67
3-13-4-1 دوره پارت ……………………………………………………. 68
3-13-4-2 دوره كالكولتيك قديم …………………………………………… 69
3-13-4-3 دوره انتقالي كالكولتيك ………………………………………… 70
3-13-4-4 دوره نو سنگي جديد …………………………………………… 79
فصل چهارم : گاه نگاري مقايسه اي سفالها تپه پرديس و
مقايسه آن با استقرارهاي پيش از تاريخ دشت تهران
4-1 نتيجه گيري …………………………………………………………… 85
4-2 دوره نوسنگي جديد …………………………………………………… 86
4-3 دوره انتقالي كالكولتيك ………………………………………………… 87
4-4 دوره كالكولتيك قديم …………………………………………………… 88
منابع……………………………………………………………………….. 160
فهرست تصاویر
1 – نمایی از تپه صادق آبادی……………………………………………… …16
2- نمونه سفالهای تپه صادق آبادی………………………………………….. 19
3- نمونه سفالهای تپه معین آباد……………………………………………… 21
4- نمایی از تپه احمد آباد……………………………………………………. 23
5- نمونه سفالهای تپه احمد آباد……………………………………………… 24
6- نمونه سفالهای تپه ارسطو دوره نوسنگی جدید………………………….. 28
7- نمونه سفالهای تپه ارسطو کالکولتیک انتقالی……………………………. 29
8- نمایی از تپه پویینگ…………………………………………………….. 30
9- برش لایه نگاری ترانشه H7 و دوره های فرهنگی تپه چشمه علی…….. 44
10- برش لایه نگاری ترانشه E4-5 و دوره های فرهنگی تپه چشمه علی…. 45
11– نمونه هایی از سفال پارتی با نقوش طنابی شکل به دست آمده از کاوش های
تپه پردیس( گزارش نهایی تپه پردیس،1385،177)………………………. 68
12- نمونه هایی از سفال های کالکولیتیک قدیم به دست آمده از کاوش های تپه
پردیس(گزارش نهایی تپه پردیس ،1385،178)…………………………… 69
13- دو نمونه از خمره های ذخیره با نقوش هندسی ساده، به دست آمده از ترانشه
III (گزارش نهایی تپه پردیس،1385،179)……………………………. ….71
14- تصویر12- نمونه هایی از نقوش لوزی و ترکیب آن با نقوش مورب و دایره به
کار رفته بر روی سفال های دوره انتقالی کالکولیتیک تپه پردیس.
(گزارش نهایی تپه پردیس،1385،180)………………………………….. …73
15– نمونه هایی از موارد استفاده از نقوش دایره و ترکیب آن با دیگر نقوش بر
روی سفال های دوره انتقالی کالکولیتیک تپه پردیس
(گزارش نهایی تپه پردیس،1385،180)…………………………………… 74
16- نمونه هایی از ترکیب نقش دایره و بیضی به کار رفته شده بر روی سفال های
دوره انتقالی کالکولیتیک تپه پردیس(گزارش نهایی تپه پردیس ،1385،181)……… 74
17- نمونه ای از نقش زیگزاگی ترسیم شده بر روی سفال های دوره انتقالی کالکولیتیک
تپه پردیس (گزارش نهایی تپه پردیس ،1385،182)……………………… 75
18- نمونه ای از نقوش مورب و متقاطع استفاده شده بر روی سفال های دوره انتقالی
کالکولیتیک تپه پردیس(گزارش نهایی تپه پردیس 1385،182)…………… 75
19-نقش گاو قرار گرفته در کادر مثلث های چسبیده به هم به دست آمده از کاوش های
تپه پردیس (گزارش نهایی تپه پردیس 1385،183)………………………. 76
20- نقش بز بسیار کوچک به دست آمده از ترانشه III
(گزارش نهایی تپه پردیس 1385،183)…………………………………… 77
21- نقش بز به دست آمده از ترانشه IV (گزارش نهایی تپه پردیس 1385،184) 77
22- نقش گله های پرندگان گردن دراز طراحی شده بر روی سفال های دوره انتقالی
کالکولیتیک تپه پردیس(گزارش نهایی تپه پردیس 1385،184)…………… 78
23- نقش احتمالا انسانی که بر روی قطعه سفال کوچکی اجرا شده است
(گزارش نهایی تپه پردیس 1385،184)…………………………………… 79
24- نمونه سفال خشن و ساده نوسنگی به دست آمده از ترانشه VII تپه پردیس
(گزارش نهایی تپه پردیس 1385،186)…………………………………. ….80
25- نمونه ای از سفال دو طرف منقوش دوره نوسنگی جدید به دست آمده از تپه پردیس
(گزارش نهایی تپه پردیس 1385،186)…………………………………….. …… 81
26-نمونه هایی از نقوش مواج و مثلثی که بر روی سفال های نوسنگی پردیس دیده
می شود. (گزارش نهایی تپه پردیس 1385،187)……………………………. ….81
27- نمونه ای از نقوش اجرا شده در بیرون و داخل سفال های نوسنگی پردیس
(گزارش نهایی تپه پردیس 1385،187)…………………………………. …..82
28-نمونه ای دیگر از نقوش اجرا شده در بیرون و داخل سفال های نوسنگی پردیس
(گزارش نهایی تپه پردیس 1385،187)…………………………………… 88
29- خطوط افقی موازی که در دو طرف سفال های دوره نوسنگی پردیس دیده می شود.
(گزارش نهایی تپه پردیس 1385،188)………………………………… ……82
30- نمونه هایی از سفال های با نقش نوسنگی با ویژگی های دوره انتقالی کالکولیتیک
(گزارش نهایی تپه پردیس 1385،188)……………………………………………. 83
فهرست طرحها
1- تپه صادق آبادی کالکولتیک انتقالی……………………………………… 93
2- تپه صادق آبادی کالکولتیک انتقالی…………………………………… ….. 94
3- تپه صادق آبادی کالکولتیک انتقالي…………………………………… 96-95
4- تپه صادق آبادی کالکولتیک میانی و…………………………………….. 97
5- سفالهای تپه نوده………………………………………………………… 98
6- سفال تپه ده ماسین کالکولتیک میانی…………………………………… …99
7- تپه فخر آباد کالکولتیک انتقالی…………………………………………. 100
8- تپه فخرآباد کالکولتیک انتقالی………………………………………….. 101
9- تپه فخرآباد کالکولتیک انتقالی………………………………………….. 102
10- تپه مافین آباد دوره کالکولتیک میانی…………………………………. 103
11- تپه مافین آباد دوره کالکولتیک میانی…………………………………. 104
12- تپه احمد آباد دوره کلکولتیک میانی…………………………………… 105
13- تپه احمد آباد دوره کالکولتیک میانی………………………………….. 106
14- تپه احمد آباد دوره کلکولتیک میانی…………………………………… 107
15- تپه سفالین پیشوا………………………………………………………. 108
16- تپه سفالین پیشوا………………………………………………………. 109
17- تپه سفالین پیشوا………………………………………………………. 110
18- تپه سفالین پیشوا………………………………………………………. 111
19- تپه سفالین پیشوا………………………………………………………. 112
20- تپه سفالین پیشوا………………………………………………………. 113
21- تپه شغالی پیشوا دوره کالکولتیک میانی………………………………. 114
22-تپه شغالی پیشوا دوره کالکولتیک میانی……………………………….. 115
23-تپه شغالی پیشوا دوره کالکولتیک میانی……………………………….. 116
24- تپه شغالی پیشوا دوره کالکولتیک میانی………………………………. 117
25- تپه شغالی پیشوا دوره کالکولتیک میانی………………………………. 118
26- تپه شغالی پیشوا دوره کالکولتیک قدیم بجز شماره 122 که دوره کالکولتیک میانی است 119
27- تپه شغالی پیشوا………………………………………………………. 120
28- تپه چشمه علی دوره نوسنگی جدید…………………………………………….. 121
29- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی………………………………. 122
30- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی………………………………. 123
31- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی…………………………………. …… 124
32- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی………………………………. 125
33- تپه چشمه علی………………………………………………………… 126
34- تپه چشمه علی………………………………………………………… 127
35- تپه چشمه علی………………………………………………………… 128
فهرست نقشهای روی سفال
1- تپه مافین آباد ( دوره کالکولتیک میانی)………………………………… 130
2- – تپه احمدآباد دوره کالکولتیک میانی…………………………………… 131
3- تپه ارسطو دوره کالکولتیک انتقالی…………………………………….. 132
4- تپه ارسطو نوسنگی قدیم…………………………………………….. …….133
5- تپه فخرآباد دوره کالکولتیک انتقالی و جدید……………………………. 134
6- تپه شغالی پیشوا دوره کالکولتیک میانی………………………………… 135
7- تپه شغالی پیشوا دوره کالکولتیک قدی…………………………………. م135
8- تپه ده ماسین……………………………………………………………. 136
9- تپه صادق آبادی………………………………………………………… 137
10- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک قدیم ترانشه H7…………………….. 138
11- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه H7139………………..
12- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه H7………………….. 140
13- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه H7………………….. 141
14- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه H7………………….. 142
15- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه H7………………….. 143
16- تپه چشمه علی دوره نوسنگی جدید ترانشه H7……………………. …….144
17- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک میانی H7…………………………… 145
18- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه E4-5……………….. 146
19- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه E4-5……………….. 147
20- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه E4-5……………….. 148
21- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه E4-5……………….. 149
22- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه E4-5……………….. 150
23- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه E4-5……………….. 151
24- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک انتقالی ترانشه E4-5……………….. 152
25- تپه چشمه علی دوره کالکولتیک قدیم ترانشه E4-5………………….. 153
26- تپه چشمه علی دوره نوسنگی جدید ترانشه E4-5……………………. 154
فهرست نقشه ها
1– موقعیت جغرافیایی تپه پویینگ…………………………………………. 32
2- مقطع شماتیک گمانه آزمایشی ب تپه پویینگ…………………………… 33
فهرست جداول
1- جدول گاهنگاری دکتر مجیدزاده………………………………………. 41-40
2- جدول پیشنهادی دکتر صادق ملک شهمیرزادی برای ادوار فرهنگی پیش از تاریخ
فلات مرکزی ایران………………………………………………….. …………..42
3- جدول گاهنگاری پیش از تاریخ دشت تهران (دکتر فاضلی) ………………… 43
4- ویژگی های سفال های دوره نوسنگی جدید و ادوار مختلف کالکولتیک…. 91
چكيده
دشت تهران كه از منظر جغرافياي باستان شناختي جز شمال فلات مركزي ايران محسوب مي گردد يكي از متسعد ترين مناطقي است كه قديمي ترين جوامع روستايي خاورميانه را در خود جاي داده است . از توزيع جمعيت جوامع انساني دوره پارينه سنگي جديد ، ميان سنگي و نو سنگي اوليه ( به عبارتي نوسنگي قبل از سفال ) ساكنان شمال فلات مركزي اطلاع چنداني در دست نيست ولي در حدود 8000 سال قبل شاهد رشد و افزايش بي سابقه جمعيت در پايكوه هاي سلسله جبال البرز جنوبي مي باشيم كه تا حدود 5000 سال قبل تداوم داشت . اين جوامع كه از رشد بالايي برخوردار بودند به ناگاه در آغاز دوره شهر نشيني متوقف شده اند و اثري از آنها نيست . يك چنين گسستي و تفاوت در ظهور ساختار سياسي و اجتماعي جوامع شمال فلات مركزي بنگريم . همچنين چون متاسفانه در سالهاي اخير در دشت تهران كاوشهاي علمي و هدفمندي صورت نگرفته بود . با توجه به كاوشهاي اخير تپه پرديس و تپه چشمه علي و ارايه گاهنگاري مطلق با استفاده از كربن 14 و همچنين مطالعات ميان رشته اي مانند استخوان جانورشناسي و گياه شناسي و همچنين مطالعت زمين باستان شناسي ، دريچه اي نو به مطالعات باستان شناسي در اين حوزه باز نمود و با ارائه سوالات و فرضيات جديد سعي در هرچه علمي تر كردن اين مطالعات در اين بخش از ايران نمود.
فصل اول
1-1مقدمه
با مروری بر تاریخچه مطالعات باستان شناختی در فلات مرکزی ایران در می یابیم که بیشتر این مطالعات در دشت قزوین و شمال شرقی فلات متمرکز بوده است و در دشت تهران تا سالهای اخیر مطالعات اندکی صورت پذیرفته است. دشت حاصلخیز تهران در شمار یکی از مناطق مهم و كليدي باستانی است که از دوره پارينه سنگي تا بحال و بطور پيوسته جمعيت هاي انساني مختلفي را در خود جاي داده است. اين جوامع نقش اساسی در شكل گيري اولين هسته هاي حكومتي در هزاره پنجم و چهارم ق .م داشته اند. همین مطالعات اندک باستان شناسي در چند دهه اخير بیانگر اهمیت دشت تهران در دوره هاي تاريخي و اسلامي نیز می باشد. وجود شهرري بعنوان پايتخت ايران در دوره هاي مختلف تاریخی خود گواه اين واقعيت است.
نگارنده در این پایان نامه سعی در معرفی مناطقی که در سالهای اخیر مورد بررسی و حفاری قرار گرفته اند نموده است. به علت غنای سفالهای بدست آمده از تپه پردیس (که تمام ادوار مس و سنگ را شامل میشود) من به مقایسه سفالهای این تپه با طیف وسیعی از مناطق دیگر دشت تهران مانند .تپه صادق آبادی.، . معین آباد. ، فخرآباد. و غیره نموده ام. نتیجه این مطالعات پایان نامه ای است که هم اکنون در دست دارید. این پایان نامه در چهار فصل به صورت زیر تنظیم شده است،
در فصل اول به مطالعات جغرافیایی دشت تهران پرداخته ام. به دلیل وجود ارتفاعات متعدد، دشت ری همواره از منابع آبی مطمئنی برخوردار و کانونی برای زندگی انسانها بوده است . فصل دوم به تاریخچه مطالعاتی که در گذشته در این دشت صورت گرفته اختصاص دارد. در فصل سوم به معرفی بیشتر مناطق مورد بررسی و یا حفاری شده این دشت پرداخته ام. به دلیل اهمیت تپه چشمه علی به صورت کامل به مطالعات پیش از انقلاب و پس از انقلاب آن همت گمارده ام. مهمترین این مطالعات در تپه چشمه علی توسط اشمیت[1] انجام شده که فقط دو خبرنامه با گزارشی محدود از آن منتشر شده است. با مرگ دلخراش اشمیت در سانحه هوایی نتایج کارهای او در این محوطه منتشر نشده است لذا آگاهی ما از چگونگی شکل گیری فرهنگ ها، الگوی استقرار و به طور کلی تطور فرهنگی اقتصادی اجتماعی و سیاسی جوامع این منطقه بسیار اندک بوده است. از دیگر کسانی که در بعد از انقلاب به حفاری و مطالعه در این منطقه پرداخته دکتر حسن فاضلی است که رساله دکتری ایشان به منطقه چشمه علی اختصاص داده شده است. ایشان پس از بازگشت به ایران با بررسی تصادفی که در دشت تهران انجام دادند به معرفی 12 محوطه پیش از تاریخ (مربوط به هزاره ششم تا هزاره چهارم )پرداختند که 7 محوطه برای نخستین بار شناسایی شده .(فاضلی،1380: 214). طی بررسی های انجام شده مشخص شد که در میان محوطه های پیش از تاریخی دشت تهران تپه پردیس به دلیل دارا بودن سفالهای تمام ادوار مس و سنگ از اهمیت خاصی برخوردار است بنابراین دکتر فاضلی در سال 1383به حفاری در این منطقه پرداختند و با جمع آوری نمونه های کربن 14 ،گاه نگاری مطلق این ادوار را نیز مشخص کردند (فاضلی و دیگران،1385). در نهایت در فصل چهارم نتیجه گیری و کارهای باقیمانده آورده شده است.
1-2 ویژگی های جغرافیای دشت تهران
ماسیف عظیم البرز که در دوران چین خوردگی الپی تکوین یافته با قللی مرتفع و دره های عمیق مانند سد عظیم قوسی شکل به طول تقریبی 600 کیلومتر بین دریای خزر و فلات مرکزی ایران واقع شده است. این دیوار عظیم در غرب به وسیله دره عمیق سفیدرود از کوههای طالش جدا شده از سوی شرق به کوههای خراسان می پیوندد و حبله رود آنرا به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم می کند. ارتفاع و عرض رشته کوههای البرز متفاوت است. عریض ترین و مرتفع ترین ناحیه این کوهستان ها قله دماوند در البرز میانی یا اصلی است و هر چه از دو سوی آن به دو طرف شرق و غرب پیش برویم هم از ارتفاع و هم از عرض آن کاسته می شود. ارتفاعات البرز دارای دو دنیای اقلیم نباتی متمایز در دو سوی شمالی و جنوبی خود می باشد. اگر بر روی یکی از قلل این کوهستان بایستیم و به دو جبهه شمالی و جنوبی بنگریم بسهولت خواهیم دید که دو قضیه متفاوت اقلیمی و پوشش گیاهی در آن به وضوح مشاهده می شود. دامنه های شمالی با پوشش انبوه از نباتات و درختان جنگلی انبوه و دامنه جنوبی خشک و بدون درخت و نبات می باشد. چون البرز تا دریای خزر فاصله چندانی ندارد اختلاف سطح موجب پیدایش جریانات جوی و رگبارها و بارانهای طولانی شدید می شود که به طور مداوم جبهه های شمالی مشرف به دریا را مورد حمله قرار می دهد، در حالی که همین ارتفاعات غالبا مانع بزرگی برای گذشتن بخارهای دریای خزر و جریانات جوی بسوی حاشیه های جنوبی می گردد و در این صورت است که تقسیم آب و رطوبت یکی از نقش های بارز این رشته کوهستانها می باشد. دشت تهران درست در بخش جنوبی البرز مرکزی و در ارتفاع 1191 متر از سطح دریاهای آزاد جهان قرار گرفته است. در حد شمالی این دشت رودخانه های لار ، جاجرود، و کرج جاری می باشند و البرز مرکزی را به سه قسمت تقسیم می کند.
کوههای توچال و لواسانات که بین رودخانه های لار و جاجرود قرار دارند و مشرف به دشت ورامین هستند.کوههای شمیرانات که بین سرچشمه های جاجرود و کرج قرار دارند و بلندترین نقطه آنها قله توچال با ارتفاع 3933 متر است.رشته کوههای ممتد فیروز کوه که از هزار تا گردنه عباس آباد کشیده شده است و سر انجام به سفید کوه متصل می شود.
مهمترین بخش دشت تهران را دشت ری تشکیل می دهد که میانگین ارتفاع آن از سطح دریا حدود 1200 متر می باشد که بتدریج از ارتفاع آن به طرف جنوب کاسته می شود و به حدود 800 متر می رسد. بخش های شمالی دشت ری را دیواره جنوبی البرز مر کزی در بر می گیرد که ارتفاع بالای 1500 متر را شامل می شود. ارتفاعات و قله های بلند این ناحیه به صورت کانون آبگیر دایمی، رودهایی را که از این ارتفاعات سرچشمه می گیرند، در طول سال تغذیه می کند. بدین ترتیب دشت ری همواره از منابع آب مطمینی در طول فصل خشک و گرم برخوردار می باشد. کوههای مرکزی و جنوبی این ناحیه عبارتند از بی بی شهربانو، نامک، سه پایه، القدر و حسن آباد. در بخش جنوبی دشت تهران دریاچه ای به نام دریاچه قم که با نامهای دیگری همانند حوض سلطان، دریاچه ساوه، و دریاچه شاهی مشهور است به مساحت تقریبی 2400 کیلومتر مربع در جنوب تهران واقع شده است. طول آن حدود 80 و عرض آن حدود 30 کیلومتر می باشد. وسعت و شکل آن متناسب با واردات و میزان بارندگی در فصول مختلف سال متفاوت است. رودخانه هایی که به این دریاچه میپیوندند عموما از جهت شمال و مغرب اند. دریاچه از طرف شرق بهکویر متصل شده و هیچ نوع وارداتی ندارد. واردات شمالی آن رودخانه هایی هستند که آبهای دامنه جنوبی البرز را جمع کرده و با حفر دره های وسیع در جلگه تهران در جنوب این جلگه به هم نزدیک شده و در مجاورت یکدیگر وارد دریاچه می شوند. اهم این رودخانه ها عبارتند رود شور، کرج، جاجرئد، حبله رود و قره سو. در دشت ری رودهای متعددی جریان دارد که مهمترین رودهای دایمی آن عبارتند از :
جاجرود. این رودخانه از کوههای گلون بسته که جزو ارتفاعات خرسنگ کوه است، سرچشمه گرفته و پس از عبور از روستای فشم به آن می ریزد و دیگری رود دماوند است که در نزدیکی های دشت ورامین به آن می پیوندند. این رودخانه پس از مشروب ساختن دشت ورامین در جهت جنوب به مسیر خود ادامه داده و در 2 کیلومتری جنوب سالاریه به رودخانه کرج متصل می شود.
2)رود کرج.منبع اصلی آب بخش غربی و جنوب غربی دشت تهران، رودخانه کرج می باشد که از کوههای خرسنگ کوه به ارتفاع 4183 متر سرچشمه گرفته و رودخانه های متعددی در منطقه کوهستانی همانند ولات رود، وارنگ رود، رود گچسر و شهرستانک را می توان نام برد که در طول مسیر رودخانه به آن می پیوندند. این رود پس از مشروب نمودن دشت کرج وارد جلگه شهریار شده و اراضی شهریار را مشروب می نماید. این رود پر آب که در واقع به عنوان پرآب ترین رود سلسل جبال جبهه جنوبی البرز محسوب می شود، در کوهستان رود دایمی و در دشت پایکوهی و در مجاورت مسیله، از ویژگی رودهای اتفاقی برخوردار است. طول رود کرج حدود 220 کیلومتر می باشد و بازده متوسط آن 17 متر مکعب در ثانیه است که این مقدار در تابستان و اوایل پاییز کمتر، و در زمستان و اوایل بهار بیشتر می شود. آب این رودخانه از بارانهای فصلی ، و ذوب برفهای کوهستانی تامین می شود. رود کرج در مسیر خود که جهت شمال غربی-جنوب شرقی دارد و به موازات رود شور به جریان خود ادامه می دهد و ضمن یک گردش قوسی شکل به سمت جنوب متمایل می گردد و در 20 کیلومتری سالاریه به رود جاجرود ملحق می شود.
دشت تهران با توجه به ارتفاع و شرایط جغرافیایی که از یک طرف بین رشته کوه البرز و از طرف دیگر منطقه بیابانی آنرا محصور کرده است از پوشش گیاهی یکسانی برخوردار نیست. مناطقی که بین 1000 تا 1300 متری واقع شده اند بواسطه کمی بارندگی و طولانی بودن فصل خشک، تنها گیاهانی که قادر به تحمل چنین شرایط دشواری باشند، امکان رویش پیدا می کنند در دشت تهران با توجه به سردی هوا در زمستان و خشکی آن در تابستان موانعی که پوشش قابل ذکر گیاهی داشته باشند وجود ندارد. در واقع پوشش گیاهی در دشت تهران عبارتند از: انواع بوته های خاردار, خشخاش، یونجه، کتیرا، خارشتر، انواع بوته های گز و انواع گیاهان خانواده گندمیان. دشت تهران نه تنها تحت تاثیر عوامل کلی اقلیمی مانند عرض جغرافیایی، ارتفاع و فاصله از دریاها و آبهای بزرگ جهان، تحت تاثیر سه نوع توده هوای مختلف است که عبارتند از:
توده هوای محلی
توده هوای غربی و شمالی
توده هوای شرقی
[1] Schmit
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.