پایان نامه آسیب شناسی فقهی قوانین حضانت
فهرست محتوا
فهرست مطالب
- فصل اول : کلیات
- 1-1 مقدمه. 2
- 1-2 بیان مسأله. 2
- 1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق.. 5
- 1-4 اهداف تحقیق.. 7
- 1-5 فرضیه های تحقیق.. 7
- 1-6 مفهوم حضانت… 7
- 1-6-1 مفهوم لغوی حضانت… 8
- 1-6-2 مفهوم فقهی حضانت… 8
- 1-6-3 مفهوم حقوقی حضانت… 8
- 1-7 روش تحقیق.. 9
- 1-8 مرور ادبیات و سوابق مربوطه. 10
- فصل دوم : بیان موضوع
- 2-1 بررسی فقهی حضانت… 15
- 2-1-1 حضانت در فقه. 15
- 2-1-2 اولویت پدر و مادر بر حضانت… 16
- 2-1-3 دیدگاه فقیهان در باب حضانت در 7 سال اول. 25
- 2-1-4 تساوی در حضانت تا هفت سالگی.. 26
- 2-1-5 حضانت در هفت سال دوم. 26
- 2-1-6 روایات بیان کننده شایستگی پدر در هفت سال دوم. 28
- 2-2 بررسی حقوقی حضانت در ایران. 32
- 2-2-1 تعریف حضانت درحقوق ایران. 32
- 2-2-2 مسأله اولویت در امر حضانت… 33
- 2-2-3 مسأله حضانت بعدازطلاق.. 34
- 2-2-4 حضانت اطفال درصورت فوت یکی از والدین.. 35
- 2-2-5 موارد سقوط حق حضانت… 37
- 2-2-6 پایان حضانت… 39
- 2-2-7 ضمانت اجرای حضانت درحقوق ایران. 41
- 2-2-8 تصمیمات دادگاه درمورد حضانت… 43
- 2-2-9 مبنای حقوقی حضانت درحقوق مدنی ایران. 44
- 2-2-10 نگاهداری وتربیت اطفال. 46
- 2-2-11 مادههای قانون مدنی در ارتباط با حضانت… 46
- 2-2-12 مادههایی از قانون مجازات اسلامی در ارتباط با حضانت… 48
- 2-2-13 ملاقات طفل.. 48
- 2-2-14 ملاقات طفل قبل از وقوع طلاق.. 49
- 2-2-15 ملاقات طفل پس از وقوع طلاق.. 50
- 2-2-16 نفقه کودک به عهده چه کسی است… 50
- 2-2-17 حضانت در قوانین دیگر کشورهای اسلامی.. 51
- فصل سوم : آسیب شناسی
- 3-1 حضانت،حق یا تکلیف؟. 55
- 3-2 آیا موانع حضانت مانع اجرای حق است یا باعث سقوط حضانت خواهد شد؟. 63
- 3-3 متغیرهای موثر در تعیین سن حضانت… 66
- 3-4 متصدّی امر حضانت در فرض حیات ابوین یا فقدان آنها 69
- 3-4-1 در فرض حیات ابوین و انحلال نکاح به علت طلاق.. 69
- 3-4-2 در فرض فقدان یکی از آنها 71
- 3-4-3 در فرض فقدان هر دو. 71
- 3-5 مباشرت در حضانت… 72
- 3-6 پایان دوره نگهداری و حضانت طفل.. 76
- فصل چهارم : نتیجه گیری
- 4-1 بحث و نتیجه گیری.. 82
- منابع. 85
فصل اول
کلیات
1-1 مقدمه
دین مبین اسلام با درک اهمیت خانواده به عنوان سنگ بنای جامعه توجه شایسته و ویژهای را به حفظ و بهروزی آن، مبذول داشته و با دقت در جزئیترین شئون آن در قانون گذاریهای خود، مقرراتی را به منظور پایداری و سعادت آن در نظر گرفته است. خانواده کانون گرمی است برای پرورش اطفالی که قرار است در آینده اعضاء مفید و سالم اجتماع را تشکیل بدهند، به همین دلیل دین اسلام بیشترین تلاش را به خرج داده است تا از فروپاشی این نهاد مقدس جلو گیری نماید، تا آنجا که طلاق و جدایی همسران را مبغوضترین حلال بر شمرده است. اگر این کانون مقدس متزلزل گردد، آسیبهای آن تنها دامن زوجین را نمیگیرد، بلکه اصلیترین قربانی آن اطفالی است که آشیانهٔ گرم خود را از دست داده در معرض انواع آفتهای اجتماعی قرار میگیرند. طبیعی است که هیچ نهاد یا سازمانی نمیتواند نقش این نهاد مقدس را برای این اطفال ایفاء نماید، اماّ اگر این نهاد به هر دلیلی فروپاشید، لازم است تدابیری در نظر گرفته شود که تا حد امکان از آسیبهای احتمالی آن نسبت به اطفال و جامعه کاسته شود.
1-2 بیان مسأله
حضانت کودکان یکی از مسائل مهم در جامعة بشری محسوب میگردد. حضانت و پرورش کودکان در ادوار تاریخ به شکلی از اشکال در ادیان و مذاهب مختلف وجود داشته است. هم اکنون در تمام کشورهای پیشرفته و عقب مانده که دارای سیستمهای مختلف حقوقی و سیاسی میباشند حضانت و پرورش کودکانی را که در اثر انحلال ازدواج و یا وقوع طلاق، خلع، تفریق و یا متارکة قضایی بدون سر پرست میمانند، در قوانین خود پیش بینی نمودهاند.
عمدهترین حکمت و مشروعیت حضانت کودکان، شاید در این نکته نهفته باشد که آنان در آینده در معرض آسیب بیشتر قرار نگیرند و از آنها حفاظت و مراقبت کامل صورت گیرد و این کودکان در آینده به توانند اشخاص مفید در جامعه به بار آیند.
«حضانت» واژة عربی از ماده حَضَنَ و در لغت به معنای حفظ و نگهداری کردن و در آغوش گرفتن وپرورش دادن است، ولی حقوقدانان برای «حضانت» تعاریف گوناگونی آوردهاند که به پارهای از آنها اشاره میشود: حضارت عبارت است از اقتداری که قانون به منظور نگهداری و ترییت اطفال به پدر و مادر آنان اعطا کرده است. (ناصر کاتوزیان، حقوق مدنی، 1383/2/139) آقای لنگرودی نیز مینویسد: «حضانت عبارت است از نگهداری مادی و معنوی طفل توسط کسانی که قانون مقرر داشته است. (لنگرودی، 1368/1، ش 1720). آقای لنگرودی مینویسد: «حضانت عبارت است از نگهداری مادی و معنوی طفل توسط کسانیکه قانون مقرر داشته است» و حضانت مختص ابوین و اقربای طفل است و بین اقربا رعایت طبقات ارث نمیشود و عبارت است از حفظ مادی (جسم) و تربیت اخلاقی و معنوی طفل مناسب شؤون. (لنگرودی، ترمینولژی حقوق، /1، ش 1720).
دکتر شایگان نیز حضانت را چنین تعریف کرده است که حضانت یا نگاهداری اطفال، حق و تکلیفی است که پدر یا مادر نسبت به طفل خود دارند.. (شایگان، حقوق مدنی، ج 2، ص 169). البته این نیز تعریف حضانت نیست؛ بلکه بیان و ماهیت و طبیعت حقوق آن میباشد. مضافاً که دامنه حقوق و تکالیف والدین نیز در آن مشخص نگردیده است. و نیز نوشتهاند: حضانت اقتداری است که قانون به منظور نگهداری و تربیت اطفال به پدر و مادر اعطا کرده است. (کاتوزیان، حقوق مدنی، /2 /139) این همان مفهوم برگرفته از فقه اسلامی است که متناسب با معنای لغوی نیز میباشد. قانون مدنی ایران و قانون حمایت خانواده، حضانت را تعریف ننموده است و از مواد مربوط و ماده 12 آیین نامه اجرای قانون حمایت خانواده تعریفی به شرح زیر به دست میآید: «حضانت عبارت است نگهداری و تربیت طفل به طوری که صحت جسمانی و تربیت وی با توجه به نیازمندیهای حال و آینده او و وضع و موقعیت والدین طفل تأمین گردد».
مواد 1168 الی 1179 قانون مدنی ایران که شمول دایره حضانت را ذکر مینماید، فقط از دو چیز سخن گفتهاند: «نگاهداری» و «تربیت» پس حضانت یعنی، سرپرستی برای نگاهداری و تربیت. اگر طفل مریض میشود، پرداخت بهای دارو، نفقه است؛ ولی خوراندن دارو به طفل، حضانت است. پرداخت بهای خرید لباس جهت طفل، نفقه است ولی پوشاندن بر تن او، حضانت و از این قبیل.
موضوع حضانت یکی از مباحث پیچیده حقوق خانواده میباشد که علی رغم اهمیتان به نظر میرسد در زمینه تدوین قوانین در این موضوع کم کاری گردیده که باعث پیامدهای نامطلوب چه برای طرفین درگیر با این مسائل و چه دادگاههای رسیدگی کننده به این پروندهها شده است که به بیان برخی از این مسائل در ذیل میپردازیم:
- قانون بیان میدارد حضانت حق وتکلیف والدین است ولی صراحتاً مشخص نیست حق است یا تکلیف یا برای کدام حق وبرای کدام تکلیف است چون این تفکیک حق از تکلیف دارای اثاری چون قابل اسقاط بودن حق-الزام والدین در صورت امتناع در صورتی که تکلیف باشد وقابلیت مطالبه اجرت در صورت حق بودن وانجام اختیاری از سوی و…میباشد.
- موانع حضانت (ازدواج مادر و…) باعث سقوط حضانت خواهد شد یا مانع اجرایان تا زمان رفع مانع خواهد بود به عبارت دیگر ایا با از بین رفتن مانع حق حضانت اعاده خواهد شد.
- ایا مباشرت در حضانت شرط است یا استنابت نیز جایز میباشد. در صورتی که استنابت جایز باشد ایا این جواز مطلق است یا مشروط به اینکه دارنده حق حضانت قدرت بر این امر نداشته باشد.
- در خصوص قلمرو زمانی به درستی و دقیق معلوم نیست که حضانت تا چه زمانی ادامه دارد و اولویت پدر و مادر در نگهداری بر چه اساسی میباشد و ایا بعد از ان والدین تکلیفی بر عهده ندارند. ایا بلوغ طفل پایان حضانت میباشد یا علاوه بران رشد هم لازم میباشد.
بنابراین در این تحقیق با توجه به آنچه گفته شد در پی آنیم تا به آسیب شناسی قوانین مربوط به حضانت بپردازیم.
1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق
مادران عموماً و مادران جامعه ایرانی خصوصاً دارای عواطف و دلبستگی شدید عاطفی به فرزند میباشند و دلبستگی ها و نگرانیهای خاصی نسبت به فرزند و به خصوص فرزندان خردسال خود دارند. در این راستا در مواقع کشمکشهای درونی خانواده و زمانی که در مورد زندگی زناشویی خود با همسر به بن بست میرسند، وقتی پای کودکی در میان باشد، عمدتاً و اکثریت زنان به خاطر فرزندانشان ناملایمات زندگی زناشویی را تحمل میکنند و دم از جدایی نمیزنند و در واقع به خاطر فرزند میسوزند و میسازند؛ به خصوص اگر بدانند در اثر جدایی، فرزند تحویل پدر می شوداز حق وحقوق خود شامل مهریه یا اجرت المثل یا نفقه معوقه صرف نظر مینماید و در واقع حربه بزرگی در دست شوهر بود که میتوانست زن را مجبور به تسلیم در مقابل خواسته خود نماید. مادر مجبور بود برای گرفتن فرزند از حقوق مسلم خود از جمله مهریه بگذرد یا امتیازی از قبیل وجه یا مالی به شوهر بدهد تا جگرگوشهاش را از او جدا نکنند.
گذشته از موضوع عواطف و احساسات مادری که زنان خوشبختانه و هم متأسفانه درگیر آن میباشند و با حداقل امکانات پس از طلاق حاضر به حضانت فرزند خود میباشند؛ از نظر اجتماعی و فرهنگی مصلحت طفل ایجاب میکند که در حضانت و در کنار مادر باشد، زیرا پدر نمیتواند بعد از مادر به نحو شایسته فرزند را مورد تربیت و پرورش قرار دهد، چون از نظر روحی و اجتماعی موقعیت این کار را ندارد. با توجه به توانایی زن در پرورش و تربیت طفل، دست آفرینش برای خلقت انسان، بطن زن را برگزیده است، زیرا او امانت دار مناسبی برای حفظ و نگهداری این ودیعه الهی است و هم پس از تولد تا زمان حیات خویش حامی و پناه فرزند است و از هیچ ایثاری در رشد و کمال او دریغ ندارد.
از طرفی سرعت سرسام آور تغییرات در ساختارهای خانواده و نیاز روز افزون به بررسی و تغییر قوانین در حوزههای خانواده ضرورت دارد تا تحقیقاتی در زمینه حضانت صورت گیرد.
از طرفی تحقیق در این زمینه میتواند اطلاعات بیشتری درباره حضانت فراهم نماید. و متأسفانه با بالا رفتن آمار طلاق یکی از مسائل مهمی که بسیاری از زن و شوهرها پس از طلاق با آن روبرو میشوند، مسأله حضانت کودک است. هر یک از طرفین میخواهند این یادگار مشترک زندگی شکست خورده را پیش خود نگه دارند تا شاید با مهر و علاقه این کودک بتوانند دردها و رنجهای جدایی را زودتر فراموش کنند. برای آنها جدایی همزمان از همسر و فرزند دردناکترین خاطره زندگی است که هرگز نمیتوانند با آن کنار بیایند و برای همین تلاش میکنند پس از جدایی از جدایی از فرزند جلوگیری کنند و حضانت را به عهده گیرند. با توجه به اهمیت موضوع، در این پایان نامه به بررسی این موضوع میپردازیم.
از طرفی هنگامی که اساس خانواده به هم میریزد و کانون جوشان مهر و محبت به جایگاهی برای گروکشی و انتقام گیری از یکدیگر تبدیل میگردد، یا زمانی که مرگ گریبان یکی از والدین را میگیرد، مهمترین چالش پیش روی خانواده سرنوشت کودکان میباشد؛ کودکان را به چه کسی باید سپرد؟ شرایط سرپرست چیست؟ شکی نیست که قانون مدنی ایران بویژه در بخش احوال شخصیه از فقه امامیه الهام گرفته است و تردیدی وجود ندارد که علوم اهل بیت علیهم السلام با تلاشهای پی گیر و مجدانه فقهای شیعه همچون چراغی پر فروغ در میان نظامهای حقوقی جهان نور افشانی میکند. با این حال، در اثر روند زمان و پیدایش فن آوری و موضوعات جدید که سست شدن بنیان خانوادهها و سرانجام جدایی بین زن و مرد را به دنبال داشته است، مساله سرپرستی کودکان اهمیت ویژه ایی پیدا میکند.
1-4 اهداف تحقیق
- بررسی حق بودن یا تکلیف بودن حضانت.
- بررسی شرط بودن مباشرت در حضانت.
- بررسی متغییرهای مؤثر در حضانت.
- بررسی قلمرو زمانی حضانت.
- به نظر میرسد حضانت آمیختهای از حق و تکلیف برای والدین است.
- با توجه قوانین مختلف و فلسفه حضانت به نظر میرسد مباشرت در حضانت شرط است.
- قانون گذار برای تعیین سن حضانت و اولویت نگهداری پدر و مادر متغیرهای را درنظر گرفته است.
- به نظر میرسد موانع حضانت مانع اجرای حق است نه باعث سقوط حضانت.
1-6 مفهوم حضانت
حضانت: حضانت به فتح و کسرحاء عبارت است از ولایت و سلطنت بر تربیت طفل و کلیه امور مربوط به آن از جمله حفظ و نگهداری، در بستر خواباندن، شستشوی لباسها و استحمام او و مانند آن. و از نظر اصطلاحی حضانت به معنای، حق نگهداری و سرپرستی طفلی که به شخصی واگذار میشود میباشد.
حضانت به معنای نگهداری چیزی میباشد؛ همچون پرنده ایی که از تخمهایش در زیر بال خود نگهداری میکند «و حضن الطائر بیضه یحضنه» و به زنی که سرپرستی طفل بر عهده اوست، حاضنه اطلاق میشود «و حاضنة الصبی: آلتی تقوم علیه فی تربیته».
از تعریف فقهاء در مورد حضانت میتوان گفت که مفهوم فقهی آن از معنای لغوی دور نشده است. شهید ثانی در تعریف حضانت میگوید:
حضانت به فتح حا، سرپرستی بر طفل و دیوانه و انجام آنچه که به مصلحت وی است از قبیل نگهداری و گذاردن در رختخواب و برداشتن و شستن لباس او و مانند آن میباشد.
دکتر وهبه الزحیلی در تعریف حضانت مینویسد: حضانت، شرعاً تربیت فرزند به دست کسی است که حق حضانت از آن اوست. و یا به تربیت و نگهداری کسی مانند کودک خردسال و بزرگسال دیوانهای که به خاطر درک ضعیف، به تنهایی نمیتواند امورش را اداره کند – حضانت گفته میشود -. به این صورت که شؤون آنها را رعایت کرده و تدبیر طعام و لباس و خواب و نظافت و شستشوی آنان و لباسشان و مانند آن را در سن معین عهده دار شود.
قانون تعریفی از «حضانت» ارائه نداده است، حتی قانون مدنی که بیشترین مباحث حضانت را مطرح کرده است نیز از کنار آن گذشته است. به عقیده برخی از حقوقدانان حضانت عبارت است از:
اقتداری که قانون به منظور نگهداری و تربیت اطفال به پدر و مادر آنان اعطا کرده است.
در تعریف «حضانت» دو عنصر دیده میشود یکی نگهداری و دیگری تربیت. از این رو نباید گمان کرد که واژه «سرپرست» مترادف با «حضانت» نیست بلکه با مفهوم «نگهداری» نیز مطابقت دارد؛ چرا که «نگهداری» یکی از عناصر حضانت است نه تمام آن. عنصر دیگر حضانت، «تربیت» است، به همین سبب عنوان «سرپرستی» در تمام ابعادش شامل هر دو عنصر حضانت میشود. برخی از حقوقدانان کفالت (سرپرستی) را به عنوان مترادف «حضانت» در صدر عنوان بحث آوردهاند. (6) و عنوان بحث حضانت در قانون مدنی نیز «نگاهداری و تربیت اطفال» میباشد.
1-7 روش تحقیق
در پژوهش حاضر باتوجه به موضوع، هدف، فرضیات و اطلاعات مربوط به آن روش تحقیق توصیفی از نوع کتابخانهای مورد استفاده قرار گرفته است. در تحقیقات کتابخانهای محقق به استناد منابع در خصوص موضوعی خاص به مطالعه پرداخته، این نوع تحقیق اغلب عاری از فرضیه میباشد. به عبارت دیگر مطالعه کتابخانهای، پژوهش توصیفی به شمار میرود. به بیانی دیگر فرضیات مطالعه کتابخانهای در واقع همان سؤالاتی میباشد که در قسمت اهداف تحقیق طرح و در انتهای پژوهش به آنها پاسخ داده میشود (دلاور، 1380).
برای اجرا ابتدا لیستی از کتب حقوقی و کتب مرتبط با موضوع را جمع آوری نموده و سپس از میان لیست موجود کتابهای مرتبط با موضوع را جدا نموده و اقدام به تهیه این کتابها نمودیم و پس از مطالعه این کتابها به جمعآوری مطالب مربوط به موضوع پرداختیم. و بعد از آن با مراجعه به اینترنت موضوع مورد بحث را در فارسی و انگلیسی مورد جستجو قرار دادیم و موضوعات مرتبط با موضوع مورد بحث را جمع آوری کردیم. و سپس تمام مطالب جمعآوری شده را مورد مطالعه قرار داده به تنظیم مطالب اقدام نمودیم. و در این پایان نامه، ضمن بیان تاریخچة مختصری از مراحل گوناگون قوانین دربارة موضوع در ایران، راهحلهای مختلف را مطرح کرده، و به تفاوتها و شباهتهای هر یک با نقد و بررسی پرداختیم. و درآخر به بحث و نتیجهگیری و پیشنهادات اخذ شده از اطلاعات بدست آمده پرداختیم.
1-8 مرور ادبیات و سوابق مربوطه
بندرچی (1388) تحقیقی تحت عنوان حضانت در فقه و قانون انجام داد در این تحقیق به بررسی فقهی و مواد قانونی حضانت پرداخته شده است.
طاهری نیا (1383) تحقیقی تحت عنوان پژوهشی در حضانت کودک انجام داد در این تحقیق با مراجعه به کتابهای فقهی روشن میشود که فقیهان شیعه در هر عصری کم و بیش در باره حضانت و احکام آن بحث کردهاند. لذا مسئله حضانت, پیشینهای به دیرینه فقه دارد. در سالهای اخیر, مسئله حضانت به گونه معضلی اجتماعی درآمده و مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. پرسشها و ابهامهای نگهداری و سرپرستی کودک در فقه و حقوق, پاسخی مناسب را میطلبد. عمدهترین پرسشها, درباره نگهداری و سرپرستی از بچههای طلاق است; در مواردی که پدر و مادر, جدا از هم زندگی میکنند, یا در نگهداری کودک اختلاف نظر دارند, حقّ کدام یک مقدم است؟
این پرسش و امثال آن را چگونه پاسخ میدهند: برخی با ترحم به مادرانی که دلسوزانه در پیچ و خم دادگاهها, خواستار به عهده گرفتن حضانت کودکان خود هستند, آنان را بهترین گزینه برای حضانت کودک برمی گزینند و تجدید نظر در قانون حضانت را یگانه راه حل این مشکل برمی شمرند.
میرداداشی (1381) تحقیقی تحت عنوان بررسی فقهی – حقوقی حضانت انجام داد، چکیده این تحقیق بصورت زیر است: موضوع «حضانت» یکی از مباحث پیچیده حقوق خانواده میباشد و با وجود مطالعات گسترده پیرامون آن از سوی حقوقدانان، هنوز مسائلی از آن ناشناخته مانده است. نگارنده در این نوشتار ضمن پاسخگویی به برخی از چالشهای موجود در امر «حضانت» عمدتاً به کاستیها و نارساییهای قواعد و مقررات مربوط به آن با تکیه بر فقه و قانون مدنی پرداخته است.
بستاکی (1389) تحقیقی تحت عنوان حضانت مادر از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی انجام داد، چکیده این تحقیق عبارت بود: با تولد کودک در یک خانواده، مسئولیتهای جدید بر عهده هر یک از پدر و مادر میآید یکی از مسئولیتهای خطیر والدین حضانت (نگهداری و تربیت) فرزندان است و از آنجا که نقش مادر در این امر بسیار تعیینکننده و حائز اهمیت میباشد در این رساله حضانت مادر از دیدگاه فقه و حقوق مورد بررسی قرار میگیرد محورهای مورد بحث رساله عبارتند از: الف – مفهوم و ماهیت حضانت: در باب حضانت این سؤال مطرح است که ماهیت حضانت چیست؟ آیا حضانت فی نفسه حق است یا حکم؟ در این رابطه دو قول وجود دارد آنچه از ظاهر روایات این باب مستفاد میباشد این است که حضانت برای دارنده آن حق است ولی در مقام اعمال و استیفا حکم (تکلیف) میباشد ب – نسب و انواع آن: نسب که شامل نسب مشروع، نسب نامشروع، نسب ناشی از شبهه، نسب ناشی از تلقیح مصنوعی و نیز آثار نسب از جمله حضانت از دیگر محورهای مورد بحث میباشد نکته شایان توجه در این محور این است که آیا آثار نسب منحصر به نسب مشروع است یا بر سایر انواع نسب نیز مترتب میگردد؟ فقهای عظام در این مساله اختلاف نظر دارند مشهور فقهای امامیه آثار نسب مشروع را در نسب نامشروع جاری نمیدانند اما باید گفت که به جز مورد ارث که در آن نص خاص وجود دارد، سایر آثار بر نسب نامشروع نیز مترتب است و در نسب ناشی از شبهه نیز آثار نسبت بر هر طرفی که در شبهه بوده جاری میشود و در تلقیح مصنوعی آثار نسب بر صاحب اسپرم و اوول مترتب میگردد ج – متصدی حضانت در فرض حیات و یا فقدان آنها: در این محور که مهمترین مبحث رساله میباشد، اقوال فقهاء و مستندات آنها پیرامون عهدهدار حضانت مطرح شده و از بررسی اقوال و نصوص وارده که از نظر روانشناسی نیز تأیید میشود این نتیجه حاصل میشود که در فرض حیات ابوین، مادر نسبت به حضانت طفل اعم از دختر و پسر احقیت دارد، و در صورت فقد یکی از آنها، حضانت با دیگری خواهد بود و در صورت فقدان هر دو، حضانت به قرابت مادری میرسد همچنین در این مبحث به موضوعاتی نظیر حق الملاقات و مسئولیت حضانت کننده در صورت تفریط و تقصیر در امر حضانت پرداخته میشود د – شراتیط حضانت کننده: در این قسمت ویژگیها و شرایطی که باید در حضانت کننده موجود باشد مورد بررسی قرار میگیرد و بیان میگردد که عواملی چون کفر، جنون و مانع اجرای حضانت میباشند ه – عناصر مادی حضانت: از دیگر مباحثی که در این رساله به آن پرداخته میشود و در دو بخش نگهداری و تربیت، مسئولیت حضانتکننده را بیان میدارد و – پایان مدت حضانت: پایان مدت حضانت آخرین محور بحث رساله بوده و از اهمیت خاصی برخوردار است در این مبحث به تناسب موضوع، بحثی پیرامون بلوغ و علامات آن صورت میگیرد و از بررسی آیات و روایات وارده و اقوال فقهاء استفاده میشود که بلوغ دختر به حیض و بلوغ پسر به احتلام است نتیجه اینکه پایان مدت حضانت رسیدن هر یک از دختر و پسر به حد مذکور میباشد امید آنکه مطالب آن سودمند واقع شود و گامی در جهت حمایت از کودکان ”آیندهسازان میهن اسلامی” باشد.
طاهری نیا، احمد (1388) کتابی تحت عنوان بررسی فقهی مسأله حضانت کودک از نظر کتاب و سنت تألیف نمود، در این اثر به بررسی فقهی مسأله حضانت کودک از نظر کتاب و سنت پرداخته شده است. و برای بیان دیدگاه اسلام در این مسأله و پاسخ به پارهای از پرسشها و شبهات در عصر کنونی که امروزه در کتابها، جراید و رسانهها مطرح میشود؛ تحلیلی از حقوق کودک و والدین در زمینه حضانت، صورت گرفته است.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.