پایان نامه بررسی جرم شناختی سرقت با تأکید بر جرم شناسی حقوقی
فهرست محتوا
چکیده
سرقت یکی از قدیمیترین جرائم است، که پس از شناخته شدن حق مالکیت خصوصی همواره مورد جرم انگاری واقع شده و با توجه به فرهنگ و مذهب و شرایط خاص اجتماعی، مجازاتی برای آن در نظر گرفته شده است. با این حال، همواره سرقت در طول تاریخ رخ داده و مجازات مانعی برای ارتکاب این جرم نبوده است چرا که در تعیین مجازات هرگز علل ارتکاب سرقت لحاظ نشده است. با به وجود آمدن دانش جرم شناسی علمی در دو قرن گذشته دیدگاهی جدید با اهتمام ویژه به مجرم به جای جرم به وجود آمده که سعی در شناخت علل بزهکاری و ارائهٔ راهکارهایی جهت پیشگیری و کاهش جرم دارد. در این پژوهش، به روش توصیفی-تحلیلی، ابتدا مباحث نظری مرتبط با جرم شناسی و سرقت به اجمال تحلیل شده است و سپس با انجام تحقیقات میدانی به بررسی جرم شناختی سرقت در شهر کرمانشاه با تأکید بر جرم شناسی حقوقی پرداخته میشود. در واقع، با ارائه 200 پرسش نامه به افرادی که به جرم سرقت زندانی هستند، تلاش شده علل ارتکاب این جرم شناسایی شود تا راه حلهای مناسبی جهت پیشگیری و کاهش سرقت ارائه گردد. همچنین قوانین کیفری مرتبط با سرقت و عملکرد نهادهای نیروی انتظامی، دادسرا، دادگاه و زندان با دیدگاهی انتقادی (جرم شناسی حقوقی) واکاوی شده است. این امر که مستلزم مراجعهٔ حضوری به این نهادها و مصاحبه با مسئولین و کسب آمار و گزارشهای لازم از شیوهٔ برخورد و مبارزه با جرم سرقت بود با نهایت دقت انجام شده تا با شناسایی نقاط ضعف این مراکز در برخورد با جرم سرقت، راهکارهایی اصلاحی در جهت بهبود عملکرد این نهادها در مبارزه با جرم سرقت ارائه شود. در نهایت معضلات اجتماعی مانند فقر، بیکاری، اعتیاد، نابسامانی خانوادهها، سطح پایین تحصیلات، معاشرت با دوستان ناباب و محیط آلوده به جرم به عنوان علل اصلی ارتکاب جرم سرقت شناخته شد. همچنین، ناکارآمدی سیاست جنایی حبس گرایانه و تعیین زندان به عنوان مجازات اصلی جرم سرقت ثابت گردید و توجه به مقوله پیشگیری از جرم به جای مجازات از طریق رفع مشکلات اقتصادی، فراهم نمودن اشتغال و حمایت از نهاد خانواده مورد تأکید و تأیید قرار گرفت.
واژگان کلیدی: جرم شناسی، سرقت، جرم شناسی حقوقی، زندان، پیشگیری
فهرست مطالب
- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1
- بیان مسئله……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 1
- ضرورت و اهمیت مسئله…………………………………………………………………………………………………………………. 1
- سؤالات پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………….. 2
- فرضیههای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………….. 2
- اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………. 2
- روش پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………. 3
- پیشینه پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………….. 3
- مشکلات و موانع پژوهش………………………………………………………………………………………………………………… 3
- طرح کلی پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………. 4
- فصل اول: کلیات……………………………………………………………………………………………………… 5
- درآمد………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6
- مبحث اول: جرم شناسی…………………………………………………………………………………………………………………………. 6
- گفتار اول: تاریخچه و مفهوم جرم شناسی…………………………………………………………………………………………. 7
- بند اول: تاریخچه جرم شناسی………………………………………………………………………………………………………. 7
- الف: دوره غیر علمی جرم شناسی…………………………………………………………………………………………….. 7
- ب: دوره علمی جرم شناسی………………………………………………………………………………………………………. 8
- بند دوم: مفهوم جرم شناسی…………………………………………………………………………………………………………. 9
- الف: تعریف جرم شناسی……………………………………………………………………………………………………………. 9
- ب: موضوع جرم شناسی…………………………………………………………………………………………………………….. 9
- گفتار دوم: انواع جرم شناسی…………………………………………………………………………………………………………… 10
- بند اول: جرم شناسی نظری………………………………………………………………………………………………………… 10
- الف: جرم شناسی خرد…………………………………………………………………………………………………………….. 10
- ب: جرم شناسی کلان……………………………………………………………………………………………………………… 11
- بند دوم: جرم شناسی کاربردی…………………………………………………………………………………………………… 11
- الف: جرم شناسی بالینی…………………………………………………………………………………………………………. 11
- ب: جرم شناسی حقوقی………………………………………………………………………………………………………….. 12
- ج: جرم شناسی پیشگیرانه……………………………………………………………………………………………………… 12
- 1- مفهوم موسع پیشگیری………………………………………………………………………………………………….. 13
- 2- مفهوم مضیق پیشگیری…………………………………………………………………………………………………. 13
- گفتار سوم: گذری بر چند نظریه جرم شناسی………………………………………………………………………………. 14
- بند اول: نظریه برچسب زنی………………………………………………………………………………………………………… 14
- بند دوم: نظریه فشار ساختاری……………………………………………………………………………………………………. 17
- بند سوم: نظریه معاشرتهای ترجیحی………………………………………………………………………………………. 19
- مبحث دوم: جرم سرقت……………………………………………………………………………………………………………………….. 21
- گفتار اول: تاریخچه جرم سرقت………………………………………………………………………………………………………. 21
- گفتار دوم: تعریف و مبانی جرم انگاری سرقت……………………………………………………………………………….. 22
- بند اول: تعریف لغوی……………………………………………………………………………………………………………………. 22
- بند دوم: تعریف سرقت در قوانین ایران……………………………………………………………………………………… 23
- الف: تعریف سرقت در قانون مجازات عمومی سال 1304……………………………………………………. 23
- ب: تعریف سرقت در قوانین مجازات اسلامی………………………………………………………………………… 23
- 1- قانون حدود و قصاص مصوب 1361…………………………………………………………………………….. 23
- 2- قانون مجازات اسلامی مصوب 1370…………………………………………………………………………… 24
- 3- قانون جدید مجازات اسلامی مصوب 1392………………………………………………………………… 24
- ج: تعریف سرقت در قوانین کشورهای دیگر………………………………………………………………………….. 24
- 1- فرانسه……………………………………………………………………………………………………………………………… 24
- 2-آلمان…………………………………………………………………………………………………………………………………. 24
- 3- انگلیس……………………………………………………………………………………………………………………………. 24
- د: تعریف فقهی سرقت…………………………………………………………………………………………………………….. 24
- بند سوم: مبانی جرم انگاری………………………………………………………………………………………………………… 25
- فصل دوم: جرم شناسی حقوقی قانون و نهادهای قانونی………………………………………………. 26
- درآمد……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 27
- مبحث اول: جرم شناسی حقوقی مجازات سرقت………………………………………………………………………………. 27
- گفتار اول: قوانین کیفری مرتبط با سرقت………………………………………………………………………………………. 27
- بند اول: حبس گرایی گسترده…………………………………………………………………………………………………….. 28
- بند دوم: عدم تناسب بین حداقل و حداکثر مجازات حبس…………………………………………………….. 29
- بند سوم: عدم توجه سیاست جنایی تقنینی ایران به یافتههای جرم شناسی………………………… 30
- بند چهارم: عدم انسجام و پراکندگی قوانین کیفری سرقت……………………………………………………… 30
- بند پنجم: جرم مداری بیش از حد قوانین کیفری مرتبط با سرقت………………………………………… 31
- گفتار دوم: بررسی زندان از دیدگاه جرم شناسی حقوقی………………………………………………………………. 31
- بند اول: معایب زندان…………………………………………………………………………………………………………………… 32
- الف: اثرات سوء زندان بر جامعه………………………………………………………………………………………………. 32
- 1: عدم اصلاح و درمان مجرم:…………………………………………………………………………………………….. 33
- 2: تعارض با اصل شخصی بودن مجازات:…………………………………………………………………………… 35
- 3: تحمیل هزینههای اقتصادی بر جامعه……………………………………………………………………………. 35
- 4: آموزش و انتقال جرائم:……………………………………………………………………………………………………. 36
- ب: اثرات سوء زندان بر فرد……………………………………………………………………………………………………… 36
- 1: جرم زا بودن محیط زندان:……………………………………………………………………………………………… 36
- 2: تأثیر سوء بر شخصیت زندانی:……………………………………………………………………………………….. 38
- 3: مشکلات جنسی و بهداشتی زندان……………………………………………………………………………….. 39
- 4: بیکاری و طرد اجتماعی:…………………………………………………………………………………………………. 40
- 5: عدم طبقه بندی صحیح در زندان:………………………………………………………………………………… 40
- 6: برچسب خوردن……………………………………………………………………………………………………………….. 40
- 7: زوال حس مسئولیت……………………………………………………………………………………………………….. 41
- بند دوم: اقدامات سازمان زندانهای کرمانشاه جهت اصلاح زندانیان……………………………………….. 43
- الف: برگزاری کلاسهای آموزشی و فرهنگی…………………………………………………………………………. 43
- ب: ارائه خدمات مشاوره به زندانیان……………………………………………………………………………………….. 43
- ج: برگزاری کلاسهای ورزشی………………………………………………………………………………………………….. 43
- د: حمایت از زندانیان توسط دفتر مراقبت پس از خروج………………………………………………………. 44
- مبحث دوم: جرم شناسی حقوقی نهادهای قانونی_کیفری………………………………………………………………… 44
- گفتار اول: بررسی عملکرد نیروی انتظامی………………………………………………………………………………………. 44
- بند اول: اقدامات مثبت در مقابله با جرم سرقت………………………………………………………………………… 45
- الف: برگزاری طرحهای کشوری و استانی:……………………………………………………………………………… 45
- ب: آموزش تخصصی به نیروها:………………………………………………………………………………………………… 45
- ج: آگاهی رسانی:………………………………………………………………………………………………………………………. 45
- د: آموزش همگانی:……………………………………………………………………………………………………………………. 45
- و: هماهنگی با سایر نهادها:………………………………………………………………………………………………………. 45
- بند دوم: انتقادات وارده بر عملکرد نیروی انتظامی…………………………………………………………………….. 46
- الف: کمی تعداد پاسگاهها وکلانتری ها…………………………………………………………………………………… 46
- ب: کمبود امکانات و نیروهای متخصص………………………………………………………………………………….. 47
- ج: عدم وجود برنامهای منسجم و پایدار…………………………………………………………………………………. 47
- گفتار دوم: بررسی عملکرد نهاد دادسرا……………………………………………………………………………………………. 47
- بند اول: اقدامات مثبت دادسرا……………………………………………………………………………………………………. 48
- بند دوم: انتقادات وارده بر عملکرد دادسرا………………………………………………………………………………….. 48
- الف: کمی تعداد شعب دادسرا به نسبت پروندههای سرقت………………………………………………….. 48
- ب: عدم تناسب میان تجربه قضایی و پروندههای ارجاعی…………………………………………………….. 50
- ج: توجه نمودن به کمیت به جای کیفیت……………………………………………………………………………… 51
- گفتار سوم: بررسی عملکرد دادگاه…………………………………………………………………………………………………… 51
- بند اول: اقدامات مثبت دادگاه:……………………………………………………………………………………………………. 52
- بند دوم: انتقاد وارده بر عملکرد دادگاه……………………………………………………………………………………….. 55
- الف: عدم تخصصی سازی کامل شعب…………………………………………………………………………………….. 56
- ب: حاکم بودن دیدگاه حبس گرایانه……………………………………………………………………………………… 56
- ج: عدم توجه به تجربه و سواد قضات در پروندههای ارجاعی………………………………………………. 56
- گفتار چهارم: بررسی عملکرد شعب اجرای احکام کیفری……………………………………………………………… 57
- بند اول: ارائهٔ آمار………………………………………………………………………………………………………………….. 57
- بند دوم: انتقادات وارده بر شعب اجرای احکام کیفری……………………………………………………………… 60
- الف: عدم وجود قوانین کامل در اجرای احکام………………………………………………………………………. 61
- ب: عدم وجود امکانات و نیروی کافی در اجرای احکام:……………………………………………………….. 61
- ج: تراکم پروندهها:…………………………………………………………………………………………………………………….. 61
- فصل سوم: توصیف و تحلیل دادههای آماری……………………………………………………………… 62
- درآمد………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 63
- مبحث اول: توصیف دادهها……………………………………………………………………………………………………………………. 64
- مبحث دوم: تحلیل دادههای آماری……………………………………………………………………………………………………. 122
- گفتار اول: وضعیت شخصی……………………………………………………………………………………………………………. 122
- بند اول: جنسیت، سن، تحصیلات و تأهل………………………………………………………………………………. 122
- الف: جنسیت………………………………………………………………………………………………………………………….. 122
- ب: سن…………………………………………………………………………………………………………………………………… 123
- ج: تحصیلات………………………………………………………………………………………………………………………….. 124
- د: وضعیت تأهل یا تجرد……………………………………………………………………………………………………….. 124
- بند دوم: وضعیت اقتصادی………………………………………………………………………………………………………… 125
- الف: اشتغال……………………………………………………………………………………………………………………………. 125
- ب: میزان درآمد……………………………………………………………………………………………………………………… 126
- ج: وضعیت مسکن…………………………………………………………………………………………………………………. 126
- د: تأثیر فقر در سرقت……………………………………………………………………………………………………………. 127
- بند سوم: وضعیت اعتقادی………………………………………………………………………………………………………… 127
- بند چهارم: اعتیاد……………………………………………………………………………………………………………………….. 128
- بند پنجم: مصرف مشروبات الکلی…………………………………………………………………………………………….. 129
- بند ششم: سابقه بیماری روانی…………………………………………………………………………………………………. 130
- بند هفتم: رابطه نامشروع…………………………………………………………………………………………………………… 130
- بند هشتم: نحوه ارتکاب سرقت………………………………………………………………………………………………… 131
- بند نهم: محتمل دانستن دستگیری و مجازات………………………………………………………………………… 131
- گفتار دوم: خانواده، اقوام و دوستان………………………………………………………………………………………………. 132
- بند اول: خانواده………………………………………………………………………………………………………………………….. 132
- الف: در قید حیات بودن والدین…………………………………………………………………………………………… 132
- ب: تعداد اعضای خانواده……………………………………………………………………………………………………….. 132
- ج: تحصیلات والدین……………………………………………………………………………………………………………… 133
- د: شغل والدین………………………………………………………………………………………………………………………. 134
- 1- شغل پدر………………………………………………………………………………………………………………………. 134
- 2- شغل مادر…………………………………………………………………………………………………………………….. 135
- ه: رفتار والدین……………………………………………………………………………………………………………………….. 137
- 1-نحوه رفتار والدین با پاسخگویان………………………………………………………………………………….. 137
- 2-نحوه رفتار والدین با یکدیگر………………………………………………………………………………………… 137
- 3-تبیض آمیز بودن رفتار والدین…………………………………………………………………………………….. 138
- ت: درآمد والدین……………………………………………………………………………………………………………………. 138
- ث: سابقه کیفری اعضای خانواده………………………………………………………………………………………….. 139
- چ: اعتیاد والدین…………………………………………………………………………………………………………………….. 139
- ح: اعتقادات مذهبی والدین………………………………………………………………………………………………….. 140
- خ: تأثیر خانواده در سارق شدن پاسخگویان………………………………………………………………………… 140
- بند دوم: اقوام……………………………………………………………………………………………………………………………… 140
- الف: روابط با اقوام………………………………………………………………………………………………………………….. 140
- ب: اعتیاد اقوام………………………………………………………………………………………………………………………. 141
- ج: سابقه سرقت در میان اقوام……………………………………………………………………………………………… 141
- د: اعتقادات مذهبی اقوام………………………………………………………………………………………………………. 141
- ه: تأثیر اقوام در سارق شدن پاسخگویان……………………………………………………………………………… 142
- بند سوم: دوستان……………………………………………………………………………………………………………………….. 142
- الف: اهمیت دادن والدین در انتخاب دوست……………………………………………………………………. 142
- ب: اعتقادات مذهبی دوستان……………………………………………………………………………………………. 142
- ج: سوابق کیفری دوستان…………………………………………………………………………………………………. 143
- د: اعتیاد دوستان……………………………………………………………………………………………………………….. 143
- ه: تأثیر دوستان در سارق شدن پاسخگویان……………………………………………………………………. 144
- گفتار سوم: محل زندگی، تحصیل و محیط زندان……………………………………………………………………….. 144
- بند اول: محل زندگی…………………………………………………………………………………………………………………. 144
- الف: وضعیت اقتصادی محل زندگی…………………………………………………………………………………….. 144
- ب: وضعیت اعتیاد در محل زندگی………………………………………………………………………………………. 145
- ج: وضعیت بزهکاری در محل زندگی…………………………………………………………………………………… 146
- د: تأثیر محل زندگی در سارق شدن……………………………………………………………………………………. 146
- بند دوم: محیط تحصیل…………………………………………………………………………………………………………….. 146
- الف: رفتار معلمان…………………………………………………………………………………………………………………… 146
- ب: تأثیر محیط تحصیل در سارق شدن………………………………………………………………………………. 147
- بند سوم: تأثیر زندان…………………………………………………………………………………………………………………. 147
- بند چهارم: تأثیر مال باختهها و مالخرها…………………………………………………………………………………… 148
- الف: تأثیر مال باختهها…………………………………………………………………………………………………………… 148
- ب: تأثیر مالخرها…………………………………………………………………………………………………………………….. 148
- نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………………………. 150
- راهکارهای پیشنهادی……………………………………………………………………………………………………………………… 154
- منابع و مآخذ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 158
- پیوستها………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 162
امیرالمؤمنین علی (ع) خطاب به فرزند خود محمد حنفیه فرمودند: «ای پسرم من بر تو از تنگدستی میترسم، پس از شر آن به خدا پناه ببر که تنگدستی موجب شکست و کمبودی در دین، سرگردانی خرد و سبب دشمنی است»
مقدمه
بیان مسئله
در برخورد با جرائم به طور کلی دو گزینه را میتوان مد نظر داشت؛ گزینه اول رویکرد سنتی مجازات است که از طریق روند قضایی کیفری سعی در پیشگیری، اصلاح و بازپروری و ارعاب دیگران از ارتکاب جرم دارد. گزینه دوم رویکرد جرم شناسانه است که سعی در شناخت علل بزهکاری دارد تا از طریق تبیین علل اصلی جرم راهکارهایی جهت پیشگیری و کنترل جرم ارائه دهد، این رویکرد در قرن اخیر بیشتر مورد اقبال قرار گرفته است چرا که نتایج به دست آمده از اعمال و اجرای مجازات چندان رضایت بخش نبوده و جرم مداری این دیدگاه سبب شده بود که توجه کافی به علل و بزهکاری وجود نداشته باشد. از سوی دیگر، جرم سرقت که از شایعترین جرائم و بعد از قتل با سابقه ترین جرم محسوب میشود، همواره در طول تاریخ بشر وجود داشته و با گذشت زمان دستخوش تحولات و تغییرات زیادی شده و شیوههای ارتکاب آن نیز تغییر نموده است. کثرت وقوع جرم سرقت در شهر کرمانشاه سبب شده است تا این جرم درصد بالایی از پروندههای کیفری را به خود اختصاص دهد. لذا دغدغهٔ پژوهش حاضر بررسی جرم شناسی سرقت، و بررسی قوانین مرتبط با این جرم از دیدگاه جرم شناسی حقوقی و واکاوی عملکرد نهادهای قانونی-قضایی در برخورد و مبارزه با سرقت است.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.