پایان نامه ارزيابي عوامل استرس زاي شغلي مشاوران مدارس متوسطه و رابطه آن با ميزان سلامت رواني آنان
فهرست محتوا
چکیده:
هدف کلی تحقیق حاضر ارزیابی عوامل استرسزای شغلی مشاوران مدارس متوسطه تبریز و رابطه آن با میزان سلامت روانی آنان میباشد.
جامعه آماری کل مشاوران مدارس متوسطه تبریز در سالتحصیلی 92-91 به تعداد 309 نفر بوده و حجم نمونه آماری براساس مشورت با استادان راهنما و مشاور با استفاده از جدول مورگان 175 نفر میباشد. روش گردآوری اطلاعات پرسشنامه در دو بخش شامل بخش اول در دو قسمت اطلاعات فردی و سؤالات در مورد استرس با بهرهگیری از مقیاس لیکرت از نوع محقق ساز و بخش دوم در مورد سلامت روانی از نوع استاندارد میباشد. پرسشنامهها در اختیار نمونه آماری قرار گرفت و پس از توضیح جمعآوری، اطلاعات حاصله تلخیص، طبقهبندی و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل گردید بخش اول پرسشنامهها بصورت توصیفی و بخش دوم پرسشنامهها بصورت استنباطی با استفاده از نرمافزار آماری SPSS از جداول توزیع فراوانی، درصد، میانگین انحراف معیار و انحراف استاندارد و نمودار هر یک از متغیرها توصیف و تفسیر گردید. در این تحقیق شش سؤال بصورت توصیفی بحث گردید و شش فرضیه با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون تفسیر گردید که هر شش فرضیه با داشتن رابطه معنیدار معکوس بین متغیرها مورد تأیید قرار گرفت.
کلید واژهها: استرس شغلی، سلامت روانی، محیط فیزیکی سازمان، سنگینی کار، عدم امکان رشد حرفهای، روابط نامناسب کاری و ویژگیهای نقش
فهرست مطالب
- فصل اول: کلیات
- 1-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………. 1
- 1-2- بیان مسأله……………………………………………………………………………………………………………………… 2
- 1-3- ضرورت و اهمیت موضوع………………………………………………………………………………………………….. 3
- 1-4- اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….. 4
- 1-4-1- اهداف ویژه (جزئی)…………………………………………………………………………………………………….. 4
- 1-4-2- هدف کاربردی…………………………………………………………………………………………………………….. 5
- 1-5- سؤال و فرضیات تحقیق……………………………………………………………………………………………………. 5
- 1-5-1- سؤال اصلی تحقیق………………………………………………………………………………………………………. 5
- 1-5-1-1- سؤالات تحقیق عبارت است از………………………………………………………………………………….. 5
- 1-5-2- فرض اصلی تحقیق………………………………………………………………………………………………………. 6
- 1-5-2-1- فرضیههای تحقیق…………………………………………………………………………………………………… 6
- 1-6- تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها………………………………………………………………………………………. 6
- 1-7- مدل تحلیلی تحقیق………………………………………………………………………………………………………… 9
- فصل دوم: ادبیات و مبانی نظری
- 2-1- تاریخچه استرس……………………………………………………………………………………………………………. 10
- 2-2- استرس…………………………………………………………………………………………………………………………. 13
- 2-3- ماهیت فشار روانی………………………………………………………………………………………………………….. 15
- 2-4- نظریههای استرس………………………………………………………………………………………………………….. 16
- 2-4-1- استرس به عنوان پاسخی درونی…………………………………………………………………………………… 16
- 2-4-2- عوامل محیطی استرس……………………………………………………………………………………………….. 17
- 2-4-3- استرس به عنوان کنش متقابل……………………………………………………………………………………. 18
- 2-4-4- مدل خبرپردازی………………………………………………………………………………………………………… 20
- 2-4-5- مقابله به عنوان پاسخی درونی…………………………………………………………………………………….. 20
- 2-4-6- مقابله متکی بر منابع محیط………………………………………………………………………………………… 21
- 2-4-7- مقابله از راه کنش متقابل……………………………………………………………………………………………. 22
- 2-5- شخصیت نوع A و B……………………………………………………………………………………………………… 25
- 2-6- علائم و نشانههای استرس……………………………………………………………………………………………….. 26
- 2-6-1- علائم فیزیکی…………………………………………………………………………………………………………….. 26
- 2-6-2- علائم روانی………………………………………………………………………………………………………………… 26
- 2-6-3- علائم رفتاری……………………………………………………………………………………………………………… 27
- 2-7- عوامل مؤثر در تشدید یا کاهش فشار روانی………………………………………………………………………. 28
- 2-8- علل استرس………………………………………………………………………………………………………………….. 29
- 2-9- ده فرمان برای کنترل استرس………………………………………………………………………………………….. 30
- 2-10- استرس شغلی……………………………………………………………………………………………………………… 33
- 2-11- تقسیم بندی مشاغل برحسب استرس……………………………………………………………………………..34
- 2-12- رابطه استرس و قابلیت اجرای کار………………………………………………………………………………….. 35
- 2-13- عوامل استرس زای شغلی……………………………………………………………………………………………… 37
- 2-13-1- حوزه اجتماعی و فرهنگی…………………………………………………………………………………………. 38
- 2-13-2- حوزه خانواده…………………………………………………………………………………………………………… 40
- 2-13-3- حوزه شغلی…………………………………………………………………………………………………………….. 41
- 2-14- هزینههای استرس شغلی………………………………………………………………………………………………. 50
- 2-15- استراتژیهای مقابله با استرس در سازمان………………………………………………………………………. 51
- 2-16- پیشینه تحقیقات………………………………………………………………………………………………………….. 52
- 2-16-1- تحقیقات داخلی……………………………………………………………………………………………………….. 52
- 2-16-2- تحقیقات خارجی……………………………………………………………………………………………………… 56
- فصل سوم: روش اجرای تحقیق
- 3-1- روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….. 60
- 3-2- جامعه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………… 60
- 3-3- نمونه و روش نمونه گیری……………………………………………………………………………………………….. 60
- 3-4- روش و ابزار گردآوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………. 61
- 3-5- پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………………… 62
- 3-6- تعیین اعتبار و روایی پرسشنامه……………………………………………………………………………………….. 64
- 3-7- روشهای آماری و تجزیه و تحلیل دادهها………………………………………………………………………….. 65
- فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادهها
- 4-1- مقدمه 66
- 4-2- بخش اول: تحلیل توصیفی دادهها…………………………………………………………………………………….. 67
- 4-2-1- جنسیت…………………………………………………………………………………………………………………….. 67
- 4-2-2- میزان تحصیلات…………………………………………………………………………………………………………. 68
- 4-2-3- رشته تحصیلی…………………………………………………………………………………………………………… 69
- 4-2-4- بررسی آمارههای مربوط به سابقهٔ مشاوره…………………………………………………………………… 70
- 4-2-5- بررسی آمارههای مربوط به عوامل استرسزای شغلی………………………………………………………. 71
- 4-2-6- بررسی آمارههای مربوط به سلامت عمومی……………………………………………………………………. 72
- 4-3- تحلیل دادهها…………………………………………………………………………………………………………………. 73
- 4-3-1- آزمون نرمال بودن دادهها……………………………………………………………………………………………. 73
- 4-4- فرضیههای تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 74
- 4-4-1- بین امکانات نامناسب فیزیکی و سلامت روانی رابطه وجود دارد………………………………………. 74
- 4-4-2- بین روابط نامناسب کاری و سلامت روانی رابطه وجود دارد……………………………………………. 75
- 4-4-3- بین سنگینی کار و سلامت روانی رابطه وجود دارد………………………………………………………… 76
- 4-4-4- بین ویژگی نقش و سلامت روانی رابطه وجود دارد………………………………………………………… 77
- 4-4-5- بین عدم رشد حرفهای و سلامت روانی رابطه وجود دارد………………………………………………… 78
- 4-4-6- بین مسائل و مشکلات مالی و سلامت روانی رابطه وجود دارد…………………………………………. 79
- فصل پنجم: بحث و تفسیر و نتیجه گیری و جمعبندی
- 5-1- یافتههای و بحث و تفسیر……………………………………………………………………………………………….. 80
- 5-2- محدودیتهای تحقیق…………………………………………………………………………………………………….. 84
- 5-3- پیشنهادها……………………………………………………………………………………………………………………… 85
- 5-3-1- پیشنهاد در راستای نتایج تحقیق…………………………………………………………………………………. 85
- 5-3-2- پیشنهاد برای محققین آینده……………………………………………………………………………………….. 87
- منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………… 88
- منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………………………. 88
- منابع لاتین…………………………………………………………………………………………………………………………….. 93
1-1- مقدمه
اکنون که در آستانه قرن بیست ویکم به سرمی بریم با توجه به پیچیدگی و تغییرات روز افزون جامعه و رشد، توسعه فن آوری، مساله فشار روانی در جامعه یک مشکل چشمگیر و خطرناک به نظر میرسد. هر چند کاربرد واژه استرس در روانپزشکی سابقه طولانی دارد ولی در سالهای اخیر استفاده از آن در روانشناسی مدیریت و رفتار سازمانی نیز متداول گردیده و به سبب رایج بودن آن در زندگی اجتماعی افراد، بخشی از مباحث سازمانی به استرس اختصاص یافته است.
کسی به درستی نمیداند که آیا فشار روانی واقعاً در حال حاضر بیش از گذشته است یا خیر، اما کارشناسان معتقدند نفوذ این پد یده روز افزون است. دکتر بنسون از دانشگاه هاروارد میگوید ما در دنیایی از بی ثباتی و عدم امنیت زندگی میکنیم هر چیزی از تهدید اتمی گرفته تا نداشتن تأمین شغلی و اثرات زیانبار داروها گواه این مدعاست (الیوت، 1370، ص 13).
استرس فرسودگی بدنی یا عاطفی است که بر اثر مسائل و مشکلات واقعی یا تصوری پدید میآید. استرس گاه سبب رسیدن آسیبهای فراوانی به فرد و سازمان میشود. فشار روانی در فرد باعث میشود که بدن وظایفی را که به طور عادی و به سادگی میتواند انجام دهد با دشواری بیشتر به انجام برساند. نزاع با یک همکار، محروم شدن از پاداش، دیر رسیدن به سر کار، پیش آمدن یک مشکل مالی و از دست دادن یکی از نزدیکان همه نمونههایی از عوامل فشار زای روانی فردی است. تغییراتی که در محیط سازمان پدید میآید، همچون تغییر در گردش کار، استفاده از تکنولوژی تازه، برپایی جلسات اداری، بحث درباره نیازهای هر بخش، بحثهای مالی و بودجهای، کمی در آمد موسسه، قوانین و مقررات محدود کننده، تزلزل وضع سازمانی کارکنان، فشار مدیریت و کارمندان، فشار هیئت مدیره یا روسای سازمان بر فرد را میتوان نمونههایی از عوامل فشار روانی سازمانی به حساب آورد (علوی، 1378، صص 34-33).
1-2- بیان مساله
در دنیای کنونی استرس به عنوان یکی از آفات نیروی انسانی محسوب شده است، اثرات مخرب استرس بر زندگی فردی و اجتماعی کاملاً مشهود بوده و مشاوران یکی از آسیب پذیرترین قشرها در برابر استرس هستند. علی رغم این نظر که فشارهای عصبی مفید نیز وجود دارد و مقداری از فشارهای عصبی برای ایجاد تحرک و تلاش در انسان ضروری است زمانیکه بحث فشار عصبی مطرح میشود بیشتر به عوارض و ضایعات آن توجه شده و فشار عصبی مضر مد نظر قرار میگیرد. به هر حال فشار عصبی آثار فراوانی بر عملکرد فعالیتهای اعضای سازمان دارد، فشار عصبی حاد نیروی انسانی سازمان را ضایع میکند و پایههای سازمان را متزلزل میسازد بدین ترتیب است که فشار عصبی در سازمان همچون آفتی نیروها را تحلیل میبرد و فعالیتها و تلاشها را عقیم میسازد. از میان نشانههای عمومی استرس موارد زیر از جمله بی اشتهایی یا اشتهای زیاد، بیخوابی یا خواب بیش از اندازه، دردهای مداوم، خلاء ذهنی و احساسی، فشار در محیط کار، درگیری با کارفرما، ترس از شکست، و غیره آشکارتر است (غفوریان، 1375، ص 37).
به طور کلی، بروز فشار در سازمانها کارآیی نیروها را میکاهد، همکاری جای خود را به رقابت مخرب میدهد و ارتباطات سازمانی مختل میگردد. مشاوری که گرفتار فشارهای عصبی و روانی است نمیتواند با مراجعان خود رابطه صحیح برقرار نماید، با فرادستان خود دچار مشکل میشود و ارباب رجوع را از خود ناراحت میکند. به علاوه، عوارض ناشی از کم کاری، تأخیر، غیبت، جابجایی، ترک خدمت و در نتیجه کاهش بهرهوری و عوارض فیزیکی ـ روانی فشارهای عصبی، خسارتهای جبران ناپذیری را برای سازمانها به ارمغان میآورد.
در میان سازمانهای اجتماعی، هیچ سازمانی به اندازه آموزش و پرورش حساس نیست، زیرا همچنانکه می دانیم آموزش و پرورش زیر بنای تمامی سازمانهای یک جامعه است و در این میان مشاوران از مهمترین ارکان تعلیم و تربیت میباشند. بنابراین بررسی عوامل فشار زای مشاوران مدارس و رابطهٔ آن با میزان سلامت روانی آنان میتواند گام مثبتی در جهت ارتقای شغلی آنان از طریق کاهش یا تعدیل تأثیر عوامل فشارزا و در نتیجه، ارتقای آموزش و پرورش باشد.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.