پایان نامه اپتیمم سازی غنی سازی آرتمیا ارومیانا و آرتمیا فرانسیسکانا با روغن کلزا با تاکید بر میزان رشد، بقا و پروفیل اسیدهای چرب ناپلی
فهرست محتوا
چکیده:
تحقیق حاضر با هدف سازی غنی سازی آرتمیا ارومیانا و آرتمیا فرانسیسکانا با روغن کلزا با تاکید بر میزان رشد، بقا و پروفیل اسیدهای چرب ناپلی انجام پذیرفت. این تحقیق در قالب 18 گروه آزمایشی در هر دو گونه انجام گرفت. این دو گونه در تراکمهای 50000، 100000 و 200000 ناپلی در لیتر با غلظتهای 1/0، 2/0 و 3/0 گرم در لیتر روغن کلزا در دمای 1±28 درجه سانتیگراد و شوری 35 گرم در لیتر به مدت 18 ساعت غنی سازی شدند. دادهها با استفاده از روش آنالیز واریانس دوطرفه (Multivariate) یا tIndependent samples T-tes و آزمون دانکن مورد ارزیابی قرار گرفتند. در تمام بررسیها، سطح معنی دار بودن آزمونها 05/0> P نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که غنی سازی با روغن کلزا تأثیر معنی داری بر روی رشد، بقا و افزایش اسیدهای چرب 18 کربنه دارد (05/0>P). با افزایش مدت زمان غنی سازی در تیمارهای مختلف هر دو گونه، طول کل افزایش و درصد بقا کاهش یافت (05/0>P). میزان DHA و EPA و ARA در تیمارهای مختلف هر دو گونه با افزایش مدت زمان غنی سازی به طور معنی داری تحت تأثیر قرار نگرفتند (05/0<P). میزان LA، PUFA،PUFA (n-6)، PUFA(n-3)، SFA، MUFA و TFA در هر دو گونه به طور معنی داری افزایش یافتند (05/0>P) اما میزان ALA در اکثر تیمارهای آرتمیا ارومیانا نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت اما در آرتمیا فرانسیسکانا افزایش آن در بعضی از تیمارها نسبت به شاهد مشاهده شد (05/0>P). با توجه به یافتههای تحقیق آرتمیا ارومیانا در تراکم 100000 ناپلی در لیتر با غلظت 3/0 گرم در لیتر روغن کلزا به مدت 18 ساعت غنی سازی بهترین تیمار میباشد که این تیمار دارای حداکثر مقادیر اسیدهای چرب ALA، PUFA، PUFA(n-3)، SFA و TFA نسبت به بهترین تیمار گونه فرانسیسکانا است (05/0>P). اگرچه از لحاظ میزان اسیدهای چرب LA،EPA، DHA، PUFA (n-6) و MUFA نسبت به گونه فرانسیسکانا مقادیر کمتری دارد ولی اختلاف معنی دار ندارد (05/0<P).
کلمات کلیدی: آرتمیا ارومیانا، آرتمیا فرانسیسکانا، روغن کلزا، غنی سازی، رشد، بقا و پروفیل اسیدهای چرب ناپلی
فهرست مطالب
- عنوان صفحه
- فصل اول: مقدمه و کلیات
- 1-1-مقدمه………………………………………………………………………………….1
- 1-2-کلیات………………………………………………………………………………….5
- 1-2-1- بررسی عمومی آرتمیا……………………………………………………………….5
- 1-2-2- تاریخچه آرتمیا…………………………………………………………………….5
- 1-2-3- اهمیت اقتصادی آرتمیا……………………………………………………………..6
- 1-2-4- مزایای استفاده از آرتمیا برای پرورش دهندگان و آبزیان…………………………………7
- 1-2-5- کاربرد آرتمیا در تغذیه آبزیان………………………………………………………..7
- 1-2-5-1- سیست های پوسته زدایی شده………………………………………………….8
- 1-2-5-2- ناپلیوس تازه تفریخ یافته……………………………………………………….8
- 1-2-5-3- متاناپلیوس…………………………………………………………………..9
- 1-2-5-4- آرتمیای جوان و بالغ…………………………………………………………..9
- 1-2-5-5- آرتمیا های خشک و منجمد تحت سرمای شدید…………………………………..9
- 1-2-5-6- استفاده از آرتمیا به عنوان حامل…………………………………………………9
- 1-2-6- غنی سازی ………………………………………………………………………10
- 1-2-6-1- تکنیکهای غنی سازی آرتمیا………………………………………………..11
- 1-2-6-1- 1- تکنیک غنی سازی انگلیسی……………………………………………..11
- 1-2-6-1-2- تکنیک غنی سازی ژاپنی………………………………………………..12
- 1-2-6-1-3- تکنیک غنی سازی فرانسوی……………………………………………..12
- 1-2-6-1-4- تکنیک غنی سازی بلژیکی……………………………………………….13
- 1-2-6-2- اهمیت غنی سازی…………………………………………………………..14
- 1-2-6-3- معایب غنی سازی……………………………………………………………14
- 1-2-6-4- عوامل مؤثر بر میزان استفاده از ماده غنی سازی…………………………………15
- 1-2-6-5- اساس غنی سازی خوب……………………………………………………..15
- 1-2-6-6- انواع رژیمهای غذایی برای غنی سازی اسیدهای چرب آرتمیا ……………………16
- 1-2-6-6- 1- غنی سازی با امولسیون چربی و اسیدهای چرب……………………………17
- 1-2-6-6- 2- فسفولیپیدها………………………………………………………….17
- 1-2-6-6- 3- ویتامینها……………………………………………………………17
- عنوان صفحه
- 1-2-7- عوامل مؤثر در ترکیب اسیدهای چرب ناپلیوس آرتمیا…………………………………18
- 1-2-7-1- ژنتیک……………………………………………………………………..18
- 1-2-7-2- عوامل محیطی (اختلافات تغذیهای والدین) ……………………………………19
- 1-2-8- فرضیههای تحقیق……………………………………………………………….20
- 1-2-9- اهداف تحقیق……………………………………………………………………21
- فصل دوم: مروری بر منابع
- 2-پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………..23
- 2-1- تاریخچه غنی سازی با اسیدهای چرب……………………………………………………23
- 2-2- دلایل غنی سازی با اسیدهای چرب……………………………………………………..23
- 2-3- غنی سازی اسیدهای چرب ضروری در ناپلیوس آرتمیا……………………………………..24
- 2-4- مروری بر مطالعات گذشته……………………………………………………………..26
- فصل سوم: مواد و روشها
- 3- مواد و روشها…………………………………………………………………………….35
- 3-1- مواد و وسایل استفاده شده……………………………………………………………..35
- 3-1-1- مواد مصرفی……………………………………………………………………..35
- 3-1-2- مواد غیر مصرفی………………………………………………………………….35
- 3-2- تهیه سیست آرتمیا و ضدعفونی آن………………………………………………………36
- 3-3- آماده سازی ظروف (زوگ های) غنی سازی……………………………………………….36
- 3-4- تخم گشایی سیست آرتمیا……………………………………………………………..37
- 3-5- جداسازی و شمارش لاروها…………………………………………………………….38
- 3-6- غنی سازی ناپلیوس ها…………………………………………………………………39
- 3-7- تهیه محلول غنی سازی………………………………………………………………..40
- 3-8- نمونه برداری برای محاسبه میزان بقا و طول کل…………………………………………..41
- 3-9- نمونه برداری برای تعیین میزان اسیدهای چرب……………………………………………43
- 3-10- استخراج اسیدچرب…………………………………………………………………..43
- 3-11- آنالیز آماری…………………………………………………………………………45
- فصل چهارم: نتایج
- 4-نتایج………………………………………………………………………………………47
- عنوان صفحه
- 4-1- تغییرات میزان طول کل و درصد بقا در دو گونه آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا با تراکمهای متفاوت ناپلی و غلظتهای مختلف روغن کلزا در 5 زمان متفاوت………………………………….47
- 4-2- ترکیب اسیدهای چرب ناپلیوس آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا پیش از غنی سازی…………52
- 4-3- اسیدهای چرب LA، ALA و ARA دو گونه آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا با تراکمهای متفاوت ناپلی و غلظتهای مختلف روغن کلزا در 5 زمان متفاوت………………………………….53
- 4-4- میزان اسیدهای چرب EPA و DHA دو گونه آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا با تراکمهای متفاوت ناپلی و غلظتهای مختلف روغن کلزا در 5 زمان متفاوت………………………………….58
- 4-5- میزان PUFA، PUFA(n-6) و PUFA(n-3) دو گونه آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا با تراکمهای متفاوت ناپلی و غلظتهای مختلف روغن کلزا در 5 زمان متفاوت…………………………….63
- 4-6- میزان SFA، MUFA و TFA دو گونه آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا با تراکمهای متفاوت ناپلی و غلظتهای مختلف روغن کلزا در 5 زمان متفاوت…………………………………………68
- فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
- 5-بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………75
- 5-1- تأثیر غنی سازی با روغن کلزا بر طول کل و درصد بقا آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا……….75
- 5-2- ترکیب اسیدهای چرب مورد مطالعه در ناپلیوس آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا پیش از غنی سازی……………………………………………………………………………………..77
- 5-3- تأثیر غنی سازی با روغن کلزا بر میزان ARA، EPA و DHA آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا…………………………………………………………………………………….77
- 5-4- تأثیر غنی سازی با روغن کلزا بر میزان LA و ALA آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا…………………………………………………………………………………….81
- 5-5- تأثیر غنی سازی با روغن کلزا بر میزان PUFA کل، PUFA (n-6) و PUFA (n-3) درناپلی آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا…………………………………………………………….84
- 5-6- تأثیر غنی سازی با روغن کلزا بر میزان SFA، MUFA و TFA آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا…………………………………………………………………………………….86
- 5-7- مقایسه تیمارهای مختلف آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا به منظور انتخاب بهترین تیمار در هر گونه………………………………………………………………………………………87
- 5-8- مقایسه بهترین تیمارهای آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا………………………………..88
- 5-9- نتیجه گیری کلی……………………………………………………………………..89
- 5-10- پیشنهادات………………………………………………………………………….90
- منابع………………………………………………………………………………………..93
یکی از مشکلات موجود در پرورش ماهیان، پرورش مراحل اولیه یا نوزادی آنها است که دارای رشد بطئی همراه با تلفات بالا میباشد (Girri et al., 2002). در پرورش لارو آبزیان اصلیترین مسئله، تأمین غذایی مناسب با کیفیت بالاست که به راحتی توسط لارو آنها پذیرفته و هضم شود (Kim et al., 1996). منابع عمده انرژی متابولیک در طول مراحل جنینی و لاروی قبل از تغذیه فعال در ماهیان، چربیها و اسیدهای آمینه میباشند. در زمان تخم گشایی، لارو دارای کیسه زرده، مقادیر بالایی از این منابع انرژی را دارد اما میزان آنها در طول مرحله تغذیه درونی کاهش مییابند (Evans et al., 2000)، بنابراین لارو با تغذیه آغازین، به غذای زندهای نیاز دارد که به اندازه کافی این منابع انرژی را دارا باشد.
به دلیل متناسب نبودن اندازه دهان لارو بسیاری از ماهیان دریایی و برخی از ماهیان آب شیرین با ذرات غذای مصنوعی و عدم تأمین نیازهای غذایی لاروها توسط این نوع مواد غذایی، استفاده از آنها در مراحل اولیه لارو آبزیان امکان پذیر نمیباشد در حالی که استفاده از غذای زنده در پرورش لارو آبزیان مختلف با رژیم غذای طبیعی آنها همخوانی دارد و بیشتر قابل پذیرش و استفاده است (آق، 1381). پرورش موفقیت آمیز آبزیان به قابلیت دسترسی به غذای مناسب بستگی دارد تا بتواند رشد و خصوصاً سلامتی را در مراحل نوزادی و لاروی تضمین نماید.
استفاده از غذای زنده در تغذیه آغازین بسیاری از گونههای پرورشی ماهی و میگو جهت بهبود وضعیت تغذیهای، ضریب رشد و کاهش میزان تلفات لاروها از پیشرفت شایان توجهی در امر آبزی پروری به شمار میرود. امروزه در بین غذاهای زنده مورد استفاده در تغذیه آبزیان مختلف از جمله پرورش میگوهای پنائیده، میگوی دراز آب شیرین، پرورش ماهیان دریایی و آب شیرین و ماهیان آکواریومی، از ناپلئوس های آرتمیا، در سطح وسیعی به عنوان غذای آغازین استفاده میشود (آذری تاکامی و همکاران، 1386).
ناپلی آرتمیا به عنوان بهترین غذای زنده قابل دسترس، به طور وسیع برای پرورش لارو ماهیان دریایی و سخت پوستان در تمام جهان مورد استفاده قرار میگیرد (Laven et al., 1989). مهمترین عامل برای استفاده از آرتمیا به عنوان غذای زنده، ارزش غذایی آن به خصوص در مرحله ناپلیوس است که دارای بیش از 60 درصد پروتئین و 15 درصد چربی بوده و همچنین کلیه اسیدهای آمینه ضروری و اکثر اسیدهای چرب را در حد مطلوب دارا میباشد (Ahmadi et al., 1990).
با وجود میزان بالای پروتئین و چربی، نتایج تحقیقات انجام شده بیانگر این موضوع میباشد که اکثر گونههای آرتمیا از جمله آرتمیا اورمیانا (Artemia urmiana) دارای مقادیر اندکی از اسیدهای چرب غیر اشباع بلند زنجیر سری امگا 3[1] به خصوص اسید ایکوزاپنتانوئیک[2] بوده و فاقد اسید چرب دوکوزاهگزانوئیک[3] هستند (Watanabe, 1993). لذا غنی سازی ناپلیوس آرتمیا جهت بالا بردن ارزش غذایی آن امری ضروری است.
مطالعات نشان دادهاند که اسیدهای چرب ضروری (EFA) از قبیل دکوزاهگزانوئیک اسید (DHA،3-n22:6)، ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA،3-n20:5) و آراشیدونیک اسید (ARA،6-n20:4) در تغذیه لارو ماهیان اهمیت زیادی دارند (Takeuchi.,1997; McEvoy et al., 1998; Sargent et al., 1999; Estevez et al., 1999). این اسیدهای چرب جزء فسفولیپیدها هستند که ساختار حساسی دارند و از اجزای فیزیولوژیکی غشای سلولهای اکثر بافتها به شمار میروند. با این وجود، معمولاً در مراحل اولیه تغذیه لاروی از غذای زنده از قبیل روتیفر و آرتمیا استفاده میشود که به طور طبیعی از لحاظ این اسیدهای چرب فقیر هستند. بنابراین، غنی سازی غذاهای زنده با چربیهای غنی از اسیدهای چرب ضروری، برای رشد بهتر و بقا در طول دوره دگردیسی ضروری میباشد (Rainuzzo et al., 1997).
این غذاهای زنده (آرتمیا و روتیفر) صافی خوار[4] هستند و به طور موفقیت آمیزی به عنوان حامل زیستی، از طریق روش غنی سازی برای انتقال مواد مغذی ضروری برای لاروهای شکارچی به کار میروند (Leger et al., 1986; Citarasu et al., 1998; Immanuel et al., 2004). آرتمیا طی فرایند غنی سازی میتواند به عنوان حامل مواد مختلفی نظیر انواع ترکیبات مغذی (Watanabe et al., 1983)، عوامل ضدمیکروبی (Dixon et al., 1995a,b) و انواع واکسنها (Campbell et al., 1993) عمل کند و برای انتقال پروبیوتیک ها و ترکیبات تحریک کننده سیستم ایمنی به منظور افزایش مکانیسم دفاعی میزبان (Gatesoupe, 1999) استفاده شود و ممکن است همه اینها با بهبود خواص میکروفلورهای داخل سیستم گوارشی، تأثیر مثبتی روی موجود میزبان داشته باشند.
قابلیت استفاده از آرتمیا به عنوان منبع مناسب اسیدهای چرب ضروری، اسیدهای آمینه، ویتامینها، رنگدانه ها، آنتی بیوتیک ها و هورمونها باعث گردیده تا این موجود از جایگاه ویژهای برخوردار باشد و روز به روز بر اهمیت و دامنه استفاده از آن افزوده شود (Bengeston et al., 1991). غنی سازی آرتمیا با مواد ذکر شده میتواند با بهبود رشد، بقا و مقاومت لارو تأثیر بسزایی بر افزایش تولیدات آبزی پروری داشته باشد (Van Stappen., 1996).
طبق مطالعات صورت گرفته روی غنی سازی آرتمیا با اسیدهای چرب و روغنها، اختلاف در میزان اسیدهای چرب EPA و DHA در آرتمیای غنی شده، تفاوت میزان این اسیدهای چرب را در منابع محیط غنی سازی از لحاظ کمی و کیفی (مثلاً روغن ماهی یا جلبک) نشان میدهد.
افزایش جهانی تولیدات آبزی پروری و کاهش ذخایر ماهیان مورد استفاده جهت تولید روغن ماهی، یافتن جایگزینی برای روغن ماهی در جیره غذایی ماهیان پرورشی را به مشکلی اساسی در صنعت آبزی پروری تبدیل کرده است (Bell et al., 2002; Mourente et al., 2005). روغنهای گیاهی که غنی از اسیدهای چرب غیراشباع 18 کربنی (C18 PUFA) و اکثراً عاری از اسیدهای چرب غیراشباع گروه امگا 3(n-3 HUFA) شامل ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) و دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) که به مقادیر زیاد در روغن ماهی یافت میشوند، نمایندههای شاخصی برای این جایگزینی میباشند (Mourente et al., 2005; Huang et al., 2007). تولید جهانی روغنهای حاصل از دانههای گیاهی در سالهای اخیر به طور پیوسته افزایش یافته، به طوری که قیمت آنها نسبتاً ثابت و قابلیت دسترسی آنها بیشتر شده است. در میان روغنهای گیاهی آفتابگردان و کلزا و سویا، روغن کلزا نتایج بهتری از لحاظ میزان اسیدهای چرب برای غنی سازی ناپلی آرتمیا داده است (کاظمی، 1389) همچنین روغن کلزا به میزان زیادی در داخل کشور تولید میشود بنابراین استفاده از این روغن، به دلیل داشتن مقادیر بالایی از اسیدهای چرب 18 کربنه نظیر اسید لینولئیک و اسید لینولنیک میتواند نیازهای ماهیان آب شیرین و لب شور را به اسیدهای چرب تأمین نماید، به همین دلایل در این تحقیق از این روغن استفاده شد. با توجه به تحقیقاتی که قبلاً در پژوهشکده آرتمیا در ارتباط با استفاده از آرتمیای غنی شده با روغنهای گیاهی از جمله روغن کلزا در تغذیه لارو ماهی قزل آلا انجام شده است، میتوان پیش بینی کرد که جایگزینی کامل این روغن به جای روغن ماهی در غنی سازی آرتمیا، میتواند وابستگی به روغن ماهی را که عمدتاً از خارج از کشور وارد میشود از بین برد که این امر میتواند به توسعه صنعت آبزی پروری کمک قابل توجهی نماید.
میزان موفقیت در اصلاح پروفیل اسیدهای چرب ناپلیوس تحت تأثیر رژیم غذایی غنی سازی، شرایط غنی سازی و گونه آرتمیا قرار میگیرد. اگرچه درباره غنی سازی ناپلیوس آرتمیا ارومیانا و آرتمیا فرانسیسکانا با غلظتهای متفاوت روغنها تحقیقات متعددی صورت گرفته است، ولی درباره بهینه سازی غنی سازی ناپلیوس آرتمیا ارومیانا و آرتمیا فرانسیسکانا با روغن کلزا به منظور تعیین شرایط بهینه برای غنی سازی آنها و مقایسه آنها از این لحاظ تحقیقی صورت نگرفته است. بدین جهت و با توجه به اهمیت بسیار زیاد ترکیب اسیدهای چرب در تغذیه آغازین لارو میگو و ماهیان پرورشی و افزایش مقاومت آنها در برابر استرسهای محیطی و نیز افزایش ارزش غذایی ناپلیوس ها برای پرورش لارو آبزیان لازم است که شرایط بهینه غنی سازی ناپلیوس آرتمیا ارومیانا و آرتمیا فرانسیسکانا مورد بررسی قرار گیرد که در تحقیق حاضر سعی شده تا تراکم ناپلی، غلظت روغن و زمان بهینه برای حداکثر غنی سازی و بقای این دو گونه با روغن کلزا به دست آید. امید است که نتایج حاصل از این تحقیق گامی در پیشرفت و توسعه بیشتر صنعت آبزی پروری کشور باشد.
1-2- کلیات
1-2-1- بررسی عمومی آرتمیا
آرتمیا سخت پوست نسبتاً کوچک و ظریفی است که از آبهای شور تا خیلی شور که میزان املاح آنها ممکن است تا چند برابر آب دریا باشد، زندگی میکند. اسم و جنس این سخت پوست به زبان لاتین با توجه به شکل ظاهری آن آرتمیا به معنی گوشواره آبی میباشد. در زبان انگلیسی به آن Artemia یا Brine shrimp می گویند. طول آرتمیا در نرها حدود mm 12-8 و در مادهها mm 15-10 است البته گاهی ممکن است طول آنها به mm 20 هم برسد. نرها کوچکتر از مادهها بوده و دارای یک جفت انبرک میباشند که آنها را از مادهها متمایز میسازد. مشخصه مهم مادهها نیز داشتن کیسه تخمی است که در ابتدای ناحیه شکمی قرار میگیرد (Persoone and Sorgeloos, 1980).
1-2-2- تاریخچه آرتمیا
با وجود اینکه بشر از زمانهای بسیار قدیم به وجود آرتمیا در دریاچههای شور پی برده بود ولی اولین گزارش مکتوب درباره آرتمیا توسط Schlosser در سال 1756 میلادی به ثبت رسیده است. او آرتمیا را در نمونههای آبی که از آبگیرهای شور در نزدیکی Lymington انگلستان تهیه شده بود، مشاهده کرد (Sorgeloos, 1980).
بعد از وی لینه (Linnaeus) در سال 1758 میلادی آرتمیا را تحت عنوان خرچنگ آب شور (Cancer Salinas) نامگذاری نمود و در سال 1891 شخصی به نام لیچ آن را تحت عنوان Artemia salina نامگذاری نمود. البته قبل از این نامگذاری های علمی، بومیان مناطق مختلف دنیا، از زمانهای بسیار قدیم آنها را تحت عناوین مختلفی از جمله Verme de sale، Bahar el dud sofereg، Fezzan wurm، Brine worm، Salztierchen و غیره میشناختند. حتی سرخپوستان و لیبیایی ها از آن به عنوان خوراک انسان نیز استفاده میکردهاند (Sorgeloos, 1980). آرتمیای دریاچه ارومیه اولین بار در سال 1899 میلادی توسط شخصی به نام Gunther گزارش شد و در سال 1976 میلادی توسط Bowen و Clark به عنوان گونهای جداگانه به نام Artemia urmiana شناخته و نامگذاری شد.
ارزش غذایی و کاربرد آرتمیا در تغذیه آبزیان در سال 1933 میلادی توسط Alvin Seal در آمریکا و در سال 1939 توسط Rollebson در نروژ مشخص و ثابت گشت و بدین ترتیب از سال 1939 کاربرد آن در آبزی پروری رایج گردید. در ایران برای اولین بار در سال 1351 در پرورش ماهیان خاویاری از آرتمیا استفاده شد (Sorgeloos, 1980).
با روشن شدن ارزش غذایی و کاربرد آرتمیا در تغذیه ماهیان پرورشی، برای اولین بار آکواریوم عمومی سانفرانسیسکو موفق به جمع آوری و خشک کردن تخم مقاوم آن که اصطلاحاً سیست نامیده میشود، گردید. از نیمه دوم قرن بیستم به بعد مطالعات و تحقیقات وسیعی در رابطه با ریخت شناسی، بوم شناسی، بافت شناسی، ژنتیک، بیوشیمی، توکسیکولوژی و زیست شناسی مولکولی و بسیاری از موضوعات دیگر آرتمیا آغاز گردیده و سال به سال گسترش بیشتری یافته است (Sorgeloos, 1980).
1-2-3- اهمیت اقتصادی آرتمیا
عرضه سیست آرتمیا در بازارهای جهانی از سال 1950 از دو منبع آن در آمریکا و یک منبع در کانادا آغاز شد. با گسترش تحقیقات پیرامون آرتمیا و افزایش استفادههای متنوع از آن در آبزی پروری مشکل کمبود سیست آرتمیا نمایان گشت. اهمیت آرتمیا در صنعت آبزی پروری و مشکلات ناشی از کمبود سیست آن در کنفرانسهای مختلف بین المللی از زمانی که استفاده از ناپلی آن بطور وسیع در مرحله تغذیه لاروی شروع شد مطرح گشت ((1969) Provasoli، [5]FAO در سالهای 1972، 1976 و کنفرانس [6]ASEAN در سالهای 1976 و 1977) و در سالهای بعد با توسعه جهشی این صنعت ارزش کاربردی آرتمیا بیشتر مشخص شد.
امروزه تولیدات تجاری سیست آرتمیا از آمریکا، چین، روسیه، ویتنام و تایلند وارد بازار جهانی میشود. اما عرضه سیست های نامرغوب باعث آشکار شدن تفاوت ارزش غذایی گونهها و سویههای مختلف آرتمیا گشت. لذا مبنای قیمت سیست آرتمیا به مرغوبیت سیست ها از نظر ارزش غذایی خصوصاً از لحاظ اسیدهای چرب غیر اشباع آلی، اندازه ناپلی و میزان تفریخ آنها بستگی دارد. امروزه آمریکا و چین بزرگترین تولید کنندگان سیست و بیوماس آرتمیا در جهان میباشند و آمریکا به تنهایی 70% بازار جهانی آرتمیا را در اختیار دارد و سالانه میلیونها دلار از این تجارت سود میبرد. جالب اینکه کشورهایی نظیر تایلند و ویتنام بدون دارا بودن زیستگاه طبیعی آرتمیا و فقط با پرورش مصنوعی آن سالانه هزاران تن بیوماس و سیست آرتمیا تولید میکنند (آق، 1381).
امروزه پرورش آرتمیا به یک صنعت مقتدر تبدیل شده و تعدادی از کشورها با تولید سیست و بیومس آرتمیا توانستهاند در کنار ایجاد درآمدهای ارزی برای تعداد زیادی از متخصصین و کارشناسان و همچنین در سطوح کارگری اشتغال ایجاد نمایند (آق، 1381).
سرمایه گذاری ثابت به ازای هر 100 هکتار زمین در حدود بیست میلیارد ریال برآورد شده است در حالی که سالانه میتواند حدود پانزده هزار کیلو سیست خشک و حداقل 100 تن بیوماس آرتمیا تولید کند. با توجه به اینکه ارزش سیست آرتمیا در بازارهای جهانی با توجه به کیفیت آن حدود 120 تا 250 دلار میباشد بنابراین فقط ارزش سیست تولیدی در یک سال با احتساب پائین ترین قیمت در همان سال اول، حدوداً یک میلیون دلار معادل حدود 40 میلیارد ریال یعنی دو برابر کل سرمایه گذاری ثابت و جاری میباشد. لذا سرمایه گذاری در این صنعت جزو اقتصادیترین سرمایه گذاریها به حساب میآید (آق، مکاتبات شخصی).
1-2-4- مزایای استفاده از آرتمیا برای پرورش دهندگان و آبزیان
از لحاظ آبزی پروری سهولت دسترسی، قابلیت نگهداری به مدت طولانی، سهولت حمل ونقل، آسان بودن روند پرورش، سهولت روند ضدعفونی سیست ها، متفاوت بودن اندازه و اشکال آن و قابلیت استفاده از آن به عنوان حامل، شاخصترین عواملی هستند که موجب انتخاب آرتمیا به عنوان غذای آبزیان میگردد و از نظر آبزیان آرتمیا یک طعمه بسیار راحت، قابل دید، لذیذ و قابل هضم و مغذی و عاری از عوامل بیماری زا است (Leger et al., 1987).
1-2-5- کاربرد آرتمیا در تغذیه آبزیان
با توسعه پرورش آبزیان در سالهای 1960 و 1970 استفاده از آرتمیا به دلیل عمل آوری آسان و ارزش غذایی بالای آن برای موجودات لاروی، وسعت بیشتری یافت و تقریباً در همه جا گسترش پیدا نمود. تحقیقات نشان میدهند که آرتمیا میزان بازماندگی و رشد را در لارو کلیه آبزیان پرورشی افزایش میدهد. در ضمن آمیلاز و تریپسین موجود در آرتمیا، در گوارش مواد غذایی درون لوله گوارشی ماهیان و سخت پوستان شرکت میکند. تغذیه لارو ماهیان خاویاری با آرتمیا به مراتب بهتر از کرم سفید و دافنی میباشد که به طور متداول در مراکز تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری در ایران استفاده میشد و یا در حال حاضر استفاده میشود. استفاده از آرتمیا درصد مرگ و میر را در کلیه گونههای ماهیان خاویاری کاهش و رشد آنها به مراتب افزایش میدهد (Agh et al., 2011; Noori et al., 2011).
آرتمیا در مراحل مختلف رشد و تحت فرآوریهای متفاوت برای تغذیه آبزیان مورد استفاده قرار میگیرد:
1-2-5-1- سیست های پوسته زدایی شده
کوریون یا پوسته سخت روی جنین غیر فعال آرتمیا را میتوان با مواد شیمیایی در طی فرایند پوسته زدایی جدا کرد. این روند شامل هیدراته کردن سیست ها، جدا نمودن کوریون به وسیله محلول هیپوکلریت وشستشوی سیست ها به منظور غیرفعال کردن هیپوکلریت میباشد. سیست های کپسول زدایی شده[7] بیشتر در پرورش لارو ماهی و میگو مورد استفاده قرار میگیرد. استفاده از سیست های دکپسوله مزایایی از جمله عاری بودن از پوسته خارجی (قابل هضم تر برای آبزیان نسبت به سیست) و هر نوع باکتری، دارای محتوای انرژی بیشتر و نسبت به ناپلی کوچکتر و زمان تفریخ کوتاهتر، دارد. عیب عمده سیست دکپسوله (جنین) این است که غیرمتحرک و غیرشناورند بنابراین به سختی توسط شکارچی صید میشوند (Sorgeloos et al., 2001).
1-2-5-2- ناپلیوس تازه تفریخ یافته
ناپلیوس های مرحله اول و دوم لاروی آرتمیا احتمالاً بیش از دیگر مراحل آرتمیا در پرورش آبزیان مورد استفاده قرارمی گیرند (آق و نوری، 1376). ارزش غذایی آنها به وجود اسیدهای چرب غیر اشباع خصوصاً EPA مربوط میباشد (Leger et al., 1987). از مزایای آن میتوان به اندازه کوچک، دارا بودن اندوخته غذایی فراوان (حتی از نوع اسیدهای آمینه آزاد)، قابل رویت بودن، دارا بودن مقادیر زیادی آنزیمهای پروتئولتیک (جهت هضم پروتئین خود لارو پس از خورده شدن توسط آبزیان) اشاره کرد (نوری، 1375). از این ناپلیوس ها میتوان در پرورش و تغذیه لاروی کلیه ماهیان پرورشی وکلیه ده پایان به جز لارو گونههای Penaeus در مراحل اولیه لاروی استفاده کرد.
1-2-5-3- متاناپلیوس
متاناپلیوس به لارو آرتمیا در اینستارهای II الی V اطلاق میشود. از مهمترین معایب متاناپلیوس این است که در صورت عدم تغذیه، 30-25% انرژیاش را در چند ساعت مصرف کرده و ذخیره غذایی و میزان اسیدهای آمینه آزاد آن کاهش مییابد (Sorgeloos et al., 1991). مهمترین عاملی که استفاده از آنها را محدود میکند اندازة بزرگ آنهاست که تغذیه توسط لارو آبزیان را مشکل میسازد. با این وجود به دلیل داشتن میزان انرژی بالاتر و صرف انرژی کمتر آبزی شکارچی برای خوردن متاناپلیوس نسبت به ناپلیوس (Bengetson et al., 1991) از مهمترین کاربرد آنها میتوان به تغذیه توسط لارو چند روزه یا چند هفتهای آبزیان اشاره کرد.
1-2-5-4- آرتمیای جوان و بالغ
این دو شکل آرتمیا تحت عنوان توده زنده آرتمیا شناخته میشوند. از مزایای آنها افزایش میزان پروتئین و کاهش میزان چربی است (Bengetson et al., 1991) که در پرورش میگو برای رشد و بلوغ جنسی سریعتر و در پرورش ماهیان آکواریومی استفاده میشود (Sorgeloos et al., 1991).
1-2-5-5- آرتمیا های خشک و منجمد تحت سرمای شدید
بیومس (توده زنده) آرتمیا را میتوان بدون اینکه تغییری در ترکیب غذایی آنها به وجود آید، به این طریق نگهداری کرد. در سالهای اخیر مصرف بیومس خشک آرتمیا (به صورت پودر، پولکی و لیوفلیزه) و بیومس منجمد آن در پرورش لارو سخت پوستان و ماهیان مورد توجه قرار گرفته است (Sorgeloos et al., 1991).
Abstract:
This research aimed to evaluate the optimization method for enrichment of Artemia urmiana and Artemia franciscana with Canola oil emphasizing on growth, survival and fatty acid profile of nauplii. The research was carried out in 18 experimental groups in both species. Species were enriched at there different densities including 50000, 100000 and 200000 nauplii L-1 with local canola oil at concentrations of 0.1, 0.2 and 0.3 g L-1, at 28±1°C and salinity of 35 ppt for 18 hours. Data were evaluated with Multivariate Variance Analyze or Indepandent samples T-test and Duncan’s test. The results showed that enrichment with Canola oil had significant effect on growth, survival and 18-carbon fatty acids (P<0.05). The results also showed that total length increased with prolonged enrichment time in two species (P<0.05). The survival rate decreased by increasing enrichment time in A. franciscana (P<0.05), but it did have any significant effect on survival of A.urmiana (P>0.05). EPA, DHA and ARA levels were not significantly affected in different treatment in both species with increasing duration of enrichment (P>0.05). LA, PUFA, PUFA(n-6), PUFA(n-3), SFA, MUFA and TFA were significantly increased in both species after enrichment (P<0.05). ALA level in most treatment of Artemia urmiana nauplii decreased compared to control but this fatty acid increased in some treatments in comparison to control (P<0.05). Based on the results obtained, the best treatment was density of 100000 nauplii L-1 with local canola oil at concentrations of 0.3 g L-1 for 18 h, which resulted in maximum amount of ALA, SFA, PUFA(n-3), PUFA and TFA compered to the best treatment of A. franciscana (P<0.05). Although, the amount of LA, EPA, DHA, PUFA(n-6) and MUFA were lesser in the best treatment of A.urmiana compared to A. franciscana, the differences were not significant (P>0.05).
Keywords: Artemia franciscana, Artemia urmiana, Canola oil, Growth, Survival and
[1]. Highly unsaturated fatty acid, HUFA
[2]. EPA
[3]. DHA
[4]. Filter feeder
[5]. Food and Agriculture Organization
[6]. Association of South East Asian Nations
[7]. Decapsulated cysts
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.