پایان نامه بررسي رابطه بين استراتژي فناوري اطلاعات وفرهنگ سازماني در سازمان فني و حرفه اي استان آذربايجانشرقي
فهرست محتوا
فهرست مطالب
-
چکیده
- فصل اول: کلیات
- 1-1- مقدمه. 2
- 1-2- بیان مسئله. 2
- 1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش… 5
- 1-4- اهداف پژوهش… 7
- 1-4-1- اهداف کلی.. 7
- 1-7-2-اهداف فرعی.. 7
- 1-5- سوالات پژوهش… 8
- 1-5-1- سؤال اصلی.. 8
- 1-5-2- سوالات فرعی.. 8
- 1-6- فرضیههای پژوهش… 8
- 1-7-1- تعریف نظری فرهنگ سازمانی.. 9
- 1-7-2-تعریف عملیاتی فرهنگ سازمانی.. 9
- 1-8-1-تعریف نظری استراتژی فناوری اطلاعات.. 10
- 1-8-2-تعریف عملیاتی استراتژی فناوری اطلاعات.. 10
- 1-9-کارکنان 10
- 1-10- محدودیتهای پژوهش 10
- فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه
- 2–1- مقدمه. 12
- 2-2- بخش اول: فرهنگ سازمانی.. 13
- 2-2-1 تعریف فرهنگ و مفاهیم فرهنگ… 13
- 2-3-ویژگیهای فرهنگ… 17
- 2-4- قدرت یک فرهنگ… 17
- 2-5- « قدرت» یا اهمیت فرهنگ را میتوان بر حسب دو ویژگی زیر تعیین کرد. 18
- 2-6- نقش فرهنگ… 19
- 2-2-2- چگونگی شکل گیری فرهنگ ها 19
- 2-7- نحوه تثبیت فرهنگها در سازمان. 20
- 2-8- واقعیت هایی درباره چیستی فرهنگ… 21
- 2-9- مفهوم فرهنگ سازمانی.. 22
- 2-10- تعاریف فرهنگ سازمانی.. 25
- 2-11- سطوح فرهنگ سازمانی.. 27
- 2-12- ویژگیهای فرهنگ سازمانی.. 29
- 2-13- عوامل مؤثر در شکل گیری فرهنگ سازمانی.. 30
- 2-14- ابعاد فرهنگ سازمانی.. 31
- 2-14-1- دیدگاه کلاک هولن و اشترودبک… 31
- 2-14-2- دیدگاه هافستد. 32
- 2-14-3-دیدگاه شاین.. 33
- 2-14-3- دیدگاه پیترز و واترمن.. 34
- 2-15-کارکردهای فرهنگ سازمانی.. 35
- 2-16- اثرات فرهنگ سازمانی.. 36
- 2-17- فرهنگ و متغیرهای سازمان 37
- الف- فرهنگ سازمانی و عملکرد. 37
- ب- فرهنگ سازمانی و رضایت شغلی.. 38
- ج- فرهنگ سازمانی و اثربخشی.. 38
- د- فرهنگ سازمانی و وظایف مدیریت.. 39
- ه- فرهنگ سازمانی و رهبری.. 40
- و- فرهنگ سازمانی و رفتار فردی.. 41
- ی- فرهنگ سازمانی و استراتژی.. 41
- ل- فرهنگ سازمانی و تکنولوژی.. 42
- 2-18- مدیریت فرهنگ سازمان و فرآیند آن. 42
- 2-19- عناصر مدیریت فرهنگ سازمانی.. 44
- 2-20- تغییر دادن فرهنگ سازمانی.. 45
- 2-21- مدلهای فرهنگ سازمانی.. 49
- 2-21-1- مدل پارسونز(AGIL) 49
- 2-21-2- مدل ویلیام اوچی(تئوری Z) 50
- 2-21-3- مدل مک کنزی(7s) 50
- 2-21-4- مدل شاین.. 51
- 2-21-5- مدل کندی 52
- 2-21-6- مدل کوئین و مک گارس… 52
- 2-21-7- مدل جفری سانی فیلد. 53
- 2-21-8- طبقه بندی دوریس و میلر. 54
- 2-21-8- طبقه بندی دشپند فرلی.. 55
- 2-21-9- طبقه بندی رکس (2010 ) 56
- 2-21-10- طبقه بندی چارلز هندی.. 56
- 2-21-11- طبقه بندی دیل و کندی.. 57
- 2-21-11-1- اجزای فرهنگ سازمانی قوی.. 57
- 2-21-11-2- فرهنگ میانه. 58
- 2-21-11-3- فرهنگ ضعیف.. 58
- 2-21-12- مدل کریتنر و کینیکی.. 58
- 2-21-13- طبقه بندی فرن هام و گانتری.. 59
- 2-21-14- مدل دنیسون. 61
- 2-22- فرهنگ مشارکتی(درگیر شدن در کار) 61
- 2-23- فرهنگ ثبات و یکپارچگی.. 62
- 2-24- فرهنگ انعطاف پذیری 63
- بخش دوم: فناوری اطلاعات و ارتباطات.. 65
- 2-25- تاریخچه فناوری اطلاعات و ارتباطات.. 65
- 2-26- مفهوم فناوری اطلاعات و ارتباطات.. 67
- 2-27- چیستی فناوری اطلاعات و ارتباطات.. 69
- 2-28-کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات.. 73
- 2-28-1- پول الکترونیکی.. 73
- 2-28-2- تجارت الکترونیکی.. 74
- 2-28-3- دولت الکترونیکی.. 76
- 2-28-4- نشر الکترونیک… 77
- 2-28-5- پارکهای فناوری 77
- 2-28-6- شهر اینترنتی.. 78
- 2-28-7- دهکده جهانی.. 79
- 2-29- شاخصهای فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) 80
- 2-29-1- مفاهیم اساسی فناوری اطلاعات و ارتباطات.. 80
- 2-29-1-1- بانک اطلاعاتی.. 81
- 2-29-1-2- ارائه مطلب.. 81
- 2-29-1-3- اینترنت.. 82
- 2-30- تعریف اینترنت.. 83
- 2-31- شبکه عنکبوتی جهانی www.. 83
- 2-32- موتورهای جستجو و بازیابی اطلاعات.. 84
- 2-33- ارتباطات شبکه ای 84
- 2-33-1- شبکههای میزبان 85
- 2-33-2- شبکه حوزه محلی 85
- 2-33-3- شبکه حوزه گسترده 85
- 2-33-4- شبکه داخلی 86
- 2-33-5- شبکه خارجی (اکسترانت) 86
- 2-33-6- شبکه بین المللی (اینترنت) 86
- 2-34- راهکارهای استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات.. 87
- 2-35- نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات.. 87
- 2-36- ارزش فناوری اطلاعات و ارتباطات.. 88
- 2-37- تواناییهای فناوری اطلاعات و ارتباطات.. 89
- 2-37-1- دیدگاه کلان 89
- 2-37-2- دیدگاه خرد. 90
- 2-38- راهبردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات.. 90
- 2-39-گروه بندی فناوری اطلاعات و ارتباطات.. 91
- 2-39-1- فناوری و سطح مشترک آن با انسان. 91
- 2-39-2- فناوری ارتباطات.. 91
- 2-39-3- نظامهای پشتیبان فناوری اطلاعات و ارتباطات.. 91
- 2-39-4- فناوری اطلاعات و ارتباطات و دگرگونیهای تخریبی.. 91
- 2-40- محدوده فعالیتهای اطلاعاتی و ارتباطی.. 92
- 2-41- نظامهای اطلاعاتی و ارتباطی.. 93
- 2-42- نظام تک مرکزی.. 93
- 2-43- نظام چند مرکزی.. 94
- 2-44- نظام جهانی.. 94
- 2-45- بانکهای اطلاعاتی.. 95
- 2-46- نظامهای بین الملی اطلاع رسانی.. 95
- 2-47- خبرگزاریها 96
- 2-48- ماهوارهها 96
- 2-49- تکنولوژیهای نوین اطلاعات و ارتباطات.. 97
- 2-50- نظم نوین اطلاعات و ارتباطات.. 98
- 2-51- فناوری اطلاعات و ارتباطات در زندگی آینده 98
- 2-52- مشکلات کشورهای در حال توسعه در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات.. 99
- 2-53- ضعف زیرساختهای فناوری اطلاعات وارتباطات.. 100
- 2-54- دسترسی به کالاها و خدمات مرتبط با فناوری اطلاعات وارتباطات.. 100
- 2-55- انحصار در شبکههای مخابراتی.. 100
- 2-56- عدم یکپارچگی بین واحدهای دولتی در زمینه بهره گیری از فناوری.. 101
- 2-57- کارفرمایی بخش دولتی.. 101
- 2-58- نامطلوب بودن ساختار و سبک مدیریتی.. 101
- 2-59- کوشش طاقت فرسای دولتها برای تهیه سرمایه لازم برای ارائه خدمات عمومی ابتدایی.. 101
- 2-60- ضریب پائین نفوذ اینترنت.. 102
- 2-61- مشکلات دولتها در بهره گیری از کارکنان زبده در عرضه فناوری اطلاعات و ارتباطات.. 102
- 2-62- نحوه تأثیر فناوری اطلاعات بر ساختار سازمان 102
- 2-63- فناوری اطلاعات و ارتباطات و تأثیر آن بر تحولات ساختار جامعه. 103
- 2-64- فناوری ارتباطات و اطلاعات ، نیاز امروز مدیران فردا 103
- 2-65- مدیریت فن آوری اطلاعاتIT. 104
- 2-66- پیشینه پژوهش… 105
- 2-66-1- پژوهشهای انجام شده در زمینه فرهنگ سازمان و فناوری اطلاعات و ارتباطات.. 105
- 2-66-2- پژوهشهای انجام شده در ایران در زمینه فرهنگ سازمانی.. 105
- 2-66-3- پژوهشهای انجام شده در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات.. 107
- 2-66-4- پژوهشهای انجام شده در خارج از ایران. 109
- فصل سوم : روش شناسی تحقیق.. 115
- 3-1- چهار چوب روش شناسی پژوهش… 115
- 3-1- چهار چوب روش شناسی پژوهش 116
- 3-2- نوع تحقیق.. 116
- 3-3- جامعه آماری تحقیق: 116
- 3-4- تعیین حجم نمونه تحقیق.. 116
- 3-5- روش نمونهگیری.. 116
- 3-6- روش گردآوری اطلاعات.. 116
- 3-7- ابزار اندازهگیری.. 117
- 3-8- پایایی (Reliability) پرسشنامه. 117
- 3-9- روایی پرسشنامه. 117
- 3-10- روش اجرای تحقیق.. 117
- 3-11- روش تحلیل دادهها 118
- فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادهها 104
- 4-1- تجزیه و تحلیل 120
- 4-2- آمار توصیفی.. 120
- 4-2-1- توزیع فراوانی جنسیت.. 120
- 4-2-2- توزیع فراوانی مدرک تحصیلی.. 121
- 4-2-3- توزیع فراوانی عنوان شغل.. 122
- 4-2-4- توزیع فراوانی وضعیت استخدامی.. 123
- 4-2-5- توزیع فراوانی محل خدمت.. 124
- 4-2-6- توزیع فراوانی سن.. 125
- 4-2-7- توزیع فراوانی سابقه خدمت.. 126
- 4-3- میزان بکارگیری فناوری اطلاعات.. 129
- 4-4- فرهنگ سازمانی.. 130
- 4-5- نوآوری.. 131
- 4-6- توجه به جزئیات.. 132
- 4-7- نتیجه محوری.. 133
- 4-8- توجه به افراد. 134
- 4-9- توجه به گروه 135
- 4-10- داشتن روحیه جسارت و سرشکنی.. 136
- 4-11- ثبات و پایداری.. 137
- 4-12- آمار استنباطی.. 138
- 4-12-1- بررسی نرمال بودن توزیع نمرات متغیرها 138
- 12-4-1-1- فرضیه 1. 139
- 4-12-1-2- فرضیه 2. 140
- 4-12-1-3- فرضیه 3. 141
- 4-12-1-4- فرضیه 4. 142
- 4-12-1-5- فرضیه 5. 143
- 4-12-1-6- فرضیه 6. 144
- 4-12-1-7- فرضیه 7. 145
- 4-12-1-7- فرضیه 8. 146
- 4-12-1-8- فرضیه 9. 147
- 4-12-1-9- سوال 1. 148
- 4-12-1-10- سوال 2 149
- فصل پنجم: نتیجهگیری و پیشنهادات 135
- 5-1- مقدمه. 151
- 5-2- نتایج توصیفی.. 151
- 5-3- نتایج استنباطی.. 152
- 5-3-1- فرضیه 1. 152
- 5-3-2- فرضیه 2. 153
- 5-3-3- فرضیه 3. 153
- 5-3-4- فرضیه 4. 153
- 5-3-5- فرضیه 5. 153
- 5-3-6- فرضیه 6. 154
- 5-3-7- فرضیه 7. 154
- 5-3-8- فرضیه 8. 154
- 5-3-9- فرضیه 9. 155
- 5-4-1- سوال 1. 155
- 5-4-2- سوال 2. 155
- 5-6- بحث.. 156
- 5-7- محدودیتهای تحقیق.. 157
- 5-8- پیشنهادات.. 157
- 5-8-1- پیشنهادات کاربردی.. 157
- 5-8-2- پیشنهادات پژوهشی.. 158
- منابع. 159
فصل اول
1-1- مقدمه:
سازمانها در خلاء زندگی نمیکنند بلکه در محیطی که رفتار و ساختارهای آنها را شکل میدهد فعالیت میکنند. امرزوه یکی از مشخصههای عرصه فعالیت سازمان، رقابتی شدن و در نتیجه ناپایداری آن است. همراه با افزایش رقابت در بازار، تصمیم گیری و سیاستگذاری برای حفظ بقاء و یا کسب موفقیت پیچیدهتر شده است. در چنین شرایطی انتخاب استراتژی مناسب برای سازمانها اهمیت خاصی پیدا کرده است (کردنائیچ و مشبکی، 1381). یکی از عوامل محیطی که امروزه سازمانها را تحت تأثیر قرار میدهد تغییرات فناوری اطلاعات است، در واقع پذیرش یک فناوری جدید اجتنابناپذیر در فرایندهای سازمان است. لذا مدیران سازمانها باید در تدوین استراتژی عوامل فناوری را مورد توجه قرار دهند و زیرساختارها تکنولوژی مورد استفاده خود را شناسایی کنند و تکنولوژی مناسب را به کار گیرند. راهکار چنینکاری به کارگیری استراتژی فناوری اطلاعات است. استراتژی فناوری اطلاعات زیرساختهای تکنولوژی یک سازمان را تعیین میکند و به سازمان اجازه میدهد که تکنولوژیهای مناسب را با بهترین استانداردها با توجه به هزینه، کارایی، حمایت از تأمین نیازها انتخاب کند و به کار گیرد (ماسوکا، 2006). به نظر میرسد یکی از عواملی که باعث مقاومت در به کارگیری یک استراتژی جدید در سازمان فرهنگ سازمانی است. به طور کلی فرهنگ سازمانی عامل بازدارنده قوی در قبال تغییر، به ویژه تغییر فناوری اطلاعات است (لادون و لادون، 1994). با توجه به همین مهم نیز مطالعه حاضر با هدف رابطه فرهنگ سازمانی و استراتژی فناوری اطلاعات تنظیم شده است.
1-2- بیان مسئله:
دوران جدید که به عصر اطلاعات موسوم است، دوران فناوری اطلاعات و ارتباطات میباشد، بشر امروز جامعهای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)[1] را تجربه میکند که از ویژگیهای خاص خود برخوردار است. چنین جامعهای را جامعه اطلاعاتی میگویند (صرافی زاده، 1383). جامعه اطلاعاتی جامعهای است که در آن زندگی اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی افراد جامعه به فناوری اطلاعات و ارتباطات وابسته است و جامعهای است که در آن مردم در محل کار، منزل و حتی در اماکن تفریحی از این تکنولوژی حداکثر استفاده را میبرند (میشرا، 2005).
بر خلاف دوران گذشته که اطلاعات و تکنولوژی در اختیار صاحب نظران فن و صنایع قرار داشت و مشروعیت آن نیز به تأیید و تصدیق آنان مرتبط بود در جامعه جدید اطلاعات تکنولوژیستها، علمای اجتماعی و مردم معمولی نیز مرتبط با تکنولوژی اطلاعاتی قرار گرفته و بخشی از زندگی روزمره آنان شده است. زیرا اطلاعات و اخبار در گروه نیازهای اساسی همه مردم قرار گرفته است و تولیدات آن استفاده همه جانبه دارد. در حالی که در دوران گذشته استفاده از تکنولوژی مرتبط با قشر خاصی بود و فراگیری زیادی نداشت (آذرخش، مهراد،1383). ویژگیدیگر جامعه اطلاعاتی کالا شدن اطلاعات است، اطلاعات کالا شده و به مدد تکنولوژیهای جدید ارتباطی در دسترس هر کسی که طالب آن باشد قرار میگیرد. در این گونه جوامع مفاهیم سنتی موجود در زمینههایی چون اقتصاد، آموزش، کسب و کار، مدیریت و تجارت دچار تحول میگردد. با گذر از عصر صنعتی و ورود به عصر اطلاعات و به گفته الوین تافلر[2] (عصر دانایی) نیاز روزافزون بشر برای آموزش متفاوتتر با آنچه در گذشته بوده است بیشتر حس میشود در همین راستا تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات که به طور فزایندهای در حال گسترش است میتواند به نحو مطلوبی تمامی امور زندگی را تحت تأثیر قرار دهد (احمدی نژاد، 1379).
دنیای موجود با دستاوردهای متنوع خود همواره در معرض تحولات و تغییرات غیرقابل پیش بینی است. الوین تافلر اعتقاد دارد ورود به قرن بیست و یکم به عنوان عصر فرانظریه[3] هنگامی برای انسانها جاذب خواهد بود که آدم کنونی بتواند در مقابل تغییرات آن قرن، قدرت تحمل لازم را داشته باشد و با شجاعت در مقابل آن ظاهر شود. تحقق این ایدهآل هنگامی میسر خواهد بود که از هم اکنون بشر امروزی بتواند خودش را برای تغییرات در دنیای آینده آماده سازد این نیز مشروط به دانش، مهارت، بینش و پویایی است. زندگی در دنیای جدید نیازمند شناخت کامل و کسب مهارتهای استفاده از این ابزارها است و بدون داشتن چنین ابزاری رقابت و زندگی بسیار مشکل خواهد بود و مستلزم از دست دادن فرصتهای فراوانی در زندگی روزانه افراد و جوامع است (کابررا و براجیس، 2001).
سازمانها باید جهت به کارگیری و استفاده بهینه از تکنولوژی فنآوری اطلاعات زمینهسازی لازم و مطلوب را داشته باشند تا بتوانند در این راه گامهای مهم و صحیح را در عرصه سازمان بردارند. به نظر میرسد یکی از مهمترین عوامل موفقیت و شکست در این حرکت در «فرهنگ سازمان» باشد. در واقع با توجه به اینکه فرهنگ سازمانی نظام ارزشها، باورها و آداب و رسوم مشترک در بین اعضای سازمان است و تعاملات قسمتهای مختلف را بر قرار میکند لذا باید یک ابزار مؤثر در بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در سازمان تلقی شود. فرهنگ سازمانی به تمام جنبههای سازمانی تأثیر میگذارد و بر اساس اعتقادات و ارزشهای مشترک، به سازمانها قدرت میبخشد و بر نگرش رفتار فردی انگیزه و رضایت شغلی و سطح تعهد نیروی انسانی، طراحی ساختار و نظامهای سازمانی، هدفگذاری، تدوین و اجرای استراتژیها و …. تأثیر میگذارد (بلو، 2010؛ مارسادر، سردان و سانچز، 2006). همچنین فرهنگ سازمانی عامل مؤثر در ترویج خلاقیت و نوآوری است که از طریق ارزش نهادن به کار سخت و متمرکز و هدفدار، پشتکار و سخت کوشی و تعهد عمل میکند (آلینوا، 2009).
نیروی انسانی به عنوان مهمترین منبع اصلی سازمان با استفاده از اطلاعات، فناوری، مواد، تجهیزات و بودجه و… به تولید کالا و خدمات میپردازد و در صورتی که درست عمل کند سازمان نیز از عملکرد خوبی برخوردار خواهد شد. لذا به نظر میرسد سازمان از طریق توجه به فرهنگ و شناخت فرهنگ موجود سازمان و تجزیه و تحلیل آن و خلق ارزشهای مناسب در حمایت از فرهنگ مطلوب بتواند در راستای به کار گیری مؤثر استراتژیهای فناوری اطلاعات سازمان، نقش مهمی را ایفا نماید. حال گفتههای اخیر بیشتر در سطح نظری و گمانه زنیهایی است که کمتر به صورت نظام مند و در غالب یک مطالعه میدانی بررسی شدهاند. لذا با توجه به ضعف دانش در بررسی علمی مسئله مطرح شده و همچنین عدم بررسی توامان متغیرهای مورد مطالعه، پژوهش حاضر به منظور پاسخ گویی به این سؤال اصلی مهم یعنی؛ آیا بین فرهنگ سازمانی و استراتژی فناوری اطلاعات رابطه معناداری وجود دارد؟ ” صورت بندی گردید.
1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش
امروزه اطلاعات شاخص قدرت است. آنچه کشوری را در سطح اول، دوم و سوم جهان قرار میدهد. میزان اطلاعاتی است که آن کشور تولید میکند، در دسترس قرار میدهد و به کار میگیرد. فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان یک فناوری غالب در هزاره جدید معرفی شده است. بدون هیچ شک و تردیدی در فرایند پذیرش پدیده جهانیسازی، کشورهایی که زمینه و بستر لازم و مناسب را برای توسعه فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی بوجود نیاوردهاند، در حرکت هدایت شده و شتابان جهانیسازی از وضع موجود به سوی جامعه اطلاعاتی باز خواهند ماند (میشرا، 2005).
اهمیت روز افزون علوم وابسته به اطلاعات، چنان بالا گرفته است که منتقدان و آگاهان را بر این باور رسانده که دانش اطلاعات و نقش و تأثیر آن شاخص ممتاز فعالیتهای طراز اول جوامع بشری است. در حال حاضر در سازمانها اطلاعات پس از عامل انسانی مهمترین منبع ارزشمند محسوب میشود و یک منبع حیاتی برای پیشرفت علمی و اقتصادی هر کشوری به حساب میآید. به بیان دیگر اطلاعات نیروی اصلی حرکت و شکل دهنده مردم، اجتماعات، سازمانها و کشورهاست (لی، 2000).
نقش مهم اطلاعات را میتوان در زمینههای وسیعی از فعالیتهای حیاتی بشر جستجو کرد. اطلاعات به ابزار مهم اطلاعاتی و ارتباطی بسیار مهمی بدل گشته که توسط آن بسیاری از امور روزمره انسانها تسریع و تسهیل شده است (اوز، 2005). در عصر جدید، در انجام امور اداری به طریق سنتی (معمول) شاهد ظهور و گسترش مشکلات و نارسائیهای گستردهتری هستیم که از آن جمله میتوان به طولانی بودن جریان کارها، اشتباهات زیاد کارکنان، صرف هزینههای گزاف و قابل ملاحظه جهت ثبت و بایگانی اسناد، اوراق و تبادل اطلاعات نوشتاری، ریسک پذیری و خطرپذیری بالا، نارضایتی ارباب رجوع و موارد بسیاری از این قبیل اشاره نمود، که البته با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات شاهد موارد کمی از این قبیل خواهیم بود (جکسون، پارک و پر. بست، 2006). همچنین در عصر حاضر که دوره تغییر و تحول و بحران را در پیش روی داریم. (اگر بحرانی در دنیای امروز باشد، بیش از بحران اقتصاد و پول و نفت و نیرو، بحران فرهنگ است) (اسلامی ندوشن، 1354).
در سازمانهایی که فرهنگ استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات وجود ندارد آثار و تبعاتی بدنبال خواهد داشت که از آن جمله میتوان نارضایتی ارباب رجوع، هزینههای گزاف، طولانی بودن جریان کارهاو … را نام برد. تحقیقات نشان میدهد که بسیاری از عدم کارآیی که در یک سازمان پیش میآید ناشی از عدم بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات است (مارسادر، سردان و سانچز، 2006). زیرا رشد روز افزون اطلاعات به سازمانها کمک میکند که در میدان رقابت موفق عمل کنند. یکی از موانع اساسی عدم بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات فقدان فرهنگ سازمانی و عدم بکارگیری آن میباشد.
بنابراین فناوری اطلاعات و ارتباطات یکی از مهمترین مسائل عصر حاضر در تمام جوامع میباشد پس بکارگیری آن در سازمانها جهت هماهنگی با جامعه بین الملل لازم و ضروری به نظر میرسد ولی متأسفانه هنوز شرایط و فرهنگ مناسب جهت استفاده مؤثر به جا و ماهرانه از این فناوری در سازمانها بوجود نیامده است. لیکن فرهنگ سازمانی به دلیل ماهیت اثرگذاری قوی که میتواند بر رفتار و عملکرد اعضای سازمان داشته باشد (مکلنتاش و دوهرتی، 2010) و نقش مهمی را در بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات ایفا کند.
لزوم توجه به فرهنگ به علت تاثیری که فرهنگ سازمانی بر تمام ابعاد سازمان میگذارد، میتواند سازمان را به جلو راند و یا از حرکت بازدارد و این توان بالقوه به خاطر تاثیری است که فرهنگ بر رفتار دارد. لذا اگر بخواهیم علل موفقیت و عدم موفقیت سازمانهایمان را مطالعه کنیم باید به بررسی فرهنگ بپردازیم.
فرهنگ سازمانی مختلف میتواند بر عملکرد (مکلنتاش و دوهرتی، 2010)، موفقیت و اثر بخشی یک سازمان و موسسه (کوانتز و بوگلارسک، 2007؛ آکتاس، کییک و کیاک، 2011) تأثیر متفاوتی داشته باشد. با این حال اشاره به این نکته ضرورت دارد (سازمانهای موفق) فرهنگهای ایجاد کردهاند که ارزشها و مدیریت رهبران خود را در هم آمیختهاند و به همین دلیل است که این ارزشها سالها دوام آوردهاند و به نظر میرسد که نقش حقیقی مدیریت سازمانها، اداره ارزشهای سازمان است. سازمانهای موفق به ایجاد فرهنگ مشترک میان کارکنان و ایجاد روحیه خوب بها میدهند. چارچوبی از همبستگی ایجاد میکنند که در محدوده آن افراد پر انگیزه، خود را با شرایط انطباق میدهند (گریتلی، یازیکی، اوراز و آکر، 2013).
بر مبنای مطالعات متعدد، مدیران و پژوهشگران از اوایل دهه 1980 میلادی توجه خود را به چگونگی مدیریت فرهنگ سازمانهایشان و هماهنگ نمودن آن با سایر اجزاء به بهترین وجه آغاز نمودهاند (شیم، 2010؛ کیم و کیم، 2011). با وجود اینکه سابقه مطالعات فرهنگ سازمانی بیش از دو دهه نیست. اما تحقیقات، تأثیر فرهنگ و جلوههای فرهنگی را بر رفتار کارکنان نشان دادهاند و تعدادی ازنویسندگان این فرض را مطرح و پشتیبانی کردهاند که شرکتها وسازمانهای موفق دارای فرهنگ قوی بودهاند.
استفادهکنندگان این پژوهش کلیه کارکنان، مدیران و سازمانها میباشند، که با پیاده کردن یک الگوی فرهنگی مناسب و قوی در سازمان زمینه استفاده بهینه از فناوری اطلاعات و ارتباطات در بین آنها فراهم میشود. در واقع با روشن شدن رابطه فرهنگ سازمانی با فناوری اطلاعات، در ارگانها و ادارات زمینه لازم برای توجه و اقدام جدی مسئولین جهت بالابردن فرهنگ سازمانی فراهم آید تا از آن طریق بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات افزایش یابد.
1-4- اهداف پژوهش
1-4-1- اهداف کلی
هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه فرهنگ سازمانی و استراتژی فناوری اطلاعات در مراکز فنی و حرفهای میباشد.
1-7-2-اهداف فرعی
با توجه به اهمیت نقش فرهنگ سازمانی در میزان به کارگیری فناوری اطلاعات توسط کارکنان این تحقیق بر آن است تا با بررسی فرهنگ سازمانی در مراکز فنی و حرفهای به اهداف ذیل دست یابد:
- تعیین میزان به کارگیری فناوری اطلاعات در مراکز فنی و حرفهای.
- تعیین میزان رابطه هفت ویژگی فرهنگ سازمانی با فناوری اطلاعات در مراکز فنی و حرفهای.
- تعیین میزان بکارگیری فناوری اطلاعات در بین کارکنان زن و مرد در مراکز فنی و حرفهای.
1-5- سؤالات پژوهش
1-5-1- سؤال اصلی
1- آیا بین فرهنگ سازمانی و بکارگیری فناوری اطلاعات در مراکز فنی و حرفهای رابطه وجود دارد؟
1-5-2- سؤالات فرعی
- میزان بکارگیری فناوری اطلاعات در بین کارکنان مراکز فنی و حرفهای چگونه است؟
- آیا بین هفت ویژگی فرهنگ سازمانی با فناوری اطلاعات و ارتباطات در مراکز فنی و حرفهای رابطه وجود دارد؟
- آیا میزان به کار گیری فناوری اطلاعات در بین کارکنان زن و مرد در مراکز فنی و حرفهای تفاوت وجود دارد؟
1-6- فرضیههای پژوهش:
1-6-1- فرضیه اصلی: بین فرهنگ سازمانی و بکارگیری فناوری اطلاعات رابطه معناداری وجود دارد.
1-6-2- فرضیههای فرعی:
1-6-2-1- بین میزان بکارگیری فناوری اطلاعات و پیشرفت مراکز فنی و حرفهای رابطه معناداری
وجود دارد.
1-6-2-2- بین ویژگی نوآوری و ریسکپذیری در فرهنگ سازمانی و استراتژی فناوری اطلاعات رابطه معنا داری وجود دارد.
1-6-2-3- بین ویژگی توجه به جزئیات در فرهنگ سازمانی و استراتژی فناوری اطلاعات رابطه معناداری وجود دارد.
1-6-2-4- بین ویژگی نتیجه محوری در فرهنگ سازمانی و استراتژی فناوری اطلاعات رابطه معناداری وجود دارد.
1-6-2-5- بین ویژگی توجه به افراد در فرهنگ سازمانی و استراتژی فناوری اطلاعات رابطه معناداری وجود دارد.
1-6-2-6- بین ویژگی توجه به گروه در فرهنگ سازمانی و استراتژی فناوری اطلاعات رابطه معناداری وجود دارد.
1-6-2-7- بین ویژگی داشتن روحیه جسارت و سرشکنی در فرهنگ سازمانی و استراتژی فناوری اطلاعات رابطه معنا داری وجود دارد.
1-6-2-8- بین ویژگی ثبات و پایداری در فرهنگ سازمانی و استراتژی فناوری اطلاعات رابطه معناداری وجود دارد.
1-6-2-9- بین میزان بکارگیری فناوری اطلاعات و پیشرفت کارکنان زن و مرد رابطه معناداری وجود دارد.
1-7-1- تعریف نظری فرهنگ سازمانی:
فرهنگ سازمانی الگویی از ارزشها و باورهای مشترک است که به اعضای یک نهاد معنی و مفهوم میبخشد و برای رفتار آنان در سازمان دستورهایی فراهم میآورد (آقاجانی، 1383). فرهنگ سازمانی سیستمی از استنباط مشترک است که اعضا نسبت به سازمان دارند و همین ویژگی موجب تفکیک دو سازمان از یکدیگر میشود (رابینز، ترجمه اعرابی، 1382).
1-7-2-تعریف عملیاتی فرهنگ سازمانی:
منظور از فرهنگ سازمانی در این پژوهش نمره به دست آمده از طریق پرسشنامه فرهنگ سازمانی که در قالب هفت ویژگی اصلی (نوآوری و ریسک پذیری، توجه به جزئیات، نتیجه محوری، توجه به افراد، توجه به گروه، داشتن روحیه جسارت و سرشکنی، تهور طلبی و ثبات و پایداری) تنظیم و جمعآوری گردید.
1-8-1-تعریف نظری استراتژی فناوری اطلاعات:
واژه فناوری اطلاعات اولین بار توسعه لویت و وایزس در سال 1985 به منظور بیان نقش رایانه و پشتیبانی از تصمیمگیریها و پردازش اطلاعات در سازمان به کار گرفته شده است از فناوری اطلاعات برداشتهای مختلفی وجود دارد و همین برداشتها موجب گردیده تا تصاویر متفاوتی از آن در جوامع مختلف ارائه شود (صرافی زاده، 1383). فناوری اطلاعات ابزارهای رایانه محوری که افراد به منظور کار با مطالعات همراه با پشتیبانی اطلاعات و پردازش اطلاعات مورد نیاز از آن را استفاده میکنند.
1-8-2-تعریف عملیاتی استراتژی فناوری اطلاعات:
منظور از استراتژی فناوری اطلاعات در ادارات آن نمره به دست آمده از پرسشنامه فناوری اطلاعات منظور شده در پرسشنامه به دست آمده است.
1-9-کارکنان:
در این پژوهش منظور از کارکنان افرادی میباشند که دارای تحصیلات دیپلم تا فوق لیسانس و بالاتر و در سال تحصیلی 92-91 در مراکز فنی و حرفهای به صورت استخدام رسمی و قرادادی مشغول به کاربودهاند.
1-10- محدودیتهای پژوهش:
در این تحقیق محقق با محدودیتهای محیطی و زمانی و اطلاعاتی از قبیل عدم تمرکز مربیان و کارشناسان در یک مکان و زمان خاص که بتوان براحتی به نظرات و اخذ پرسشنامهها اقدام نمود و همچنین پراکندگی مراکز آموزش فنی و حرفهای در سطح استان که مراجعه به آنها در زمانهای متعدد با دشواری همراه بوده است.
فصل دوم(مبانی نظری و پیشینه تحقیق)
2-1- مقدمه
بعد از عصر کارایی در دهههای 1950 و 1960، کیفیت در دهههای 1970 و 1980 و انعطاف پذیری در دهههای 1980 و 1990 اکنون در عصر نوآوری زندگی میکنیم. نوآوری مسیر طلایی پیشرفت و کامیابی سازمان و شرکتها است. این نوآوری نتیجه و ثمره تغییر و تحولات و روی کارآمدن تکنولوژی است. تغییر در تکنولوژی مانند کامپیوتری کردن و تجارت الکترونیکی[4] جهش عظیمی در اطلاعات ارتباطی، فرایندهای کاری و شیوههایی برای انجام کسب و کار ایجاد کرده است. از سوی دیگر حرکت به سوی جهانی شدن و دستیابی به بازارهای آزاد، سازمانها را براین داشته است تا خود را با تغییرات سریع محیطی آماده سازند (رشید،2004). در این میان بیشتر مدیران به طور قطع چشم انداز[5] وسیعی را در فرهنگ و نقش آن در ایجاد محیط کاری انگیزنده در نظر میگیرند. با این حال آنها فرهنگ را یکی از دلایل کلیدی برای تحول سازمان و دستیابی به تکنولوژی سازمانی میدانند (دنیسون، 2001). از میان تکنوژیها و تحولات عظیم، فناوری اطلاعات یکی از مهمترین مسائل عصر حاضر در تمام جوامع میباشد که به کارگیری آن در سازمانها جهت هماهنگی با جامعه بین الملل لازم و ضروری به نظر میرسد. ولی متاسفانه هنوز شرایط و فرهنگ مناسب جهت استفاده مؤثر و به جا و ماهرانه از این فناوری در سازمانها بوجود نیامده است. لذا به نظر میرسد که فرهنگ سازمانی یکی از عوامل مهمی است که باید در ارتباط با کاربست استراتژی فناوری اطلاعات در سازمانها بررسی و مطالعه گردد. چرا که فرهنگ سازمانی عامل کلیدی در دستیابی به مقاصد و استراتژیهای سازمانی، بهبود واثربخشی سازمانی و مدیریت تغییر میباشد. در این فصل ابتدا به معرفی فرهنگ و فرهنگ سازمانی و تعاریف و کارکردهای آن پرداخته میشود. سپس مدلها، الگوها، و طبقه بندیهای مختلف از فرهنگ سازمانی معرفی میشود که آن، درک نسبتاً جامعی از فرهنگ سازمانی را ارئه میدهند. آنگاه در ادامه فصل به معرفی استراتژی فناوری اطلاعات، همچنین تعاریف و کارکردهای آن پرداخته و انواع مدلها و طبقه بندیهای آن ارائه میگردد. در پایان به بررسی رابطه بین این دو متغیر پرداخته و تحقیقات انجام شده در این زمینه را یادآور میشویم.
2-2- بخش اول: فرهنگ سازمانی
2-2-1 تعریف فرهنگ و مفاهیم فرهنگ:
توجه به فرهنگ[6] در سطح سازمان و جامعه ملی و حتی بین المللی موضوع غریبی نیست. اما ارزش و ماهیت آن چند دههای است که بیشتر آشکار شده و اندیشمندان بسیاری به تحقیق و پژوهش در این زمینه پرداختهاند، مطالعات مربوط به فرهنگ که در اوایل دهه 1980 صورت گرفته نشان داده که فرهنگ در یک سازمان به مثابه شخصیت در یک انسان است. بیگمان باید پذیرفت که انسان، فرهنگ را میآفریند و فرهنگ هم، انسان را میسازد؛ فرهنگ به انسان یاد میدهد تا اندیشههای پایدار و ثابتی را بیاموزد و در قالب گروههای پچیدهای که دارای وظیفهای جداگانه و ویژه هستند، سامان یابد. در محدوده علم مدیریت و سازمان نیز متفکران بسیار در پی یافتن تعریفی جامع برای فرهنگ و نیز تبیین ارتباط آن با ساختار سازمانی، رفتار سازمانی، کارایی، اثربخشی و در نتیجه بهرهوری میباشند. واژه فرهنگ اساساً از قدمت زیادی برخوردار میباشد فرهنگ واژه فارسی و مرکب از دو جز «فر» و «هنگ» میباشد. «فر» پیشوند و به معنی جلو، بالاوبرو پیش آمده است (علاوه بر پیشوند بودن، اسم نیز هست و به معنی شکوه درخشندگی و بزرگی در ادبیات بکار رفته است) و «هنگ» از ریشه اوستایی «تنگنا» و به معنی کشیدن و سنگینی و وزن میباشد. این واژه مرکب از نظر لغوی به معنی بالا کشیدن، بر کشیدن و بیرون کشیدن است ولی هیچگاه در ادبیات فارسی، مفهومی که برخاسته از ریشه کلمه باشد نیامده است. فرهنگ، چارچوبی است اصلی برای شکلگیری رفتارها و ارزش گذاریها که بر ا نسان محیط است و مجموعه آداب و رسوم، میراث گذشته، دانشها، هنرها، مهارتها، شیوههای رفتاری و احساسی و ادراکی را در بر میگیرد. فرهنگ هر سازمان نتیجه سالها تجربه در انجام هدفهای سازمان و روابطی که افراد در آن سازمان نیل به این هدفها با هم و با محیط بیرون داشتهاند میباشد. (بوداغیان،1384).
فرهنگ یک مفهوم «گنگ» است و درباره معنی آن، نظرهای متضادی بیان و موجب سردرگمی دانشمندان شده است. به عنوان مثال (کروبروکوکهون 1952) برای فرهنگ 164 تعریف مختلف گزارش کردهاند. به هر حال فرهنگ در رابطه با زمینهای که در آن به کار میرود، دارای حداقل دو معنی گسترده است. در زمینههای مردم شناختی و جامعه شناختی فرهنگ به معنی ارزشها و نگرشهای جوامع به کار میرود. در خارج از بحث دانشمندان، فرهنگ معمولاً به معنی هنرها و فعالیتهای هنری مانند ادبیات، تئاتر، سینما، نقاشی و موسیقی تلقی میشود.
فرهنگ به معنی ارزشها و نگرشها و معانی است که در طی تاریخ تحول یافته و آموخته شده است و بین اعضای جامعهای معین مشترک است و جنبههای مادی و غیر مادی شیوههای زندگی آنها را متأثر میسازد. «ارزشها» بیانگر اهمیتی است که هر فرد به اشیا محسوس و غیر محسوس میدهد. «نگرش» طرز تلقی فرد را از پدیده خاص نشان میدهد. «معانی» طرز تفسیر خاص کردارها و پدیدهها هستند.
درباره فرهنگ و گستره آن بایستی چند نکته مهم را به خاطر داشت:
فرهنگها از نظر درجه با همدیگر تفاوت دارند و نه از نظر نوع.
خصیصههای فرهنگی ریشه در تاریخ دارند و قدمت آنها چندین قرن بوده و بسیار به آهستگی دگرگون میشوند.
فرهنگها با همدیگر تفاوت دارند ولی بهتر و بدتر از همدیگر نیستند (مرتضوی و دیگران 1379)
لوکاس و اگیلوی[7] فرهنگ را به عنوان «سیستمی از ارزشها و فرضیات مشترک» تعریف کردهاند. فرهنگ در روشی حاکم میشود که بر تعامل کارکنان، کارکرد سازمانی اثر گذاشته و نهایتاً همه تصمیمگیریها را تحت تأثیر قرار میدهد. چیزی که در داخل فرهنگ قرار میگیرد ارزشهای اولیهای است که باورهای کلیه کارکنان را در مواجه با شرایط چالشی هدایت مینماید. این ارزشها خط مشی را برای حل منطقی مسئله و همچنین برای نزدیک شدن به شرایط منحصر به فرد که تولید و دانش جدید و سناریوهای پاسخ به این شرایط که در سطوح مختلف سازمان مشترک است دیکته میکند (گراهام جی،2007، به نقل از نانچیان، 1387).
[1] – Information communication and technology
[2] – Alvin tafler
[3] – meta theory
[4]– E-commerce
[5] -Perspective
[6] Culture
[7]– Lucas and Ogilvie
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.