پایان نامه بررسي سنجش رابطه بین رفتار شهروندي سازمانی و ابعاد مختلف تعهد سازمانی کارکنان سازمان آموزش و پرورش
چكيده
هدف از اين پژوهش ، بررسي سنجش رابطه بین رفتار شهروندي سازمانی و ابعاد مختلف تعهد سازمانی کارکنان سازمان آموزش و پرورش شهر شيراز است . جامعه مورد مطالعه كليه كاركنان سازمان آموزش و پرورش در سال تحصيلي 90-1389 است . حجم نمونه ، بر اساس اصول علمي و فرمول تعيين حجم نمونه ، 80 نفر بوده كه با استفاده از شيوه نمونه گيري تصادفي چند مرحله اي از جمعيت ياد شده انتخاب شده اند . براي بررسي پرسش هاي پژوهش از دو ابزار زير استفاده شده است :
الف : به منظور سنجش تعهد سازماني از پرسشنامه تعهد سازماني
ب : به منظور سنجش رفتار شهروندي سازماني از پرسشنامه رفتار شهروندي
و براي تحليل نتايج آماري توصيفي و آمار استنباطي (روش آماري تحليل رگرسيون ) به كار بسته شده است . نتايج پژوهش نشان داده است :
بین تعهد سازمانی کارکنان ورفتار شهروندي آنان رابطه معنادار وجود دارد. وهر قدر میزان تعهد سازمانی کارکنان افزایش یابد، تأثیر بیشتري بر رفتار شهروندي داشته و باعث ارتقاء رفتار شهروندي می شود که در مجموع باعث افزایش اثربخشی وکارایی فعالیتهاي سازمان می شود.نیروي انسانی وفادار ، سازگار با اهداف و ارزشهاي سازمانی و متمایل به حفظ عضویت سازمانی که حاضر است فراتر از وظایف مقرر ، فعالیت کند ،می تواند عامل مهمی در اثر بخشی سازمان باشد .وجود چنین نیرویی در سازمان توأم با بالارفتن سطوح عملکرد و پایین آمدن میزان غیبت ، تأخیر و ترك خدمت کارکنان است و وجهه سازمان را در اجتماع ، مناسب جلوه داده زمینه را براي رشد و توسعه سازمان فراهم می کند.
كليد واژه ها : تعهد سازماني ،ابعاد تعهدسازماني ، رفتار شهروندي ، رفتار شهروند سازماني
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول 🙁 كليات تحقيق )
1-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………. 2
1-2- بیان مسأله……………………………………………………………………………………………………………………………. 4
1-3- اهميت موضوع …………………………………………………………………………………………………………………….. 6
1-4- اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………….. 7
1-4-1- هدف اصلی ……………………………………………………………………………………………………………………… 7
1-5- سئوال و فرضيه هاي پژوهش ……………………………………………………………………………………………… 7
1-5-1- سوال اصلي پژوهش ……………………………………………………………………………………………………….. 7
1-5-2- فرضيات فرعي ………………………………………………………………………………………………………………… 7
1-6- مدل تحقيق …………………………………………………………………………………………………………………………. 8
1-7- تعاريف نظري و عملياتي …………………………………………………………………………………………………….. 8
1-7-1- تعريف نظري……………………………………………………………………………………………………………………. 8
1-7-2- تعريف عملياتي………………………………………………………………………………………………………………… 9
فصل دوم 🙁 مباني نظري و پيشينه تحقيق )
2-1- مباني نظري …………………………………………………………………………………………………………………………. 11
2-1- 1- مباني نظري رفتار شهروندي ………………………………………………………………………………………… 11
2-1-2- مباني نظري تعهدسازماني …………………………………………………………………………………………….. 29
2-2- پيشينه تحقيق……………………………………………………………………………………………………………………… 44
عنوان صفحه
2-2- 1- پيشينه خارج از كشور……………………………………………………………………………………………………. 44
2-2-2- پيشينه داخل كشور………………………………………………………………………………………………………… 46
فصل سوم : ( روش تحقيق )
3-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 58
3-2- روش تحقيق ………………………………………………………………………………………………………………………… 58
3-3- جامعه آماری و روش نمونه گيري :……………………………………………………………………………………… 59
3-4- روش گردآوری اطلاعات (میدانی، کتابخانهای و غیره):……………………………………………………… 59
3-5- ابزار اندازه گیری:………………………………………………………………………………………………………………….. 59
1- پرسشنامه رفتار شهروندي سازمانی ………………………………………………………………………………………… 59
2- پرسشنامه تعهد سازمانی ………………………………………………………………………………………………………….. 59
3-6- شیوه اجرای پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………. 60
3-7- روش تجزیه وتحلیل اطلاعات:…………………………………………………………………………………………….. 60
فصل چهارم : ( تجزیه و تحلیل داده ها )
4- 1 – مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………… 62
4-2 ) آمار توصیفی ………………………………………………………………………………………………………………………. 63
4-3) آمار استنباطی……………………………………………………………………………………………………………………… 66
عنوان صفحه
فصل پنجم :( نتيجهگيري و پيشنهادها )
5-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 69
5-2- نتيجه گيري و پيشنهاد ………………………………………………………………………………………………………. 69
5-3- محدوديتها …………………………………………………………………………………………………………………………… 73
فهرست منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………………………………… 74
الف – فارسي………………………………………………………………………………………………………………………………….. 74
ب- لاتين
فصل اول :
( كليات تحقيق )
1-1- مقدمه
همواره آن دسته از رفتارهای شغلی كاركنان كه تاثیر زیادی بر اثربخشی عملیات سازمان دارند، مورد توجه محققان و مدیران زیادی بوده است. در گذشته محققان در مطالعات خود جهت بررسی رابطه میان رفتار های شغلی واثر بخشی سازمانی، اكثرا به عملكرد درون نقشی كاركنان توجه می كردند. عملكرد درون نقشی به آن رفتارهای شغلی كاركنان اطلاق می شود كه در شرح وظایف و نقش های رسمی سازمان بیان شده و توسط سیستم رسمی سازمان شناسایی و پاداش داده می شوند. تقریبا از یك دهه و نیم قبل، محققان بین عملكرد درون نقشی و عملكرد فرانقشی تفاوت قائل شده اند. ( هوي ايت آل 1999 ) [1]منظور از عملکرد فرانقشی رفتار های شغلی فراتر از نقش های رسمی كاركنان استكه بطور اختیاری انجام می شوند و به سازمان در کسب اهدافش کمک می کنند.( اورنگ[2] ، 1988 ) .
محققان اهمیت زیادی برای تاثیر عملكرد فرانقشی بر اثر بخشی سازمانی قائل می باشند و بنابراین سعی کرده اند تا این رفتارها را مفهوم سازی کنند. یكی از متداول ترین مفهوم سازی های صورت گرفته درباره رفتار های فرانقشی، رفتارهای شهروندی سازمانی می باشد ( بيتمن و اورنگ[3] 1993 ، اورنگ [4] 1988 ) . به دلیل توان زیاد این متغیر برای تأثیرگذاری بر اثربخشی سازمان، در ۱۵ سال اخیر این متغیر بسیار مورد تحقیق و توجه قرار گرفته شده است.
مباحثی نظیر : ادراك ، انگیزش ، نگرش هاي شغلی ، تعهد سازمانی و غیره از جمله مواردي هستند
که به بررسی ریشه بسیاري از رفتارهاي آدمی در محیط کار می پردازد . اما بحثی که در دو دهه
اخیر مطرح شده است و علاوه بر رفتار شناسان ، توجه روانشناسان و جامعه شناسان را نیز به خود
جلب نموده است رفتار شهروندي سازمانی نام دارد .
تعهد سازمانی منعکس کننده نگرشه اي افراد نسبت به ارزشها و اهداف سازمانی است و بیانگر
نیرویی است که فرد را ملزم می کند تا در سازمان بماند و با تعلق خاطر ، جهت تحقق اهداف سازمانی کارهایی را انجام دهد . افزایش تعهد سازمانی موجب افزایش بروز رفتارهاي شهروندي سازمانی می گردد . تعهد سازمانی به شکل معنا داري با برخی از ابعاد رفتار شهروندي سازمانی ارتباط دارد . افراد متعهد به سازمان فداکاري ، ملاحظه و وظیفه شناسی بیشتري نشان می دهند .
و در مورد اینکه تعهد سازمانی یک نگرش است یا یک رفتار و هریا دو ، باید گفت که در گذشته تعهد سازمانی به وظیفه شناسی و صداقت در سازمان اطلاق می شد که با پذیرش اهداف و ارزشهاي سازمان ، خشنودي شغلی کارکنان از سازمان یا تمایل براي همکاري با سازمان ارتباط داشت (دولتخواهان ، 1380 ) .
تعهد سازمانی همانند خشنودي شغلی مستلزم بروز احساسات در موفقیت شغلی است . با وجود این از آن جا که تعهد سازمانی اساساً به نگرش کارکنان در خصوص سازمان می پردازد : ممکن است با متغیر هایی توجه به کارکنان مانند غیبت ، ترك کار و همچنین خشنودي شغلی مربوط گردد. تعهد سازمانی به عنوان وابستگی عاطفی و روانی به سازمان در نظر گرفته می شود که بر اساس آن فردي که شدیداَ متعهد است، هویت خود را با سازمان معین می کند ، در سازمان مشارکت می کند ودر آن درگیر می شود و از عضویت در سازمان لذت می برد .تعهد نوعی وابستگی عاطفی و تعصب آمیز به ارزشها و »: بوکانان ، تعهد را چنین تعریف می کند اهداف یک سازمان است. وابستگی نسبت به نقش فرد در رابطه با ارزشها و اهداف سازمان ، به خاطر خود سازمان جداي از ارزشهاي ابزاري آن.تعهد سازمانی منعکس کننده نگرشهاي افراد نسبت به ارزشها و اهداف سارمانی است و بیانگر نیرویی است که فرد را ملزم می کندتا در سازمان بماند وبا تعلق خاطر،جهت تحقق اهداف سارمانی ، کارهایی را انجام دهد. ( استرون، 1377 ) .
1-2- بیان مسأله
با پيچيده تر شدن روزافزون جوامع امروزي، رسالت سازمانها براي برآوردن انتظارات جوامع، حساس تر و مهمتر مي شود، به طوري که مي توان اذعان نمود که دنياي ما دنياي سازمانهاست و آنچه که امروز در بين اهل فن و به اتفاق نظر به يقين تبديل شده، نقش اساسي نيروي انساني به عنوان گرداننده اصلي سازمانهاست. به عبارتي انسانها به کالبد سازمان جان مي دهند، البته نيروي انساني کارآمد و خودانگيخته مي تواند براي رشد خود و توسعه و دستيابي به اهداف برنامه ريزي شده سازمان بيشترين کارآيي را داشته باشد. (افشاري، 1378).
سازمانها ، بویژه در کشورهاي توسعه نیافته و در حال توسعه بایستی زمینه را به گونه اي فراهم سازند که کارکنان و مدیرانشان با طیب خاطر تمامی تجربیات ، توانایی ها و ظرفیت هاي خود را در جهت اعتلاي اهداف سازمانی به کار گیرند ، این امر میسر نخواهد شد مگر آنکه اصول و قواعد مربوط به رفتار شهروندي سازمانی و بستر هاي لازم براي پیاده سازي اینگونه رفتار ها فراهم گردد
سازمانهاي امروزي شهروند مدار نبوده و رفتار شهروندي سازمانی به ندرت دیده می شود و کارکنان
خواسته و یا ناخواسته از بروز چنین رفتارهایی اجتناب می ورزند . کارکنان همان چیزي که قوانین و مقررات و شرح شغلی مشخص کرده و همان چیزي که مدیران و رهبران سازمان گفته اند انجام می دهند و رفتارهایی فراتر از نقش مورد انتظار ارائه نمی دهند در نتیجه رفتار شهروندي سازمانی محدود می شود. (تروکنبروت[5]، 2000).
بنابراین یکی از مشکلات اصلی سازمانها در دنیاي متحول و به شدت متغیر امروزي شناسایی عواملی است که می تواند در بروز رفتار شهروندي سازمانی که یکی از پدیده هاي نو ظهور در زمنیه رفتار سازمانی است تأثیربگذارد. در مکاتبات اولیه مدیریت افراد با رفتارهایی ارزیابی می شوند که در شرح شغل و شرایط احراز از شاغل انتظار می رفت ولی امروز رفتارهاي فراتر از آنها مد نظر قرار گرفته است. این رفتارها به مفاهیم رفتارهاي پیش اجتماعی، رفتارهاي فرانقشی،عملکرد زمینه اي رفتار خود جوش و یا رفتار شهروندي سازمانی مد نظر قرار گرفته اند. برخلاف گذشته که از کارکنان انتظار می رفت تا در حد نقش هاي رسمی عمل کنند در قرارداد هاي روان شناختی جدید رفتار هاي فراتر ازنقش مورد انتظار است. سازمانهاي امروزي نیاز به انعطاف پذیري براي موفقیت و مواجهه با رقبا دارند . رفتار شهروندي سازمانی نوعی رفتار است که ضمن ایجاد منافعی همچون بهره وري بیشتر ، کیفیت جامعه و بهبود کیفیت زندگی کاري می تواند در جهت ایجاد این مزیت گامی مهم بر دارد . با توجه به مفاهیم ارائه شده از رفتار شهروندي سازمانی همواره این سوال مطرح بوده که آیا در سازمان اقتصادي مانند گمرك که یک سازمان دولتی بسیار مهم اقتصادي می باشد که رفتارهاي خاصی را می طلبد که در برخی موارد با رفتار هاي سازمان در بخش خصوصی متفاوت می باشد و می تواند تأثیر بسزایی در بهبود وضعیت اقتصادي کشور و تسهیل تجارت داشته ، این نوع رفتار می تواند مورد توجه قرار گیرد ؟و تحقیقات اولیه در این حوزه که توسط اورگان و همکارانش صورت گرفته، عمدتا بر نگرش های کارکنان، گرایشات و حمایت گری رهبر متمرکز بوده است. پژوهش های بعدی در حوزه رهبری که بوسیله پادساکوف و همکارانش انجام یافته، قلمرو انواع رفتارهای رهبری را به انواع مختلف رفتارهای رهبری تعاملی و تحول گرا بسط داده اند. اثرات ویژگی های شغلی و سازمانی عمدتاً در تئوری های مربوط به جایگزین های رهبری مطرح شده که توسط صاحبنظران مختلف مورد مطالعه قرار گرفته است (پادساکوف و همکاران[6]، 2000).
روابط بین ویژگی های سازمانی و رفتارهای شهروندی سازمانی تا اندازه ای دارای به هم ریختگی است. به گونه ای که نه رسمیت سازمانی، انعطاف ناپذیری سازمانی، حمایت ستادی و نه فاصله فضایی، ارتباط مستمری با رفتارهای شهروندی سازمانی نداشته اند. ولی به هر حال مولفه همبستگی گروهی با تمام مولفه های رفتار شهروندی سازمانی دارای ارتباط مثبت بوده است . در پژوهشی دیگر، ارتباط بین تئوری “مبادله رهبر- عضو” با رفتار شهروندی سازمانی صورت گرفته که نتایج این مطالعه نشان می دهد، بهبود کیفیت مبادله رهبر- عضو احساس تعهد و رفتار شهروندی را ارتقائ می بخشد (تروکنبروت[7]، 2000). میزان تعهد كاركنان به سازمان می تواند در بروز و یا نوع رفتارهای شهروندی سازمانی موثر باشد. تعهد سازمانی نگرشی است كه بیانگر این نكته می باشد كه اعضای سازمان، به چه میزان خودشان را با سازمانی كه در آن كار می كنند، تعیین هویت می نمایند و چقدر در آن درگیر هستند. فردی كه تعهد سازمانی بالایی دارد، در سازمان باقی می ماند، اهداف آن را می پذیرد و برای رسیدن به آن اهداف از خود تلاش بیش از حد و یا حتی ایثار نشان می دهد. محققان زیادی بیان می دارند كه یك رابطه مستقیم و قوی بین تعهد سازمانی و رضایت شغلی وجود دارد. به این ترتیب انتظار می رود كه افزایش تعهد سازمانی موجب افزایش بروز رفتارهای شهروندی سازمانی گردد. یافته های تجربی نیز این موضوع را تایید می كند.( همان ، 1974 )
لذا در این تحقیق بر آن شدیم تا رابطه تعهد سازمانی با این نوع رفتار را بررسی کنیم . نهایتاً با توجه به مباحث مطرح شده و کنجکاوي هاي ذهنی سوال اصلی تحقیق به صورت زیر بیان می شود :آیا بین تعهد سازمانی کارکنان با رفتار شهروندي آنان رابطه وجود دارد ؟
[1] – Hui et al
[2] – Organ
[3] – Bateman and Organ
[4] – Organ
[5] – Truckenbroot
[6] – Podsakoff & Mackenzie
[7] – Truckenbroot
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.