پایان نامه بررسي طرح تفكيك پسماندهاي جامد شهري از مبدأ و آثار آن بر مديريت شهري
فهرست محتوا
چکیده پایان نامه ( شامل خلاصه ، اهداف ، روشهای اجرا و نتایج به دست آمده ):
مديريت شهري تابعي از عوامل و متغيرهاي مختلف است كه يكي از عوامل موثر ، مديريت بر مواد زايد شهري است ، اين رساله به بررسي طرح تفكيك پسماندهاي جامد شهري از مبدا و آثار آن بر مديريت شهري مي پردازد.جهت رسيدن به اين موضوع ابتدا به بررسي پسماند ، انواع آن و خطرات ناشي از دفع زباله به طريق غير بهداشتي پرداخته و در ادامه به بررسي طرح تفكيك پسماندهاي جامد شهري از مبدا و نقش عوامل فرهنگي و همچنين آموزش و نحوه تعامل شهروندان با مديريت شهري در مديريت مواد زائد شهري استان شده است.نتايج حاصل از اين پژوهش مشخص مي نمايد كه اجراي طرح تفكيك پسماندهاي جامد شهري يكي از بنيادي ترين روشهاي مديريت مواد زائد جامد شهري در شهر تهران و خصوصاً در منطقه 22 شهرداري تهران بوده كه كاهش ميزان زمينهاي اختصاص داده شده جهت دفن پسماند، استفاده از مواد تفكيكي و بازيافتي ،كاهش آلودگي و تركيب سموم مواد آلاينده و افزايش سلامت و زيست شهري كه در مجموع به كاهش هزينه هاي شهري و افزايش رفاه شهر منجر مي شود همچنين با آموزش و فرهنگ سازي مناسب مشخص شده است كه به افزايش ميزان پسماند هاي تفكيكي در مبدا توليد توسط شهروندان منجر شده است اما در اجراي برنامه كاهش توليد پسماندهاي جامد از مبدا توفيقات لازم را هنوز نتوانسته كسب نمايد اما راه كارهاي آن ارائه شده است.
واژه هاي كليدي:1- تفكيك از مبدأ،2- پسماند،3- مديريت 4- شهر5- مديريت شهري
فهرست:
فصل اول: كليات تحقيق
- طرح مسأله…………………………………………………………………………………….. 2
- ضرورت و اهميت تحقيق 3
- اهداف كلي تحقيق 4
- پيشينه تحقيق 4
- سوالات تحقيق 5
- فرضيات تحقيق 5
- روش و مراحل تحقيق………………………………………………………………………. 6
- كاربرد و نتايج تحقيق ………………………………………………………………………. 7
- تنگناها و محدوديتهاي تحقيق……………………………………………………………… 7
فصل دوم: مباني نظري تحقيق
2-1) تعاريف و مفاهيم …………………………………………………………………………. 9
2-1-1) تعريف پسماند …………………………………………………………………………. 9
2-1-1-1) تعريف تفكيك از مبدأ پسماند……………………………………………………… 9
2-1-2) تعريف و مفهوم مديريت ……………………………………………………………… 9
2-1-2-1) برنامه ريزي ………………………………………………………………………….. 10
2-1-2-2) سازماندهي……………………………………………………………………………. 10
فهـرسـت مـطالـب
عنوان صفحه
2-1-2-3) نظارت 10
2-1-2-4) انگيزش 10
2-1-3) تعريف مديريت شهري………………………………………………………………….. 11
2-1-4) تعريف شهر و مفاهيم آن ………………………………………………………………. 11
2-2) نظريه هاي مربوط به پيدايش شهرها…………………………………………………… 13
2-2-1) نظريه هيدروليك (مفهوم مازاد توليد)……………………………………………….. 13
2-2-2) نظريه اقتصادي (شهر به عنوان يك بازار)………………………………………….. 14
2-2-3) نظريه شهر به عنوان يك پايگاه نظامي و دفاعي…………………………………… 15
2-2-4) نظريه مذهبي ، گسترش معابد و عبادتگاه ها………………………………………… 15
2-3) اشكال شهر 16
2-3-1) شهر خطي ………………………………………………………………………………… 16
2-3-2) شهر قطاعي……………………………………………………………………………….. 17
2-3-3) شهر شطرنجي…………………………………………………………………………….. 17
2-3-4) شهر ستاره اي…………………………………………………………………………….. 18
2-3-5) شهر چندهسته اي………………………………………………………………………… 19
2-4) تاريخچه ، طبقه بندي پسماندها و اثرات غير بهداشتي آن………………………….. 19
2-4-1) تاريخچة مديريت پسماند……………………………………………………………… 19
2-4-2) طبقه بندي(پسماندهاي جامد مواد زائد جامد) شهرياز نظر منابع توليد ………. 22
2-4-2-1) زباله هاي شهري…………………………………………………………………….. 22
فهرست مطالب
عنوان صفحه
2-4-2-1-1) زائدات غذائي يا پسماندهاي تر………………………………………………… 22
2-4-2-1-2) آشغال يا زباله هاي خشك(قابل بازيافت)………………………………….. 22
2-4-2-1-3) خاكستر 22
2-4-2-1-4) پسماندهاي دفني و غيرقابل بازيافت………………………………………….. 22
2-4-2-1-5) پسماندهاي مخاطره آميز …………………………………………………… 23
2-4-2-1-6) زائدات ناشي از تخريب و ساختمان سازي………………………………… 23
2-4-2-1-7) خاك،نخاله ولجن حاصل از فعاليتهاي عمراني ويارفت و روب ونظافت معابر وانهار 23
2-4-2-1-8) سرشاخه و زائدات باغباني……………………………………………………… 23
2-4-2-2) زباله هاي صنعتي……………………………………………………………………. 23
2-4-2-3) زباله هاي خطرناك………………………………………………………………….. 24
2-4-2-4) زباله هاي بيمارستاني ………………………………………………………………. 24
2-4-2-4-1) زباله هاي عفوني…………………………………………………………………. 25
2-4-2-4-2) زباله هاي پاتوبيولوژيكي……………………………………………………….. 25
2-4-2-4-3) زباله هاي داروئي……………………………………………………………….. 25
2-4-2-4-4) راديو اكتيو………………………………………………………………………… 26
2-4-2-4-5) ساير موارد……………………………………………………………………….. 26
2-4-3) اثرات بهداشتي و زيست محيطي زباله………………………………………………. 26
2-4-3-1) خطرات ناشي از دفع زباله به طريق غيربهداشتي و آثار آن………………….. 28
فهـرسـت مـطالـب
عنوان صفحه
2-4-3-1-1) حشرات (مگس)……………………………………………………………….. 28
2-4-3-1-2) جوندگان (موش) ……………………………………………………………… 29
2-4-3-1-3) آلودگي آب ……………………………………………………………………… 29
2-4-3-1-3-1) روش مستقيم………………………………………………………………….. 30
2-4-3-1-3-2) روش غير مستقيم…………………………………………………………….. 30
2-4-3-1-4) آلودگي هوا………………………………………………………………………… 31
2-4-3-1-5) آلودگي خاك……………………………………………………………………… 32
فصل سوم: بررسي و شناخت محيطي، فيزيكي، جغرافيايي، طبيعي وانساني ( شرايط جغرافيائي در طرح تفكيك از مبدأ ) منطقه22 شهر تهران
3-1) مطالعات جغرافياي طبيعي…………………………………………………………………. 35
3-1-1) موقعيت جغرافيايي……………………………………………………………………… 35
3-1-2) زمين شناسي……………………………………………………………………………… 37
3-1-3) زلزله……………………………………………………………………………………….. 37
3-1-3-1) راندگي (گسله) شمال تهران …………………………………………………….. 38
3-1-4) ژئومورفولوژي…………………………………………………………………………… 38
3-1-5) وضعيت توپوگرافي و شيب بندي منطقه……………………………………………. 39
3-1-6) جريانهاي آب و هوائي مؤثر بر منطقه……………………………………………….. 40
3-1-7) وضعيت شاخص هاي اقليمي………………………………………………………… 40
فهـرسـت مـطالـب
عنوان صفحه
3-1-7-1) دما (درجه حرارت)…………………………………………………………………. 40
3-1-7-2) بارش…………………………………………………………………………………… 44
3-1-7-3) رطوبت نسبي…………………………………………………………………………. 45
3 -1-8) باد 46
3-1-9) منابع آب………………………………………………………………………………….. 48
3-1-9-1) منابع آب سطحي…………………………………………………………………….. 48
3-1-9-1-1) رودخانه كن………………………………………………………………………. 48
3-1-9-1-2) رودخانه (مسيل) چيتگر……………………………………………………….. 49
3-1-9-1-3) رودخانه (مسيل) وردآورد ………………………………………………….. 49
3-1-9-2) منابع آب در سازند سخت…………………………………………………………. 50
3-1-9-3) منابع آب در آبخوان هاي آبرفتي…………………………………………………. 50
3-1-10) خاك 50
3-1-11) پوشش گياهي………………………………………………………………………….. 50
3-1-11-1) مراتع…………………………………………………………………………………. 50
3-1-11-2) پاركهاي جنگلي……………………………………………………………………. 51
3-1-11-2-1) پارك جنگلي چيتگر ………………………………………………………….. 51
3-1-11-2-2) پارك جنگلي خرگوش دره…………………………………………………… 51
3-1-11-2-3) فضاي سبز و پاركها……………………………………………………………. 51
3-1-12) پوشش جانوري 52
فهـرسـت مـطالـب
عنوان صفحه……………….
3-1-13) ويژگي هاي زيست محيطي منطقه 22…………………………………………….. 53
3-2) مطالعات كالبدي منطقه 22………………………………………………………………… 53
3-2-1) شرايط منطقه22 53
3-2-2)گونه شناسي فضاي شهري و معماري (تحليل تيپولوژيك وضع موجود)………. 54
3-2-2-1) تيپ يك: الگوي متعارف شهرك گلستان ( راه آهن )…………………………. 54
3-2-2-2) تيپ دو : شهرك چشمه 54
3-2-2-3) تيپ سه : شهرك دهكده المپيك…………………………………………………… 55
3-2-2-4) تيپ چهار:شهرك لاله 56
3-2-2-5) تيپ پنج: شهرك دانشگاه شريف………………………………………………….. 57
3-2-3)مطالعات اكولوژيك وفضاي كالبدي……………………………………………………. 58
3-2-4) زمينه هاي اجرائي در مطالعات كالبدي……………………………………………….. 63
3-3) مطالعات جغرافياي انساني منطقه 22……………………………………………………. 63
3- 3- 1) بررسي جمعيت منطقه و تحولات آن……………………………………………… 64
3- 3- 2) تحولات بعد خانوار و ساختارسني- جنسي جمعيت…………………………… 65
3- 3- 3) جمعيت وپراكندگي آن 68
3- 3- 4) سواد و آموزش 70
3-3 – 5) ميزان فعاليت (اشتغال) 70
3-3 – 6) رشد طبيعي ، ميزان مهاجرت و مبدأ مهاجرت به منطقه22……………………. 71
3-3 – 7) برآورد جمعيت منطقه 22 در آينده و پيش بيني آن…………………………….. 72
فهـرسـت مـطالـب
عنوان صفحه………………….
3- 3- 8) وضعيت اقتصادي منطقه 22 ……………………………………………………….. 74
4)فصل چهارم : بررسي روند طرح تفكيك پسماندهاي جامد شهري از مبدأ ونقش و جايگاه آن در مديريت مواد زائد شهري
4-1) نقش فرهنگ و آموزش در توسعه سيستمهاي تفكيك پسماندهاي جامد شهري…. 78
4-1-1) توسعه فرهنگي وآموزشي شهروندان جهت تفكيك پسماندهاي جامدشهري ازمبدأ
79
4-1-2) توسعه فرهنگي وآموزشي طرح تفكيك ازمبدأ پسماندهاي جامدشهري براي انجمن هاي مردمي 82
4-1-3) برنامه هاي آموزشي طرح تفكيك ازمبدأ پسماندهاي جامدشهري ويژه مسؤلين و مديريت شهري 84
4-1-4) نحوه انجام تبليغات و پيش بيني برنامه هاي تشويقي مناسب…………………… 85
4-1-5)كمك به اقتصادكلان جامعه(منافع اقتصادي ناشي ازتفكيك مواددرمنطقه22) …. 86
4-1-5-1) روش هاي ارزيابي هزينه ها و منافع محيط زيست…………………………….. 87
4-1-5-1-1) روش تحليل هزينه – فايده ……………………………………………………. 88
4-1-5-1-2) روش تحليل هزينه – مؤثر………………………………………………………. 89
4-2) مديريت مواد زائد جامد…………………………………………………………………… 90
4-2-1) ضرورت توجه به استراتژي در مديريت مواد زائد جامد………………………… 91
4-2-1-1) اجتناب از توليد زباله……………………………………………………………….. 93
فهـرسـت مـطالـب
عنوان صفحه……………………………
4-2-1-2) كاهش توليد زباله……………………………………………………………………. 93
4-2-1-3) استفاده مجدد…………………………………………………………………………. 94
4-2-1-4) بازيافت 94
4-2-1-5) بازيابي (استحصال)………………………………………………………………….. 95
4-2-1-6) تصفيه و دفع…………………………………………………………………………. 96
4-2-2) عناصر موظف و مؤثر در سيستم مديريت مواد زائد جامد شهري……………… 96
4-2-2-1) توليد 97
4-2-2-1-1) عوامل موثر در توليد زبانه……………………………………………………….. 98
4-2-2-2) ذخيره، پردازش و اداره در محل………………………………………………….. 100
4-2-2-3) جمعآوري…………………………………………………………………………….. 101
4-2-2-3-1) وضعيت موجود جمع آوري در شهر تهران………………………………….. 102
4-2-2-4) حمل و نقل (انتقال)…………………………………………………………………. 105
4-2-2-5) بازيافت و پردازش………………………………………………………………….. 105
4-2-2-5-1) تفكيك از مبدأ و نقش آن در بهداشت جامعه………………………………. 107
4-2-2-5-2 ) تفكيك از پسماندهاي جامد شهري در مقصد……………………………… 108
4-2-2-6) دفع مواد زائد جامد…………………………………………………………………. 109
4-2-2-6-1) سوزاندن……………………………………………………………………………. 110
4-2-2-6-2) دفن بهداشتي و روش هاي آن………………………………………………… 112
4-2-2-6-3) كمپوست به عنوان روش دفع…………………………………………………. 114
فهـرسـت مـطالـب
عنوان صفحه
4-2-3) نقش كاهش زباله در مبدأ و اثرات آن در مديريت پسماندهاي جامد شهري
115
4-2-3-1) شيوههاي كاهش زباله در مبدأ توليد 115
4-2-3-1-1) استفاده مجدد از كالا و محصول………………………………………………. 115
4-2-3-1-2) افزايش دوام اجناس توليدي………………………………………………….. 116
4-2-3-1-3) مصرف مواد با توجه به بستهبندي كالاها…………………………………… 116
4-2-3-1-4) كاهش ميزان سميت در تركيب زباله…………………………………………. 117
4-3) ويژگي هاي نظام فني و اجرائي جمع آوري پسماندهاي جامد شهري (خشك) از مبدأ درشهرداري تهران(منطقه22). 117
فصل پنجم : جمع بندي و نتايج (آزمون فرضيه ها و ارائه پيشنهادات)
5-1) آزمون فرضيات تحقيق……………………………………………………………………… 120
5-1-1) بررسي فرضيه اول……………………………………………………………………….. 120
5-1-2) بررسي فرضيه دوم……………………………………………………………………….. 121
5-1-3) بررسي فرضيه سوم………………………………………………………………………. 122
5-2) نتيجه گيري 123
5-2-1) شناسائي مشكلات……………………………………………………………………….. 124
فهـرسـت مـطالـب
عنوان صفحه…………………………
5-2-1-1) مشكلات مربوط به مديريت پسماندهاي خشك……………………………….. 125
5-2-1-2) مشكلات مربوط به مشاركت شهروندي …………………………………………. 125
5-2-1-3) مشكلات موجود در همكاري بخش خصوصي وكاهش تصدي گري شهرداري
126
5-2-2) ارا ئه پيشنهادات………………………………………………………………………….. 126
5-2-2-1) كاهش در مبدأ…………………………………………………………………………. 127
5-2-2-2) بهبود روشهاي ساختاري و مديريت………………………………………………. 128
5-2-2-3) مشاركت شهروندان………………………………………………………………….. 129
5-2-2-4) توسعه بخش خصوصي و كاهش تصدي گري………………………………….. 130
فهرست منابع…………………………………………………………………………………………. 131
پيوست 135
فهرست جداول
عنوان صفحه
3-1- جدول ميانگين آمار درجه حرارت ايستگاه مهر آباد (بر حسب سانتي گراد) 24 ساله 42
3-2- جدول ميانگين آمار درجه حرارت ايستگاه كريم آباد كرج (بر حسب سانتي گراد) 24 ساله 43 3-3- جدول ميانگين آمار درجه حرارت ايستگاه باغ گياه شناسي (بر حسب سانتي گراد) 18 ساله 44 3-4- جدول رژيم بارندگي در ايستگاه مهرآباد…………………………………………… 45
3-5- جدول آمار نم نسبي ايستگاه مهرآباد و باغ گياه شناسي 25 ساله…………………… 46
3-6- جدول ميانگين درازمدت سرعت متوسط درصد ديده باني در جهات مختلف و فصول سال ايستگاه مهرآباد 47
3-7- جدول درصد جهت بادهاي غالب در ايام سال………………………………………… 48
3-8- جدول نتايج سرشماري عمومي نفوس و مسكن در سال 1385……………………. 65
3-9- درصد تحولات بعد خانوار در منطقه 22 سالهاي 1359-1385…………………….. 66
3-10- جدول ساختار جمعيت در منطقه 22 شهر تهران در سال 1385………………….. 67
3-11- جدول مساحت ، جمعيت و تراكم جمعيتي در سطح نواحي و محلات منطقه 22
69
فهرست جداول
عنوان صفحه
3-12- جدول جمعيت و درصد 6 سال به بالا و با سواد منطقه22 ، سرشماري سال 1385
70
3-13- جدول جمعيت بيكار يا جوياي كار شهر تهران و منطقه و درصد آنها در سال 1385
71
3-14- جدول تحولات جمعيت ، رشد طبيعي و مهاجرت در منطقه 22 در سالهاي 1385-1365 72
3-15- جدول مقايسه جمعيت و تراكم در منطقه 22 ، و شهر تهران با توجه به توصيه هاي طرح جامع 73
3-16- جدول نسبت اشتغال در گروههاي شغلي سال 1385 (به درصد)………………… 75
3-17- جدول توزيع شاغلين در منطقه 22 بر حسب اشتغال درون منطقه اي و اشتغال برون منطقه اي 76
فهرست نقشه ها
عنوان صفحه
3-1 نقشه طرح جامع منطقه 22 شهرداري تهران …………………………………………….. 36
3-2 نقشه تقسيمات شهري به صورت ناحيه اي – محله اي منطقه 22…………………… 60
3-3 نقشه موقعيت شهركهاي منطقه 22 براساس طرح تفصيلي ……………………………. 61
3-4 نقشه شبكه معابر منطقه 22………………………………………………………………….. 62
فهرست شكل ها
عنوان صفحه
2-1 شكل وظايف مديريت و ارتباط آن با هم ……………………………………………….. 10
2-2 شكل نمونه شهر خطي ……………………………………………………………………… 16
2-3 شكل نمونه شهر قطاعي …………………………………………………………………….. 17
2-4 شكل نمونه شهر شطرنجي …………………………………………………………………. 17
2-5 شكل نمونه شهر ستاره اي ………………………………………………………………….. 18
2-6 شكل نمونه شهر چندهسته اي …………………………………………………………….. 19
4-1 شكل مديريت پسماندهاي شهري ………………………………………………………… 91
4-2 شكل سلسله مراتب استراتژيكي مديريت مواد زائد شهري …………………………… 92
4-3 شكل روش دفن مدرن زباله ……………………………………………………………….. 96
فهرست نمودار
عنوان صفحه
4-1 نمودار پسماند جمع آوري شده در سال 86……………………………………………… 98
4-2 نمودار پسماند جمع آوري شده در سال 85……………………………………………… 99
4-3 نمودار پسماند جمع آوري شده در سال 84……………………………………………… 99
فهرست تصاوير
عنوان صفحه
2-1 تصوير كارخانه با سوخت هسته اي (زباله هاي خطرناك)……………………………. 24
2-2 تصوير زباله اي بيمارستاني………………………………………………………………….. 25
2-3 تصوير آلودگي آب با دفع غير بهداشتي پسماندهاي شهري…………………………… 30
2-4 تصوير آلودگي خاك ناشي از دفن غير بهداشتي زباله هاي شهري…………………… 33
3-1 تصوير رودخانه كن- منطقه 22…………………………………………………………….. 49
3-2 تصوير مسيل وردآورد منطقه 22…………………………………………………………… 49
3-3 تصوير پوشش جنگلي بوستان جنگلي چيتگر- منطقه 22…………………………….. 51
3-4 تصوير ميشه زار بوستان جنگلي چيتگر- منطقه 22…………………………………….. 52
3-5 تصوير تيپ رايج شهرك گلستان اراه آهن- منطقه 22…………………………………. 54
3-6 تصوير ماهواره اي شهرك چشمه – منطقه 22…………………………………………… 55
3-7 تصور تيپ شهرك دهكده المپيك- منطقه 22…………………………………………… 56
3-8 تصوير تيپ شهرك لاله- منطقه 22………………………………………………………… 57
3-9 تصوير ماهواره اي شهرك دانشگاه شريف- منطقه 22…………………………………. 58
4-1 تصوير اجراي برنامه اي آموزشي طرح تفكيك در مدارس سطح منطقه 22……….. 80
4-2 تصوير مربوط به آموزش تفكيك پسماند در مساجد سطح منطقه 22………………. 81
4-3 تصوير اجراي برنامه هاي آموزشي تفكيك پسماندها جهت انجمنهاي مردمي……. 83
فهرست تصاوير
عنوان صفحه 4-4 تصوير اجراي عمليات پردازش و جداسازي پسماندهاي جامد شهري در مقصد……………………………………. 101
4-5 تصوير جمع آوري ، حمل ،جداسازي و پردازش پسماندهاي جامد شهري……….. 103
4-6 تصوير وانت طرح تفكيك از مبدأ………………………………………………………….. 104
4-7 تصوير كاميون بنز ده تن مكانيزه مخصوص جمع آوري زباله……………………….. 104
4-8 تصوير تفكيك پسماندهاي جامد شهري از مبدأ………………………………………… 108
4-9 تصوير عمليات تفكيك پسماندهاي جامد در مقصد……………………………………. 108
چكيده
خلاصه : اين پايان نامه شامل 5 فصل ميباشد كه درطي اين فصول به بررسي طرح تفكيك پسماندهاي جامد شهري از مبدأ و آثار آن بر مديريت شهري با مطالعه موردي بر روي منطقه 22 شهرداري تهران پرداخته ودرعينحال تأثيرات مختلف آن بر زيست شهري ونقش مردم و مديريت شهري نيز مورد توجه قرار گرفته و در نهايت به ارائه راهكارهايي كه در تقويت و بهبود وضعيت اين فرايند كمك مينمايد پرداخته است.
اهداف تحقيق: 1 ) شناخت فرايندهاي حاكم برطرح تفكيك از مبدأ .
2) ضرورت شناخت هرچه بيشتر نحوه مشاركت شهروندان با مديريت شهري .
3) شناخت وبررسي عملكردمديريت شهري وهمچنين مجريان امرتفكيك وبازيافت.
4)شناسايي مشكلات و ارائه پيشنهادات وراهكارهاي مديريتي جهت افزايش كارآيي طرح تفكيك درمبدأ.
روش هاي اجرا : توصيفي- تحليلي،نوع تحقيق كاربردي- توسعهاي است ومحدوده مورد مطالعه منطقه 22 شهرداري تهران ميباشد. نتايج حاصله يكي اين كه ميزان پسماندهاي جمعآوري شده كه بهصورت تفكيك و جداسازي شده نيتجه: بهعلت آموزشهاي شهروندي مناسب، تعامل و هماهنگي بين شهروندان، مجريان و مديريت شهري به نسبت جمعيت، خانوار و ساكنين در اين منطقه افزايش چشمگير و قابل توجهي داشته است.همچنين از نتايج ديگري را حاصل شده است است بر اجراي كه اين روند رو به رشد تفكيك وجمعآوري پسماندهاي جامد ميبايست با تداوم آموزش وفرهنگسازي واطلاعرساني به صورت گرفته است ، متاسفانه ميزان توليدپسماندهاي جامد شهري بهصورت تفكيك شده از مبدأ كاهش نيافته است ، اما كه راهكارهاي آن نيز ارايه خواهد شد.
واژه هاي كليدي:1- تفكيك از مبدأ،2- پسماند،3- مديريت 4- شهر5- مديريت شهري
مقدمـه
با رشد جمعيت و ازدياد تراكم انسانها در مناطق مسكوني به حجم مواد زائد افزوده شد و طبيعت هم به آساني گذشته نميتوانست اين مواد را در خود استحاله كند لذا لازم بود كه اين مواد از محيط زندگي دور شود. بعد از انقلاب صنعتي و رشد سريع مصنوعات بشر و توليد مواد شيمبايي، كيفيت مواد زائد تغيير كرد، مواد زائد پايدارتر و همچنين غير قابل تجزيه بيولوژيكي به زائدات شهري افزوده شد از اينرو بر خورد با زائدات به توجه بيشتري نسبت به قبل نياز داشت و بايد در مديريت مواد زائد جامد شهري تحولي ايجاد ميشد.
تاريخ تحول مديريت مواد زائد جامد شهري در كشورهاي صنعتي به دهه 1930 برميگردد، در آن زمان علاوه بر جمعآوري و حمل و نقل زباله به خارج از شهرها، دفن زباله در زمين و پوشاندن آن با خاك مطرح شد. تا قبل از دهه 1970 به زباله بهعنوان دور ريز نگاه ميشد كه بايد از محيط شهري دفع ميگرديد، بعد از بحران نفتي اعراب درسال 1970 و كنفرانس سران درسال 1972 در استكهلم سوئد كه به موضوع محيطزيست اختصاص داشت صرفهجويي در مصرف مواد و انرژي و همچنين بازيافت مواد از زبالههاي شهري مورد توجه كشورهاي صنعتي و مجامع بينالمللي قرار گرفت بنابراين بازيافت مواد جايگاه ثابتي در سيستمهاي مديريت مواد زائد جامد پيدا كرد.
با گذشت زمان و پيشرفت در اقدامات بازيافت مواد كم كم پردازش هم به اين سيستم افزوده شد، امروزه به پردازش و بازيافت علاوه بر دارا بودن جايگاه ثابت در سيستمهاي مديريت مواد زائد بهصورت مستمر از ابتدا تا انتهاي اين سيستمها در جريان بوده و روح حاكم بر اين سيستمها پردازش و بازيافت است. همچنين با گذشت زمان آگاهيهاي زيستمحيطي بهدليل رشد علوم و فناوري افزايش پيدا كرد و رابطه بين محيطزيست و سلامت مردم مشخصتر شد، از طرف ديگر محدوديت مواد و منابع زمين بهدليل رشد جمعيت و بهرهبرداريهاي بيرويه مشخصتر شد و دريافتند زبالهسوزي و دفن در زمين كه روشهاي رايج مديريت مواد زائد خانگي بود (البته به دفن زبالههاي صنعتي توجه زيادي نميشد) آثار زيستمحيطي زيانبار زيادي را بههمراه ميآورد و در عين حال زبالهسوزي و دفن در زمين نميتواند مشكلات و حجم عظيم زباله توليدي را مرتفع سازد، در نتيجه مفهوم و مديريت مواد زائد جامد بهتدريج شكل گرفت و مشخص شد كه ميتوان از روشهاي ديگر نظير كمپوست، و بازيافت هم براي مديريت مواد زائد جامد استفاده كرد.
تجربه 40 ساله اخير كشورهاي صنعتي در زمينه بازيافت مواد از زبالههاي شهري نشان داده است كه يكي از موفقترين راههكارها اجراي روش تفكيك از مبدأ يا محل توليد است، در حقيقت اقتصاديترين و بهداشتيترين روش بازيافت زبالههاي شهري، جداسازي زباله در محل توليد زبالههاست، يعني اجزاي زباله بهصورت جداگانه در ظروف مختلف ذخيره شده و جداگانه جمعآوري و حمل گردند.
روشها و برنامههاي تفكيك از مبدأ از يك شهر به شهر ديگر و حتي از يك منطقه در داخل مكان شهري نظير تهران با منطقه ديگر متفاوت است. در عين حال بايد توجه داشت كه جهت اجراي برنامههاي بازيافت و تفكيك از مبدأ بايد راهي را طراحي و مشخص كرد كه در اين طراحي فرهنگسازي و جلب مشاركت مردم بسيار حائز اهميت است. در اين رابطه مديريت شهري بهطوري برنامهريزي نمايد كه با جلب اعتماد در همكاري مردم در اجراي موفقيتآمير طرح تفكيك از مبدأ تلاش نمايد. اين برنامه نميتواند الگوي مشخص و از قبل تعيين شدهاي براي تمام مناطق كشور و يا حتي در شهر تهران داشته باشد حتي ممكن است در يك منطقه از محلهاي به محلهاي ديگر برنامهها متفاوت باشد. بنابراين شناخت محيط اجتماعي و فرهنگي، شرايط اقتصادي، سطح تحصيلات و جو حاكم بر جامعه، هنجارها و باورها و تعيين ميزان اثر بخشي اجزاء و عناصر برنامههاي تفكيك زباله از مبدأ از جمله عوامل بسيار مهم ميباشد.
از سال 1374 تاكنون طرحهاي متعددي توسط سازمان بازيافت و تبديل مواد شهرداري تهران با همكاري شهرداريهاي مناطق شهر تهران به منظور ساماندهي امر تفكيك زبالههاي شهر تهران بهاجرا درآمد كه برخي از اين طرحها بهدلايل متعدد با عدم موفقيت همراه بوده است، از سال 1383 با استفاده از تجربيات موجود و رفع نقاط ضعف طرح و تصويب قانون مديريت پسماندها، طرح تفكيك از مبدأ زبالهها با برنامهريزي جديد به اجرا درآمد، وهمچنين از فروردين ماه سال1385، طرحهاي جديد با رويكرد مشاركت پذيري در مناطق شهري تهران خصوصاً در منطقه 22 آغاز شده است.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.